Tolura 20 mg

BIJLAGE I
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
1
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Tolura 40 mg tabletten
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Elke tablet bevat 40 mg telmisartan.
Hulpstof(fen) met bekend effect:
Elke tablet bevat 149,8 mg sorbitol (E420) en 57 mg lactose.
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
3.
Tablet
40 mg: witte tot bijna witte, biconvexe, ovale tabletten.
4.
4.1
KLINISCHE GEGEVENS
Therapeutische indicaties
FARMACEUTISCHE VORM
Hypertensie
Behandeling van essentiële hypertensie bij volwassenen.
Cardiovasculaire preventie
Reductie van cardiovasculaire morbiditeit bij volwassenen met:
-
manifeste atherotrombotische cardiovasculaire ziekte (voorgeschiedenis van coronair hartlijden,
beroerte of perifeer vaatlijden) of
-
type 2 diabetes mellitus met gedocumenteerde eindorgaanschade.
4.2
Dosering en wijze van toediening
Dosering
Behandeling van essentiële hypertensie
De doorgaans effectieve dosering bedraagt 40 mg éénmaal daags. Sommige patiënten hebben al
voldoende baat bij een dagelijkse dosering van 20 mg. In gevallen waar de gewenste bloeddruk niet
wordt bereikt, kan de dosis telmisartan worden verhoogd tot een maximum van 80 mg. Als alternatief
kan telmisartan worden gebruikt in combinatie met thiazide-type diuretica zoals hydrochloorthiazide,
waarvan is aangetoond dat het een aanvullend bloeddrukverlagend effect heeft met telmisartan.
Wanneer een verhoging van de dosering overwogen wordt, dient gerealiseerd te worden dat het
maximale antihypertensieve effect over het algemeen vier tot acht weken na de aanvang van de
behandeling wordt bereikt (zie rubriek 5.1).
Cardiovasculaire preventie
De aanbevolen dagelijkse dosering is 80 mg éénmaal daags. Het is niet bekend of doses lager dan 80
mg telmisartan effectief zijn in het verlagen van cardiovasculaire morbiditeit.
Bij het starten van de behandeling met telmisartan voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit
wordt aanbevolen nauwgezet de bloeddruk te controleren en zonodig is aanpassing van
bloeddrukverlagende medicatie noodzakelijk.
2
Speciale populaties
Patiënten met nierinsufficiëntie
Beperkte ervaring is opgedaan bij patiënten met ernstige nierinsufficiëntie en bij
hemodialysepatiënten. Een lagere startdosis van 20 mg wordt aangeraden voor deze patiënten (zie
rubriek 4.4). Voor patiënten met milde tot matige nierinsufficiëntie is aanpassing van de dosering niet
noodzakelijk.
Patiënten met leverinsufficiëntie
Tolura is gecontra-indiceerd voor patiënten met ernstige leverinsufficiëntie (zie rubriek 4.3).
Bij patiënten met lichte tot matige leverinsufficiëntie mag de dosering niet hoger dan 40 mg zijn (zie
rubriek 4.4).
Oudere patiënten
Aanpassing van de dosering bij ouderen is niet nodig.
Pediatrische patiënten
De veiligheid en werkzaamheid van Tolura bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar zijn niet
vastgesteld. De momenteel beschikbare gegevens worden beschreven in rubriek 5.1 en 5.2, maar er
kan geen doseringsadvies worden gegeven.
Wijze van toediening
Telmisartan tabletten zijn bedoeld voor éénmaal daagse orale toediening en dienen ingenomen te
worden met vloeistof, al dan niet met voedsel.
Te nemen voorzorgen voorafgaand aan gebruik of toediening van het geneesmiddel
Telmisartan dient in een gesloten blisterverpakking bewaard te worden vanwege de hygroscope
eigenschap van de tabletten. Tabletten dienen vlak voor toediening uit de blisterverpakking te worden
genomen (zie rubriek 6.6).
Tolura-tabletten zijn niet deelbaar en zijn daarom niet geschikt voor patiënten die een dosis van 20 mg
telmisartan nodig hebben voor de behandeling van hypertensie of voor patiënten met ernstige
nierinsufficiëntie of hemodialyse. Voor deze patiënten is een equivalent product met hetzelfde actieve
ingrediënt beschikbaar.
4.3
-
-
-
-
Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor de werkzame stof(fen)of voor (een van) de in rubriek 6.1 vermelde
hulpstof(fen)
Tweede en derde trimester van de zwangerschap (zie rubrieken 4.4 en 4.6)
Galwegobstructies
Ernstige leverinsufficiëntie
Het gelijktijdig gebruik van Tolura met aliskiren-bevattende geneesmiddelen is gecontra-indiceerd bij
patiënten met diabetes mellitus of nierinsufficiëntie (GFR < 60 ml/min/1,73 m
2
) (zie rubrieken 4.5 en
5.1).
4.4
Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik
Zwangerschap
3
Behandeling met angiotensine II-receptorantagonisten mag niet gestart worden tijdens zwangerschap.
Patiënten die een zwangerschap plannen moeten omgezet worden op een alternatieve
antiantihypertensieve therapie met een bekend veiligheidsprofiel voor gebruik tijdens zwangerschap,
tenzij het voortzetten van de angiotensine II-receptorantagonisttherapie noodzakelijk wordt geacht.
Als zwangerschap wordt vastgesteld dient de behandeling met angiotensine II-receptorantagonisten
onmiddellijk te worden gestaakt, en moet, indien nodig worden begonnen met een alternatieve
therapie (zie rubrieken 4.3 en 4.6).
Leverinsufficiëntie
Tolura dient niet te worden gegeven aan patiënten met cholestasis, galwegobstructies of ernstige
leverinsufficiëntie (zie rubriek 4.3), aangezien telmisartan grotendeels met de gal wordt uitgescheiden.
Het is te verwachten dat deze patiënten een lagere hepatische klaring voor telmisartan hebben. Tolura
dient met voorzichtigheid te worden gebruikt bij patiënten met milde tot matige leverinsufficiëntie.
Renovasculaire hypertensie
Er bestaat een verhoogd risico op ernstige hypotensie en nierinsufficiëntie wanneer patiënten met
bilaterale renale arterie stenose of stenose van de arterie van één functionerende nier behandeld
worden met geneesmiddelen die het renine-angiotensine-aldosteron systeem beïnvloeden.
Nierinsufficiëntie en niertransplantatie
Bij het gebruik van Tolura bij patiënten met nierinsufficiëntie wordt een periodieke controle van de
kalium- en de creatinineserumspiegel aanbevolen. Er is geen ervaring met het toedienen van Tolura
aan patiënten die recent een niertransplantatie hebben ondergaan.
Intravasculaire hypovolemie
Symptomatische hypotensie, vooral na de eerste dosering van Tolura, kan voorkomen bij patiënten
met volume- en/of natriumdepletie door behandeling met een sterk werkzaam diureticum, een zoutarm
dieet, diarree of braken. Dergelijke condities dienen vóór toediening van Tolura gecorrigeerd te
worden. Volume- en/of natriumdepletie dient vóór toediening van Tolura gecorrigeerd te worden.
Dubbele blokkade van het renine-angiontensine-aldoseron systeem (RAAS)
Er is bewijs dat bij gelijktijdig gebruik van ACE-remmers, angiotensine II-receptorantagonisten of
aliskiren het risico op hypotensie, hyperkaliëmie en een verminderde nierfunctie (inclusief acuut
nierfalen) toeneemt. Dubbele blokkade van RAAS door het gecombineerde gebruik van ACE-
remmers, angiotensine II-receptorantagonisten of aliskiren wordt daarom niet aanbevolen (zie
rubrieken 4.5 en 5.1).
Als behandeling met dubbele blokkade absoluut noodzakelijk wordt geacht, mag dit alleen onder
supervisie van een specialist plaatsvinden en moeten de nierfunctie, elektrolyten en bloeddruk
regelmatig worden gecontroleerd.
ACE-remmers en angiotensine II-receptorantagonisten dienen niet gelijktijdig te worden ingenomen
door patiënten met diabetische nefropathie.
Overige condities met stimulatie van het renine-angiotensine-aldosteron systeem
Bij patiënten bij wie de vasculaire tonus en de nierfunctie voornamelijk van de activiteit van het
renineangiotensine-aldosteron systeem afhankelijk zijn (bv. patiënten met ernstige decompensatio
cordis of onderliggende nierziekten, inclusief stenose van de nierarterie) is de behandeling met
geneesmiddelen die dit systeem beïnvloeden, zoals telmisartan, geassocieerd met acute hypotensie,
hyperazotemie, oligurie of, in zeldzame gevallen, acuut nierfalen (zie rubriek 4.8).
Primair aldosteronisme
4
Patiënten met primair aldosteronisme reageren in het algemeen niet op antihypertensiva die hun
werking uitoefenen door remming van het renine-angiotensine systeem. Het gebruik van telmisartan
bij deze patiënten wordt daarom niet aanbevolen.
Aorta- en mitralisklepstenose, obstructieve hypertrofe cardiomyopathie
Zoals geldt voor andere vasodilatatoren is voorzichtigheid geboden bij patiënten die lijden aan aorta-
of mitralisklepstenose, of obstructieve hypertrofe cardiomyopathie.
Diabetespatiënten behandeld met insuline of antidiabetica
Bij deze patiënten kan hypoglykemie voorkomen tijdens de behandeling met telmisartan. Daarom
moet worden overwogen om bij deze patiënten de bloedglucose goed in de gaten te houden; indien
geïndiceerd, kan een aanpassing in de dosering van insuline of antidiabetica noodzakelijk zijn.
Hyperkaliëmie
Het gebruik van geneesmiddelen die het Renine-Angiotensine-Aldosteron Systeem (RAAS)
beïnvloeden, kan hyperkaliëmie veroorzaken.
Bij ouderen, bij patiënten met nierinsufficiëntie, bij diabetici, bij patiënten die gelijktijdig behandeld
worden met andere geneesmiddelen die de kaliumspiegel verhogen en/of bij patiënten met
onderliggende aandoeningen kan hyperkaliëmie fataal zijn. Voordat het gelijktijdige gebruik van
geneesmiddelen die het RAAS beïnvloeden overwogen wordt, moet een risico-batenanalyse gemaakt
worden.
De belangrijkste risicofactoren voor hyperkaliëmie waarmee rekening gehouden moet worden zijn:
-
Diabetes mellitus, nierfunctiestoornis, leeftijd (> 70 jaar).
-
Combinatie met één of meer andere geneesmiddelen die het RAAS beïnvloeden en/of
kaliumsupplementen. Geneesmiddelen of therapeutische groepen geneesmiddelen die
hyperkaliëmie kunnen veroorzaken zijn zoutvervangers die kalium bevatten, kaliumsparende
diuretica, ACE-remmers, angiotensine II-receptorantagonisten, niet-steroïde anti-inflammatoire
geneesmiddelen (NSAID’s, inclusief selectieve COX-2-remmers), heparine,
immunosuppressiva (cyclosporine of tacrolimus) en trimetoprim.
-
Onderliggende aandoeningen, in het bijzonder dehydratatie, acute decompensatio cordis,
metabole acidose, verslechtering van de nierfunctie, plotselinge verslechtering van de toestand
van de nieren (bv. infectieuze aandoening), celafbraak (bv. acute ledemaat-ischemie,
rhabdomyolyse, uitgebreid letsel).
Het nauwgezet monitoren van het serumkalium van risicopatiënten wordt aangeraden (zie rubriek 4.5).
Sorbitol
Dit middel bevat 149,8 mg sorbitol per tablet.
Er moet rekening worden gehouden met het additieve effect van gelijktijdig toegediende producten die
sorbitol (of fructose) bevatten en inname van sorbitol (of fructose) via de voeding.
Het gehalte aan sorbitol in geneesmiddelen voor oraal gebruik kan invloed hebben op de biologische
beschikbaarheid van gelijktijdig toegediende andere geneesmiddelen voor oraal gebruik.
Patiënten met erfelijke fructose-intolerantie mogen dit geneesmiddel niet innemen/toegediend krijgen.
Lactose
Dit geneesmiddel bevat lactose. Patiënten met zeldzame erfelijke aandoeningen als galactose-
intolerantie, algehele lactasedeficiëntie of glucose-galactose malabsorptie, dienen dit geneesmiddel
niet te gebruiken.
Etnische verschillen
5
Zoals ook bij angiotensin converting enzyme (ACE)-remmers is waargenomen, zijn telmisartan en de
andere angiotensine II-receptorantagonisten duidelijk minder effectief in het verlagen van de
bloeddruk bij negroïde mensen dan bij niet-negroïden, mogelijk door een hogere prevalentie van
lagere renineconcentraties in de negroïde hypertensieve populatie.
Overige
Zoals geldt voor alle antihypertensieve middelen kan een sterke daling van de bloeddruk bij patiënten
met ischemische cardiopathie of ischemische cardiovasculaire aandoeningen resulteren in
myocardinfarct of beroerte.
4.5
Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
Digoxine
Wanneer telmisartan gecombineerd werd toegediend met digoxine, werd een mediane toename van de
digoxinepiekplasmaconcentratie (49%) en -dalconcentratie (20%) waargenomen. Bij het initiëren, het
aanpassen en het stoppen van telmisartan dient de digoxinespiegel gecontroleerd te worden, om de
spiegel binnen het therapeutisch bereik te houden.
Telmisartan kan hyperkaliëmie veroorzaken, net als andere geneesmiddelen die werken op het
renineangiotensine-aldosteron systeem (zie rubriek 4.4). Het risico kan vergroot worden als
telmisartan gecombineerd wordt met andere geneesmidddelen die ook hyperkaliëmie kunnen
veroorzaken (zoutvervangers die kalium bevatten, kaliumsparende diuretica, ACE-remmers,
angiotensine II-receptorantagonisten, niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s
inclusief selectieve COX-2 remmers), heparine, immuunsuppresiva (cyclosporine of tacrolimus) en
trimetoprim).
Het optreden van hyperkaliëmie is afhankelijk van samenhangende risicofactoren. Het risico is
verhoogd in geval van de bovengenoemde combinatiebehandelingen. Het risico is in het bijzonder
verhoogd bij combinatie met kaliumsparende diuretica en bij gecombineerd gebruik van
zoutvervangers die kalium bevatten. Een combinatie met ACE-remmers of NSAID’s levert
bijvoorbeeld minder risico op, vooropgesteld dat de veiligheidsmaatregelen voor gebruik in acht
genomen worden.
Gelijktijdig gebruik niet aan te raden
Kaliumsparende diuretica en kaliumsupplementen
Angiotensine II-receptorantagonisten zoals telmisartan verminderen diureticageïnduceerd
kaliumverlies. Kaliumsparende diuretica, bv. spironolacton, eplerenon, triamtereen of amiloride,
kaliumsupplementen, of kaliumbevattende zoutvervangers kunnen tot een significante stijging van het
serumkalium leiden. Indien gelijktijdig gebruik geïndiceerd is vanwege aangetoonde hypokaliëmie
dient dit voorzichtig te gebeuren en moet het serumkalium nauwlettend gevolgd worden.
Lithium
Reversibele stijging van de serumlithiumconcentratie en toxiciteit zijn waargenomen tijdens
gelijktijdig gebruik van lithium en ACE-remmers en angiotensine II-receptorantagonisten, inclusief
telmisartan. Indien de combinatie nodig geacht wordt, wordt aangeraden de serumlithiumspiegel
nauwlettend te volgen.
Pas op bij gelijktijdig gebruik
Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen
NSAID’s (bv. acetylsalicylzuur bij anti-inflammatoire doseringsregimes, COX-2-remmers en
nietselectieve NSAID’s) kunnen het antihypertensieve effect van angiotensine II-receptorantagonisten
6
verminderen. Bij sommige patiënten met een verminderde nierfunctie (bv. gedehydreerde patiënten of
oudere patiënten met een verminderde nierfunctie) kan het gelijktijdig toedienen van een angiotensine
II-receptorantagonist en een middel dat de cyclo-oxygenase remt, leiden tot een verdere verslechtering
van de nierfunctie, inclusief mogelijk acuut nierfalen, wat meestal omkeerbaar is. Daarom dient de
combinatie voorzichtig te worden toegepast, vooral bij ouderen. Patiënten moeten voldoende
gehydrateerd zijn en het monitoren van de nierfunctie na aanvang van de combinatietherapie, en
vervolgens periodiek, dient overwogen te worden.
In een studie leidde de gezamenlijke toediening van telmisartan en ramipril tot een toename tot 2,5
maal van de AUC
0-24
and C
max
van ramipril en ramiprilaat. De klinische relevantie van deze
waarneming is niet bekend.
Diuretica (thiazide- of lisdiuretica)
Voorgaande behandeling met hoge doseringen diuretica zoals furosemide (lisdiureticum) en
hydrochloorthiazide (thiazide diureticum) kan resulteren in volumedepletie en in een risico op
hypotensie wanneer een behandeling met telmisartan gestart wordt.
In overweging nemen bij gelijktijdig gebruik
Andere antihypertensieve middelen
Het bloeddrukverlagend effect van telmisartan kan vergroot worden door gelijktijdig gebruik van
andere antihypertensieve geneesmiddelen.
De gegevens uit klinische studies laten zien dat dubbele blokkade van het renine-angiotensine-
aldosteronsysteem (RAAS) bij het gecombineerde gebruik van ACE-remmers, angiotensine II-
receptorantagonisten en aliskiren in verband wordt gebracht met een hogere frequentie van
bijwerkingen zoals hypotensie, hyperkaliëmie en een verminderde nierfunctie (inclusief acuut
nierfalen) in vergelijking met het gebruik van een enkel geneesmiddel dat op het RAAS werkt (zie
rubrieken 4.3, 4.4 en 5.1).
Gebaseerd op hun farmacologische eigenschappen is te verwachten dat de volgende geneesmiddelen
het hypotensieve effect van alle antihypertensiva, inclusief telmisartan, potentiëren: Baclofen,
amifostine. Verder kan orthostatische hypotensie versterkt worden door alcohol, barbituraten,
narcotica en antidepressiva.
Corticosteroïden (systemische route)
Afname van het antihypertensieve effect.
4.6
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Zwangerschap
Het gebruik van angiotensine II-receptorantagonisten gedurende de eerste trimester van de
zwangerschap wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.4). Het gebruik van angiotensine II-
receptorantagonisten is gecontraïndiceerd gedurende het tweede en derde trimester van de
zwangerschap (zie rubrieken 4.3 en 4.4).
Er zijn geen toereikende gegevens over het gebruik van telmisartan bij zwangere vrouwen. Uit
experimenteel onderzoek bij dieren is reproductietoxiciteit gebleken (zie rubriek 5.3).
Er kunnen geen duidelijke conclusies getrokken worden uit resultaten van epidemiologisch onderzoek
naar het risico van teratogene effecten als gevolg van blootstelling aan ACE-remmers tijdens het eerste
trimester van de zwangerschap; een kleine toename in het risico kan echter niet worden uitgesloten.
Hoewel er geen gecontroleerde epidemiologische gegevens zijn over het risico van angiotensine II-
7
receptorantagonisten kan het risico vergelijkbaar zijn bij deze klasse van geneesmiddelen. Patiënten
die een zwangerschap plannen moeten overgezet worden op een alternatieve antihypertensieve
therapie met een bekend veiligheidsprofiel voor gebruik tijdens zwangerschap, tenzij het voortzetten
van de angiotensine II-receptorantagonistentherapie noodzakelijk wordt geacht. Als zwangerschap
wordt vastgesteld dient de behandeling met angiotensine II-receptorantagonisten onmiddellijk te
worden gestaakt en moet, indien nodig, worden begonnen met een alternatieve therapie.
Het is bekend dat blootstelling aan angiotensine II-receptorantagonisten gedurende het tweede en
derde trimester foetale toxiciteit (verslechterde nierfunctie, oligohydramnie, achterstand in
schedelverharding) en neonatale toxiciteit (nierfalen, hypotensie, hyperkaliëmie) kan induceren (zie
ook rubriek 5.3).
Als blootstelling vanaf het tweede trimester van de zwangerschap heeft plaatsgevonden, wordt een
echoscopie van de nierfunctie en de schedel aanbevolen. Pasgeborenen van wie de moeder
angiotensine II-receptorantagonisten heeft gebruikt dienen nauwkeurig gecontroleerd te worden op
hypotensie (zie ook rubrieken 4.3 en 4.4).
Borstvoeding
Omdat er geen informatie beschikbaar is over het gebruik van telmisartan in de periode waarin
borstvoeding wordt gegeven, wordt telmisartan niet aangeraden. Alternatieve behandelingen met beter
bekende veiligheidsprofielen verdienen de voorkeur, vooral bij het geven van borstvoeding aan
pasgeboren of prematuur geboren zuigelingen.
Vruchtbaarheid
In preklinische studies werden geen effecten van telmisartan op de mannelijke en vrouwelijke
vruchtbaarheid waargenomen.
4.7
Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen
Wanneer een voertuig wordt bestuurd of een machine wordt bediend, dient er rekening mee te worden
gehouden dat bij een behandeling van hoge bloeddruk, zoals een behandeling met Tolura, soms
duizeligheid of sufheid kan optreden.
4.8
Bijwerkingen
Samenvatting van het veiligheidsprofiel
Ernstige bijwerkingen bestaan uit anafylactische reactie en angio-oedeem, welke zelden voorkomen
(≥1/10.000, <1/1.000), en acuut nierfalen.
De totale incidentie van bijwerkingen gemeld voor telmisartan (41,4%) was doorgaans vergelijkbaar
met placebo (43,9%) in de gecontroleerde studies bij patiënten die werden behandeld voor
hypertensie. De incidentie van de bijwerkingen was niet gerelateerd aan de dosis en liet geen correlatie
zien met geslacht, leeftijd of ras van de patiënten. Het veiligheidsprofiel van telmisartan bij patiënten
die werden behandeld voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit kwam overeen met het
veiligheidsprofiel bij patiënten met hypertensie.
De bijwerkingen hieronder weergegeven zijn verzameld uit gecontroleerde klinische studies bij
patiënten die werden behandeld voor hypertensie en uit postmarketing-rapporten. Het overzicht bevat
ook ernstige bijwerkingen en bijwerkingen die leiden tot stopzetting van de behandeling zoals
gerapporteerd in drie klinische langetermijnstudies met 21.642 patiënten die behandeld werden met
telmisartan voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit gedurende maximaal zes jaar.
Samenvatting van bijwerkingen in tabelvorm
De bijwerkingen zijn geclassificeerd met de frequentieaanduidingen aan de hand van de volgende
8
indeling: zeer vaak (≥1/10); vaak (≥1/100 tot <1/10); soms (≥1/1000 tot <1/100); zelden (≥ 1/10.000
tot < 1/1.000); zeer zelden (< 1/10.000).
Binnen de onderstaande frequentiegroepen worden bijwerkingen gerangschikt naar afnemende ernst.
Infecties en parasitaire aandoeningen
Soms:
Urineweginfectie inclusief cystitis, infectie van de bovenste
luchtwegen inclusief faryngitis en sinusitis
Zelden:
Sepsis waaronder sepsis met fatale afloop
1
Bloed- en lymfestelselaandoeningen
Soms:
Anemie
Zelden:
Eosinofilie, thrombocytopenie
Immuunsysteemaandoeningen
Zelden:
Anafylactische reactie, overgevoeligheid
Voedings- en stofwisselingsstoornissen
Soms:
Hyperkaliëmie
Zelden:
Hypoglykemie (bij diabetische patiënten)
Psychische stoornissen
Soms:
Zelden:
Zenuwstelselaandoeningen
Soms:
Zelden:
Oogaandoeningen
Zelden:
Slapeloosheid, depressie
Angst
Syncope
Slaperigheid
Verstoord zicht
Evenwichtsorgaan- en ooraandoeningen
Soms:
Vertigo
Hartaandoeningen
Soms:
Zelden:
Bloedvataandoeningen
Soms:
Bradycardie
Tachycardie
Hypotensie
2
, orthostatische hypotensie
Ademhalingsstelsel-, borstkas- en mediastinumaandoeningen
Soms:
Dyspnoe, hoesten
Zeer zelden:
Interstitiële longziekte
4
Maagdarmstelselaandoeningen
Soms:
Buikpijn, diarree, dyspepsie, flatulentie, braken
Zelden:
Droge mond, maagklachten, dysgeusie
Lever- en galaandoeningen
Zelden:
Abnormale leverfunctie/ontregeling van de lever
3
Huid- en onderhuidaandoeningen
Soms:
Pruritus, hyperhidrosis, huiduitslag
Zelden:
Angio-oedeem (ook met fatale afloop), eczeem, erythema, urticaria,
geneesmiddelen huiduitslag, toxische huiduitslag
9
Skeletspierstelsel- en bindweefselaandoeningen
Soms:
Rugpijn (bv. sciatica), spierkrampen, myalgie
Zelden:
Artralgie, pijn in ledematen, pijnlijke pees (tendinitis-achtige
symptomen)
Nier- en urinewegenaandoeningen
Soms:
Verminderde werking van de nieren, inclusief nierfalen
Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen
Soms:
Pijn op de borst
Zelden:
Griepachtige verschijnselen
Onderzoeken
Soms:
Zelden:
Verhoogde bloedwaarden van creatinine
Verlaagd haemoglobine, verhoogde bloedwaarden van urinezuur,
leverenzymen en creatininefosfokinase
1,2,3,4: voor verdere beschrijving zie de sub-rubriek
“Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen”
Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen
Sepsis
In het klinisch onderzoek genaamd PRoFESS, werd een verhoogde incidentie van sepsis
waargenomen bij behandeling met telmisartan vergeleken met placebo. Dit kan berusten op toeval of
gerelateerd zijn aan een tot nu toe onbekend mechanisme (zie rubriek 5.1).
Hypotensie
Deze bijwerking is gerapporteerd als vaak voorkomend bij patiënten met gereguleerde bloeddruk die
werden behandeld met telmisartan voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit bovenop de
standaardzorg.
Abnormale leverfunctie/ontregeling van de lever
De meeste gevallen van abnormale leverfunctie/ontregeling van de lever tijdens post-marketing
gebruik traden op bij patiënten van Japanse afkomst. Patiënten van Japanse afkomst hebben meer kans
deze bijwerkingen te ervaren.
Interstitiële longziekte
Gevallen van interstitiële longziekte zijn gemeld tijdens postmarketing-gebruik met een associatie met
de tijd met de inname van telmisartan. Een causaal verband kon echter niet worden vastgesteld.
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in
aanhangsel V.
4.9
Overdosering
Er is beperkte informatie beschikbaar over overdosering bij de mens.
Symptomen: de duidelijkste verschijnselen van overdosering met telmisartan zijn hypotensie en
tachycardie; bradycardie, duizeligheid, toename van serumcreatine en acuut nierfalen zijn ook
gerapporteerd.
Behandeling: Telmisartan wordt niet verwijderd door hemodialyse. De patiënt dient nauwkeurig in de
gaten te worden gehouden en de behandeling dient symptomatisch en ondersteunend te zijn. De
10
behandeling is afhankelijk van het tijdstip van ingestie en de ernst van de symptomen. Denkbare
maatregelen zijn onder andere het laten braken en/of maagspoelen. Actieve koolstof kan zinvol zijn in
de behandeling van een overdosering. Serumelektrolyten en creatinine dienen frequent te worden
gecontroleerd. Als hypotensie optreedt, dient de patiënt in rugligging te worden geplaatst, en zout en
volumesuppletie dienen snel te worden toegediend.
5.
5.1
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
Farmacodynamische eigenschappen
Farmacotherapeutische categorie: angiotensine II-receptorantagonisten, enkelvoudig, ATC-code:
C09CA07.
Werkingsmechanisme
Telmisartan is een oraal werkende en specifieke angiotensine II-receptor (type AT
1
)-antagonist.
Telmisartan verdringt angiotensine II met een zeer hoge affiniteit van zijn bindingsplaats op het AT
1
-
receptor subtype, welke verantwoordelijk is voor de bekende effecten van angiotensine II. Telmisartan
vertoont geen partieel agonisme op de AT
1
-receptor. Telmisartan bindt selectief aan de AT
1
-receptor.
De binding is langdurig. Telmisartan laat geen affiniteit voor andere receptoren zien, inclusief AT
2
en
andere minder gekarakteriseerde AT-receptoren. De functionele rol van deze receptoren is niet
bekend, noch het effect van eventuele overstimulatie door angiotensine II, waarvan de spiegels
verhoogd worden door telmisartan. Plasma-aldosteronspiegels worden verlaagd door telmisartan.
Telmisartan remt het humaan plasmarenine niet en blokkeert geen ionkanalen. Telmisartan heeft geen
remmend effect op het angiotensine converting enzym (kininase II), het enzym dat ook bradykinine
afbreekt. Er is dan ook geen toename van door bradykinine gemedieerde bijwerkingen te verwachten.
Bij de mens blokkeerde een dosis van 80 mg telmisartan bijna volledig door angiotensine II-
geïnduceerde bloeddrukverhogingen. Dit blokkerende effect wordt gedurende 24 uur behouden en is
nog steeds meetbaar na 48 uur.
Klinische werkzaamheid en veiligheid
Behandeling van essentiële hypertensie
Na de eerste toediening van telmisartan wordt het antihypertensieve effect geleidelijk zichtbaar binnen
3 uur. De maximale reductie van de bloeddruk wordt in het algemeen 4 tot 8 weken na aanvang van de
behandeling bereikt en deze blijft tijdens langdurige therapie behouden.
Het antihypertensieve effect houdt gedurende 24 uur constant aan, inclusief de laatste 4 uur voor de
volgende dosering. Dit is aangetoond met ambulante bloeddrukmetingen. Dit wordt bevestigd door de
ratio’s tussen dal- en piekconcentraties die in placebogecontroleerd klinisch onderzoek na een dosis
van 40 en 80 mg telmisartan consistent boven de 80% waren. Er bestaat een duidelijke trend van een
relatie tussen de dosering en de hersteltijd tot de uitgangswaarde van de systolische bloeddruk. De
gegevens betreffende de diastolische bloeddruk zijn vanuit dit oogpunt inconsistent.
Bij patiënten met hypertensie reduceert telmisartan zowel de systolische als de diastolische bloeddruk
zonder de hartfrequentie te beïnvloeden. De mate waarin de diuretische en natriuretische effecten van
het geneesmiddel bijdragen aan de hypotensieve activiteit van het middel, moet nog worden
vastgesteld. De antihypertensieve effectiviteit van telmisartan is vergelijkbaar met die van
geneesmiddelen die representatief zijn voor andere klassen antihypertensiva (dit is aangetoond in
klinische onderzoeken waarin telmisartan werd vergeleken met amlodipine, atenolol, enalapril,
hydrochloorthiazide en lisinopril).
Na abrupt afbreken van de behandeling met telmisartan keert de bloeddruk geleidelijk terug naar de
waarden van vóór de behandeling over een periode van een paar dagen zonder dat er aanwijzingen zijn
voor rebound-hypertensie.
11
De incidentie van een droge hoest was significant lager in patiënten die met telmisartan werden
behandeld dan in diegenen die ACE-remmers toegediend kregen tijdens klinische onderzoeken waarin
de twee antihypertensieve behandelingen direct vergeleken werden.
Cardiovasculaire preventie
ONTARGET
(ONgoing
Telmisartan Alone
and in Combination with
Ramipril Global Endpoint
Trial)
vergeleek de effecten van telmisartan, ramipril en de combinatie van telmisartan en ramipril op
de cardiovasculaire eindpunten in 25.620 patiënten in de leeftijd van 55 jaar of ouder met een
voorgeschiedenis van coronaire hartziekte, beroerte, TIA, perifeer vaatlijden,of type 2 diabetes
mellitus met bewezen eindorgaanschade (bv. retinopathie, hypertrofie van de linkerventrikel, macroof
microalbuminurie), dit is een populatie met risico op cardiovasculaire gebeurtenissen.
Patiënten werden in één van de drie volgende behandelgroepen gerandomiseerd: telmisartan 80 mg n =
8542), ramipril 10 mg (n = 8576), of de combinatie van telmisartan 80 mg plus ramipril 10 mg (n =
8502), en gevolgd gedurende een periode van gemiddeld 4,5 jaar.
Telmisartan liet een vergelijkbaar effect als ramipril zien in het reduceren van het primaire
samengestelde eindpunt van cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte of
ziekenhuisopname bij congestief hartfalen. De incidentie van het primaire eindpunt was gelijk in de
groep behandeld met alleen telmisartan (16,7%) en alleen ramipril (16,5%). De hazard ratio voor
telmisartan versus ramipril was 1,01 (97,5% BI 0,93 – 1,10, p (non-inferioriteit) = 0,0019 met een
marge van 1,13). Het totale mortaliteitscijfer was respectievelijk 11,6% en 11,8% bij met telmisartan
en ramipril behandelde patiënten.
Telmisartan bleek even werkzaam als ramipril op de vooraf vastgestelde secundaire eindpunten, bij
cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct en niet-fatale beroerte [0,99 (97,5 % BI 0,90 - 1,08,
p (non-inferioriteit) = 0,0004)], op het primaire eindpunt in de referentiestudie HOPE (The Heart
Outcomes Prevention Evaluation Study), waarin het effect van ramipril versus placebo werd
onderzocht.
TRANSCEND randomiseerde ACE-I intolerante patiënten met in andere opzichten vergelijkbare
inclusie criteria als bij ONTARGET op telmisartan 80 mg (n=2954) of placebo (n=2972), beide
gegeven bovenop de standaard zorg. De gemiddelde duur voor follow-up was 4 jaar en 8 maanden. Er
werd geen statistisch significant verschil in de incidentie van de primaire samengestelde eindpunten
(cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte of ziekenhuisopname bij
congestief hartfalen) gevonden [15,7% in de telmisartan en 17,0% in de placebogroepen met een
hazard ratio van 0,92 (95% BI 0,81 – 1,05, p = 0,22)]. Er werd bewijs gevonden voor een voordeel van
telmisartan ten opzichte van placebo in het vooraf gespecificeerde tweede samengestelde eindpunt van
cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte [0,87 (95% BI 0,76 – 1,00, p =
0,048)]. Er werden geen aanwijzingen gevonden voor profijt op cardiovasculaire mortaliteit (hazard
ratio 1,03, 95% BI 0,85 – 1,24).
Hoesten en angio-oedeem werden minder vaak gerapporteerd bij patiënten die werden behandeld met
telmisartan dan bij patiënten die werden behandeld met ramipril, terwijl hypotensie vaker werd
gerapporteerd bij telmisartan.
Gecombineerd gebruik van telmisartan met ramipril bracht geen extra voordeel boven ramipril alleen
of telmisartan alleen. Cardiovasculaire mortaliteit en alle andere oorzaken van mortaliteit waren in
aantallen hoger bij de combinatietherapie. Bovendien was er sprake van een significant hogere
incidentie van hyperkaliëmie, nierfalen, hypotensie en syncope in de combinatie-arm. Daarom wordt
het gebruik van een combinatie van telmisartan en ramipril niet aanbevolen bij deze populatie.
In het klinisch onderzoek genaamd “Prevention Regimen For Effectively avoiding Second Strokes”
(PRoFESS) bij patiënten van 50 jaar of ouder, die recentelijk een beroerte hadden doorgemaakt, werd
een verhoogde incidentie van sepsis waargenomen bij behandeling met telmisartan vergeleken met
placebo, 0,70 % vs. 0,49 % [RR 1,43 (95 % betrouwbaarheidsinterval 1,00 - 2,06)]; de incidentie van
12
sepsis met fatale afloop was verhoogd bij patiënten die met telmisartan werden behandeld (0,33 %) vs.
patiënten die met placebo werden behandeld (0,16 %) [RR 2,07 (95 % betrouwbaarheidsinterval 1,14 -
3,76]. De toegenomen frequentie van sepsis die werd waargenomen bij gebruik van telmisartan kan
berusten op toeval of gerelateerd zijn aan een tot nu toe onbekend mechanisme.
In twee grote, gerandomiseerde, gecontroleerde trials (ONTARGET (ONgoing Telmisartan Alone and
in combination with Ramipril Global Endpoint Trial) en VA NEPHRON-D (The Veterans Affairs
Nephropathy in Diabetes) is het gebruik van de combinatie van een ACE-remmer met een
angiotensine II-receptorantagonist onderzocht.
ONTARGET was een studie bij patiënten met een voorgeschiedenis van cardiovasculair of
cerebrovasculair lijden, of diabetes mellitus type 2 in combinatie met tekenen van eind-orgaanschade.
VA NEPHRON D was een studie bij patiënten met diabetes mellitus type 2 en diabetische nefropathie.
In deze studies werd geen relevant positief effect op de nierfunctie en/of cardiovasculaire uitkomsten
en de mortaliteit gevonden, terwijl een verhoogd risico op hyperkaliëmie, acute nierbeschadiging en/of
hypotensie werd gezien in vergelijking met monotherapie. Gezien hun overeenkomstige
farmacodynamische eigenschappen zijn deze uitkomsten ook relevant voor andere ACE-remmers en
angiotensine II-receptorantagonisten.
ACE-remmers en angiotensine II-receptorantagonisten dienen daarom niet gelijktijdig te worden
ingenomen bij patiënten met diabetische nefropathie.
ALTITUDE (Aliskiren Trial in Type 2 Diabetes Using Cardiovascular and Renal Disease Endpoints)
was een studie die was opgezet om het voordeel van de toevoeging van aliskiren aan de
standaardbehandeling van een ACE-remmer of een angiotensine II-receptorantagonist te onderzoeken
bij patiënten met diabetes mellitus type 2 en chronisch nierlijden, cardiovasculair lijden of beide. De
studie werd vroegtijdig beëindigd vanwege een verhoogd risico op negatieve uitkomsten.
Cardiovasculaire mortaliteit en beroerte kwamen beide numeriek vaker voor in de aliskirengroep dan
in de placebogroep, terwijl bijwerkingen en belangrijke ernstige bijwerkingen (hyperkaliëmie,
hypotensie en renale disfunctie) vaker in de aliskirengroep werden gerapporteerd dan in de
placebogroep.
Pediatrische patiënten
De veiligheid en werkzaamheid van telmisartan bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar zijn
niet vastgesteld.
De bloeddrukverlagende effecten van twee doseringen van telmisartan werden beoordeeld in 76
hypertensieve patiënten, grotendeels met overgewicht in de leeftijd van 6 tot < 18 jaar
(lichaamsgewicht ≥20 kg en ≤120 kg, gemiddeld 74,6 kg), na het nemen van telmisartan 1mg/kg
(n=29 behandeld) of 2 mg/kg (n=31 behandeld) gedurende een 4 weken durende behandelperiode. Bij
inclusie werd de aanwezigheid van een secundaire hypertensie niet onderzocht. Bij sommige van de
onderzochte patiënten waren de toegediende doses hoger dan die aanbevolen voor de behandeling van
hypertensie bij volwassen patiënten, waarbij een dagelijkse dosis werd bereikt die vergelijkbaar was
met de dosis van 160 mg die bij volwassenen was onderzocht. Na correctie voor leeftijdgroepseffecten
waren de gemiddelde systolische bloeddrukveranderingen ten opzichte van de uitgangswaarde
(primaire doelstelling) -14,5 (1,7) mmHg in de telmisartan 2 mg/kg-groep, -9,7 (1,7) mmHg in de
telmisartan 1 mg/kg-groep, en -6,0 (2,4) in de placebogroep. De gecorrigeerde diastolische
bloeddrukveranderingen ten opzichte van de uitgangswaarde waren respectievelijk -8,4 (1,5) mmHg, -
4,5 (1,6) mmHg en -3,5 (2,1) mmHg. De veranderingen waren dosisafhankelijk. De veiligheidsdata
van deze studie bij patiënten in de leeftijd van 6 tot < 18 jaar bleken over het algemeen vergelijkbaar
met die gezien bij volwassenen. De veiligheid van langdurige behandeling met telmisartan bij
kinderen en adolescenten werd niet geëvalueerd.
Een toename van eosinofielen gerapporteerd bij deze patiëntenpopulatie werd niet bijgehouden bij
volwassenen. De klinische betekenis en relevantie hiervan is niet bekend.
Het is niet mogelijk om uit deze klinische gegevens conclusies te trekken over de werkzaamheid en
veiligheid van telmisartan bij hypertensieve pediatrische patiënten.
5.2
Farmacokinetische eigenschappen
Absorptie
13
Telmisartan wordt snel geabsorbeerd maar de hoeveelheid die geabsorbeerd wordt varieert. De
gemiddelde absolute biologische beschikbaarheid van telmisartan is ongeveer 50%. Wanneer
telmisartan samen met voedsel wordt ingenomen, varieert de reductie van de oppervlakte onder de
plasmaconcentratie–tijd curve (AUC
0-8
) van telmisartan tussen de 6% (dosis van 40 mg) en de 19%
(dosis van 160 mg). Vanaf drie uur na toediening zijn de plasmaconcentraties van telmisartan
ingenomen op een lege maag of met voedsel vergelijkbaar.
Lineariteit/non-lineariteit
Aangenomen wordt dat de kleine reductie in de oppervlakte onder de curve geen klinisch relevante
reductie van het therapeutische effect veroorzaakt.
Er bestaat geen lineaire relatie tussen doseringen en plasmaspiegels. C
max
en in mindere mate AUC
stijgen niet proportioneel bij doseringen boven 40 mg.
Distributie
Telmisartan is grotendeels gebonden aan plasma-eiwitten (>99,5%), voornamelijk aan albumine en
alfa-1-zuur-glycoproteïne. Het gemiddelde schijnbare verdelingsvolume tijdens de steady-state (V
dss
)
is ongeveer 500 liter.
Biotransformatie
Telmisartan wordt gemetaboliseerd door conjugatie van de oorspronkelijke verbinding tot een
glucuronide. Er is geen farmacologische activiteit van het conjugaat aangetoond.
Eliminatie
Telmisartan wordt gekarakteriseerd door een biexponentiële eliminatiekinetiek met een terminale
halfwaardetijd van > 20 uur. De maximale plasmaconcentratie (C
max
) en, in mindere mate, de
oppervlakte onder de concentratietijdcurve (AUC) nemen niet proportioneel toe met de dosis. Er zijn
geen aanwijzingen voor klinisch relevante accumulatie van telmisartan wanneer dit volgens de
aangeraden dosering wordt ingenomen. De plasmaconcentraties zijn bij vrouwen hoger dan bij
mannen. Dit heeft geen relevante invloed op de effectiviteit.
Na orale (en intraveneuze) toediening wordt telmisartan bijna geheel uitgescheiden via de feces,
voornamelijk als onveranderd product. De cumulatieve hoeveelheid die via de urine wordt
uitgescheiden is <1% van de dosis. De totale plasmaklaring, Cl
tot
, is hoog (ongeveer 1000 ml/min) in
vergelijking met de hepatische bloeddoorstroming (ongeveer 1500 ml/min).
Speciale populaties
Pediatrische patiënten
De farmacokinetiek van twee doseringen van telmisartan werd beoordeeld als secundaire doelstelling
bij hypertensieve patiënten (n=57) in de leeftijd van 6 tot <18 jaar, na het nemen van telmisartan 1
mg/kg of 2 mg/kg gedurende een vier weken durende behandelperiode. Farmacokinetische
doelstellingen omvatte onder meer de bepaling van de steady-state van telmisartan bij kinderen en
adolescenten en onderzoek naar leeftijdsgerelateerde verschillen. Hoewel de studie te klein was voor
een adequate beoordeling van de farmacokinetiek bij kinderen onder de 12 jaar, kwamen de resultaten
over het algemeen overeen met de bevindingen bij volwassenen en bevestigen de niet-lineariteit van
telmisartan, met name voor C
max
.
Geslacht
Verschillen in plasmaconcentraties tussen geslachten werden waargenomen, de C
max
en AUC zijn,
respectievelijk, ongeveer 3 en 2 keer hoger in vrouwen vergeleken met mannen.
Ouderen
De farmacokinetiek van telmisartan verschilt niet tussen ouderen en personen onder de 65 jaar.
Nierinsufficiëntie
Bij patiënten met milde tot matige en ernstige nierinsufficiëntie werd een verdubbeling van de
plasmaconcentratie waargenomen. Echter, bij patiënten met nierinsufficiëntie die gedialyseerd
14
worden, werden lagere plasmaconcentraties waargenomen. Bij patiënten met nierinsufficiëntie is
telmisartan zeer sterk aan plasma-eiwitten gebonden en kan het niet door dialyse worden verwijderd.
De halfwaardetijd verandert niet bij patiënten met nierinsufficiëntie.
Leverinsufficiëntie
In farmacokinetische studies bij patiënten met leverinsufficiëntie werd een toename in de absolute
biologische beschikbaarheid tot bijna 100% waargenomen. De halfwaardetijd verandert niet bij
patiënten met leverinsufficiëntie.
5.3
Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
In preklinisch veiligheidsonderzoek veroorzaakten doses, gelijkwaardig aan de blootstelling in de
klinische therapeutische range, een afname in de parameters van de rode bloedcellen (erythrocyten,
haemoglobine, haematocriet) en veranderingen in de renale haemodynamie (toename in blood urea
nitrogen (BUN) en creatinine) alsmede een toename van het serumkalium in normotensieve dieren. In
honden werd renale tubulaire dilatatie en atrofie waargenomen. In ratten en honden werd ook
beschadiging van de maagslijmwand (erosie, ulcera of ontsteking) waargenomen. Deze
farmacologisch gemedieerde bijwerkingen, reeds bekend van preklinische studies met ACE-remmers
en angiotensine II-receptorantagonisten, konden worden voorkomen door oraal extra zout toe te
dienen.
In beide diersoorten werd een toename in de plasmarenine activiteit en hypertrofie/hyperplasie van de
renale juxtaglomerulaire cellen waargenomen. Deze veranderingen, ook bekende klasse-effecten van
ACE-remmers en andere angiotensine II-receptorantagonisten, lijken geen klinische betekenis te
hebben.
Er is geen duidelijk bewijs waargenomen voor een teratogeen effect, echter bij toxische doses van
telmisartan werd een effect op de post-natale ontwikkeling van de nakomelingen waargenomen, zoals
een lager lichaamsgewicht en een vertraagd openen van de ogen.
Er zijn geen aanwijzingen gevonden voor mutageniteit of voor relevante clastogene activiteit in
in
vitro
studies. Er is geen aanwijzing gevonden voor carcinogeniteit in ratten en muizen.
6.
6.1
FARMACEUTISCHE GEGEVENS
Lijst van hulpstoffen
Povidon (K30)
Meglumine
Natriumhydroxide
Lactosemonohydraat
Sorbitol (E420)
Magnesiumstearaat
6.2
Gevallen van onverenigbaarheid
Niet van toepassing.
6.3
3 jaar.
6.4
Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
Houdbaarheid
Bewaren beneden 30°C.
Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.
15
6.5
Aard en inhoud van de verpakking
OPA/Al/PVC Al blisterverpakking. Elke blisterverpakking bevat 7 of 10 tabletten.
Verpakkingsgrootten: 14, 28, 30, 56, 84, 90, 98 en 100 tabletten in een doos.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
6.6
Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen
Geen bijzondere vereisten.
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
KRKA, d.d., Novo mesto, Šmarješka cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
8.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
14 tabletten: EU/1/10/632/008
28 tabletten: EU/1/10/632/009
30 tabletten: EU/1/10/632/010
56 tabletten: EU/1/10/632/011
84 tabletten: EU/1/10/632/012
90 tabletten: EU/1/10/632/013
98 tabletten: EU/1/10/632/014
100 tabletten: EU/1/10/632/023
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING
Datum van eerste verlening van de vergunning: 4. juni 2010
Datum van laatste verlenging 19 maart 2015
10.
DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau (http://www.ema.europa.eu/).
16
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Tolura 80 mg tabletten
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Elke tablet bevat 20 mg telmisartan.
Hulpstof(fen) met bekend effect:
Elke tablet bevat 299,7 mg sorbitol (E420) en 114 mg lactose.
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
3.
Tablet
80 mg: witte tot bijna witte, biconvexe, capsulevormige tabletten.
4.
4.1
KLINISCHE GEGEVENS
Therapeutische indicaties
FARMACEUTISCHE VORM
Hypertensie
Behandeling van essentiële hypertensie bij volwassenen.
Cardiovasculaire preventie
Reductie van cardiovasculaire morbiditeit bij volwassenen met:
-
manifeste atherotrombotische cardiovasculaire ziekte (voorgeschiedenis van coronair hartlijden,
beroerte of perifeer vaatlijden) of
-
type 2 diabetes mellitus met gedocumenteerde eindorgaanschade.
4.2
Dosering en wijze van toediening
Dosering
Behandeling van essentiële hypertensie
De doorgaans effectieve dosering bedraagt 40 mg éénmaal daags. Sommige patiënten hebben al
voldoende baat bij een dagelijkse dosering van 20 mg. In gevallen waar de gewenste bloeddruk niet
wordt bereikt, kan de dosis telmisartan worden verhoogd tot een maximum van 80 mg. Als alternatief
kan telmisartan worden gebruikt in combinatie met thiazide-type diuretica zoals hydrochloorthiazide,
waarvan is aangetoond dat het een aanvullend bloeddrukverlagend effect heeft met telmisartan.
Wanneer een verhoging van de dosering overwogen wordt, dient gerealiseerd te worden dat het
maximale antihypertensieve effect over het algemeen vier tot acht weken na de aanvang van de
behandeling wordt bereikt (zie rubriek 5.1).
Cardiovasculaire preventie
De aanbevolen dagelijkse dosering is 80 mg éénmaal daags. Het is niet bekend of doses lager dan 80
mg telmisartan effectief zijn in het verlagen van cardiovasculaire morbiditeit.
Bij het starten van de behandeling met telmisartan voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit
wordt aanbevolen nauwgezet de bloeddruk te controleren en zonodig is aanpassing van
bloeddrukverlagende medicatie noodzakelijk.
17
Speciale populaties
Patiënten met nierinsufficiëntie
Beperkte ervaring is opgedaan bij patiënten met ernstige nierinsufficiëntie en bij
hemodialysepatiënten. Een lagere startdosis van 20 mg wordt aangeraden voor deze patiënten (zie
rubriek 4.4). Voor patiënten met milde tot matige nierinsufficiëntie is aanpassing van de dosering niet
noodzakelijk.
Patiënten met leverinsufficiëntie
Tolura is gecontra-indiceerd voor patiënten met ernstige leverinsufficiëntie (zie rubriek 4.3).
Bij patiënten met lichte tot matige leverinsufficiëntie mag de dosering niet hoger dan 40 mg zijn (zie
rubriek 4.4).
Oudere patiënten
Aanpassing van de dosering bij ouderen is niet nodig.
Pediatrische patiënten
De veiligheid en werkzaamheid van Tolura bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar zijn niet
vastgesteld. De momenteel beschikbare gegevens worden beschreven in rubriek 5.1 en 5.2, maar er
kan geen doseringsadvies worden gegeven.
Wijze van toediening
Telmisartan tabletten zijn bedoeld voor éénmaal daagse orale toediening en dienen ingenomen te
worden met vloeistof, al dan niet met voedsel.
Te nemen voorzorgen voorafgaand aan gebruik of toediening van het geneesmiddel
Telmisartan dient in een gesloten blisterverpakking bewaard te worden vanwege de hygroscope
eigenschap van de tabletten. Tabletten dienen vlak voor toediening uit de blisterverpakking te worden
genomen (zie rubriek 6.6).
Tolura-tabletten zijn niet deelbaar en zijn daarom niet geschikt voor patiënten die een dosis van 20 mg
telmisartan nodig hebben voor de behandeling van hypertensie of voor patiënten met ernstige
nierinsufficiëntie of hemodialyse. Voor deze patiënten is een equivalent product met hetzelfde actieve
ingrediënt beschikbaar.
4.3
-
-
-
-
Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor de werkzame stof(fen)of voor (een van) de in rubriek 6.1 vermelde
hulpstof(fen)
Tweede en derde trimester van de zwangerschap (zie rubrieken 4.4 en 4.6)
Galwegobstructies
Ernstige leverinsufficiëntie
Het gelijktijdig gebruik van Tolura met aliskiren-bevattende geneesmiddelen is gecontra-indiceerd bij
patiënten met diabetes mellitus of nierinsufficiëntie (GFR < 60 ml/min/1,73 m
2
) (zie rubrieken 4.5 en
5.1).
4.4
Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik
Zwangerschap
18
Behandeling met angiotensine II-receptorantagonisten mag niet gestart worden tijdens zwangerschap.
Patiënten die een zwangerschap plannen moeten omgezet worden op een alternatieve
antiantihypertensieve therapie met een bekend veiligheidsprofiel voor gebruik tijdens zwangerschap,
tenzij het voortzetten van de angiotensine II-receptorantagonisttherapie noodzakelijk wordt geacht.
Als zwangerschap wordt vastgesteld dient de behandeling met angiotensine II-receptorantagonisten
onmiddellijk te worden gestaakt, en moet, indien nodig worden begonnen met een alternatieve
therapie (zie rubrieken 4.3 en 4.6).
Leverinsufficiëntie
Tolura dient niet te worden gegeven aan patiënten met cholestasis, galwegobstructies of ernstige
leverinsufficiëntie (zie rubriek 4.3), aangezien telmisartan grotendeels met de gal wordt uitgescheiden.
Het is te verwachten dat deze patiënten een lagere hepatische klaring voor telmisartan hebben. Tolura
dient met voorzichtigheid te worden gebruikt bij patiënten met milde tot matige leverinsufficiëntie.
Renovasculaire hypertensie
Er bestaat een verhoogd risico op ernstige hypotensie en nierinsufficiëntie wanneer patiënten met
bilaterale renale arterie stenose of stenose van de arterie van één functionerende nier behandeld
worden met geneesmiddelen die het renine-angiotensine-aldosteron systeem beïnvloeden.
Nierinsufficiëntie en niertransplantatie
Bij het gebruik van Tolura bij patiënten met nierinsufficiëntie wordt een periodieke controle van de
kalium- en de creatinineserumspiegel aanbevolen. Er is geen ervaring met het toedienen van Tolura
aan patiënten die recent een niertransplantatie hebben ondergaan.
Intravasculaire hypovolemie
Symptomatische hypotensie, vooral na de eerste dosering van Tolura, kan voorkomen bij patiënten
met volume- en/of natriumdepletie door behandeling met een sterk werkzaam diureticum, een zoutarm
dieet, diarree of braken. Dergelijke condities dienen vóór toediening van Tolura gecorrigeerd te
worden. Volume- en/of natriumdepletie dient vóór toediening van Tolura gecorrigeerd te worden.
Dubbele blokkade van het renine-angiontensine-aldoseron systeem (RAAS)
Er is bewijs dat bij gelijktijdig gebruik van ACE-remmers, angiotensine II-receptorantagonisten of
aliskiren het risico op hypotensie, hyperkaliëmie en een verminderde nierfunctie (inclusief acuut
nierfalen) toeneemt. Dubbele blokkade van RAAS door het gecombineerde gebruik van ACE-
remmers, angiotensine II-receptorantagonisten of aliskiren wordt daarom niet aanbevolen (zie
rubrieken 4.5 en 5.1).
Als behandeling met dubbele blokkade absoluut noodzakelijk wordt geacht, mag dit alleen onder
supervisie van een specialist plaatsvinden en moeten de nierfunctie, elektrolyten en bloeddruk
regelmatig worden gecontroleerd.
ACE-remmers en angiotensine II-receptorantagonisten dienen niet gelijktijdig te worden ingenomen
door patiënten met diabetische nefropathie.
Overige condities met stimulatie van het renine-angiotensine-aldosteron systeem
Bij patiënten bij wie de vasculaire tonus en de nierfunctie voornamelijk van de activiteit van het
renineangiotensine-aldosteron systeem afhankelijk zijn (bv. patiënten met ernstige decompensatio
cordis of onderliggende nierziekten, inclusief stenose van de nierarterie) is de behandeling met
geneesmiddelen die dit systeem beïnvloeden, zoals telmisartan, geassocieerd met acute hypotensie,
hyperazotemie, oligurie of, in zeldzame gevallen, acuut nierfalen (zie rubriek 4.8).
Primair aldosteronisme
19
Patiënten met primair aldosteronisme reageren in het algemeen niet op antihypertensiva die hun
werking uitoefenen door remming van het renine-angiotensine systeem. Het gebruik van telmisartan
bij deze patiënten wordt daarom niet aanbevolen.
Aorta- en mitralisklepstenose, obstructieve hypertrofe cardiomyopathie
Zoals geldt voor andere vasodilatatoren is voorzichtigheid geboden bij patiënten die lijden aan aorta-
of mitralisklepstenose, of obstructieve hypertrofe cardiomyopathie.
Diabetespatiënten behandeld met insuline of antidiabetica
Bij deze patiënten kan hypoglykemie voorkomen tijdens de behandeling met telmisartan. Daarom
moet worden overwogen om bij deze patiënten de bloedglucose goed in de gaten te houden; indien
geïndiceerd, kan een aanpassing in de dosering van insuline of antidiabetica noodzakelijk zijn.
Hyperkaliëmie
Het gebruik van geneesmiddelen die het Renine-Angiotensine-Aldosteron Systeem (RAAS)
beïnvloeden, kan hyperkaliëmie veroorzaken.
Bij ouderen, bij patiënten met nierinsufficiëntie, bij diabetici, bij patiënten die gelijktijdig behandeld
worden met andere geneesmiddelen die de kaliumspiegel verhogen en/of bij patiënten met
onderliggende aandoeningen kan hyperkaliëmie fataal zijn. Voordat het gelijktijdige gebruik van
geneesmiddelen die het RAAS beïnvloeden overwogen wordt, moet een risico-batenanalyse gemaakt
worden.
De belangrijkste risicofactoren voor hyperkaliëmie waarmee rekening gehouden moet worden zijn:
-
Diabetes mellitus, nierfunctiestoornis, leeftijd (> 70 jaar).
-
Combinatie met één of meer andere geneesmiddelen die het RAAS beïnvloeden en/of
kaliumsupplementen. Geneesmiddelen of therapeutische groepen geneesmiddelen die
hyperkaliëmie kunnen veroorzaken zijn zoutvervangers die kalium bevatten, kaliumsparende
diuretica, ACE-remmers, angiotensine II-receptorantagonisten, niet-steroïde anti-inflammatoire
geneesmiddelen (NSAID’s, inclusief selectieve COX-2-remmers), heparine,
immunosuppressiva (cyclosporine of tacrolimus) en trimetoprim.
-
Onderliggende aandoeningen, in het bijzonder dehydratatie, acute decompensatio cordis,
metabole acidose, verslechtering van de nierfunctie, plotselinge verslechtering van de toestand
van de nieren (bv. infectieuze aandoening), celafbraak (bv. acute ledemaat-ischemie,
rhabdomyolyse, uitgebreid letsel).
Het nauwgezet monitoren van het serumkalium van risicopatiënten wordt aangeraden (zie rubriek 4.5).
Sorbitol
Dit middel bevat 299,7 mg sorbitol per tablet.
Er moet rekening worden gehouden met het additieve effect van gelijktijdig toegediende producten die
sorbitol (of fructose) bevatten en inname van sorbitol (of fructose) via de voeding.
Het gehalte aan sorbitol in geneesmiddelen voor oraal gebruik kan invloed hebben op de biologische
beschikbaarheid van gelijktijdig toegediende andere geneesmiddelen voor oraal gebruik.
Patiënten met erfelijke fructose-intolerantie mogen dit geneesmiddel niet innemen/toegediend krijgen.
Lactose
Dit geneesmiddel bevat lactose. Patiënten met zeldzame erfelijke aandoeningen als galactose-
intolerantie, algehele lactasedeficiëntie of glucose-galactose malabsorptie, dienen dit geneesmiddel
niet te gebruiken.
Etnische verschillen
20
Zoals ook bij angiotensin converting enzyme (ACE)-remmers is waargenomen, zijn telmisartan en de
andere angiotensine II-receptorantagonisten duidelijk minder effectief in het verlagen van de
bloeddruk bij negroïde mensen dan bij niet-negroïden, mogelijk door een hogere prevalentie van
lagere renineconcentraties in de negroïde hypertensieve populatie.
Overige
Zoals geldt voor alle antihypertensieve middelen kan een sterke daling van de bloeddruk bij patiënten
met ischemische cardiopathie of ischemische cardiovasculaire aandoeningen resulteren in
myocardinfarct of beroerte.
4.5
Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
Digoxine
Wanneer telmisartan gecombineerd werd toegediend met digoxine, werd een mediane toename van de
digoxinepiekplasmaconcentratie (49%) en -dalconcentratie (20%) waargenomen. Bij het initiëren, het
aanpassen en het stoppen van telmisartan dient de digoxinespiegel gecontroleerd te worden, om de
spiegel binnen het therapeutisch bereik te houden.
Telmisartan kan hyperkaliëmie veroorzaken, net als andere geneesmiddelen die werken op het
renineangiotensine-aldosteron systeem (zie rubriek 4.4). Het risico kan vergroot worden als
telmisartan gecombineerd wordt met andere geneesmidddelen die ook hyperkaliëmie kunnen
veroorzaken (zoutvervangers die kalium bevatten, kaliumsparende diuretica, ACE-remmers,
angiotensine II-receptorantagonisten, niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s
inclusief selectieve COX-2 remmers), heparine, immuunsuppresiva (cyclosporine of tacrolimus) en
trimetoprim).
Het optreden van hyperkaliëmie is afhankelijk van samenhangende risicofactoren. Het risico is
verhoogd in geval van de bovengenoemde combinatiebehandelingen. Het risico is in het bijzonder
verhoogd bij combinatie met kaliumsparende diuretica en bij gecombineerd gebruik van
zoutvervangers die kalium bevatten. Een combinatie met ACE-remmers of NSAID’s levert
bijvoorbeeld minder risico op, vooropgesteld dat de veiligheidsmaatregelen voor gebruik in acht
genomen worden.
Gelijktijdig gebruik niet aan te raden
Kaliumsparende diuretica en kaliumsupplementen
Angiotensine II-receptorantagonisten zoals telmisartan verminderen diureticageïnduceerd
kaliumverlies. Kaliumsparende diuretica, bv. spironolacton, eplerenon, triamtereen of amiloride,
kaliumsupplementen, of kaliumbevattende zoutvervangers kunnen tot een significante stijging van het
serumkalium leiden. Indien gelijktijdig gebruik geïndiceerd is vanwege aangetoonde hypokaliëmie
dient dit voorzichtig te gebeuren en moet het serumkalium nauwlettend gevolgd worden.
Lithium
Reversibele stijging van de serumlithiumconcentratie en toxiciteit zijn waargenomen tijdens
gelijktijdig gebruik van lithium en ACE-remmers en angiotensine II-receptorantagonisten, inclusief
telmisartan. Indien de combinatie nodig geacht wordt, wordt aangeraden de serumlithiumspiegel
nauwlettend te volgen.
Pas op bij gelijktijdig gebruik
Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen
NSAID’s (bv. acetylsalicylzuur bij anti-inflammatoire doseringsregimes, COX-2-remmers en
nietselectieve NSAID’s) kunnen het antihypertensieve effect van angiotensine II-receptorantagonisten
21
verminderen. Bij sommige patiënten met een verminderde nierfunctie (bv. gedehydreerde patiënten of
oudere patiënten met een verminderde nierfunctie) kan het gelijktijdig toedienen van een angiotensine
II-receptorantagonist en een middel dat de cyclo-oxygenase remt, leiden tot een verdere verslechtering
van de nierfunctie, inclusief mogelijk acuut nierfalen, wat meestal omkeerbaar is. Daarom dient de
combinatie voorzichtig te worden toegepast, vooral bij ouderen. Patiënten moeten voldoende
gehydrateerd zijn en het monitoren van de nierfunctie na aanvang van de combinatietherapie, en
vervolgens periodiek, dient overwogen te worden.
In een studie leidde de gezamenlijke toediening van telmisartan en ramipril tot een toename tot 2,5
maal van de AUC
0-24
and C
max
van ramipril en ramiprilaat. De klinische relevantie van deze
waarneming is niet bekend.
Diuretica (thiazide- of lisdiuretica)
Voorgaande behandeling met hoge doseringen diuretica zoals furosemide (lisdiureticum) en
hydrochloorthiazide (thiazide diureticum) kan resulteren in volumedepletie en in een risico op
hypotensie wanneer een behandeling met telmisartan gestart wordt.
In overweging nemen bij gelijktijdig gebruik
Andere antihypertensieve middelen
Het bloeddrukverlagend effect van telmisartan kan vergroot worden door gelijktijdig gebruik van
andere antihypertensieve geneesmiddelen.
De gegevens uit klinische studies laten zien dat dubbele blokkade van het renine-angiotensine-
aldosteronsysteem (RAAS) bij het gecombineerde gebruik van ACE-remmers, angiotensine II-
receptorantagonisten en aliskiren in verband wordt gebracht met een hogere frequentie van
bijwerkingen zoals hypotensie, hyperkaliëmie en een verminderde nierfunctie (inclusief acuut
nierfalen) in vergelijking met het gebruik van een enkel geneesmiddel dat op het RAAS werkt (zie
rubrieken 4.3, 4.4 en 5.1).
Gebaseerd op hun farmacologische eigenschappen is te verwachten dat de volgende geneesmiddelen
het hypotensieve effect van alle antihypertensiva, inclusief telmisartan, potentiëren: Baclofen,
amifostine. Verder kan orthostatische hypotensie versterkt worden door alcohol, barbituraten,
narcotica en antidepressiva.
Corticosteroïden (systemische route)
Afname van het antihypertensieve effect.
4.6
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Zwangerschap
Het gebruik van angiotensine II-receptorantagonisten gedurende de eerste trimester van de
zwangerschap wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.4). Het gebruik van angiotensine II-
receptorantagonisten is gecontraïndiceerd gedurende het tweede en derde trimester van de
zwangerschap (zie rubrieken 4.3 en 4.4).
Er zijn geen toereikende gegevens over het gebruik van telmisartan bij zwangere vrouwen. Uit
experimenteel onderzoek bij dieren is reproductietoxiciteit gebleken (zie rubriek 5.3).
Er kunnen geen duidelijke conclusies getrokken worden uit resultaten van epidemiologisch onderzoek
naar het risico van teratogene effecten als gevolg van blootstelling aan ACE-remmers tijdens het eerste
trimester van de zwangerschap; een kleine toename in het risico kan echter niet worden uitgesloten.
Hoewel er geen gecontroleerde epidemiologische gegevens zijn over het risico van angiotensine II-
22
receptorantagonisten kan het risico vergelijkbaar zijn bij deze klasse van geneesmiddelen. Patiënten
die een zwangerschap plannen moeten overgezet worden op een alternatieve antihypertensieve
therapie met een bekend veiligheidsprofiel voor gebruik tijdens zwangerschap, tenzij het voortzetten
van de angiotensine II-receptorantagonistentherapie noodzakelijk wordt geacht. Als zwangerschap
wordt vastgesteld dient de behandeling met angiotensine II-receptorantagonisten onmiddellijk te
worden gestaakt en moet, indien nodig, worden begonnen met een alternatieve therapie.
Het is bekend dat blootstelling aan angiotensine II-receptorantagonisten gedurende het tweede en
derde trimester foetale toxiciteit (verslechterde nierfunctie, oligohydramnie, achterstand in
schedelverharding) en neonatale toxiciteit (nierfalen, hypotensie, hyperkaliëmie) kan induceren (zie
ook rubriek 5.3).
Als blootstelling vanaf het tweede trimester van de zwangerschap heeft plaatsgevonden, wordt een
echoscopie van de nierfunctie en de schedel aanbevolen. Pasgeborenen van wie de moeder
angiotensine II-receptorantagonisten heeft gebruikt dienen nauwkeurig gecontroleerd te worden op
hypotensie (zie ook rubrieken 4.3 en 4.4).
Borstvoeding
Omdat er geen informatie beschikbaar is over het gebruik van telmisartan in de periode waarin
borstvoeding wordt gegeven, wordt telmisartan niet aangeraden. Alternatieve behandelingen met beter
bekende veiligheidsprofielen verdienen de voorkeur, vooral bij het geven van borstvoeding aan
pasgeboren of prematuur geboren zuigelingen.
Vruchtbaarheid
In preklinische studies werden geen effecten van telmisartan op de mannelijke en vrouwelijke
vruchtbaarheid waargenomen.
4.7
Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen
Wanneer een voertuig wordt bestuurd of een machine wordt bediend, dient er rekening mee te worden
gehouden dat bij een behandeling van hoge bloeddruk, zoals een behandeling met Tolura, soms
duizeligheid of sufheid kan optreden.
4.8
Bijwerkingen
Samenvatting van het veiligheidsprofiel
Ernstige bijwerkingen bestaan uit anafylactische reactie en angio-oedeem, welke zelden voorkomen
(≥1/10.000, <1/1.000), en acuut nierfalen.
De totale incidentie van bijwerkingen gemeld voor telmisartan (41,4%) was doorgaans vergelijkbaar
met placebo (43,9%) in de gecontroleerde studies bij patiënten die werden behandeld voor
hypertensie. De incidentie van de bijwerkingen was niet gerelateerd aan de dosis en liet geen correlatie
zien met geslacht, leeftijd of ras van de patiënten. Het veiligheidsprofiel van telmisartan bij patiënten
die werden behandeld voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit kwam overeen met het
veiligheidsprofiel bij patiënten met hypertensie.
De bijwerkingen hieronder weergegeven zijn verzameld uit gecontroleerde klinische studies bij
patiënten die werden behandeld voor hypertensie en uit postmarketing-rapporten. Het overzicht bevat
ook ernstige bijwerkingen en bijwerkingen die leiden tot stopzetting van de behandeling zoals
gerapporteerd in drie klinische langetermijnstudies met 21.642 patiënten die behandeld werden met
telmisartan voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit gedurende maximaal zes jaar.
Samenvatting van bijwerkingen in tabelvorm
De bijwerkingen zijn geclassificeerd met de frequentieaanduidingen aan de hand van de volgende
23
indeling: zeer vaak (≥1/10); vaak (≥1/100 tot <1/10); soms (≥1/1000 tot <1/100); zelden (≥ 1/10.000
tot < 1/1.000); zeer zelden (< 1/10.000).
Binnen de onderstaande frequentiegroepen worden bijwerkingen gerangschikt naar afnemende ernst.
Infecties en parasitaire aandoeningen
Soms:
Urineweginfectie inclusief cystitis, infectie van de bovenste
luchtwegen inclusief faryngitis en sinusitis
Zelden:
Sepsis waaronder sepsis met fatale afloop
1
Bloed- en lymfestelselaandoeningen
Soms:
Anemie
Zelden:
Eosinofilie, thrombocytopenie
Immuunsysteemaandoeningen
Zelden:
Anafylactische reactie, overgevoeligheid
Voedings- en stofwisselingsstoornissen
Soms:
Hyperkaliëmie
Zelden:
Hypoglykemie (bij diabetische patiënten)
Psychische stoornissen
Soms:
Zelden:
Zenuwstelselaandoeningen
Soms:
Zelden:
Oogaandoeningen
Zelden:
Slapeloosheid, depressie
Angst
Syncope
Slaperigheid
Verstoord zicht
Evenwichtsorgaan- en ooraandoeningen
Soms:
Vertigo
Hartaandoeningen
Soms:
Zelden:
Bloedvataandoeningen
Soms:
Bradycardie
Tachycardie
Hypotensie
2
, orthostatische hypotensie
Ademhalingsstelsel-, borstkas- en mediastinumaandoeningen
Soms:
Dyspnoe, hoesten
Zeer zelden:
Interstitiële longziekte
4
Maagdarmstelselaandoeningen
Soms:
Buikpijn, diarree, dyspepsie, flatulentie, braken
Zelden:
Droge mond, maagklachten, dysgeusie
Lever- en galaandoeningen
Zelden:
Abnormale leverfunctie/ontregeling van de lever
3
Huid- en onderhuidaandoeningen
Soms:
Pruritus, hyperhidrosis, huiduitslag
Zelden:
Angio-oedeem (ook met fatale afloop), eczeem, erythema, urticaria,
geneesmiddelen huiduitslag, toxische huiduitslag
24
Skeletspierstelsel- en bindweefselaandoeningen
Soms:
Rugpijn (bv. sciatica), spierkrampen, myalgie
Zelden:
Artralgie, pijn in ledematen, pijnlijke pees (tendinitis-achtige
symptomen)
Nier- en urinewegenaandoeningen
Soms:
Verminderde werking van de nieren, inclusief nierfalen
Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen
Soms:
Pijn op de borst
Zelden:
Griepachtige verschijnselen
Onderzoeken
Soms:
Zelden:
Verhoogde bloedwaarden van creatinine
Verlaagd haemoglobine, verhoogde bloedwaarden van urinezuur,
leverenzymen en creatininefosfokinase
1,2,3,4: voor verdere beschrijving zie de sub-rubriek
“Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen”
Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen
Sepsis
In het klinisch onderzoek genaamd PRoFESS, werd een verhoogde incidentie van sepsis
waargenomen bij behandeling met telmisartan vergeleken met placebo. Dit kan berusten op toeval of
gerelateerd zijn aan een tot nu toe onbekend mechanisme (zie rubriek 5.1).
Hypotensie
Deze bijwerking is gerapporteerd als vaak voorkomend bij patiënten met gereguleerde bloeddruk die
werden behandeld met telmisartan voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit bovenop de
standaardzorg.
Abnormale leverfunctie/ontregeling van de lever
De meeste gevallen van abnormale leverfunctie/ontregeling van de lever tijdens post-marketing
gebruik traden op bij patiënten van Japanse afkomst. Patiënten van Japanse afkomst hebben meer kans
deze bijwerkingen te ervaren.
Interstitiële longziekte
Gevallen van interstitiële longziekte zijn gemeld tijdens postmarketing-gebruik met een associatie met
de tijd met de inname van telmisartan. Een causaal verband kon echter niet worden vastgesteld.
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in
aanhangsel V.
4.9
Overdosering
Er is beperkte informatie beschikbaar over overdosering bij de mens.
Symptomen: de duidelijkste verschijnselen van overdosering met telmisartan zijn hypotensie en
tachycardie; bradycardie, duizeligheid, toename van serumcreatine en acuut nierfalen zijn ook
gerapporteerd.
Behandeling: Telmisartan wordt niet verwijderd door hemodialyse. De patiënt dient nauwkeurig in de
gaten te worden gehouden en de behandeling dient symptomatisch en ondersteunend te zijn. De
25
behandeling is afhankelijk van het tijdstip van ingestie en de ernst van de symptomen. Denkbare
maatregelen zijn onder andere het laten braken en/of maagspoelen. Actieve koolstof kan zinvol zijn in
de behandeling van een overdosering. Serumelektrolyten en creatinine dienen frequent te worden
gecontroleerd. Als hypotensie optreedt, dient de patiënt in rugligging te worden geplaatst, en zout en
volumesuppletie dienen snel te worden toegediend.
5.
5.1
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
Farmacodynamische eigenschappen
Farmacotherapeutische categorie: angiotensine II-receptorantagonisten, enkelvoudig, ATC-code:
C09CA07.
Werkingsmechanisme
Telmisartan is een oraal werkende en specifieke angiotensine II-receptor (type AT
1
)-antagonist.
Telmisartan verdringt angiotensine II met een zeer hoge affiniteit van zijn bindingsplaats op het AT
1
-
receptor subtype, welke verantwoordelijk is voor de bekende effecten van angiotensine II. Telmisartan
vertoont geen partieel agonisme op de AT
1
-receptor. Telmisartan bindt selectief aan de AT
1
-receptor.
De binding is langdurig. Telmisartan laat geen affiniteit voor andere receptoren zien, inclusief AT
2
en
andere minder gekarakteriseerde AT-receptoren. De functionele rol van deze receptoren is niet
bekend, noch het effect van eventuele overstimulatie door angiotensine II, waarvan de spiegels
verhoogd worden door telmisartan. Plasma-aldosteronspiegels worden verlaagd door telmisartan.
Telmisartan remt het humaan plasmarenine niet en blokkeert geen ionkanalen. Telmisartan heeft geen
remmend effect op het angiotensine converting enzym (kininase II), het enzym dat ook bradykinine
afbreekt. Er is dan ook geen toename van door bradykinine gemedieerde bijwerkingen te verwachten.
Bij de mens blokkeerde een dosis van 80 mg telmisartan bijna volledig door angiotensine II-
geïnduceerde bloeddrukverhogingen. Dit blokkerende effect wordt gedurende 24 uur behouden en is
nog steeds meetbaar na 48 uur.
Klinische werkzaamheid en veiligheid
Behandeling van essentiële hypertensie
Na de eerste toediening van telmisartan wordt het antihypertensieve effect geleidelijk zichtbaar binnen
3 uur. De maximale reductie van de bloeddruk wordt in het algemeen 4 tot 8 weken na aanvang van de
behandeling bereikt en deze blijft tijdens langdurige therapie behouden.
Het antihypertensieve effect houdt gedurende 24 uur constant aan, inclusief de laatste 4 uur voor de
volgende dosering. Dit is aangetoond met ambulante bloeddrukmetingen. Dit wordt bevestigd door de
ratio’s tussen dal- en piekconcentraties die in placebogecontroleerd klinisch onderzoek na een dosis
van 40 en 80 mg telmisartan consistent boven de 80% waren. Er bestaat een duidelijke trend van een
relatie tussen de dosering en de hersteltijd tot de uitgangswaarde van de systolische bloeddruk. De
gegevens betreffende de diastolische bloeddruk zijn vanuit dit oogpunt inconsistent.
Bij patiënten met hypertensie reduceert telmisartan zowel de systolische als de diastolische bloeddruk
zonder de hartfrequentie te beïnvloeden. De mate waarin de diuretische en natriuretische effecten van
het geneesmiddel bijdragen aan de hypotensieve activiteit van het middel, moet nog worden
vastgesteld. De antihypertensieve effectiviteit van telmisartan is vergelijkbaar met die van
geneesmiddelen die representatief zijn voor andere klassen antihypertensiva (dit is aangetoond in
klinische onderzoeken waarin telmisartan werd vergeleken met amlodipine, atenolol, enalapril,
hydrochloorthiazide en lisinopril).
Na abrupt afbreken van de behandeling met telmisartan keert de bloeddruk geleidelijk terug naar de
waarden van vóór de behandeling over een periode van een paar dagen zonder dat er aanwijzingen zijn
voor rebound-hypertensie.
26
De incidentie van een droge hoest was significant lager in patiënten die met telmisartan werden
behandeld dan in diegenen die ACE-remmers toegediend kregen tijdens klinische onderzoeken waarin
de twee antihypertensieve behandelingen direct vergeleken werden.
Cardiovasculaire preventie
ONTARGET
(ONgoing
Telmisartan Alone
and in Combination with
Ramipril Global Endpoint
Trial)
vergeleek de effecten van telmisartan, ramipril en de combinatie van telmisartan en ramipril op
de cardiovasculaire eindpunten in 25.620 patiënten in de leeftijd van 55 jaar of ouder met een
voorgeschiedenis van coronaire hartziekte, beroerte, TIA, perifeer vaatlijden,of type 2 diabetes
mellitus met bewezen eindorgaanschade (bv. retinopathie, hypertrofie van de linkerventrikel, macroof
microalbuminurie), dit is een populatie met risico op cardiovasculaire gebeurtenissen.
Patiënten werden in één van de drie volgende behandelgroepen gerandomiseerd: telmisartan 80 mg n =
8542), ramipril 10 mg (n = 8576), of de combinatie van telmisartan 80 mg plus ramipril 10 mg (n =
8502), en gevolgd gedurende een periode van gemiddeld 4,5 jaar.
Telmisartan liet een vergelijkbaar effect als ramipril zien in het reduceren van het primaire
samengestelde eindpunt van cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte of
ziekenhuisopname bij congestief hartfalen. De incidentie van het primaire eindpunt was gelijk in de
groep behandeld met alleen telmisartan (16,7%) en alleen ramipril (16,5%). De hazard ratio voor
telmisartan versus ramipril was 1,01 (97,5% BI 0,93 – 1,10, p (non-inferioriteit) = 0,0019 met een
marge van 1,13). Het totale mortaliteitscijfer was respectievelijk 11,6% en 11,8% bij met telmisartan
en ramipril behandelde patiënten.
Telmisartan bleek even werkzaam als ramipril op de vooraf vastgestelde secundaire eindpunten, bij
cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct en niet-fatale beroerte [0,99 (97,5 % BI 0,90 - 1,08,
p (non-inferioriteit) = 0,0004)], op het primaire eindpunt in de referentiestudie HOPE (The Heart
Outcomes Prevention Evaluation Study), waarin het effect van ramipril versus placebo werd
onderzocht.
TRANSCEND randomiseerde ACE-I intolerante patiënten met in andere opzichten vergelijkbare
inclusie criteria als bij ONTARGET op telmisartan 80 mg (n=2954) of placebo (n=2972), beide
gegeven bovenop de standaard zorg. De gemiddelde duur voor follow-up was 4 jaar en 8 maanden. Er
werd geen statistisch significant verschil in de incidentie van de primaire samengestelde eindpunten
(cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte of ziekenhuisopname bij
congestief hartfalen) gevonden [15,7% in de telmisartan en 17,0% in de placebogroepen met een
hazard ratio van 0,92 (95% BI 0,81 – 1,05, p = 0,22)]. Er werd bewijs gevonden voor een voordeel van
telmisartan ten opzichte van placebo in het vooraf gespecificeerde tweede samengestelde eindpunt van
cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte [0,87 (95% BI 0,76 – 1,00, p =
0,048)]. Er werden geen aanwijzingen gevonden voor profijt op cardiovasculaire mortaliteit (hazard
ratio 1,03, 95% BI 0,85 – 1,24).
Hoesten en angio-oedeem werden minder vaak gerapporteerd bij patiënten die werden behandeld met
telmisartan dan bij patiënten die werden behandeld met ramipril, terwijl hypotensie vaker werd
gerapporteerd bij telmisartan.
Gecombineerd gebruik van telmisartan met ramipril bracht geen extra voordeel boven ramipril alleen
of telmisartan alleen. Cardiovasculaire mortaliteit en alle andere oorzaken van mortaliteit waren in
aantallen hoger bij de combinatietherapie. Bovendien was er sprake van een significant hogere
incidentie van hyperkaliëmie, nierfalen, hypotensie en syncope in de combinatie-arm. Daarom wordt
het gebruik van een combinatie van telmisartan en ramipril niet aanbevolen bij deze populatie.
In het klinisch onderzoek genaamd “Prevention Regimen For Effectively avoiding Second Strokes”
(PRoFESS) bij patiënten van 50 jaar of ouder, die recentelijk een beroerte hadden doorgemaakt, werd
een verhoogde incidentie van sepsis waargenomen bij behandeling met telmisartan vergeleken met
placebo, 0,70 % vs. 0,49 % [RR 1,43 (95 % betrouwbaarheidsinterval 1,00 - 2,06)]; de incidentie van
27
sepsis met fatale afloop was verhoogd bij patiënten die met telmisartan werden behandeld (0,33 %) vs.
patiënten die met placebo werden behandeld (0,16 %) [RR 2,07 (95 % betrouwbaarheidsinterval 1,14 -
3,76]. De toegenomen frequentie van sepsis die werd waargenomen bij gebruik van telmisartan kan
berusten op toeval of gerelateerd zijn aan een tot nu toe onbekend mechanisme.
In twee grote, gerandomiseerde, gecontroleerde trials (ONTARGET (ONgoing Telmisartan Alone and
in combination with Ramipril Global Endpoint Trial) en VA NEPHRON-D (The Veterans Affairs
Nephropathy in Diabetes) is het gebruik van de combinatie van een ACE-remmer met een
angiotensine II-receptorantagonist onderzocht.
ONTARGET was een studie bij patiënten met een voorgeschiedenis van cardiovasculair of
cerebrovasculair lijden, of diabetes mellitus type 2 in combinatie met tekenen van eind-orgaanschade.
VA NEPHRON D was een studie bij patiënten met diabetes mellitus type 2 en diabetische nefropathie.
In deze studies werd geen relevant positief effect op de nierfunctie en/of cardiovasculaire uitkomsten
en de mortaliteit gevonden, terwijl een verhoogd risico op hyperkaliëmie, acute nierbeschadiging en/of
hypotensie werd gezien in vergelijking met monotherapie. Gezien hun overeenkomstige
farmacodynamische eigenschappen zijn deze uitkomsten ook relevant voor andere ACE-remmers en
angiotensine II-receptorantagonisten.
ACE-remmers en angiotensine II-receptorantagonisten dienen daarom niet gelijktijdig te worden
ingenomen bij patiënten met diabetische nefropathie.
ALTITUDE (Aliskiren Trial in Type 2 Diabetes Using Cardiovascular and Renal Disease Endpoints)
was een studie die was opgezet om het voordeel van de toevoeging van aliskiren aan de
standaardbehandeling van een ACE-remmer of een angiotensine II-receptorantagonist te onderzoeken
bij patiënten met diabetes mellitus type 2 en chronisch nierlijden, cardiovasculair lijden of beide. De
studie werd vroegtijdig beëindigd vanwege een verhoogd risico op negatieve uitkomsten.
Cardiovasculaire mortaliteit en beroerte kwamen beide numeriek vaker voor in de aliskirengroep dan
in de placebogroep, terwijl bijwerkingen en belangrijke ernstige bijwerkingen (hyperkaliëmie,
hypotensie en renale disfunctie) vaker in de aliskirengroep werden gerapporteerd dan in de
placebogroep.
Pediatrische patiënten
De veiligheid en werkzaamheid van telmisartan bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar zijn
niet vastgesteld.
De bloeddrukverlagende effecten van twee doseringen van telmisartan werden beoordeeld in 76
hypertensieve patiënten, grotendeels met overgewicht in de leeftijd van 6 tot < 18 jaar
(lichaamsgewicht ≥20 kg en ≤120 kg, gemiddeld 74,6 kg), na het nemen van telmisartan 1mg/kg
(n=29 behandeld) of 2 mg/kg (n=31 behandeld) gedurende een 4 weken durende behandelperiode. Bij
inclusie werd de aanwezigheid van een secundaire hypertensie niet onderzocht. Bij sommige van de
onderzochte patiënten waren de toegediende doses hoger dan die aanbevolen voor de behandeling van
hypertensie bij volwassen patiënten, waarbij een dagelijkse dosis werd bereikt die vergelijkbaar was
met de dosis van 160 mg die bij volwassenen was onderzocht. Na correctie voor leeftijdgroepseffecten
waren de gemiddelde systolische bloeddrukveranderingen ten opzichte van de uitgangswaarde
(primaire doelstelling) -14,5 (1,7) mmHg in de telmisartan 2 mg/kg-groep, -9,7 (1,7) mmHg in de
telmisartan 1 mg/kg-groep, en -6,0 (2,4) in de placebogroep. De gecorrigeerde diastolische
bloeddrukveranderingen ten opzichte van de uitgangswaarde waren respectievelijk -8,4 (1,5) mmHg, -
4,5 (1,6) mmHg en -3,5 (2,1) mmHg. De veranderingen waren dosisafhankelijk. De veiligheidsdata
van deze studie bij patiënten in de leeftijd van 6 tot < 18 jaar bleken over het algemeen vergelijkbaar
met die gezien bij volwassenen. De veiligheid van langdurige behandeling met telmisartan bij
kinderen en adolescenten werd niet geëvalueerd.
Een toename van eosinofielen gerapporteerd bij deze patiëntenpopulatie werd niet bijgehouden bij
volwassenen. De klinische betekenis en relevantie hiervan is niet bekend.
Het is niet mogelijk om uit deze klinische gegevens conclusies te trekken over de werkzaamheid en
veiligheid van telmisartan bij hypertensieve pediatrische patiënten.
5.2
Farmacokinetische eigenschappen
Absorptie
28
Telmisartan wordt snel geabsorbeerd maar de hoeveelheid die geabsorbeerd wordt varieert. De
gemiddelde absolute biologische beschikbaarheid van telmisartan is ongeveer 50%. Wanneer
telmisartan samen met voedsel wordt ingenomen, varieert de reductie van de oppervlakte onder de
plasmaconcentratie–tijd curve (AUC
0-8
) van telmisartan tussen de 6% (dosis van 40 mg) en de 19%
(dosis van 160 mg). Vanaf drie uur na toediening zijn de plasmaconcentraties van telmisartan
ingenomen op een lege maag of met voedsel vergelijkbaar.
Lineariteit/non-lineariteit
Aangenomen wordt dat de kleine reductie in de oppervlakte onder de curve geen klinisch relevante
reductie van het therapeutische effect veroorzaakt.
Er bestaat geen lineaire relatie tussen doseringen en plasmaspiegels. C
max
en in mindere mate AUC
stijgen niet proportioneel bij doseringen boven 40 mg.
Distributie
Telmisartan is grotendeels gebonden aan plasma-eiwitten (>99,5%), voornamelijk aan albumine en
alfa-1-zuur-glycoproteïne. Het gemiddelde schijnbare verdelingsvolume tijdens de steady-state (V
dss
)
is ongeveer 500 liter.
Biotransformatie
Telmisartan wordt gemetaboliseerd door conjugatie van de oorspronkelijke verbinding tot een
glucuronide. Er is geen farmacologische activiteit van het conjugaat aangetoond.
Eliminatie
Telmisartan wordt gekarakteriseerd door een biexponentiële eliminatiekinetiek met een terminale
halfwaardetijd van > 20 uur. De maximale plasmaconcentratie (C
max
) en, in mindere mate, de
oppervlakte onder de concentratietijdcurve (AUC) nemen niet proportioneel toe met de dosis. Er zijn
geen aanwijzingen voor klinisch relevante accumulatie van telmisartan wanneer dit volgens de
aangeraden dosering wordt ingenomen. De plasmaconcentraties zijn bij vrouwen hoger dan bij
mannen. Dit heeft geen relevante invloed op de effectiviteit.
Na orale (en intraveneuze) toediening wordt telmisartan bijna geheel uitgescheiden via de feces,
voornamelijk als onveranderd product. De cumulatieve hoeveelheid die via de urine wordt
uitgescheiden is <1% van de dosis. De totale plasmaklaring, Cl
tot
, is hoog (ongeveer 1000 ml/min) in
vergelijking met de hepatische bloeddoorstroming (ongeveer 1500 ml/min).
Speciale populaties
Pediatrische patiënten
De farmacokinetiek van twee doseringen van telmisartan werd beoordeeld als secundaire doelstelling
bij hypertensieve patiënten (n=57) in de leeftijd van 6 tot <18 jaar, na het nemen van telmisartan 1
mg/kg of 2 mg/kg gedurende een vier weken durende behandelperiode. Farmacokinetische
doelstellingen omvatte onder meer de bepaling van de steady-state van telmisartan bij kinderen en
adolescenten en onderzoek naar leeftijdsgerelateerde verschillen. Hoewel de studie te klein was voor
een adequate beoordeling van de farmacokinetiek bij kinderen onder de 12 jaar, kwamen de resultaten
over het algemeen overeen met de bevindingen bij volwassenen en bevestigen de niet-lineariteit van
telmisartan, met name voor C
max
.
Geslacht
Verschillen in plasmaconcentraties tussen geslachten werden waargenomen, de C
max
en AUC zijn,
respectievelijk, ongeveer 3 en 2 keer hoger in vrouwen vergeleken met mannen.
Ouderen
De farmacokinetiek van telmisartan verschilt niet tussen ouderen en personen onder de 65 jaar.
Nierinsufficiëntie
Bij patiënten met milde tot matige en ernstige nierinsufficiëntie werd een verdubbeling van de
plasmaconcentratie waargenomen. Echter, bij patiënten met nierinsufficiëntie die gedialyseerd
29
worden, werden lagere plasmaconcentraties waargenomen. Bij patiënten met nierinsufficiëntie is
telmisartan zeer sterk aan plasma-eiwitten gebonden en kan het niet door dialyse worden verwijderd.
De halfwaardetijd verandert niet bij patiënten met nierinsufficiëntie.
Leverinsufficiëntie
In farmacokinetische studies bij patiënten met leverinsufficiëntie werd een toename in de absolute
biologische beschikbaarheid tot bijna 100% waargenomen. De halfwaardetijd verandert niet bij
patiënten met leverinsufficiëntie.
5.3
Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
In preklinisch veiligheidsonderzoek veroorzaakten doses, gelijkwaardig aan de blootstelling in de
klinische therapeutische range, een afname in de parameters van de rode bloedcellen (erythrocyten,
haemoglobine, haematocriet) en veranderingen in de renale haemodynamie (toename in blood urea
nitrogen (BUN) en creatinine) alsmede een toename van het serumkalium in normotensieve dieren. In
honden werd renale tubulaire dilatatie en atrofie waargenomen. In ratten en honden werd ook
beschadiging van de maagslijmwand (erosie, ulcera of ontsteking) waargenomen. Deze
farmacologisch gemedieerde bijwerkingen, reeds bekend van preklinische studies met ACE-remmers
en angiotensine II-receptorantagonisten, konden worden voorkomen door oraal extra zout toe te
dienen.
In beide diersoorten werd een toename in de plasmarenine activiteit en hypertrofie/hyperplasie van de
renale juxtaglomerulaire cellen waargenomen. Deze veranderingen, ook bekende klasse-effecten van
ACE-remmers en andere angiotensine II-receptorantagonisten, lijken geen klinische betekenis te
hebben.
Er is geen duidelijk bewijs waargenomen voor een teratogeen effect, echter bij toxische doses van
telmisartan werd een effect op de post-natale ontwikkeling van de nakomelingen waargenomen, zoals
een lager lichaamsgewicht en een vertraagd openen van de ogen.
Er zijn geen aanwijzingen gevonden voor mutageniteit of voor relevante clastogene activiteit in
in
vitro
studies. Er is geen aanwijzing gevonden voor carcinogeniteit in ratten en muizen.
6.
6.1
FARMACEUTISCHE GEGEVENS
Lijst van hulpstoffen
Povidon (K30)
Meglumine
Natriumhydroxide
Lactosemonohydraat
Sorbitol (E420)
Magnesiumstearaat
6.2
Gevallen van onverenigbaarheid
Niet van toepassing.
6.3
3 jaar.
6.4
Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
Houdbaarheid
Bewaren beneden 30°C.
Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.
30
6.5
Aard en inhoud van de verpakking
OPA/Al/PVC Al blisterverpakking. Elke blisterverpakking bevat 7 of 10 tabletten.
Verpakkingsgrootten: 14, 28, 30, 56, 84, 90, 98 en 100 tabletten in een doos.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
6.6
Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen
Geen bijzondere vereisten.
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
KRKA, d.d., Novo mesto, Šmarješka cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
8.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
14 tabletten: EU/1/10/632/015
28 tabletten: EU/1/10/632/016
30 tabletten: EU/1/10/632/017
56 tabletten: EU/1/10/632/018
84 tabletten: EU/1/10/632/019
90 tabletten: EU/1/10/632/020
98 tabletten: EU/1/10/632/021
100 tabletten: EU/1/10/632/024
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING
Datum van eerste verlening van de vergunning: 4. juni 2010
Datum van laatste verlenging 19 maart 2015
10.
DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau (http://www.ema.europa.eu/).
31
BIJLAGE II
A.
B.
C.
D.
FABRIKANT(EN) VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN TEN AANZIEN VAN LEVERING
EN GEBRUIK
ANDERE VOORWAARDEN EN EISEN DIE DOOR DE HOUDER VAN DE
HANDELSVERGUNNING MOETEN WORDEN NAGEKOMEN
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN MET
BETREKKING TOT EEN VEILIG EN DOELTREFFEND
GEBRUIK VAN HET GENEESMIDDEL
32
A.
FABRIKANT(EN) VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE
Naam en adres van de fabrikant(en) verantwoordelijk voor vrijgifte
KRKA, d.d., Novo mesto
Šmarješka cesta 6
8501 Novo mesto
Slovenië
KRKA-POLSKA Sp. z o.o.
ul. Równoległa 5
02-235 Warszawa
Polen
In de gedrukte bijsluiter van het geneesmiddel moeten de naam en het adres van de fabrikant die
verantwoordelijk is voor vrijgifte van de desbetreffende batch zijn opgenomen.
B.
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN TEN AANZIEN VAN LEVERING EN
GEBRUIK
Aan medisch voorschrift onderworpen geneesmiddel.
C.
ANDERE VOORWAARDEN EN EISEN DIE DOOR DE HOUDER VAN DE
HANDELSVERGUNNING MOETEN WORDEN NAGEKOMEN
Periodieke veiligheidsverslagen
De vereisten voor de indiening van periodieke veiligheidsverslagen worden vermeld in de lijst met
Europese referentiedata (EURD-lijst), waarin voorzien wordt in artikel 107c, onder punt 7 van
Richtlijn 2001/83/EG en eventuele hierop volgende aanpassingen gepubliceerd op het Europese
webportaal voor geneesmiddelen.
D.
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN MET BETREKKING TOT EEN VEILIG EN
DOELTREFFEND GEBRUIK VAN HET GENEESMIDDEL
Risk Management Plan (RMP)
Niet van toepassing.
33
BIJLAGE III
ETIKETTERING EN BIJSLUITER
34
A. ETIKETTERING
35
GEGEVENS DIE OP DE BUITENVERPAKKING MOETEN WORDEN VERMELD
VERPAKKIG/DOOS
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Tolura 40 mg tabletten
telmisartan
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF(FEN)
Elke tablet bevat 40 mg telmisartan.
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
Bevat lactosemonohydraat en sorbitol (E420).
Lees de bijsluiter voor verdere informatie.
4.
tablet
14 tabletten
28 tabletten
30 tabletten
56 tabletten
84 tabletten
90 tabletten
98 tabletten
100 tabletten
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Oraal gebruik.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
36
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren beneden 30°C.
Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.
10.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
11.
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
KRKA, d.d., Novo mesto, Šmarješka cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
14 tabletten: EU/1/10/632/008
28 tabletten: EU/1/10/632/009
30 tabletten: EU/1/10/632/010
56 tabletten: EU/1/10/632/011
84 tabletten: EU/1/10/632/012
90 tabletten: EU/1/10/632/013
98 tabletten: EU/1/10/632/014
100 tabletten: EU/1/10/632/023
13.
Lot
PARTIJNUMMER
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16.
INFORMATIE IN BRAILLE
Tolura 40 mg
17.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
<2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.>
18.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
37
PC
SN
NN
38
GEGEVENS DIE IN IEDER GEVAL OP BLISTERVERPAKKINGEN OF STRIPS MOETEN
WORDEN VERMELD
BLISTERVERPAKKING; OPA/Al/PVC Al
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Tolura 40 mg tabletten
telmisartan
2.
KRKA
3.
EXP
4.
Lot
5.
OVERIGE
PARTIJNUMMER
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
NAAM VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL
BRENGEN
Enkel op blisterverpakkingen van 7 tabletten
ma
di
woe
don
vrij
zat
zon
39
GEGEVENS DIE OP DE BUITENVERPAKKING MOETEN WORDEN VERMELD
VERPAKKIG/DOOS
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Tolura 80 mg tabletten
telmisartan
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF(FEN)
Elke tablet bevat 80 mg telmisartan.
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
Bevat lactosemonohydraat en sorbitol (E420).
Lees de bijsluiter voor verdere informatie.
4.
tablet
14 tabletten
28 tabletten
30 tabletten
56 tabletten
84 tabletten
90 tabletten
98 tabletten
100 tabletten
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Oraal gebruik.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
EXP
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
40
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren beneden 30°C.
Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.
10.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
11.
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
KRKA, d.d., Novo mesto, Šmarješka cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
14 tabletten: EU/1/10/632/015
28 tabletten: EU/1/10/632/016
30 tabletten: EU/1/10/632/017
56 tabletten: EU/1/10/632/018
84 tabletten: EU/1/10/632/019
90 tabletten: EU/1/10/632/020
98 tabletten: EU/1/10/632/021
100 tabletten: EU/1/10/632/024
13.
Lot
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
PARTIJNUMMER
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16.
INFORMATIE IN BRAILLE
Tolura 80 mg
17.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
<2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.>
18.
PC
41
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
SN
NN
42
GEGEVENS DIE IN IEDER GEVAL OP BLISTERVERPAKKINGEN OF STRIPS MOETEN
WORDEN VERMELD
BLISTERVERPAKKING; OPA/Al/PVC Al
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Tolura 80 mg tabletten
telmisartan
2.
KRKA
3.
EXP
4.
Lot
5.
OVERIGE
PARTIJNUMMER
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
NAAM VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL
BRENGEN
Enkel op blisterverpakkingen van 7 tabletten
ma
di
woe
don
vrij
zat
zon
43
B. BIJSLUITER
44
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker
Tolura 40 mg tabletten
telmisartan
Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke
informatie in voor u.
-
Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
-
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
-
Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan u voorgeschreven. Het kan
schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde klachten als u.
-
Krijgt u last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt u een bijwerking die
niet in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
Inhoud van deze bijsluiter
1.
Wat is Tolura en waarvoor wordt dit middel ingenomen?
2.
Wanneer mag u dit middel niet innemen of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
3.
Hoe neemt u dit middel in?
4.
Mogelijke bijwerkingen
5.
Hoe bewaart u dit middel?
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
1.
Wat is Tolura en waarvoor wordt dit middel ingenomen?
Tolura behoort tot de klasse van geneesmiddelen die bekend staat als angiotensine II-
receptorantagonisten. Angiotensine II is een verbinding die in uw lichaam wordt gemaakt en de
bloedvaten vernauwt, waardoor de bloedruk omhoog gaat. Tolura blokkeert dit effect van angiotensine
II, zodat de bloedvaten verwijden en de bloeddruk wordt verlaagd.
Tolura wordt gebruikt
voor de behandeling van essentiële hypertensie (hoge bloeddruk) bij
volwassenen.‘Essentieel’ betekent dat de hoge bloeddruk niet veroorzaakt wordt door een andere
aandoening.
Hoge bloeddruk kan, als deze niet behandeld wordt, schade toebrengen aan bloedvaten in
verschillende organen wat soms kan leiden tot hartaanval, hart- of nierfalen, beroerte of blindheid.
Gewoonlijk zijn er geen symptomen van hoge bloeddruk voordat dergelijke schade optreedt. Dus het
is belangrijk regelmatig te meten of de bloedruk nog binnen normale waarden ligt.
Tolura wordt ook gebruikt
om het aantal cardiovasculaire gebeurtenissen (bv. hartaanval of
beroerte) te verlagen bij volwassen risico-patiënten omdat zij een verminderde of geen bloedtoevoer
naar het hart of benen hebben, een beroerte hebben gehad, of een verhoogd risico hebben op diabetes.
Uw arts kan u vertellen of u een hoog risico heeft op zulke aandoeningen.
2.
Wanneer mag u dit middel niet innemen of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
-
U bent allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze stoffen kunt u vinden in
rubriek 6.
-
U bent langer dan 3 maanden zwanger; het is ook beter om het gebruik van Tolura te vermijden
in het begin van de zwangerschap (zie rubriek over zwangerschap).
-
U heeft een ernstige leveraandoening, zoals stuwing van de gal of galwegobstructie (een
probleem met de afvoer van gal uit de lever en galblaas) of een andere ernstige leveraandoening.
-
U heeft diabetes of een nierfunctiestoornis en u wordt behandeld met een bloeddrukverlagend
geneesmiddel dat aliskiren bevat.
45
Vertel uw arts of apotheker wanneer bovenstaande op u van toepassing is voor u Tolura inneemt.
Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?
Vertel uw arts wanneer u lijdt of heeft geleden aan één van de volgende aandoeningen of ziektes:
-
-
-
-
-
-
-
-
Nierziekte of niertransplantatie
Renale arterie stenose (vernauwing van de bloedvaten naar één of beide nieren)
Leverziekte
Hartproblemen
Verhoogde aldosteronspiegels (het vasthouden van water en zout in het lichaam samen met een
ver verstoorde balans van diverse mineralen in het bloed)
bloeddruk (hypotensie), kan optreden als u uitgedroogd bent (overdadig verlies van
lichaamsvocht) of een zouttekort heeft als gevolg van urine bevorderende therapie (‘plaspillen’),
een dieet met een laag zoutgehalte, diarree of braken
Verhoogde kaliumspiegels in uw bloed
Diabetes.
Vertel het uw arts voordat u Tolura inneemt:
-
als u digoxine gebruikt.
-
als u een van de volgende geneesmiddelen voor de behandeling van hoge bloeddruk inneemt:
-
een ”ACE-remmer” (bijvoorbeeld enalapril, lisinopril, ramipril), in het bijzonder als u
diabetes-gerelateerde nierproblemen heeft
-
aliskiren.
Vertel uw arts als u denkt dat u zwanger bent of als u zwanger wilt worden. Het gebruik van Tolura
wordt niet aanbevolen tijdens het begin van de zwangerschap en Tolura dient niet te worden gebruikt
als u langer dan 3 maanden zwanger bent, omdat het ernstige nadelige effecten voor uw baby kan
hebben bij gebruik vanaf die periode (zie de rubriek over zwangerschap).
Bij een operatie of narcose moet u uw arts vertellen dat u Tolura gebruikt.
Tolura kan minder effectief zijn in het verlagen van de bloeddruk bij negroïde patiënten.
Uw arts zal mogelijk regelmatig uw nierfunctie, bloeddruk en het aantal elektrolyten (bv. kalium) in
uw bloed controleren.
Zie ook de informatie in de rubriek “Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?”.
Kinderen en jongeren tot 18 jaar
Het gebruik van Tolura bij kinderen en jongeren tot 18 jaar wordt niet aangeraden.
Gebruikt u nog andere geneesmiddelen?
Gebruikt u naast Tolura nog andere geneesmiddelen, of heeft u dat kort geleden gedaan of bestaat de
mogelijkheid dat u binnenkort andere geneesmiddelen gaat gebruiken? Vertel dat dan uw arts of
apotheker. Het kan zijn dat uw arts de dosering van deze andere geneesmiddelen aan moet passen of
andere voorzorgsmaatregelen moet nemen. In sommige gevallen dient u te stoppen met het innemen
van één van de geneesmiddelen. Dit geldt vooral voor de geneesmiddelen hieronder beschreven die
tegelijkertijd met Tolura worden gebruikt:
-
-
Lithiumbevattende geneesmiddelen voor de behandeling van sommige vormen van depressie.
Geneesmiddelen die het kaliumgehalte in het bloed kunnen verhogen zoals kaliumbevattende
zoutvervangers, kaliumsparende geneesmiddelen, diuretica (bepaalde‘plaspillen’), ACE-
remmers, angiotensine II-receptorantagonisten, NSAID’s (niet steroïde anti-inflammatoire
geneesmiddelen, bv. aspirine of ibuprofen), heparine, immunosuppressiva (bv. cyclosporine of
of tacrolimus) en het antibioticum trimetoprim.
Het gebruik van diuretica (‘plaspillen’), vooral in hoge dosis samen met Tolura, kan leiden tot
een overdadig verlies aan lichaamsvocht en lage bloeddruk (hypotensie).
Als u een ACE-remmer of aliskiren inneemt (zie ook de informatie in de rubrieken “Wanneer
46
-
-
-
mag u dit middel niet gebruiken?” en “Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?”).
Een middel voor de behandeling van hartfalen (digoxine).
Het effect van Tolura kan afnemen wanneer u NSAID’s (niet-steroïde anti-inflammatoire
geneesmiddelen, bv. aspirine of ibuprofen) of corticosteroïden gebruikt.
Tolura kan het bloeddrukverlagend effect vergroten van andere geneesmiddelen voor de behandeling
van hoge bloeddruk of van geneesmiddelen met een bloeddrukverlagend potentieel (bv. baclofen,
amifostine). Bovendien kan een lage bloeddruk verergerd worden door alcohol, slaapmiddelen, drugs
of antidepressiva. U kunt dit opmerken als duizeligheid bij het opstaan. Raadpleeg uw arts als de dosis
van uw andere geneesmiddelen moet worden aangepast tijdens het gebruik van Tolura.
Zwangerschap en borstvoeding
Zwangerschap
Vertel uw arts als u denkt dat u zwanger bent of als u zwanger wilt worden. Normaal gesproken zal uw
arts u adviseren te stoppen met het gebruik van Tolura voor dat u zwanger bent of zodra u weet dat u
zwanger bent en uw arts zal u adviseren een ander geneesmiddel te gebruiken in plaats van Tolura.
Tolura wordt niet aanbevolen voor gebruik tijdens het begin de zwangerschap en dient niet te worden
gebruikt na de derde maand van de zwangerschap, omdat het dan ernstige.
Borstvoeding
Vertel uw arts als u borstvoeding geeft of op het punt staat te beginnen met het geven van
borstvoeding. Tolura wordt niet aanbevolen voor moeders die borstvoeding geven en uw arts kan
kiezen voor een andere behandeling als u borstvoeding wenst te geven, vooral als uw baby pas is
geboren of te vroeg is geboren.
Rijvaardigheid en het gebruik van machines
Sommige mensen die Tolura innemen,voelen zich duizelig of vermoeid. Als u zich duizelig of
vermoeid voelt, ga dan niet rijden of machines bedienen.
Tolura bevat lactose en sorbitol (E420)
Als uw arts u heeft meegedeeld dat u bepaalde suikers niet verdraagt, neem dan contact op met uw arts
voordat u dit middel inneemt.
Dit middel bevat 149,8 mg sorbitol per tablet. Sorbitol is een bron van fructose. Als uw arts u heeft
meegedeeld dat u bepaalde suikers niet verdraagt of als bij u erfelijke fructose-intolerantie is
vastgesteld (een zeldzame erfelijke aandoening waarbij een persoon fructose niet kan afbreken), neem
dan contact op met uw arts voordat u dit middel inneemt of toegediend krijgt.
3.
Hoe neemt u dit middel in?
Neem dit geneesmiddel altijd in precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
De aanbevolen dosis Tolura is één tablet per dag. Probeer de tablet elke dag op hetzelfde tijdstip in te
nemen. U kunt Tolura met of zonder voedsel innemen. De tablet dient ingenomen te worden met wat
water of een andere non-alcoholische drank. Het is belangrijk om Tolura elke dag in te nemen totdat
uw arts anders voorschrijft. Als u de indruk heeft dat de werking van Tolura te sterk of te zwak is,
bespreek dit dan met uw arts of apotheker.
Voor de behandeling van hoge bloeddruk is de normale dosis Tolura voor de meeste patiënten
éénmaal daags één 40 mg tablet om de bloeddruk 24 uur onder controle te houden. Uw arts heeft u een
lagere dosis van één 20 mg tablet per dag aangeraden. Tolura-tabletten zijn niet deelbaar en zijn
daarom niet geschikt voor patiënten die een dosis van 20 mg telmisartan nodig hebben. Voor deze
patiënten is een gelijkwaardig product met hetzelfde actieve ingrediënt beschikbaar. Tolura kan ook in
combinatie met diuretica (‘plaspillen’) zoals hydrochloorthiazide worden gebruikt, waarvan is
47
aangetoond dat het een aanvullend bloeddrukverlagend effect heeft met Tolura.
Om cardiovasculaire gebeurtenissen te verminderen is de gebruikelijke dosis Tolura eenmaal daags
één 80 mg tablet. Bij het begin van de preventieve behandeling met Tolura 80 mg moet de bloeddruk
regelmatig worden gecontroleerd.
Wanneer uw lever niet goed werkt, mag de dagelijkse dosis van 40 mg niet worden overschreden.
Heeft u te veel van dit middel?
Wanneer u per ongeluk te veel tabletten inneemt, raadpleeg dan onmiddellijk uw arts, apotheker of de
afdeling spoedeisende hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
Bent u vergeten dit middel in te nemen?
Maakt u zich geen zorgen als u een dosis vergeten bent in te nemen. Neem deze in zodra u het zich
herinnert en ga verder zoals daarvoor. Wanneer u uw tablet één dag niet heeft ingenomen, neem dan
de normale volgende dosis de volgende dag.
Neem geen
dubbele dosis om een vergeten dosis in te
halen.
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
4.
Mogelijke bijwerkingen
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
daarmee te maken.
Sommige bijwerkingen kunnen ernstig zijn en vereisen onmiddellijk medische zorg.
U moet onmiddellijk contact opnemen met uw arts als u één van de volgende verschijnselen ervaart:
Sepsis* (vaak ‘bloedvergiftiging’ genoemd, is een ernstige infectie met een ontstekingsreactie in het
gehele lichaam), snelle zwelling van huid en slijmvliezen (angio-oedeem); deze bijwerkingen komen
zelden (kunnen voorkomen bij 1 op de 1.000 gebruikers) voor maar zijn bijzonder ernstig en patiënten
moeten stoppen met het gebruik van dit geneesmiddel en onmiddellijk een arts raadplegen. Als deze
verschijnselen niet behandeld worden, kunnen ze dodelijk zijn.
Mogelijke bijwerkingen van Tolura
Vaak voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 10 gebruikers):
Lage bloeddruk (hypotensie) bij patiënten die behandeld werden om cardiovasculaire gebeurtenissen
te verminderen.
Soms voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 100 gebruikers):
Ontsteking van de urinewegen, infectie van de bovenste luchtwegen (bv. zere keel, bijholteontsteking,
verkoudheid), bloedarmoede (anemie), hoog kaliumgehalte, moeilijk in slaap vallen, verdrietig voelen
(depressie), flauwvallen, duizeligheid, langzame hartslag (bradycardie), lage bloeddruk (hypotensie)
bij gebruikers die worden behandeld voor hoge bloeddruk, duizeligheid bij opstaan (orthostatische
hypotensie), kortademigheid, hoesten, buikpijn, diarree, buikkramp, zwelling, braken, jeuk, verhoogde
zweetproductie, uitslag veroorzaakt door geneesmiddelen, rugpijn, spierkramp, spierpijn, verminderde
werking van de nieren inclusief acuut nierfalen, pijn op de borst, gevoel van zwakte en verhoogde
waarden van creatinine in het bloed.
Zelden voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 1.000 gebruikers):
Sepsis* (vaak ‘bloedvergiftiging’ genoemd, is een ernstige infectie met een ontstekingsreactie in het
gehele lichaam), toename van bepaalde witte bloedcellen (eosinofilie), vermindering van de
bloedplaatjes (trombocytopenie), ernstige allergische reactie (anafylactische reactie), allergische
48
reactie (bv. huiduitslag, jeuk, ademhalingsproblemen, zwaar ademen, zwelling van het gezicht of lage
bloeddruk), lage bloedglucosespiegel (bij diabetische patiënten), angst, slaperigheid,verminderd zicht,
hartkloppingen (tachycardie), droge mond, lichte maagstoornis, smaakstoornis (dysgeusie), abnormale
werking van de lever (patiënten van Japanse afkomst hebben een grotere kans op het krijgen van deze
bijwerking), snelle zwelling van huid en slijmvliezen (angio-oedeem), eczeem (een huidaandoening),
rode huid, netelroos (urticaria), ernstige uitslag veroorzaakt door geneesmiddelen, gewrichtspijn, pijn
in armen en benen, pijnlijke pees,, griepachtige ziekte, een verminderd gehalte aan hemoglobine (een
bloedeiwit), verhoogde waarden van urinezuur, een verhoogd gehalte aan leverenzymen of
creatininefosfokinase in het bloed.
Zeer zelden voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 10.000 gebruikers):
Progressieve littekenvorming in het longweefsel (interstitiële longziekte)**.
* Het kan zijn dat dit op toeval berust of dat het komt door een tot nu toe onbekend mechanisme.
** Progressieve littekenvorming in het longweefsel is gemeld tijdens het gebruik van telmisartan. Het
is echter niet bekend of telmisartan dit heeft veroorzaakt.
Het melden van bijwerkingen
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in
aanhangsel V.
Door bijwerkingen te melden, kunt u
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
5.
Hoe bewaart u dit middel?
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die vindt u op de doos en de
blisterverpakking na EXP. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die maand is de
uiterste houdbaarheidsdatum.
Bewaren beneden 30°C.
Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.
Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag uw
apotheker wat u met geneesmiddelen moet doen die u niet meer gebruikt. Als u geneesmiddelen op de
juiste manier afvoert worden ze op een verantwoorde manier vernietigd en komen ze niet in het milieu
terecht.
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Welke stoffen zitten er in dit middel?
-
De werkzame stof in dit middel is telmisartan. Elke tablet bevat 40 mg telmisartan.
-
De andere andere stof(fen) in dit middel zijn povidon, meglumine, natriumhydroxide,
lactosemonohydraat, sorbitol (E420) en magnesiumstearaat. Zie rubriek 2 “Tolura bevat lactose
en sorbitol (E420)”.
Hoe ziet Tolura eruit en hoeveel zit er in een verpakking?
Tolura 40 mg tabletten zijn witte tot bijna witte, biconvexe, ovale tabletten.
Tolura is beschikbaar in blisterverpakkingen van 14, 28, 30, 56, 84, 90, 98 en 100 tabletten.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
Houder van de vergunning voor het in de handel brengen
49
KRKA, d.d., Novo mesto, Šmarješka cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
Fabrikant
KRKA, d.d., Novo mesto, Šmarješka cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
KRKA-POLSKA Sp. z o.o., ul. Równoległa 5, 02-235 Warszawa, Polen
Neem voor alle informatie over dit geneesmiddel contact op met de lokale vertegenwoordiger van de
houder van de vergunning voor het in de handel brengen:
België/Belgique/Belgien
KRKA Belgium, SA.
Tél/Tel:
+
32 (0) 487 50 73 62
България
КРКА България ЕООД
Teл.:
+
359 (02) 962 34 50
Česká republika
KRKA ČR, s.r.o.
Tel:
+
420 (0) 221 115 150
Danmark
KRKA Sverige AB
Tlf:
+
46 (0)8 643 67 66 (SE)
Deutschland
TAD Pharma GmbH
Tel:
+
49 (0) 4721 606-0
Eesti
KRKA, d.d., Novo mesto Eesti filiaal
Tel:
+
372 (0) 6 671 658
Ελλάδα
KRKA ΕΛΛΑΣ ΕΠΕ
Τηλ: + 30 2100101613
España
KRKA Farmacéutica, S.L.
Tel: + 34 911 61 03 80
France
KRKA France Eurl
Tél: + 33 (0)1 57 40 82 25
Hrvatska
KRKA - FARMA d.o.o.
Tel: + 385 1 6312 100
Ireland
KRKA Pharma Dublin, Ltd.
Tel: + 353 1 413 3710
Ísland
LYFIS ehf.
Sími: + 354 534 3500
Lietuva
UAB KRKA Lietuva
Tel:
+
370 5 236 27 40
Luxembourg/Luxemburg
KRKA Belgium, SA.
Tél/Tel:
+
32 (0) 487 50 73 62 (BE)
Magyarország
KRKA Magyarország Kereskedelmi Kft.
Tel.:
+
36 (1) 355 8490
Malta
E.J. Busuttil Ltd.
Tel:
+
356 21 445 885
Nederland
KRKA Belgium, SA.
Tel:
+
32 (0) 487 50 73 62 (BE)
Norge
KRKA Sverige AB
Tlf:
+
46 (0)8 643 67 66 (SE)
Österreich
KRKA Pharma GmbH, Wien
Tel:
+
43 (0)1 66 24 300
Polska
KRKA-POLSKA Sp. z o.o.
Tel.:
+
48 (0)22 573 7500
Portugal
KRKA Farmacêutica, Sociedade Unipessoal Lda.
Tel:
+
351 (0)21 46 43 650
România
KRKA Romania S.R.L., Bucharest
Tel: + 4 021 310 66 05
Slovenija
KRKA, d.d., Novo mesto
Tel:
+
386 (0) 1 47 51 100
Slovenská republika
KRKA Slovensko, s.r.o.
Tel:
+
421 (0) 2 571 04 501
50
Italia
KRKA Farmaceutici Milano S.r.l.
Tel: + 39 02 3300 8841
Κύπρος
KI.PA. (PHARMACAL) LIMITED
Τηλ:
+
357 24 651 882
Latvija
KRKA Latvija SIA
Tel:
+
371 6 733 86 10
Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in
Suomi/Finland
KRKA Finland Oy
Puh/Tel:
+
358 20 754 5330
Sverige
KRKA Sverige AB
Tel:
+
46 (0)8 643 67 66 (SE)
United Kingdom (Northern Ireland)
Consilient Health Limited
Tel: + 353 (0)1 2057760
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau (http://www.ema.europa.eu/).
51
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker
Tolura 80 mg tabletten
telmisartan
Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke
informatie in voor u.
-
Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
-
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
-
Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan u voorgeschreven. Het kan
schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde klachten als u.
-
Krijgt u last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt u een bijwerking die
niet in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
Inhoud van deze bijsluiter
1.
Wat is Tolura en waarvoor wordt dit middel ingenomen?
2.
Wanneer mag u dit middel niet innemen of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
3.
Hoe neemt u dit middel in?
4.
Mogelijke bijwerkingen
5.
Hoe bewaart u dit middel?
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
1.
Wat is Tolura en waarvoor wordt dit middel ingenomen?
Tolura behoort tot de klasse van geneesmiddelen die bekend staat als angiotensine II-
receptorantagonisten. Angiotensine II is een verbinding die in uw lichaam wordt gemaakt en de
bloedvaten vernauwt, waardoor de bloedruk omhoog gaat. Tolura blokkeert dit effect van angiotensine
II, zodat de bloedvaten verwijden en de bloeddruk wordt verlaagd.
Tolura wordt gebruikt
voor de behandeling van essentiële hypertensie (hoge bloeddruk) bij
volwassenen.‘Essentieel’ betekent dat de hoge bloeddruk niet veroorzaakt wordt door een andere
aandoening.
Hoge bloeddruk kan, als deze niet behandeld wordt, schade toebrengen aan bloedvaten in
verschillende organen wat soms kan leiden tot hartaanval, hart- of nierfalen, beroerte of blindheid.
Gewoonlijk zijn er geen symptomen van hoge bloeddruk voordat dergelijke schade optreedt. Dus het
is belangrijk regelmatig te meten of de bloedruk nog binnen normale waarden ligt.
Tolura wordt ook gebruikt
om het aantal cardiovasculaire gebeurtenissen (bv. hartaanval of
beroerte) te verlagen bij volwassen risico-patiënten omdat zij een verminderde of geen bloedtoevoer
naar het hart of benen hebben, een beroerte hebben gehad, of een verhoogd risico hebben op diabetes.
Uw arts kan u vertellen of u een hoog risico heeft op zulke aandoeningen.
2.
Wanneer mag u dit middel niet innemen of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
-
U bent allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze stoffen kunt u vinden in
rubriek 6.
-
U bent langer dan 3 maanden zwanger; het is ook beter om het gebruik van Tolura te vermijden
in het begin van de zwangerschap (zie rubriek over zwangerschap).
-
U heeft een ernstige leveraandoening, zoals stuwing van de gal of galwegobstructie (een
probleem met de afvoer van gal uit de lever en galblaas) of een andere ernstige leveraandoening.
-
U heeft diabetes of een nierfunctiestoornis en u wordt behandeld met een bloeddrukverlagend
geneesmiddel dat aliskiren bevat.
52
Vertel uw arts of apotheker wanneer bovenstaande op u van toepassing is voor u Tolura inneemt.
Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?
Vertel uw arts wanneer u lijdt of heeft geleden aan één van de volgende aandoeningen of ziektes:
-
-
-
-
-
-
-
-
Nierziekte of niertransplantatie
Renale arterie stenose (vernauwing van de bloedvaten naar één of beide nieren)
Leverziekte
Hartproblemen
Verhoogde aldosteronspiegels (het vasthouden van water en zout in het lichaam samen met een
ver verstoorde balans van diverse mineralen in het bloed)
bloeddruk (hypotensie), kan optreden als u uitgedroogd bent (overdadig verlies van
lichaamsvocht) of een zouttekort heeft als gevolg van urine bevorderende therapie (‘plaspillen’),
een dieet met een laag zoutgehalte, diarree of braken
Verhoogde kaliumspiegels in uw bloed
Diabetes.
Vertel het uw arts voordat u Tolura inneemt:
-
als u digoxine gebruikt.
-
als u een van de volgende geneesmiddelen voor de behandeling van hoge bloeddruk inneemt:
-
een ”ACE-remmer” (bijvoorbeeld enalapril, lisinopril, ramipril), in het bijzonder als u
diabetes-gerelateerde nierproblemen heeft
-
aliskiren.
Vertel uw arts als u denkt dat u zwanger bent of als u zwanger wilt worden. Het gebruik van Tolura
wordt niet aanbevolen tijdens het begin van de zwangerschap en Tolura dient niet te worden gebruikt
als u langer dan 3 maanden zwanger bent, omdat het ernstige nadelige effecten voor uw baby kan
hebben bij gebruik vanaf die periode (zie de rubriek over zwangerschap).
Bij een operatie of narcose moet u uw arts vertellen dat u Tolura gebruikt.
Tolura kan minder effectief zijn in het verlagen van de bloeddruk bij negroïde patiënten.
Uw arts zal mogelijk regelmatig uw nierfunctie, bloeddruk en het aantal elektrolyten (bv. kalium) in
uw bloed controleren.
Zie ook de informatie in de rubriek “Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?”.
Kinderen en jongeren tot 18 jaar
Het gebruik van Tolura bij kinderen en jongeren tot 18 jaar wordt niet aangeraden.
Gebruikt u nog andere geneesmiddelen?
Gebruikt u naast Tolura nog andere geneesmiddelen, of heeft u dat kort geleden gedaan of bestaat de
mogelijkheid dat u binnenkort andere geneesmiddelen gaat gebruiken? Vertel dat dan uw arts of
apotheker. Het kan zijn dat uw arts de dosering van deze andere geneesmiddelen aan moet passen of
andere voorzorgsmaatregelen moet nemen. In sommige gevallen dient u te stoppen met het innemen
van één van de geneesmiddelen. Dit geldt vooral voor de geneesmiddelen hieronder beschreven die
tegelijkertijd met Tolura worden gebruikt:
-
-
Lithiumbevattende geneesmiddelen voor de behandeling van sommige vormen van depressie.
Geneesmiddelen die het kaliumgehalte in het bloed kunnen verhogen zoals kaliumbevattende
zoutvervangers, kaliumsparende geneesmiddelen, diuretica (bepaalde‘plaspillen’), ACE-
remmers, angiotensine II-receptorantagonisten, NSAID’s (niet steroïde anti-inflammatoire
geneesmiddelen, bv. aspirine of ibuprofen), heparine, immunosuppressiva (bv. cyclosporine of
of tacrolimus) en het antibioticum trimetoprim.
Het gebruik van diuretica (‘plaspillen’), vooral in hoge dosis samen met Tolura, kan leiden tot
een overdadig verlies aan lichaamsvocht en lage bloeddruk (hypotensie).
Als u een ACE-remmer of aliskiren inneemt (zie ook de informatie in de rubrieken “Wanneer
53
-
-
-
mag u dit middel niet gebruiken?” en “Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?”).
Een middel voor de behandeling van hartfalen (digoxine).
Het effect van Tolura kan afnemen wanneer u NSAID’s (niet-steroïde anti-inflammatoire
geneesmiddelen, bv. aspirine of ibuprofen) of corticosteroïden gebruikt.
Tolura kan het bloeddrukverlagend effect vergroten van andere geneesmiddelen voor de behandeling
van hoge bloeddruk of van geneesmiddelen met een bloeddrukverlagend potentieel (bv. baclofen,
amifostine). Bovendien kan een lage bloeddruk verergerd worden door alcohol, slaapmiddelen, drugs
of antidepressiva. U kunt dit opmerken als duizeligheid bij het opstaan. Raadpleeg uw arts als de dosis
van uw andere geneesmiddelen moet worden aangepast tijdens het gebruik van Tolura.
Zwangerschap en borstvoeding
Zwangerschap
Vertel uw arts als u denkt dat u zwanger bent of als u zwanger wilt worden. Normaal gesproken zal uw
arts u adviseren te stoppen met het gebruik van Tolura voor dat u zwanger bent of zodra u weet dat u
zwanger bent en uw arts zal u adviseren een ander geneesmiddel te gebruiken in plaats van Tolura.
Tolura wordt niet aanbevolen voor gebruik tijdens het begin de zwangerschap en dient niet te worden
gebruikt na de derde maand van de zwangerschap, omdat het dan ernstige.
Borstvoeding
Vertel uw arts als u borstvoeding geeft of op het punt staat te beginnen met het geven van
borstvoeding. Tolura wordt niet aanbevolen voor moeders die borstvoeding geven en uw arts kan
kiezen voor een andere behandeling als u borstvoeding wenst te geven, vooral als uw baby pas is
geboren of te vroeg is geboren.
Rijvaardigheid en het gebruik van machines
Sommige mensen die Tolura innemen,voelen zich duizelig of vermoeid. Als u zich duizelig of
vermoeid voelt, ga dan niet rijden of machines bedienen.
Tolura bevat lactose en sorbitol (E420)
Als uw arts u heeft meegedeeld dat u bepaalde suikers niet verdraagt, neem dan contact op met uw arts
voordat u dit middel inneemt.
Dit middel bevat 299,7 mg sorbitol per tablet. Sorbitol is een bron van fructose. Als uw arts u heeft
meegedeeld dat u bepaalde suikers niet verdraagt of als bij u erfelijke fructose-intolerantie is
vastgesteld (een zeldzame erfelijke aandoening waarbij een persoon fructose niet kan afbreken), neem
dan contact op met uw arts voordat u dit middel inneemt of toegediend krijgt.
3.
Hoe neemt u dit middel in?
Neem dit geneesmiddel altijd in precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
De aanbevolen dosis Tolura is één tablet per dag. Probeer de tablet elke dag op hetzelfde tijdstip in te
nemen. U kunt Tolura met of zonder voedsel innemen. De tablet dient ingenomen te worden met wat
water of een andere non-alcoholische drank. Het is belangrijk om Tolura elke dag in te nemen totdat
uw arts anders voorschrijft. Als u de indruk heeft dat de werking van Tolura te sterk of te zwak is,
bespreek dit dan met uw arts of apotheker.
Voor de behandeling van hoge bloeddruk is de normale dosis Tolura voor de meeste patiënten
éénmaal daags één 40 mg tablet om de bloeddruk 24 uur onder controle te houden. Uw arts heeft u een
lagere dosis van één 20 mg tablet per dag aangeraden. Tolura-tabletten zijn niet deelbaar en zijn
daarom niet geschikt voor patiënten die een dosis van 20 mg telmisartan nodig hebben. Voor deze
patiënten is een gelijkwaardig product met hetzelfde actieve ingrediënt beschikbaar. Tolura kan ook in
combinatie met diuretica (‘plaspillen’) zoals hydrochloorthiazide worden gebruikt, waarvan is
54
aangetoond dat het een aanvullend bloeddrukverlagend effect heeft met Tolura.
Om cardiovasculaire gebeurtenissen te verminderen is de gebruikelijke dosis Tolura eenmaal daags
één 80 mg tablet. Bij het begin van de preventieve behandeling met Tolura 80 mg moet de bloeddruk
regelmatig worden gecontroleerd.
Wanneer uw lever niet goed werkt, mag de dagelijkse dosis van 40 mg niet worden overschreden.
Heeft u te veel van dit middel?
Wanneer u per ongeluk te veel tabletten inneemt, raadpleeg dan onmiddellijk uw arts, apotheker of de
afdeling spoedeisende hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
Bent u vergeten dit middel in te nemen?
Maakt u zich geen zorgen als u een dosis vergeten bent in te nemen. Neem deze in zodra u het zich
herinnert en ga verder zoals daarvoor. Wanneer u uw tablet één dag niet heeft ingenomen, neem dan
de normale volgende dosis de volgende dag.
Neem geen
dubbele dosis om een vergeten dosis in te
halen.
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
4.
Mogelijke bijwerkingen
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
daarmee te maken.
Sommige bijwerkingen kunnen ernstig zijn en vereisen onmiddellijk medische zorg.
U moet onmiddellijk contact opnemen met uw arts als u één van de volgende verschijnselen ervaart:
Sepsis* (vaak ‘bloedvergiftiging’ genoemd, is een ernstige infectie met een ontstekingsreactie in het
gehele lichaam), snelle zwelling van huid en slijmvliezen (angio-oedeem); deze bijwerkingen komen
zelden (kunnen voorkomen bij 1 op de 1.000 gebruikers) voor maar zijn bijzonder ernstig en patiënten
moeten stoppen met het gebruik van dit geneesmiddel en onmiddellijk een arts raadplegen. Als deze
verschijnselen niet behandeld worden, kunnen ze dodelijk zijn.
Mogelijke bijwerkingen van Tolura
Vaak voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 10 gebruikers):
Lage bloeddruk (hypotensie) bij patiënten die behandeld werden om cardiovasculaire gebeurtenissen
te verminderen.
Soms voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 100 gebruikers):
Ontsteking van de urinewegen, infectie van de bovenste luchtwegen (bv. zere keel, bijholteontsteking,
verkoudheid), bloedarmoede (anemie), hoog kaliumgehalte, moeilijk in slaap vallen, verdrietig voelen
(depressie), flauwvallen, duizeligheid, langzame hartslag (bradycardie), lage bloeddruk (hypotensie)
bij gebruikers die worden behandeld voor hoge bloeddruk, duizeligheid bij opstaan (orthostatische
hypotensie), kortademigheid, hoesten, buikpijn, diarree, buikkramp, zwelling, braken, jeuk, verhoogde
zweetproductie, uitslag veroorzaakt door geneesmiddelen, rugpijn, spierkramp, spierpijn, verminderde
werking van de nieren inclusief acuut nierfalen, pijn op de borst, gevoel van zwakte en verhoogde
waarden van creatinine in het bloed.
Zelden voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 1.000 gebruikers):
Sepsis* (vaak ‘bloedvergiftiging’ genoemd, is een ernstige infectie met een ontstekingsreactie in het
gehele lichaam), toename van bepaalde witte bloedcellen (eosinofilie), vermindering van de
bloedplaatjes (trombocytopenie), ernstige allergische reactie (anafylactische reactie), allergische
55
reactie (bv. huiduitslag, jeuk, ademhalingsproblemen, zwaar ademen, zwelling van het gezicht of lage
bloeddruk), lage bloedglucosespiegel (bij diabetische patiënten), angst, slaperigheid,verminderd zicht,
hartkloppingen (tachycardie), droge mond, lichte maagstoornis, smaakstoornis (dysgeusie), abnormale
werking van de lever (patiënten van Japanse afkomst hebben een grotere kans op het krijgen van deze
bijwerking), snelle zwelling van huid en slijmvliezen (angio-oedeem), eczeem (een huidaandoening),
rode huid, netelroos (urticaria), ernstige uitslag veroorzaakt door geneesmiddelen, gewrichtspijn, pijn
in armen en benen, pijnlijke pees,, griepachtige ziekte, een verminderd gehalte aan hemoglobine (een
bloedeiwit), verhoogde waarden van urinezuur, een verhoogd gehalte aan leverenzymen of
creatininefosfokinase in het bloed.
Zeer zelden voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 10.000 gebruikers):
Progressieve littekenvorming in het longweefsel (interstitiële longziekte)**.
* Het kan zijn dat dit op toeval berust of dat het komt door een tot nu toe onbekend mechanisme.
** Progressieve littekenvorming in het longweefsel is gemeld tijdens het gebruik van telmisartan. Het
is echter niet bekend of telmisartan dit heeft veroorzaakt.
Het melden van bijwerkingen
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in
aanhangsel V.
Door bijwerkingen te melden, kunt u
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
5.
Hoe bewaart u dit middel?
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die vindt u op de doos en de
blisterverpakking na EXP. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die maand is de
uiterste houdbaarheidsdatum.
Bewaren beneden 30°C.
Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.
Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag uw
apotheker wat u met geneesmiddelen moet doen die u niet meer gebruikt. Als u geneesmiddelen op de
juiste manier afvoert worden ze op een verantwoorde manier vernietigd en komen ze niet in het milieu
terecht.
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Welke stoffen zitten er in dit middel?
-
De werkzame stof in dit middel is telmisartan. Elke tablet bevat 80 mg telmisartan.
-
De andere andere stof(fen) in dit middel zijn povidon, meglumine, natriumhydroxide,
lactosemonohydraat, sorbitol (E420) en magnesiumstearaat. Zie rubriek 2 “Tolura bevat lactose
en sorbitol (E420)”.
Hoe ziet Tolura eruit en hoeveel zit er in een verpakking?
Tolura 80 mg tabletten zijn witte tot bijna witte, biconvexe, capsulevormige tabletten.
Tolura is beschikbaar in blisterverpakkingen van 14, 28, 30, 56, 84, 90, 98 en 100 tabletten.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
Houder van de vergunning voor het in de handel brengen
56
KRKA, d.d., Novo mesto, Šmarješka cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
Fabrikant
KRKA, d.d., Novo mesto, Šmarješka cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
KRKA-POLSKA Sp. z o.o., ul. Równoległa 5, 02-235 Warszawa, Polen
Neem voor alle informatie over dit geneesmiddel contact op met de lokale vertegenwoordiger van de
houder van de vergunning voor het in de handel brengen:
België/Belgique/Belgien
KRKA Belgium, SA.
Tél/Tel:
+
32 (0) 487 50 73 62
България
КРКА България ЕООД
Teл.:
+
359 (02) 962 34 50
Česká republika
KRKA ČR, s.r.o.
Tel:
+
420 (0) 221 115 150
Danmark
KRKA Sverige AB
Tlf:
+
46 (0)8 643 67 66 (SE)
Deutschland
TAD Pharma GmbH
Tel:
+
49 (0) 4721 606-0
Eesti
KRKA, d.d., Novo mesto Eesti filiaal
Tel:
+
372 (0) 6 671 658
Ελλάδα
KRKA ΕΛΛΑΣ ΕΠΕ
Τηλ: + 30 2100101613
España
KRKA Farmacéutica, S.L.
Tel: + 34 911 61 03 80
France
KRKA France Eurl
Tél: + 33 (0)1 57 40 82 25
Hrvatska
KRKA - FARMA d.o.o.
Tel: + 385 1 6312 100
Ireland
KRKA Pharma Dublin, Ltd.
Tel: + 353 1 413 3710
Ísland
LYFIS ehf.
Sími: + 354 534 3500
Lietuva
UAB KRKA Lietuva
Tel:
+
370 5 236 27 40
Luxembourg/Luxemburg
KRKA Belgium, SA.
Tél/Tel:
+
32 (0) 487 50 73 62 (BE)
Magyarország
KRKA Magyarország Kereskedelmi Kft.
Tel.:
+
36 (1) 355 8490
Malta
E.J. Busuttil Ltd.
Tel:
+
356 21 445 885
Nederland
KRKA Belgium, SA.
Tel:
+
32 (0) 487 50 73 62 (BE)
Norge
KRKA Sverige AB
Tlf:
+
46 (0)8 643 67 66 (SE)
Österreich
KRKA Pharma GmbH, Wien
Tel:
+
43 (0)1 66 24 300
Polska
KRKA-POLSKA Sp. z o.o.
Tel.:
+
48 (0)22 573 7500
Portugal
KRKA Farmacêutica, Sociedade Unipessoal Lda.
Tel:
+
351 (0)21 46 43 650
România
KRKA Romania S.R.L., Bucharest
Tel: + 4 021 310 66 05
Slovenija
KRKA, d.d., Novo mesto
Tel:
+
386 (0) 1 47 51 100
Slovenská republika
KRKA Slovensko, s.r.o.
Tel:
+
421 (0) 2 571 04 501
57
Italia
KRKA Farmaceutici Milano S.r.l.
Tel: + 39 02 3300 8841
Κύπρος
KI.PA. (PHARMACAL) LIMITED
Τηλ:
+
357 24 651 882
Latvija
KRKA Latvija SIA
Tel:
+
371 6 733 86 10
Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in
Suomi/Finland
KRKA Finland Oy
Puh/Tel:
+
358 20 754 5330
Sverige
KRKA Sverige AB
Tel:
+
46 (0)8 643 67 66 (SE)
United Kingdom (Northern Ireland)
Consilient Health Limited
Tel: + 353 (0)1 2057760
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau (http://www.ema.europa.eu/).
58

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Tolura 40 mg tabletten
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Elke tablet bevat 40 mg telmisartan.
Hulpstof(fen) met bekend effect:
Elke tablet bevat 149,8 mg sorbitol (E420) en 57 mg lactose.
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
3.
FARMACEUTISCHE VORM
Tablet
40 mg: witte tot bijna witte, biconvexe, ovale tabletten.
4.
KLINISCHE GEGEVENS
4.1
Therapeutische indicaties
Hypertensie
Behandeling van essentiële hypertensie bij volwassenen.
Cardiovasculaire preventie
Reductie van cardiovasculaire morbiditeit bij volwassenen met:
-
manifeste atherotrombotische cardiovasculaire ziekte (voorgeschiedenis van coronair hartlijden,
beroerte of perifeer vaatlijden) of
- type 2 diabetes mellitus met gedocumenteerde eindorgaanschade.
4.2
Dosering en wijze van toediening
Dosering
Behandeling van essentiële hypertensie
De doorgaans effectieve dosering bedraagt 40 mg éénmaal daags. Sommige patiënten hebben al
voldoende baat bij een dagelijkse dosering van 20 mg. In gevallen waar de gewenste bloeddruk niet
wordt bereikt, kan de dosis telmisartan worden verhoogd tot een maximum van 80 mg. Als alternatief
kan telmisartan worden gebruikt in combinatie met thiazide-type diuretica zoals hydrochloorthiazide,
waarvan is aangetoond dat het een aanvullend bloeddrukverlagend effect heeft met telmisartan.
Wanneer een verhoging van de dosering overwogen wordt, dient gerealiseerd te worden dat het
maximale antihypertensieve effect over het algemeen vier tot acht weken na de aanvang van de
behandeling wordt bereikt (zie rubriek 5.1).
Cardiovasculaire preventie
De aanbevolen dagelijkse dosering is 80 mg éénmaal daags. Het is niet bekend of doses lager dan 80
mg telmisartan effectief zijn in het verlagen van cardiovasculaire morbiditeit.
Bij het starten van de behandeling met telmisartan voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit
wordt aanbevolen nauwgezet de bloeddruk te controleren en zonodig is aanpassing van
bloeddrukverlagende medicatie noodzakelijk.
Patiënten met nierinsufficiëntie
Beperkte ervaring is opgedaan bij patiënten met ernstige nierinsufficiëntie en bij
hemodialysepatiënten. Een lagere startdosis van 20 mg wordt aangeraden voor deze patiënten (zie
rubriek 4.4). Voor patiënten met milde tot matige nierinsufficiëntie is aanpassing van de dosering niet
noodzakelijk.
Patiënten met leverinsufficiëntie
Tolura is gecontra-indiceerd voor patiënten met ernstige leverinsufficiëntie (zie rubriek 4.3).
Bij patiënten met lichte tot matige leverinsufficiëntie mag de dosering niet hoger dan 40 mg zijn (zie
rubriek 4.4).
Oudere patiënten
Aanpassing van de dosering bij ouderen is niet nodig.
Pediatrische patiënten
De veiligheid en werkzaamheid van Tolura bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar zijn niet
vastgesteld. De momenteel beschikbare gegevens worden beschreven in rubriek 5.1 en 5.2, maar er
kan geen doseringsadvies worden gegeven.
Wijze van toediening
Telmisartan tabletten zijn bedoeld voor éénmaal daagse orale toediening en dienen ingenomen te
worden met vloeistof, al dan niet met voedsel.
Te nemen voorzorgen voorafgaand aan gebruik of toediening van het geneesmiddel
Telmisartan dient in een gesloten blisterverpakking bewaard te worden vanwege de hygroscope
eigenschap van de tabletten. Tabletten dienen vlak voor toediening uit de blisterverpakking te worden
genomen (zie rubriek 6.6).
Tolura-tabletten zijn niet deelbaar en zijn daarom niet geschikt voor patiënten die een dosis van 20 mg
telmisartan nodig hebben voor de behandeling van hypertensie of voor patiënten met ernstige
nierinsufficiëntie of hemodialyse. Voor deze patiënten is een equivalent product met hetzelfde actieve
ingrediënt beschikbaar.
4.3
Contra-indicaties
- Overgevoeligheid voor de werkzame stof(fen)of voor (een van) de in rubriek 6.1 vermelde
hulpstof(fen)
- Tweede en derde trimester van de zwangerschap (zie rubrieken 4.4 en 4.6)
- Galwegobstructies
- Ernstige leverinsufficiëntie
Het gelijktijdig gebruik van Tolura met aliskiren-bevattende geneesmiddelen is gecontra-indiceerd bij
patiënten met diabetes mellitus of nierinsufficiëntie (GFR < 60 ml/min/1,73 m2) (zie rubrieken 4.5 en
5.1).
4.4
Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik
Zwangerschap
Leverinsufficiëntie
Tolura dient niet te worden gegeven aan patiënten met cholestasis, galwegobstructies of ernstige
leverinsufficiëntie (zie rubriek 4.3), aangezien telmisartan grotendeels met de gal wordt uitgescheiden.
Het is te verwachten dat deze patiënten een lagere hepatische klaring voor telmisartan hebben. Tolura
dient met voorzichtigheid te worden gebruikt bij patiënten met milde tot matige leverinsufficiëntie.
Renovasculaire hypertensie
Er bestaat een verhoogd risico op ernstige hypotensie en nierinsufficiëntie wanneer patiënten met
bilaterale renale arterie stenose of stenose van de arterie van één functionerende nier behandeld
worden met geneesmiddelen die het renine-angiotensine-aldosteron systeem beïnvloeden.
Nierinsufficiëntie en niertransplantatie
Bij het gebruik van Tolura bij patiënten met nierinsufficiëntie wordt een periodieke controle van de
kalium- en de creatinineserumspiegel aanbevolen. Er is geen ervaring met het toedienen van Tolura
aan patiënten die recent een niertransplantatie hebben ondergaan.
Intravasculaire hypovolemie
Symptomatische hypotensie, vooral na de eerste dosering van Tolura, kan voorkomen bij patiënten
met volume- en/of natriumdepletie door behandeling met een sterk werkzaam diureticum, een zoutarm
dieet, diarree of braken. Dergelijke condities dienen vóór toediening van Tolura gecorrigeerd te
worden. Volume- en/of natriumdepletie dient vóór toediening van Tolura gecorrigeerd te worden.
Dubbele blokkade van het renine-angiontensine-aldoseron systeem (RAAS)
Er is bewijs dat bij gelijktijdig gebruik van ACE-remmers, angiotensine II-receptorantagonisten of
aliskiren het risico op hypotensie, hyperkaliëmie en een verminderde nierfunctie (inclusief acuut
nierfalen) toeneemt. Dubbele blokkade van RAAS door het gecombineerde gebruik van ACE-
remmers, angiotensine II-receptorantagonisten of aliskiren wordt daarom niet aanbevolen (zie
rubrieken 4.5 en 5.1).
Als behandeling met dubbele blokkade absoluut noodzakelijk wordt geacht, mag dit alleen onder
supervisie van een specialist plaatsvinden en moeten de nierfunctie, elektrolyten en bloeddruk
regelmatig worden gecontroleerd.
ACE-remmers en angiotensine II-receptorantagonisten dienen niet gelijktijdig te worden ingenomen
door patiënten met diabetische nefropathie.
Overige condities met stimulatie van het renine-angiotensine-aldosteron systeem
Bij patiënten bij wie de vasculaire tonus en de nierfunctie voornamelijk van de activiteit van het
renineangiotensine-aldosteron systeem afhankelijk zijn (bv. patiënten met ernstige decompensatio
cordis of onderliggende nierziekten, inclusief stenose van de nierarterie) is de behandeling met
geneesmiddelen die dit systeem beïnvloeden, zoals telmisartan, geassocieerd met acute hypotensie,
hyperazotemie, oligurie of, in zeldzame gevallen, acuut nierfalen (zie rubriek 4.8).
Primair aldosteronisme
Aorta- en mitralisklepstenose, obstructieve hypertrofe cardiomyopathie
Zoals geldt voor andere vasodilatatoren is voorzichtigheid geboden bij patiënten die lijden aan aorta-
of mitralisklepstenose, of obstructieve hypertrofe cardiomyopathie.
Diabetespatiënten behandeld met insuline of antidiabetica
Bij deze patiënten kan hypoglykemie voorkomen tijdens de behandeling met telmisartan. Daarom
moet worden overwogen om bij deze patiënten de bloedglucose goed in de gaten te houden; indien
geïndiceerd, kan een aanpassing in de dosering van insuline of antidiabetica noodzakelijk zijn.
Hyperkaliëmie
Het gebruik van geneesmiddelen die het Renine-Angiotensine-Aldosteron Systeem (RAAS)
beïnvloeden, kan hyperkaliëmie veroorzaken.
Bij ouderen, bij patiënten met nierinsufficiëntie, bij diabetici, bij patiënten die gelijktijdig behandeld
worden met andere geneesmiddelen die de kaliumspiegel verhogen en/of bij patiënten met
onderliggende aandoeningen kan hyperkaliëmie fataal zijn. Voordat het gelijktijdige gebruik van
geneesmiddelen die het RAAS beïnvloeden overwogen wordt, moet een risico-batenanalyse gemaakt
worden.
De belangrijkste risicofactoren voor hyperkaliëmie waarmee rekening gehouden moet worden zijn:
-
Diabetes mellitus, nierfunctiestoornis, leeftijd (> 70 jaar).
- Combinatie met één of meer andere geneesmiddelen die het RAAS beïnvloeden en/of
kaliumsupplementen. Geneesmiddelen of therapeutische groepen geneesmiddelen die
hyperkaliëmie kunnen veroorzaken zijn zoutvervangers die kalium bevatten, kaliumsparende
diuretica, ACE-remmers, angiotensine II-receptorantagonisten, niet-steroïde anti-inflammatoire
geneesmiddelen (NSAID's, inclusief selectieve COX-2-remmers), heparine,
immunosuppressiva (cyclosporine of tacrolimus) en trimetoprim.
- Onderliggende aandoeningen, in het bijzonder dehydratatie, acute decompensatio cordis,
metabole acidose, verslechtering van de nierfunctie, plotselinge verslechtering van de toestand
van de nieren (bv. infectieuze aandoening), celafbraak (bv. acute ledemaat-ischemie,
rhabdomyolyse, uitgebreid letsel).
Het nauwgezet monitoren van het serumkalium van risicopatiënten wordt aangeraden (zie rubriek 4.5).
Sorbitol
Dit middel bevat 149,8 mg sorbitol per tablet.
Er moet rekening worden gehouden met het additieve effect van gelijktijdig toegediende producten die
sorbitol (of fructose) bevatten en inname van sorbitol (of fructose) via de voeding.
Het gehalte aan sorbitol in geneesmiddelen voor oraal gebruik kan invloed hebben op de biologische
beschikbaarheid van gelijktijdig toegediende andere geneesmiddelen voor oraal gebruik.
Patiënten met erfelijke fructose-intolerantie mogen dit geneesmiddel niet innemen/toegediend krijgen.
Lactose
Dit geneesmiddel bevat lactose. Patiënten met zeldzame erfelijke aandoeningen als galactose-
intolerantie, algehele lactasedeficiëntie of glucose-galactose malabsorptie, dienen dit geneesmiddel
niet te gebruiken.
Etnische verschillen
Overige
Zoals geldt voor alle antihypertensieve middelen kan een sterke daling van de bloeddruk bij patiënten
met ischemische cardiopathie of ischemische cardiovasculaire aandoeningen resulteren in
myocardinfarct of beroerte.
4.5
Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
Digoxine
Wanneer telmisartan gecombineerd werd toegediend met digoxine, werd een mediane toename van de
digoxinepiekplasmaconcentratie (49%) en -dalconcentratie (20%) waargenomen. Bij het initiëren, het
aanpassen en het stoppen van telmisartan dient de digoxinespiegel gecontroleerd te worden, om de
spiegel binnen het therapeutisch bereik te houden.
Telmisartan kan hyperkaliëmie veroorzaken, net als andere geneesmiddelen die werken op het
renineangiotensine-aldosteron systeem (zie rubriek 4.4). Het risico kan vergroot worden als
telmisartan gecombineerd wordt met andere geneesmidddelen die ook hyperkaliëmie kunnen
veroorzaken (zoutvervangers die kalium bevatten, kaliumsparende diuretica, ACE-remmers,
angiotensine II-receptorantagonisten, niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's
inclusief selectieve COX-2 remmers), heparine, immuunsuppresiva (cyclosporine of tacrolimus) en
trimetoprim).
Het optreden van hyperkaliëmie is afhankelijk van samenhangende risicofactoren. Het risico is
verhoogd in geval van de bovengenoemde combinatiebehandelingen. Het risico is in het bijzonder
verhoogd bij combinatie met kaliumsparende diuretica en bij gecombineerd gebruik van
zoutvervangers die kalium bevatten. Een combinatie met ACE-remmers of NSAID's levert
bijvoorbeeld minder risico op, vooropgesteld dat de veiligheidsmaatregelen voor gebruik in acht
genomen worden.
Gelijktijdig gebruik niet aan te raden
Kaliumsparende diuretica en kaliumsupplementen
Angiotensine II-receptorantagonisten zoals telmisartan verminderen diureticageïnduceerd
kaliumverlies. Kaliumsparende diuretica, bv. spironolacton, eplerenon, triamtereen of amiloride,
kaliumsupplementen, of kaliumbevattende zoutvervangers kunnen tot een significante stijging van het
serumkalium leiden. Indien gelijktijdig gebruik geïndiceerd is vanwege aangetoonde hypokaliëmie
dient dit voorzichtig te gebeuren en moet het serumkalium nauwlettend gevolgd worden.
Lithium
Reversibele stijging van de serumlithiumconcentratie en toxiciteit zijn waargenomen tijdens
gelijktijdig gebruik van lithium en ACE-remmers en angiotensine II-receptorantagonisten, inclusief
telmisartan. Indien de combinatie nodig geacht wordt, wordt aangeraden de serumlithiumspiegel
nauwlettend te volgen.
Pas op bij gelijktijdig gebruik
Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen
NSAID's (bv. acetylsalicylzuur bij anti-inflammatoire doseringsregimes, COX-2-remmers en
nietselectieve NSAID's) kunnen het antihypertensieve effect van angiotensine II-receptorantagonisten
In een studie leidde de gezamenlijke toediening van telmisartan en ramipril tot een toename tot 2,5
maal van de AUC0-24 and Cmax van ramipril en ramiprilaat. De klinische relevantie van deze
waarneming is niet bekend.
Diuretica (thiazide- of lisdiuretica)
Voorgaande behandeling met hoge doseringen diuretica zoals furosemide (lisdiureticum) en
hydrochloorthiazide (thiazide diureticum) kan resulteren in volumedepletie en in een risico op
hypotensie wanneer een behandeling met telmisartan gestart wordt.
In overweging nemen bij gelijktijdig gebruik
Andere antihypertensieve middelen
Het bloeddrukverlagend effect van telmisartan kan vergroot worden door gelijktijdig gebruik van
andere antihypertensieve geneesmiddelen.
De gegevens uit klinische studies laten zien dat dubbele blokkade van het renine-angiotensine-
aldosteronsysteem (RAAS) bij het gecombineerde gebruik van ACE-remmers, angiotensine II-
receptorantagonisten en aliskiren in verband wordt gebracht met een hogere frequentie van
bijwerkingen zoals hypotensie, hyperkaliëmie en een verminderde nierfunctie (inclusief acuut
nierfalen) in vergelijking met het gebruik van een enkel geneesmiddel dat op het RAAS werkt (zie
rubrieken 4.3, 4.4 en 5.1).
Gebaseerd op hun farmacologische eigenschappen is te verwachten dat de volgende geneesmiddelen
het hypotensieve effect van alle antihypertensiva, inclusief telmisartan, potentiëren: Baclofen,
amifostine. Verder kan orthostatische hypotensie versterkt worden door alcohol, barbituraten,
narcotica en antidepressiva.
Corticosteroïden (systemische route)
Afname van het antihypertensieve effect.
4.6
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Zwangerschap
Het gebruik van angiotensine II-receptorantagonisten gedurende de eerste trimester van de
zwangerschap wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.4). Het gebruik van angiotensine II-
receptorantagonisten is gecontraïndiceerd gedurende het tweede en derde trimester van de
zwangerschap (zie rubrieken 4.3 en 4.4).
Er zijn geen toereikende gegevens over het gebruik van telmisartan bij zwangere vrouwen. Uit
experimenteel onderzoek bij dieren is reproductietoxiciteit gebleken (zie rubriek 5.3).
Er kunnen geen duidelijke conclusies getrokken worden uit resultaten van epidemiologisch onderzoek
naar het risico van teratogene effecten als gevolg van blootstelling aan ACE-remmers tijdens het eerste
trimester van de zwangerschap; een kleine toename in het risico kan echter niet worden uitgesloten.
Hoewel er geen gecontroleerde epidemiologische gegevens zijn over het risico van angiotensine II-
Het is bekend dat blootstelling aan angiotensine II-receptorantagonisten gedurende het tweede en
derde trimester foetale toxiciteit (verslechterde nierfunctie, oligohydramnie, achterstand in
schedelverharding) en neonatale toxiciteit (nierfalen, hypotensie, hyperkaliëmie) kan induceren (zie
ook rubriek 5.3).
Als blootstelling vanaf het tweede trimester van de zwangerschap heeft plaatsgevonden, wordt een
echoscopie van de nierfunctie en de schedel aanbevolen. Pasgeborenen van wie de moeder
angiotensine II-receptorantagonisten heeft gebruikt dienen nauwkeurig gecontroleerd te worden op
hypotensie (zie ook rubrieken 4.3 en 4.4).
Borstvoeding
Omdat er geen informatie beschikbaar is over het gebruik van telmisartan in de periode waarin
borstvoeding wordt gegeven, wordt telmisartan niet aangeraden. Alternatieve behandelingen met beter
bekende veiligheidsprofielen verdienen de voorkeur, vooral bij het geven van borstvoeding aan
pasgeboren of prematuur geboren zuigelingen.
Vruchtbaarheid
In preklinische studies werden geen effecten van telmisartan op de mannelijke en vrouwelijke
vruchtbaarheid waargenomen.
4.7
Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen
Wanneer een voertuig wordt bestuurd of een machine wordt bediend, dient er rekening mee te worden
gehouden dat bij een behandeling van hoge bloeddruk, zoals een behandeling met Tolura, soms
duizeligheid of sufheid kan optreden.
4.8
Bijwerkingen
Samenvatting van het veiligheidsprofiel
Ernstige bijwerkingen bestaan uit anafylactische reactie en angio-oedeem, welke zelden voorkomen
(1/10.000, <1/1.000), en acuut nierfalen.
De totale incidentie van bijwerkingen gemeld voor telmisartan (41,4%) was doorgaans vergelijkbaar
met placebo (43,9%) in de gecontroleerde studies bij patiënten die werden behandeld voor
hypertensie. De incidentie van de bijwerkingen was niet gerelateerd aan de dosis en liet geen correlatie
zien met geslacht, leeftijd of ras van de patiënten. Het veiligheidsprofiel van telmisartan bij patiënten
die werden behandeld voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit kwam overeen met het
veiligheidsprofiel bij patiënten met hypertensie.
De bijwerkingen hieronder weergegeven zijn verzameld uit gecontroleerde klinische studies bij
patiënten die werden behandeld voor hypertensie en uit postmarketing-rapporten. Het overzicht bevat
ook ernstige bijwerkingen en bijwerkingen die leiden tot stopzetting van de behandeling zoals
gerapporteerd in drie klinische langetermijnstudies met 21.642 patiënten die behandeld werden met
telmisartan voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit gedurende maximaal zes jaar.
Samenvatting van bijwerkingen in tabelvorm
De bijwerkingen zijn geclassificeerd met de frequentieaanduidingen aan de hand van de volgende
Binnen de onderstaande frequentiegroepen worden bijwerkingen gerangschikt naar afnemende ernst.
Infecties en parasitaire aandoeningen
Soms:
Urineweginfectie inclusief cystitis, infectie van de bovenste
luchtwegen inclusief faryngitis en sinusitis
Zelden:
Sepsis waaronder sepsis met fatale afloop1
Bloed- en lymfestelselaandoeningen
Soms:
Anemie
Zelden:
Eosinofilie, thrombocytopenie
Immuunsysteemaandoeningen
Zelden:
Anafylactische reactie, overgevoeligheid
Voedings- en stofwisselingsstoornissen
Soms:
Hyperkaliëmie
Zelden:
Hypoglykemie (bij diabetische patiënten)
Psychische stoornissen
Soms:
Slapeloosheid, depressie
Zelden:
Angst
Zenuwstelselaandoeningen
Soms:
Syncope
Zelden:
Slaperigheid
Oogaandoeningen
Zelden:
Verstoord zicht
Evenwichtsorgaan- en ooraandoeningen
Soms:
Vertigo
Hartaandoeningen
Soms:
Bradycardie
Zelden:
Tachycardie
Bloedvataandoeningen
Soms:
Hypotensie2, orthostatische hypotensie
Ademhalingsstelsel-, borstkas- en mediastinumaandoeningen
Soms:
Dyspnoe, hoesten
Zeer zelden:
Interstitiële longziekte4
Maagdarmstelselaandoeningen
Soms:
Buikpijn, diarree, dyspepsie, flatulentie, braken
Zelden:
Droge mond, maagklachten, dysgeusie
Lever- en galaandoeningen
Zelden:
Abnormale leverfunctie/ontregeling van de lever3
Huid- en onderhuidaandoeningen
Soms:
Pruritus, hyperhidrosis, huiduitslag
Zelden:
Angio-oedeem (ook met fatale afloop), eczeem, erythema, urticaria,
geneesmiddelen huiduitslag, toxische huiduitslag
Rugpijn (bv. sciatica), spierkrampen, myalgie
Zelden:
Artralgie, pijn in ledematen, pijnlijke pees (tendinitis-achtige
symptomen)
Nier- en urinewegenaandoeningen
Soms:
Verminderde werking van de nieren, inclusief nierfalen
Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen
Soms:
Pijn op de borst
Zelden:
Griepachtige verschijnselen
Onderzoeken
Soms:
Verhoogde bloedwaarden van creatinine
Zelden:
Verlaagd haemoglobine, verhoogde bloedwaarden van urinezuur,
leverenzymen en creatininefosfokinase
1,2,3,4: voor verdere beschrijving zie de sub-rubriek 'Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen'
Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen
Sepsis
In het klinisch onderzoek genaamd PRoFESS, werd een verhoogde incidentie van sepsis
waargenomen bij behandeling met telmisartan vergeleken met placebo. Dit kan berusten op toeval of
gerelateerd zijn aan een tot nu toe onbekend mechanisme (zie rubriek 5.1).
Hypotensie
Deze bijwerking is gerapporteerd als vaak voorkomend bij patiënten met gereguleerde bloeddruk die
werden behandeld met telmisartan voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit bovenop de
standaardzorg.
Abnormale leverfunctie/ontregeling van de lever
De meeste gevallen van abnormale leverfunctie/ontregeling van de lever tijdens post-marketing
gebruik traden op bij patiënten van Japanse afkomst. Patiënten van Japanse afkomst hebben meer kans
deze bijwerkingen te ervaren.
Interstitiële longziekte
Gevallen van interstitiële longziekte zijn gemeld tijdens postmarketing-gebruik met een associatie met
de tijd met de inname van telmisartan. Een causaal verband kon echter niet worden vastgesteld.
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico's van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V.
4.9
Overdosering
Er is beperkte informatie beschikbaar over overdosering bij de mens.
Symptomen: de duidelijkste verschijnselen van overdosering met telmisartan zijn hypotensie en
tachycardie; bradycardie, duizeligheid, toename van serumcreatine en acuut nierfalen zijn ook
gerapporteerd.
Behandeling: Telmisartan wordt niet verwijderd door hemodialyse. De patiënt dient nauwkeurig in de
gaten te worden gehouden en de behandeling dient symptomatisch en ondersteunend te zijn. De
5.
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
5.1
Farmacodynamische eigenschappen
Farmacotherapeutische categorie: angiotensine II-receptorantagonisten, enkelvoudig, ATC-code:
C09CA07.
Werkingsmechanisme
Telmisartan is een oraal werkende en specifieke angiotensine II-receptor (type AT1)-antagonist.
Telmisartan verdringt angiotensine II met een zeer hoge affiniteit van zijn bindingsplaats op het AT1-
receptor subtype, welke verantwoordelijk is voor de bekende effecten van angiotensine II. Telmisartan
vertoont geen partieel agonisme op de AT1-receptor. Telmisartan bindt selectief aan de AT1-receptor.
De binding is langdurig. Telmisartan laat geen affiniteit voor andere receptoren zien, inclusief AT2 en
andere minder gekarakteriseerde AT-receptoren. De functionele rol van deze receptoren is niet
bekend, noch het effect van eventuele overstimulatie door angiotensine II, waarvan de spiegels
verhoogd worden door telmisartan. Plasma-aldosteronspiegels worden verlaagd door telmisartan.
Telmisartan remt het humaan plasmarenine niet en blokkeert geen ionkanalen. Telmisartan heeft geen
remmend effect op het angiotensine converting enzym (kininase II), het enzym dat ook bradykinine
afbreekt. Er is dan ook geen toename van door bradykinine gemedieerde bijwerkingen te verwachten.
Bij de mens blokkeerde een dosis van 80 mg telmisartan bijna volledig door angiotensine II-
geïnduceerde bloeddrukverhogingen. Dit blokkerende effect wordt gedurende 24 uur behouden en is
nog steeds meetbaar na 48 uur.
Klinische werkzaamheid en veiligheid
Behandeling van essentiële hypertensie
Na de eerste toediening van telmisartan wordt het antihypertensieve effect geleidelijk zichtbaar binnen
3 uur. De maximale reductie van de bloeddruk wordt in het algemeen 4 tot 8 weken na aanvang van de
behandeling bereikt en deze blijft tijdens langdurige therapie behouden.
Het antihypertensieve effect houdt gedurende 24 uur constant aan, inclusief de laatste 4 uur voor de
volgende dosering. Dit is aangetoond met ambulante bloeddrukmetingen. Dit wordt bevestigd door de
ratio's tussen dal- en piekconcentraties die in placebogecontroleerd klinisch onderzoek na een dosis
van 40 en 80 mg telmisartan consistent boven de 80% waren. Er bestaat een duidelijke trend van een
relatie tussen de dosering en de hersteltijd tot de uitgangswaarde van de systolische bloeddruk. De
gegevens betreffende de diastolische bloeddruk zijn vanuit dit oogpunt inconsistent.
Bij patiënten met hypertensie reduceert telmisartan zowel de systolische als de diastolische bloeddruk
zonder de hartfrequentie te beïnvloeden. De mate waarin de diuretische en natriuretische effecten van
het geneesmiddel bijdragen aan de hypotensieve activiteit van het middel, moet nog worden
vastgesteld. De antihypertensieve effectiviteit van telmisartan is vergelijkbaar met die van
geneesmiddelen die representatief zijn voor andere klassen antihypertensiva (dit is aangetoond in
klinische onderzoeken waarin telmisartan werd vergeleken met amlodipine, atenolol, enalapril,
hydrochloorthiazide en lisinopril).
Na abrupt afbreken van de behandeling met telmisartan keert de bloeddruk geleidelijk terug naar de
waarden van vóór de behandeling over een periode van een paar dagen zonder dat er aanwijzingen zijn
voor rebound-hypertensie.
Cardiovasculaire preventie
ONTARGET (
ONgoing
Telmisartan
Alone and in Combination with
Ramipril
Global
Endpoint
Trial) vergeleek de effecten van telmisartan, ramipril en de combinatie van telmisartan en ramipril op
de cardiovasculaire eindpunten in 25.620 patiënten in de leeftijd van 55 jaar of ouder met een
voorgeschiedenis van coronaire hartziekte, beroerte, TIA, perifeer vaatlijden,of type 2 diabetes
mellitus met bewezen eindorgaanschade (bv. retinopathie, hypertrofie van de linkerventrikel, macroof
microalbuminurie), dit is een populatie met risico op cardiovasculaire gebeurtenissen.
Patiënten werden in één van de drie volgende behandelgroepen gerandomiseerd: telmisartan 80 mg n =
8542), ramipril 10 mg (n = 8576), of de combinatie van telmisartan 80 mg plus ramipril 10 mg (n =
8502), en gevolgd gedurende een periode van gemiddeld 4,5 jaar.
Telmisartan liet een vergelijkbaar effect als ramipril zien in het reduceren van het primaire
samengestelde eindpunt van cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte of
ziekenhuisopname bij congestief hartfalen. De incidentie van het primaire eindpunt was gelijk in de
groep behandeld met alleen telmisartan (16,7%) en alleen ramipril (16,5%). De hazard ratio voor
telmisartan versus ramipril was 1,01 (97,5% BI 0,93 ­ 1,10, p (non-inferioriteit) = 0,0019 met een
marge van 1,13). Het totale mortaliteitscijfer was respectievelijk 11,6% en 11,8% bij met telmisartan
en ramipril behandelde patiënten.
Telmisartan bleek even werkzaam als ramipril op de vooraf vastgestelde secundaire eindpunten, bij
cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct en niet-fatale beroerte [0,99 (97,5 % BI 0,90 - 1,08,
p (non-inferioriteit) = 0,0004)], op het primaire eindpunt in de referentiestudie HOPE (The Heart
Outcomes Prevention Evaluation Study), waarin het effect van ramipril versus placebo werd
onderzocht.
TRANSCEND randomiseerde ACE-I intolerante patiënten met in andere opzichten vergelijkbare
inclusie criteria als bij ONTARGET op telmisartan 80 mg (n=2954) of placebo (n=2972), beide
gegeven bovenop de standaard zorg. De gemiddelde duur voor follow-up was 4 jaar en 8 maanden. Er
werd geen statistisch significant verschil in de incidentie van de primaire samengestelde eindpunten
(cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte of ziekenhuisopname bij
congestief hartfalen) gevonden [15,7% in de telmisartan en 17,0% in de placebogroepen met een
hazard ratio van 0,92 (95% BI 0,81 ­ 1,05, p = 0,22)]. Er werd bewijs gevonden voor een voordeel van
telmisartan ten opzichte van placebo in het vooraf gespecificeerde tweede samengestelde eindpunt van
cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte [0,87 (95% BI 0,76 ­ 1,00, p =
0,048)]. Er werden geen aanwijzingen gevonden voor profijt op cardiovasculaire mortaliteit (hazard
ratio 1,03, 95% BI 0,85 ­ 1,24).
Hoesten en angio-oedeem werden minder vaak gerapporteerd bij patiënten die werden behandeld met
telmisartan dan bij patiënten die werden behandeld met ramipril, terwijl hypotensie vaker werd
gerapporteerd bij telmisartan.
Gecombineerd gebruik van telmisartan met ramipril bracht geen extra voordeel boven ramipril alleen
of telmisartan alleen. Cardiovasculaire mortaliteit en alle andere oorzaken van mortaliteit waren in
aantallen hoger bij de combinatietherapie. Bovendien was er sprake van een significant hogere
incidentie van hyperkaliëmie, nierfalen, hypotensie en syncope in de combinatie-arm. Daarom wordt
het gebruik van een combinatie van telmisartan en ramipril niet aanbevolen bij deze populatie.
In het klinisch onderzoek genaamd 'Prevention Regimen For Effectively avoiding Second Strokes'
(PRoFESS) bij patiënten van 50 jaar of ouder, die recentelijk een beroerte hadden doorgemaakt, werd
een verhoogde incidentie van sepsis waargenomen bij behandeling met telmisartan vergeleken met
placebo, 0,70 % vs. 0,49 % [RR 1,43 (95 % betrouwbaarheidsinterval 1,00 - 2,06)]; de incidentie van
In twee grote, gerandomiseerde, gecontroleerde trials (ONTARGET (ONgoing Telmisartan Alone and
in combination with Ramipril Global Endpoint Trial) en VA NEPHRON-D (The Veterans Affairs
Nephropathy in Diabetes) is het gebruik van de combinatie van een ACE-remmer met een
angiotensine II-receptorantagonist onderzocht.
ONTARGET was een studie bij patiënten met een voorgeschiedenis van cardiovasculair of
cerebrovasculair lijden, of diabetes mellitus type 2 in combinatie met tekenen van eind-orgaanschade.
VA NEPHRON D was een studie bij patiënten met diabetes mellitus type 2 en diabetische nefropathie.
In deze studies werd geen relevant positief effect op de nierfunctie en/of cardiovasculaire uitkomsten
en de mortaliteit gevonden, terwijl een verhoogd risico op hyperkaliëmie, acute nierbeschadiging en/of
hypotensie werd gezien in vergelijking met monotherapie. Gezien hun overeenkomstige
farmacodynamische eigenschappen zijn deze uitkomsten ook relevant voor andere ACE-remmers en
angiotensine II-receptorantagonisten.
ACE-remmers en angiotensine II-receptorantagonisten dienen daarom niet gelijktijdig te worden
ingenomen bij patiënten met diabetische nefropathie.
ALTITUDE (Aliskiren Trial in Type 2 Diabetes Using Cardiovascular and Renal Disease Endpoints)
was een studie die was opgezet om het voordeel van de toevoeging van aliskiren aan de
standaardbehandeling van een ACE-remmer of een angiotensine II-receptorantagonist te onderzoeken
bij patiënten met diabetes mellitus type 2 en chronisch nierlijden, cardiovasculair lijden of beide. De
studie werd vroegtijdig beëindigd vanwege een verhoogd risico op negatieve uitkomsten.
Cardiovasculaire mortaliteit en beroerte kwamen beide numeriek vaker voor in de aliskirengroep dan
in de placebogroep, terwijl bijwerkingen en belangrijke ernstige bijwerkingen (hyperkaliëmie,
hypotensie en renale disfunctie) vaker in de aliskirengroep werden gerapporteerd dan in de
placebogroep.
Pediatrische patiënten
De veiligheid en werkzaamheid van telmisartan bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar zijn
niet vastgesteld.
De bloeddrukverlagende effecten van twee doseringen van telmisartan werden beoordeeld in 76
hypertensieve patiënten, grotendeels met overgewicht in de leeftijd van 6 tot < 18 jaar
(lichaamsgewicht 20 kg en 120 kg, gemiddeld 74,6 kg), na het nemen van telmisartan 1mg/kg
(n=29 behandeld) of 2 mg/kg (n=31 behandeld) gedurende een 4 weken durende behandelperiode. Bij
inclusie werd de aanwezigheid van een secundaire hypertensie niet onderzocht. Bij sommige van de
onderzochte patiënten waren de toegediende doses hoger dan die aanbevolen voor de behandeling van
hypertensie bij volwassen patiënten, waarbij een dagelijkse dosis werd bereikt die vergelijkbaar was
met de dosis van 160 mg die bij volwassenen was onderzocht. Na correctie voor leeftijdgroepseffecten
waren de gemiddelde systolische bloeddrukveranderingen ten opzichte van de uitgangswaarde
(primaire doelstelling) -14,5 (1,7) mmHg in de telmisartan 2 mg/kg-groep, -9,7 (1,7) mmHg in de
telmisartan 1 mg/kg-groep, en -6,0 (2,4) in de placebogroep. De gecorrigeerde diastolische
bloeddrukveranderingen ten opzichte van de uitgangswaarde waren respectievelijk -8,4 (1,5) mmHg, -
4,5 (1,6) mmHg en -3,5 (2,1) mmHg. De veranderingen waren dosisafhankelijk. De veiligheidsdata
van deze studie bij patiënten in de leeftijd van 6 tot < 18 jaar bleken over het algemeen vergelijkbaar
met die gezien bij volwassenen. De veiligheid van langdurige behandeling met telmisartan bij
kinderen en adolescenten werd niet geëvalueerd.
Een toename van eosinofielen gerapporteerd bij deze patiëntenpopulatie werd niet bijgehouden bij
volwassenen. De klinische betekenis en relevantie hiervan is niet bekend.
Het is niet mogelijk om uit deze klinische gegevens conclusies te trekken over de werkzaamheid en
veiligheid van telmisartan bij hypertensieve pediatrische patiënten.
5.2
Farmacokinetische eigenschappen
Absorptie
Lineariteit/non-lineariteit
Aangenomen wordt dat de kleine reductie in de oppervlakte onder de curve geen klinisch relevante
reductie van het therapeutische effect veroorzaakt.
Er bestaat geen lineaire relatie tussen doseringen en plasmaspiegels. Cmax en in mindere mate AUC
stijgen niet proportioneel bij doseringen boven 40 mg.
Distributie
Telmisartan is grotendeels gebonden aan plasma-eiwitten (>99,5%), voornamelijk aan albumine en
alfa-1-zuur-glycoproteïne. Het gemiddelde schijnbare verdelingsvolume tijdens de steady-state (Vdss)
is ongeveer 500 liter.
Biotransformatie
Telmisartan wordt gemetaboliseerd door conjugatie van de oorspronkelijke verbinding tot een
glucuronide. Er is geen farmacologische activiteit van het conjugaat aangetoond.
Eliminatie
Telmisartan wordt gekarakteriseerd door een biexponentiële eliminatiekinetiek met een terminale
halfwaardetijd van > 20 uur. De maximale plasmaconcentratie (Cmax) en, in mindere mate, de
oppervlakte onder de concentratietijdcurve (AUC) nemen niet proportioneel toe met de dosis. Er zijn
geen aanwijzingen voor klinisch relevante accumulatie van telmisartan wanneer dit volgens de
aangeraden dosering wordt ingenomen. De plasmaconcentraties zijn bij vrouwen hoger dan bij
mannen. Dit heeft geen relevante invloed op de effectiviteit.
Na orale (en intraveneuze) toediening wordt telmisartan bijna geheel uitgescheiden via de feces,
voornamelijk als onveranderd product. De cumulatieve hoeveelheid die via de urine wordt
uitgescheiden is <1% van de dosis. De totale plasmaklaring, Cltot, is hoog (ongeveer 1000 ml/min) in
vergelijking met de hepatische bloeddoorstroming (ongeveer 1500 ml/min).
Speciale populaties
Pediatrische patiënten
De farmacokinetiek van twee doseringen van telmisartan werd beoordeeld als secundaire doelstelling
bij hypertensieve patiënten (n=57) in de leeftijd van 6 tot <18 jaar, na het nemen van telmisartan 1
mg/kg of 2 mg/kg gedurende een vier weken durende behandelperiode. Farmacokinetische
doelstellingen omvatte onder meer de bepaling van de steady-state van telmisartan bij kinderen en
adolescenten en onderzoek naar leeftijdsgerelateerde verschillen. Hoewel de studie te klein was voor
een adequate beoordeling van de farmacokinetiek bij kinderen onder de 12 jaar, kwamen de resultaten
over het algemeen overeen met de bevindingen bij volwassenen en bevestigen de niet-lineariteit van
telmisartan, met name voor Cmax.
Geslacht
Verschillen in plasmaconcentraties tussen geslachten werden waargenomen, de Cmax en AUC zijn,
respectievelijk, ongeveer 3 en 2 keer hoger in vrouwen vergeleken met mannen.
Ouderen
De farmacokinetiek van telmisartan verschilt niet tussen ouderen en personen onder de 65 jaar.
Nierinsufficiëntie
Bij patiënten met milde tot matige en ernstige nierinsufficiëntie werd een verdubbeling van de
plasmaconcentratie waargenomen. Echter, bij patiënten met nierinsufficiëntie die gedialyseerd
Leverinsufficiëntie
In farmacokinetische studies bij patiënten met leverinsufficiëntie werd een toename in de absolute
biologische beschikbaarheid tot bijna 100% waargenomen. De halfwaardetijd verandert niet bij
patiënten met leverinsufficiëntie.
5.3
Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
In preklinisch veiligheidsonderzoek veroorzaakten doses, gelijkwaardig aan de blootstelling in de
klinische therapeutische range, een afname in de parameters van de rode bloedcellen (erythrocyten,
haemoglobine, haematocriet) en veranderingen in de renale haemodynamie (toename in blood urea
nitrogen (BUN) en creatinine) alsmede een toename van het serumkalium in normotensieve dieren. In
honden werd renale tubulaire dilatatie en atrofie waargenomen. In ratten en honden werd ook
beschadiging van de maagslijmwand (erosie, ulcera of ontsteking) waargenomen. Deze
farmacologisch gemedieerde bijwerkingen, reeds bekend van preklinische studies met ACE-remmers
en angiotensine II-receptorantagonisten, konden worden voorkomen door oraal extra zout toe te
dienen.
In beide diersoorten werd een toename in de plasmarenine activiteit en hypertrofie/hyperplasie van de
renale juxtaglomerulaire cellen waargenomen. Deze veranderingen, ook bekende klasse-effecten van
ACE-remmers en andere angiotensine II-receptorantagonisten, lijken geen klinische betekenis te
hebben.
Er is geen duidelijk bewijs waargenomen voor een teratogeen effect, echter bij toxische doses van
telmisartan werd een effect op de post-natale ontwikkeling van de nakomelingen waargenomen, zoals
een lager lichaamsgewicht en een vertraagd openen van de ogen.
Er zijn geen aanwijzingen gevonden voor mutageniteit of voor relevante clastogene activiteit in in
vitro
studies. Er is geen aanwijzing gevonden voor carcinogeniteit in ratten en muizen.
6.
FARMACEUTISCHE GEGEVENS
6.1
Lijst van hulpstoffen
Povidon (K30)
Meglumine
Natriumhydroxide
Lactosemonohydraat
Sorbitol (E420)
Magnesiumstearaat
6.2
Gevallen van onverenigbaarheid
Niet van toepassing.
6.3
Houdbaarheid
3 jaar.
6.4
Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
Bewaren beneden 30°C.
Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.
Aard en inhoud van de verpakking
OPA/Al/PVC Al blisterverpakking. Elke blisterverpakking bevat 7 of 10 tabletten.
Verpakkingsgrootten: 14, 28, 30, 56, 84, 90, 98 en 100 tabletten in een doos.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
6.6
Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen
Geen bijzondere vereisten.
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
KRKA, d.d., Novo mesto, Smarjeska cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
8.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
14 tabletten: EU/1/10/632/008
28 tabletten: EU/1/10/632/009
30 tabletten: EU/1/10/632/010
56 tabletten: EU/1/10/632/011
84 tabletten: EU/1/10/632/012
90 tabletten: EU/1/10/632/013
98 tabletten: EU/1/10/632/014
100 tabletten: EU/1/10/632/023
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING

Datum van eerste verlening van de vergunning: 4. juni 2010
Datum van laatste verlenging 19 maart 2015
10.
DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau (http://www.ema.europa.eu/).
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Tolura 80 mg tabletten
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Elke tablet bevat 20 mg telmisartan.
Hulpstof(fen) met bekend effect:
Elke tablet bevat 299,7 mg sorbitol (E420) en 114 mg lactose.
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
3.
FARMACEUTISCHE VORM
Tablet
80 mg: witte tot bijna witte, biconvexe, capsulevormige tabletten.
4.
KLINISCHE GEGEVENS
4.1
Therapeutische indicaties
Hypertensie
Behandeling van essentiële hypertensie bij volwassenen.
Cardiovasculaire preventie
Reductie van cardiovasculaire morbiditeit bij volwassenen met:
-
manifeste atherotrombotische cardiovasculaire ziekte (voorgeschiedenis van coronair hartlijden,
beroerte of perifeer vaatlijden) of
- type 2 diabetes mellitus met gedocumenteerde eindorgaanschade.
4.2
Dosering en wijze van toediening
Dosering
Behandeling van essentiële hypertensie
De doorgaans effectieve dosering bedraagt 40 mg éénmaal daags. Sommige patiënten hebben al
voldoende baat bij een dagelijkse dosering van 20 mg. In gevallen waar de gewenste bloeddruk niet
wordt bereikt, kan de dosis telmisartan worden verhoogd tot een maximum van 80 mg. Als alternatief
kan telmisartan worden gebruikt in combinatie met thiazide-type diuretica zoals hydrochloorthiazide,
waarvan is aangetoond dat het een aanvullend bloeddrukverlagend effect heeft met telmisartan.
Wanneer een verhoging van de dosering overwogen wordt, dient gerealiseerd te worden dat het
maximale antihypertensieve effect over het algemeen vier tot acht weken na de aanvang van de
behandeling wordt bereikt (zie rubriek 5.1).
Cardiovasculaire preventie
De aanbevolen dagelijkse dosering is 80 mg éénmaal daags. Het is niet bekend of doses lager dan 80
mg telmisartan effectief zijn in het verlagen van cardiovasculaire morbiditeit.
Bij het starten van de behandeling met telmisartan voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit
wordt aanbevolen nauwgezet de bloeddruk te controleren en zonodig is aanpassing van
bloeddrukverlagende medicatie noodzakelijk.
Patiënten met nierinsufficiëntie
Beperkte ervaring is opgedaan bij patiënten met ernstige nierinsufficiëntie en bij
hemodialysepatiënten. Een lagere startdosis van 20 mg wordt aangeraden voor deze patiënten (zie
rubriek 4.4). Voor patiënten met milde tot matige nierinsufficiëntie is aanpassing van de dosering niet
noodzakelijk.
Patiënten met leverinsufficiëntie
Tolura is gecontra-indiceerd voor patiënten met ernstige leverinsufficiëntie (zie rubriek 4.3).
Bij patiënten met lichte tot matige leverinsufficiëntie mag de dosering niet hoger dan 40 mg zijn (zie
rubriek 4.4).
Oudere patiënten
Aanpassing van de dosering bij ouderen is niet nodig.
Pediatrische patiënten
De veiligheid en werkzaamheid van Tolura bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar zijn niet
vastgesteld. De momenteel beschikbare gegevens worden beschreven in rubriek 5.1 en 5.2, maar er
kan geen doseringsadvies worden gegeven.
Wijze van toediening
Telmisartan tabletten zijn bedoeld voor éénmaal daagse orale toediening en dienen ingenomen te
worden met vloeistof, al dan niet met voedsel.
Te nemen voorzorgen voorafgaand aan gebruik of toediening van het geneesmiddel
Telmisartan dient in een gesloten blisterverpakking bewaard te worden vanwege de hygroscope
eigenschap van de tabletten. Tabletten dienen vlak voor toediening uit de blisterverpakking te worden
genomen (zie rubriek 6.6).
Tolura-tabletten zijn niet deelbaar en zijn daarom niet geschikt voor patiënten die een dosis van 20 mg
telmisartan nodig hebben voor de behandeling van hypertensie of voor patiënten met ernstige
nierinsufficiëntie of hemodialyse. Voor deze patiënten is een equivalent product met hetzelfde actieve
ingrediënt beschikbaar.
4.3
Contra-indicaties
- Overgevoeligheid voor de werkzame stof(fen)of voor (een van) de in rubriek 6.1 vermelde
hulpstof(fen)
- Tweede en derde trimester van de zwangerschap (zie rubrieken 4.4 en 4.6)
- Galwegobstructies
- Ernstige leverinsufficiëntie
Het gelijktijdig gebruik van Tolura met aliskiren-bevattende geneesmiddelen is gecontra-indiceerd bij
patiënten met diabetes mellitus of nierinsufficiëntie (GFR < 60 ml/min/1,73 m2) (zie rubrieken 4.5 en
5.1).
4.4
Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik
Zwangerschap
Leverinsufficiëntie
Tolura dient niet te worden gegeven aan patiënten met cholestasis, galwegobstructies of ernstige
leverinsufficiëntie (zie rubriek 4.3), aangezien telmisartan grotendeels met de gal wordt uitgescheiden.
Het is te verwachten dat deze patiënten een lagere hepatische klaring voor telmisartan hebben. Tolura
dient met voorzichtigheid te worden gebruikt bij patiënten met milde tot matige leverinsufficiëntie.
Renovasculaire hypertensie
Er bestaat een verhoogd risico op ernstige hypotensie en nierinsufficiëntie wanneer patiënten met
bilaterale renale arterie stenose of stenose van de arterie van één functionerende nier behandeld
worden met geneesmiddelen die het renine-angiotensine-aldosteron systeem beïnvloeden.
Nierinsufficiëntie en niertransplantatie
Bij het gebruik van Tolura bij patiënten met nierinsufficiëntie wordt een periodieke controle van de
kalium- en de creatinineserumspiegel aanbevolen. Er is geen ervaring met het toedienen van Tolura
aan patiënten die recent een niertransplantatie hebben ondergaan.
Intravasculaire hypovolemie
Symptomatische hypotensie, vooral na de eerste dosering van Tolura, kan voorkomen bij patiënten
met volume- en/of natriumdepletie door behandeling met een sterk werkzaam diureticum, een zoutarm
dieet, diarree of braken. Dergelijke condities dienen vóór toediening van Tolura gecorrigeerd te
worden. Volume- en/of natriumdepletie dient vóór toediening van Tolura gecorrigeerd te worden.
Dubbele blokkade van het renine-angiontensine-aldoseron systeem (RAAS)
Er is bewijs dat bij gelijktijdig gebruik van ACE-remmers, angiotensine II-receptorantagonisten of
aliskiren het risico op hypotensie, hyperkaliëmie en een verminderde nierfunctie (inclusief acuut
nierfalen) toeneemt. Dubbele blokkade van RAAS door het gecombineerde gebruik van ACE-
remmers, angiotensine II-receptorantagonisten of aliskiren wordt daarom niet aanbevolen (zie
rubrieken 4.5 en 5.1).
Als behandeling met dubbele blokkade absoluut noodzakelijk wordt geacht, mag dit alleen onder
supervisie van een specialist plaatsvinden en moeten de nierfunctie, elektrolyten en bloeddruk
regelmatig worden gecontroleerd.
ACE-remmers en angiotensine II-receptorantagonisten dienen niet gelijktijdig te worden ingenomen
door patiënten met diabetische nefropathie.
Overige condities met stimulatie van het renine-angiotensine-aldosteron systeem
Bij patiënten bij wie de vasculaire tonus en de nierfunctie voornamelijk van de activiteit van het
renineangiotensine-aldosteron systeem afhankelijk zijn (bv. patiënten met ernstige decompensatio
cordis of onderliggende nierziekten, inclusief stenose van de nierarterie) is de behandeling met
geneesmiddelen die dit systeem beïnvloeden, zoals telmisartan, geassocieerd met acute hypotensie,
hyperazotemie, oligurie of, in zeldzame gevallen, acuut nierfalen (zie rubriek 4.8).
Primair aldosteronisme
Aorta- en mitralisklepstenose, obstructieve hypertrofe cardiomyopathie
Zoals geldt voor andere vasodilatatoren is voorzichtigheid geboden bij patiënten die lijden aan aorta-
of mitralisklepstenose, of obstructieve hypertrofe cardiomyopathie.
Diabetespatiënten behandeld met insuline of antidiabetica
Bij deze patiënten kan hypoglykemie voorkomen tijdens de behandeling met telmisartan. Daarom
moet worden overwogen om bij deze patiënten de bloedglucose goed in de gaten te houden; indien
geïndiceerd, kan een aanpassing in de dosering van insuline of antidiabetica noodzakelijk zijn.
Hyperkaliëmie
Het gebruik van geneesmiddelen die het Renine-Angiotensine-Aldosteron Systeem (RAAS)
beïnvloeden, kan hyperkaliëmie veroorzaken.
Bij ouderen, bij patiënten met nierinsufficiëntie, bij diabetici, bij patiënten die gelijktijdig behandeld
worden met andere geneesmiddelen die de kaliumspiegel verhogen en/of bij patiënten met
onderliggende aandoeningen kan hyperkaliëmie fataal zijn. Voordat het gelijktijdige gebruik van
geneesmiddelen die het RAAS beïnvloeden overwogen wordt, moet een risico-batenanalyse gemaakt
worden.
De belangrijkste risicofactoren voor hyperkaliëmie waarmee rekening gehouden moet worden zijn:
-
Diabetes mellitus, nierfunctiestoornis, leeftijd (> 70 jaar).
- Combinatie met één of meer andere geneesmiddelen die het RAAS beïnvloeden en/of
kaliumsupplementen. Geneesmiddelen of therapeutische groepen geneesmiddelen die
hyperkaliëmie kunnen veroorzaken zijn zoutvervangers die kalium bevatten, kaliumsparende
diuretica, ACE-remmers, angiotensine II-receptorantagonisten, niet-steroïde anti-inflammatoire
geneesmiddelen (NSAID's, inclusief selectieve COX-2-remmers), heparine,
immunosuppressiva (cyclosporine of tacrolimus) en trimetoprim.
- Onderliggende aandoeningen, in het bijzonder dehydratatie, acute decompensatio cordis,
metabole acidose, verslechtering van de nierfunctie, plotselinge verslechtering van de toestand
van de nieren (bv. infectieuze aandoening), celafbraak (bv. acute ledemaat-ischemie,
rhabdomyolyse, uitgebreid letsel).
Het nauwgezet monitoren van het serumkalium van risicopatiënten wordt aangeraden (zie rubriek 4.5).
Sorbitol
Dit middel bevat 299,7 mg sorbitol per tablet.
Er moet rekening worden gehouden met het additieve effect van gelijktijdig toegediende producten die
sorbitol (of fructose) bevatten en inname van sorbitol (of fructose) via de voeding.
Het gehalte aan sorbitol in geneesmiddelen voor oraal gebruik kan invloed hebben op de biologische
beschikbaarheid van gelijktijdig toegediende andere geneesmiddelen voor oraal gebruik.
Patiënten met erfelijke fructose-intolerantie mogen dit geneesmiddel niet innemen/toegediend krijgen.
Lactose
Dit geneesmiddel bevat lactose. Patiënten met zeldzame erfelijke aandoeningen als galactose-
intolerantie, algehele lactasedeficiëntie of glucose-galactose malabsorptie, dienen dit geneesmiddel
niet te gebruiken.
Etnische verschillen
Overige
Zoals geldt voor alle antihypertensieve middelen kan een sterke daling van de bloeddruk bij patiënten
met ischemische cardiopathie of ischemische cardiovasculaire aandoeningen resulteren in
myocardinfarct of beroerte.
4.5
Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
Digoxine
Wanneer telmisartan gecombineerd werd toegediend met digoxine, werd een mediane toename van de
digoxinepiekplasmaconcentratie (49%) en -dalconcentratie (20%) waargenomen. Bij het initiëren, het
aanpassen en het stoppen van telmisartan dient de digoxinespiegel gecontroleerd te worden, om de
spiegel binnen het therapeutisch bereik te houden.
Telmisartan kan hyperkaliëmie veroorzaken, net als andere geneesmiddelen die werken op het
renineangiotensine-aldosteron systeem (zie rubriek 4.4). Het risico kan vergroot worden als
telmisartan gecombineerd wordt met andere geneesmidddelen die ook hyperkaliëmie kunnen
veroorzaken (zoutvervangers die kalium bevatten, kaliumsparende diuretica, ACE-remmers,
angiotensine II-receptorantagonisten, niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's
inclusief selectieve COX-2 remmers), heparine, immuunsuppresiva (cyclosporine of tacrolimus) en
trimetoprim).
Het optreden van hyperkaliëmie is afhankelijk van samenhangende risicofactoren. Het risico is
verhoogd in geval van de bovengenoemde combinatiebehandelingen. Het risico is in het bijzonder
verhoogd bij combinatie met kaliumsparende diuretica en bij gecombineerd gebruik van
zoutvervangers die kalium bevatten. Een combinatie met ACE-remmers of NSAID's levert
bijvoorbeeld minder risico op, vooropgesteld dat de veiligheidsmaatregelen voor gebruik in acht
genomen worden.
Gelijktijdig gebruik niet aan te raden
Kaliumsparende diuretica en kaliumsupplementen
Angiotensine II-receptorantagonisten zoals telmisartan verminderen diureticageïnduceerd
kaliumverlies. Kaliumsparende diuretica, bv. spironolacton, eplerenon, triamtereen of amiloride,
kaliumsupplementen, of kaliumbevattende zoutvervangers kunnen tot een significante stijging van het
serumkalium leiden. Indien gelijktijdig gebruik geïndiceerd is vanwege aangetoonde hypokaliëmie
dient dit voorzichtig te gebeuren en moet het serumkalium nauwlettend gevolgd worden.
Lithium
Reversibele stijging van de serumlithiumconcentratie en toxiciteit zijn waargenomen tijdens
gelijktijdig gebruik van lithium en ACE-remmers en angiotensine II-receptorantagonisten, inclusief
telmisartan. Indien de combinatie nodig geacht wordt, wordt aangeraden de serumlithiumspiegel
nauwlettend te volgen.
Pas op bij gelijktijdig gebruik
Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen
NSAID's (bv. acetylsalicylzuur bij anti-inflammatoire doseringsregimes, COX-2-remmers en
nietselectieve NSAID's) kunnen het antihypertensieve effect van angiotensine II-receptorantagonisten
In een studie leidde de gezamenlijke toediening van telmisartan en ramipril tot een toename tot 2,5
maal van de AUC0-24 and Cmax van ramipril en ramiprilaat. De klinische relevantie van deze
waarneming is niet bekend.
Diuretica (thiazide- of lisdiuretica)
Voorgaande behandeling met hoge doseringen diuretica zoals furosemide (lisdiureticum) en
hydrochloorthiazide (thiazide diureticum) kan resulteren in volumedepletie en in een risico op
hypotensie wanneer een behandeling met telmisartan gestart wordt.
In overweging nemen bij gelijktijdig gebruik
Andere antihypertensieve middelen
Het bloeddrukverlagend effect van telmisartan kan vergroot worden door gelijktijdig gebruik van
andere antihypertensieve geneesmiddelen.
De gegevens uit klinische studies laten zien dat dubbele blokkade van het renine-angiotensine-
aldosteronsysteem (RAAS) bij het gecombineerde gebruik van ACE-remmers, angiotensine II-
receptorantagonisten en aliskiren in verband wordt gebracht met een hogere frequentie van
bijwerkingen zoals hypotensie, hyperkaliëmie en een verminderde nierfunctie (inclusief acuut
nierfalen) in vergelijking met het gebruik van een enkel geneesmiddel dat op het RAAS werkt (zie
rubrieken 4.3, 4.4 en 5.1).
Gebaseerd op hun farmacologische eigenschappen is te verwachten dat de volgende geneesmiddelen
het hypotensieve effect van alle antihypertensiva, inclusief telmisartan, potentiëren: Baclofen,
amifostine. Verder kan orthostatische hypotensie versterkt worden door alcohol, barbituraten,
narcotica en antidepressiva.
Corticosteroïden (systemische route)
Afname van het antihypertensieve effect.
4.6
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Zwangerschap
Het gebruik van angiotensine II-receptorantagonisten gedurende de eerste trimester van de
zwangerschap wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.4). Het gebruik van angiotensine II-
receptorantagonisten is gecontraïndiceerd gedurende het tweede en derde trimester van de
zwangerschap (zie rubrieken 4.3 en 4.4).
Er zijn geen toereikende gegevens over het gebruik van telmisartan bij zwangere vrouwen. Uit
experimenteel onderzoek bij dieren is reproductietoxiciteit gebleken (zie rubriek 5.3).
Er kunnen geen duidelijke conclusies getrokken worden uit resultaten van epidemiologisch onderzoek
naar het risico van teratogene effecten als gevolg van blootstelling aan ACE-remmers tijdens het eerste
trimester van de zwangerschap; een kleine toename in het risico kan echter niet worden uitgesloten.
Hoewel er geen gecontroleerde epidemiologische gegevens zijn over het risico van angiotensine II-
Het is bekend dat blootstelling aan angiotensine II-receptorantagonisten gedurende het tweede en
derde trimester foetale toxiciteit (verslechterde nierfunctie, oligohydramnie, achterstand in
schedelverharding) en neonatale toxiciteit (nierfalen, hypotensie, hyperkaliëmie) kan induceren (zie
ook rubriek 5.3).
Als blootstelling vanaf het tweede trimester van de zwangerschap heeft plaatsgevonden, wordt een
echoscopie van de nierfunctie en de schedel aanbevolen. Pasgeborenen van wie de moeder
angiotensine II-receptorantagonisten heeft gebruikt dienen nauwkeurig gecontroleerd te worden op
hypotensie (zie ook rubrieken 4.3 en 4.4).
Borstvoeding
Omdat er geen informatie beschikbaar is over het gebruik van telmisartan in de periode waarin
borstvoeding wordt gegeven, wordt telmisartan niet aangeraden. Alternatieve behandelingen met beter
bekende veiligheidsprofielen verdienen de voorkeur, vooral bij het geven van borstvoeding aan
pasgeboren of prematuur geboren zuigelingen.
Vruchtbaarheid
In preklinische studies werden geen effecten van telmisartan op de mannelijke en vrouwelijke
vruchtbaarheid waargenomen.
4.7
Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen
Wanneer een voertuig wordt bestuurd of een machine wordt bediend, dient er rekening mee te worden
gehouden dat bij een behandeling van hoge bloeddruk, zoals een behandeling met Tolura, soms
duizeligheid of sufheid kan optreden.
4.8
Bijwerkingen
Samenvatting van het veiligheidsprofiel
Ernstige bijwerkingen bestaan uit anafylactische reactie en angio-oedeem, welke zelden voorkomen
(1/10.000, <1/1.000), en acuut nierfalen.
De totale incidentie van bijwerkingen gemeld voor telmisartan (41,4%) was doorgaans vergelijkbaar
met placebo (43,9%) in de gecontroleerde studies bij patiënten die werden behandeld voor
hypertensie. De incidentie van de bijwerkingen was niet gerelateerd aan de dosis en liet geen correlatie
zien met geslacht, leeftijd of ras van de patiënten. Het veiligheidsprofiel van telmisartan bij patiënten
die werden behandeld voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit kwam overeen met het
veiligheidsprofiel bij patiënten met hypertensie.
De bijwerkingen hieronder weergegeven zijn verzameld uit gecontroleerde klinische studies bij
patiënten die werden behandeld voor hypertensie en uit postmarketing-rapporten. Het overzicht bevat
ook ernstige bijwerkingen en bijwerkingen die leiden tot stopzetting van de behandeling zoals
gerapporteerd in drie klinische langetermijnstudies met 21.642 patiënten die behandeld werden met
telmisartan voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit gedurende maximaal zes jaar.
Samenvatting van bijwerkingen in tabelvorm
De bijwerkingen zijn geclassificeerd met de frequentieaanduidingen aan de hand van de volgende
Binnen de onderstaande frequentiegroepen worden bijwerkingen gerangschikt naar afnemende ernst.
Infecties en parasitaire aandoeningen
Soms:
Urineweginfectie inclusief cystitis, infectie van de bovenste
luchtwegen inclusief faryngitis en sinusitis
Zelden:
Sepsis waaronder sepsis met fatale afloop1
Bloed- en lymfestelselaandoeningen
Soms:
Anemie
Zelden:
Eosinofilie, thrombocytopenie
Immuunsysteemaandoeningen
Zelden:
Anafylactische reactie, overgevoeligheid
Voedings- en stofwisselingsstoornissen
Soms:
Hyperkaliëmie
Zelden:
Hypoglykemie (bij diabetische patiënten)
Psychische stoornissen
Soms:
Slapeloosheid, depressie
Zelden:
Angst
Zenuwstelselaandoeningen
Soms:
Syncope
Zelden:
Slaperigheid
Oogaandoeningen
Zelden:
Verstoord zicht
Evenwichtsorgaan- en ooraandoeningen
Soms:
Vertigo
Hartaandoeningen
Soms:
Bradycardie
Zelden:
Tachycardie
Bloedvataandoeningen
Soms:
Hypotensie2, orthostatische hypotensie
Ademhalingsstelsel-, borstkas- en mediastinumaandoeningen
Soms:
Dyspnoe, hoesten
Zeer zelden:
Interstitiële longziekte4
Maagdarmstelselaandoeningen
Soms:
Buikpijn, diarree, dyspepsie, flatulentie, braken
Zelden:
Droge mond, maagklachten, dysgeusie
Lever- en galaandoeningen
Zelden:
Abnormale leverfunctie/ontregeling van de lever3
Huid- en onderhuidaandoeningen
Soms:
Pruritus, hyperhidrosis, huiduitslag
Zelden:
Angio-oedeem (ook met fatale afloop), eczeem, erythema, urticaria,
geneesmiddelen huiduitslag, toxische huiduitslag
Rugpijn (bv. sciatica), spierkrampen, myalgie
Zelden:
Artralgie, pijn in ledematen, pijnlijke pees (tendinitis-achtige
symptomen)
Nier- en urinewegenaandoeningen
Soms:
Verminderde werking van de nieren, inclusief nierfalen
Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen
Soms:
Pijn op de borst
Zelden:
Griepachtige verschijnselen
Onderzoeken
Soms:
Verhoogde bloedwaarden van creatinine
Zelden:
Verlaagd haemoglobine, verhoogde bloedwaarden van urinezuur,
leverenzymen en creatininefosfokinase
1,2,3,4: voor verdere beschrijving zie de sub-rubriek 'Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen'
Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen
Sepsis
In het klinisch onderzoek genaamd PRoFESS, werd een verhoogde incidentie van sepsis
waargenomen bij behandeling met telmisartan vergeleken met placebo. Dit kan berusten op toeval of
gerelateerd zijn aan een tot nu toe onbekend mechanisme (zie rubriek 5.1).
Hypotensie
Deze bijwerking is gerapporteerd als vaak voorkomend bij patiënten met gereguleerde bloeddruk die
werden behandeld met telmisartan voor de reductie van cardiovasculaire morbiditeit bovenop de
standaardzorg.
Abnormale leverfunctie/ontregeling van de lever
De meeste gevallen van abnormale leverfunctie/ontregeling van de lever tijdens post-marketing
gebruik traden op bij patiënten van Japanse afkomst. Patiënten van Japanse afkomst hebben meer kans
deze bijwerkingen te ervaren.
Interstitiële longziekte
Gevallen van interstitiële longziekte zijn gemeld tijdens postmarketing-gebruik met een associatie met
de tijd met de inname van telmisartan. Een causaal verband kon echter niet worden vastgesteld.
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico's van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V.
4.9
Overdosering
Er is beperkte informatie beschikbaar over overdosering bij de mens.
Symptomen: de duidelijkste verschijnselen van overdosering met telmisartan zijn hypotensie en
tachycardie; bradycardie, duizeligheid, toename van serumcreatine en acuut nierfalen zijn ook
gerapporteerd.
Behandeling: Telmisartan wordt niet verwijderd door hemodialyse. De patiënt dient nauwkeurig in de
gaten te worden gehouden en de behandeling dient symptomatisch en ondersteunend te zijn. De
5.
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
5.1
Farmacodynamische eigenschappen
Farmacotherapeutische categorie: angiotensine II-receptorantagonisten, enkelvoudig, ATC-code:
C09CA07.
Werkingsmechanisme
Telmisartan is een oraal werkende en specifieke angiotensine II-receptor (type AT1)-antagonist.
Telmisartan verdringt angiotensine II met een zeer hoge affiniteit van zijn bindingsplaats op het AT1-
receptor subtype, welke verantwoordelijk is voor de bekende effecten van angiotensine II. Telmisartan
vertoont geen partieel agonisme op de AT1-receptor. Telmisartan bindt selectief aan de AT1-receptor.
De binding is langdurig. Telmisartan laat geen affiniteit voor andere receptoren zien, inclusief AT2 en
andere minder gekarakteriseerde AT-receptoren. De functionele rol van deze receptoren is niet
bekend, noch het effect van eventuele overstimulatie door angiotensine II, waarvan de spiegels
verhoogd worden door telmisartan. Plasma-aldosteronspiegels worden verlaagd door telmisartan.
Telmisartan remt het humaan plasmarenine niet en blokkeert geen ionkanalen. Telmisartan heeft geen
remmend effect op het angiotensine converting enzym (kininase II), het enzym dat ook bradykinine
afbreekt. Er is dan ook geen toename van door bradykinine gemedieerde bijwerkingen te verwachten.
Bij de mens blokkeerde een dosis van 80 mg telmisartan bijna volledig door angiotensine II-
geïnduceerde bloeddrukverhogingen. Dit blokkerende effect wordt gedurende 24 uur behouden en is
nog steeds meetbaar na 48 uur.
Klinische werkzaamheid en veiligheid
Behandeling van essentiële hypertensie
Na de eerste toediening van telmisartan wordt het antihypertensieve effect geleidelijk zichtbaar binnen
3 uur. De maximale reductie van de bloeddruk wordt in het algemeen 4 tot 8 weken na aanvang van de
behandeling bereikt en deze blijft tijdens langdurige therapie behouden.
Het antihypertensieve effect houdt gedurende 24 uur constant aan, inclusief de laatste 4 uur voor de
volgende dosering. Dit is aangetoond met ambulante bloeddrukmetingen. Dit wordt bevestigd door de
ratio's tussen dal- en piekconcentraties die in placebogecontroleerd klinisch onderzoek na een dosis
van 40 en 80 mg telmisartan consistent boven de 80% waren. Er bestaat een duidelijke trend van een
relatie tussen de dosering en de hersteltijd tot de uitgangswaarde van de systolische bloeddruk. De
gegevens betreffende de diastolische bloeddruk zijn vanuit dit oogpunt inconsistent.
Bij patiënten met hypertensie reduceert telmisartan zowel de systolische als de diastolische bloeddruk
zonder de hartfrequentie te beïnvloeden. De mate waarin de diuretische en natriuretische effecten van
het geneesmiddel bijdragen aan de hypotensieve activiteit van het middel, moet nog worden
vastgesteld. De antihypertensieve effectiviteit van telmisartan is vergelijkbaar met die van
geneesmiddelen die representatief zijn voor andere klassen antihypertensiva (dit is aangetoond in
klinische onderzoeken waarin telmisartan werd vergeleken met amlodipine, atenolol, enalapril,
hydrochloorthiazide en lisinopril).
Na abrupt afbreken van de behandeling met telmisartan keert de bloeddruk geleidelijk terug naar de
waarden van vóór de behandeling over een periode van een paar dagen zonder dat er aanwijzingen zijn
voor rebound-hypertensie.
Cardiovasculaire preventie
ONTARGET (
ONgoing
Telmisartan
Alone and in Combination with
Ramipril
Global
Endpoint
Trial) vergeleek de effecten van telmisartan, ramipril en de combinatie van telmisartan en ramipril op
de cardiovasculaire eindpunten in 25.620 patiënten in de leeftijd van 55 jaar of ouder met een
voorgeschiedenis van coronaire hartziekte, beroerte, TIA, perifeer vaatlijden,of type 2 diabetes
mellitus met bewezen eindorgaanschade (bv. retinopathie, hypertrofie van de linkerventrikel, macroof
microalbuminurie), dit is een populatie met risico op cardiovasculaire gebeurtenissen.
Patiënten werden in één van de drie volgende behandelgroepen gerandomiseerd: telmisartan 80 mg n =
8542), ramipril 10 mg (n = 8576), of de combinatie van telmisartan 80 mg plus ramipril 10 mg (n =
8502), en gevolgd gedurende een periode van gemiddeld 4,5 jaar.
Telmisartan liet een vergelijkbaar effect als ramipril zien in het reduceren van het primaire
samengestelde eindpunt van cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte of
ziekenhuisopname bij congestief hartfalen. De incidentie van het primaire eindpunt was gelijk in de
groep behandeld met alleen telmisartan (16,7%) en alleen ramipril (16,5%). De hazard ratio voor
telmisartan versus ramipril was 1,01 (97,5% BI 0,93 ­ 1,10, p (non-inferioriteit) = 0,0019 met een
marge van 1,13). Het totale mortaliteitscijfer was respectievelijk 11,6% en 11,8% bij met telmisartan
en ramipril behandelde patiënten.
Telmisartan bleek even werkzaam als ramipril op de vooraf vastgestelde secundaire eindpunten, bij
cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct en niet-fatale beroerte [0,99 (97,5 % BI 0,90 - 1,08,
p (non-inferioriteit) = 0,0004)], op het primaire eindpunt in de referentiestudie HOPE (The Heart
Outcomes Prevention Evaluation Study), waarin het effect van ramipril versus placebo werd
onderzocht.
TRANSCEND randomiseerde ACE-I intolerante patiënten met in andere opzichten vergelijkbare
inclusie criteria als bij ONTARGET op telmisartan 80 mg (n=2954) of placebo (n=2972), beide
gegeven bovenop de standaard zorg. De gemiddelde duur voor follow-up was 4 jaar en 8 maanden. Er
werd geen statistisch significant verschil in de incidentie van de primaire samengestelde eindpunten
(cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte of ziekenhuisopname bij
congestief hartfalen) gevonden [15,7% in de telmisartan en 17,0% in de placebogroepen met een
hazard ratio van 0,92 (95% BI 0,81 ­ 1,05, p = 0,22)]. Er werd bewijs gevonden voor een voordeel van
telmisartan ten opzichte van placebo in het vooraf gespecificeerde tweede samengestelde eindpunt van
cardiovasculaire mortaliteit, niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte [0,87 (95% BI 0,76 ­ 1,00, p =
0,048)]. Er werden geen aanwijzingen gevonden voor profijt op cardiovasculaire mortaliteit (hazard
ratio 1,03, 95% BI 0,85 ­ 1,24).
Hoesten en angio-oedeem werden minder vaak gerapporteerd bij patiënten die werden behandeld met
telmisartan dan bij patiënten die werden behandeld met ramipril, terwijl hypotensie vaker werd
gerapporteerd bij telmisartan.
Gecombineerd gebruik van telmisartan met ramipril bracht geen extra voordeel boven ramipril alleen
of telmisartan alleen. Cardiovasculaire mortaliteit en alle andere oorzaken van mortaliteit waren in
aantallen hoger bij de combinatietherapie. Bovendien was er sprake van een significant hogere
incidentie van hyperkaliëmie, nierfalen, hypotensie en syncope in de combinatie-arm. Daarom wordt
het gebruik van een combinatie van telmisartan en ramipril niet aanbevolen bij deze populatie.
In het klinisch onderzoek genaamd 'Prevention Regimen For Effectively avoiding Second Strokes'
(PRoFESS) bij patiënten van 50 jaar of ouder, die recentelijk een beroerte hadden doorgemaakt, werd
een verhoogde incidentie van sepsis waargenomen bij behandeling met telmisartan vergeleken met
placebo, 0,70 % vs. 0,49 % [RR 1,43 (95 % betrouwbaarheidsinterval 1,00 - 2,06)]; de incidentie van
In twee grote, gerandomiseerde, gecontroleerde trials (ONTARGET (ONgoing Telmisartan Alone and
in combination with Ramipril Global Endpoint Trial) en VA NEPHRON-D (The Veterans Affairs
Nephropathy in Diabetes) is het gebruik van de combinatie van een ACE-remmer met een
angiotensine II-receptorantagonist onderzocht.
ONTARGET was een studie bij patiënten met een voorgeschiedenis van cardiovasculair of
cerebrovasculair lijden, of diabetes mellitus type 2 in combinatie met tekenen van eind-orgaanschade.
VA NEPHRON D was een studie bij patiënten met diabetes mellitus type 2 en diabetische nefropathie.
In deze studies werd geen relevant positief effect op de nierfunctie en/of cardiovasculaire uitkomsten
en de mortaliteit gevonden, terwijl een verhoogd risico op hyperkaliëmie, acute nierbeschadiging en/of
hypotensie werd gezien in vergelijking met monotherapie. Gezien hun overeenkomstige
farmacodynamische eigenschappen zijn deze uitkomsten ook relevant voor andere ACE-remmers en
angiotensine II-receptorantagonisten.
ACE-remmers en angiotensine II-receptorantagonisten dienen daarom niet gelijktijdig te worden
ingenomen bij patiënten met diabetische nefropathie.
ALTITUDE (Aliskiren Trial in Type 2 Diabetes Using Cardiovascular and Renal Disease Endpoints)
was een studie die was opgezet om het voordeel van de toevoeging van aliskiren aan de
standaardbehandeling van een ACE-remmer of een angiotensine II-receptorantagonist te onderzoeken
bij patiënten met diabetes mellitus type 2 en chronisch nierlijden, cardiovasculair lijden of beide. De
studie werd vroegtijdig beëindigd vanwege een verhoogd risico op negatieve uitkomsten.
Cardiovasculaire mortaliteit en beroerte kwamen beide numeriek vaker voor in de aliskirengroep dan
in de placebogroep, terwijl bijwerkingen en belangrijke ernstige bijwerkingen (hyperkaliëmie,
hypotensie en renale disfunctie) vaker in de aliskirengroep werden gerapporteerd dan in de
placebogroep.
Pediatrische patiënten
De veiligheid en werkzaamheid van telmisartan bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar zijn
niet vastgesteld.
De bloeddrukverlagende effecten van twee doseringen van telmisartan werden beoordeeld in 76
hypertensieve patiënten, grotendeels met overgewicht in de leeftijd van 6 tot < 18 jaar
(lichaamsgewicht 20 kg en 120 kg, gemiddeld 74,6 kg), na het nemen van telmisartan 1mg/kg
(n=29 behandeld) of 2 mg/kg (n=31 behandeld) gedurende een 4 weken durende behandelperiode. Bij
inclusie werd de aanwezigheid van een secundaire hypertensie niet onderzocht. Bij sommige van de
onderzochte patiënten waren de toegediende doses hoger dan die aanbevolen voor de behandeling van
hypertensie bij volwassen patiënten, waarbij een dagelijkse dosis werd bereikt die vergelijkbaar was
met de dosis van 160 mg die bij volwassenen was onderzocht. Na correctie voor leeftijdgroepseffecten
waren de gemiddelde systolische bloeddrukveranderingen ten opzichte van de uitgangswaarde
(primaire doelstelling) -14,5 (1,7) mmHg in de telmisartan 2 mg/kg-groep, -9,7 (1,7) mmHg in de
telmisartan 1 mg/kg-groep, en -6,0 (2,4) in de placebogroep. De gecorrigeerde diastolische
bloeddrukveranderingen ten opzichte van de uitgangswaarde waren respectievelijk -8,4 (1,5) mmHg, -
4,5 (1,6) mmHg en -3,5 (2,1) mmHg. De veranderingen waren dosisafhankelijk. De veiligheidsdata
van deze studie bij patiënten in de leeftijd van 6 tot < 18 jaar bleken over het algemeen vergelijkbaar
met die gezien bij volwassenen. De veiligheid van langdurige behandeling met telmisartan bij
kinderen en adolescenten werd niet geëvalueerd.
Een toename van eosinofielen gerapporteerd bij deze patiëntenpopulatie werd niet bijgehouden bij
volwassenen. De klinische betekenis en relevantie hiervan is niet bekend.
Het is niet mogelijk om uit deze klinische gegevens conclusies te trekken over de werkzaamheid en
veiligheid van telmisartan bij hypertensieve pediatrische patiënten.
5.2
Farmacokinetische eigenschappen
Absorptie
Lineariteit/non-lineariteit
Aangenomen wordt dat de kleine reductie in de oppervlakte onder de curve geen klinisch relevante
reductie van het therapeutische effect veroorzaakt.
Er bestaat geen lineaire relatie tussen doseringen en plasmaspiegels. Cmax en in mindere mate AUC
stijgen niet proportioneel bij doseringen boven 40 mg.
Distributie
Telmisartan is grotendeels gebonden aan plasma-eiwitten (>99,5%), voornamelijk aan albumine en
alfa-1-zuur-glycoproteïne. Het gemiddelde schijnbare verdelingsvolume tijdens de steady-state (Vdss)
is ongeveer 500 liter.
Biotransformatie
Telmisartan wordt gemetaboliseerd door conjugatie van de oorspronkelijke verbinding tot een
glucuronide. Er is geen farmacologische activiteit van het conjugaat aangetoond.
Eliminatie
Telmisartan wordt gekarakteriseerd door een biexponentiële eliminatiekinetiek met een terminale
halfwaardetijd van > 20 uur. De maximale plasmaconcentratie (Cmax) en, in mindere mate, de
oppervlakte onder de concentratietijdcurve (AUC) nemen niet proportioneel toe met de dosis. Er zijn
geen aanwijzingen voor klinisch relevante accumulatie van telmisartan wanneer dit volgens de
aangeraden dosering wordt ingenomen. De plasmaconcentraties zijn bij vrouwen hoger dan bij
mannen. Dit heeft geen relevante invloed op de effectiviteit.
Na orale (en intraveneuze) toediening wordt telmisartan bijna geheel uitgescheiden via de feces,
voornamelijk als onveranderd product. De cumulatieve hoeveelheid die via de urine wordt
uitgescheiden is <1% van de dosis. De totale plasmaklaring, Cltot, is hoog (ongeveer 1000 ml/min) in
vergelijking met de hepatische bloeddoorstroming (ongeveer 1500 ml/min).
Speciale populaties
Pediatrische patiënten
De farmacokinetiek van twee doseringen van telmisartan werd beoordeeld als secundaire doelstelling
bij hypertensieve patiënten (n=57) in de leeftijd van 6 tot <18 jaar, na het nemen van telmisartan 1
mg/kg of 2 mg/kg gedurende een vier weken durende behandelperiode. Farmacokinetische
doelstellingen omvatte onder meer de bepaling van de steady-state van telmisartan bij kinderen en
adolescenten en onderzoek naar leeftijdsgerelateerde verschillen. Hoewel de studie te klein was voor
een adequate beoordeling van de farmacokinetiek bij kinderen onder de 12 jaar, kwamen de resultaten
over het algemeen overeen met de bevindingen bij volwassenen en bevestigen de niet-lineariteit van
telmisartan, met name voor Cmax.
Geslacht
Verschillen in plasmaconcentraties tussen geslachten werden waargenomen, de Cmax en AUC zijn,
respectievelijk, ongeveer 3 en 2 keer hoger in vrouwen vergeleken met mannen.
Ouderen
De farmacokinetiek van telmisartan verschilt niet tussen ouderen en personen onder de 65 jaar.
Nierinsufficiëntie
Bij patiënten met milde tot matige en ernstige nierinsufficiëntie werd een verdubbeling van de
plasmaconcentratie waargenomen. Echter, bij patiënten met nierinsufficiëntie die gedialyseerd
Leverinsufficiëntie
In farmacokinetische studies bij patiënten met leverinsufficiëntie werd een toename in de absolute
biologische beschikbaarheid tot bijna 100% waargenomen. De halfwaardetijd verandert niet bij
patiënten met leverinsufficiëntie.
5.3
Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
In preklinisch veiligheidsonderzoek veroorzaakten doses, gelijkwaardig aan de blootstelling in de
klinische therapeutische range, een afname in de parameters van de rode bloedcellen (erythrocyten,
haemoglobine, haematocriet) en veranderingen in de renale haemodynamie (toename in blood urea
nitrogen (BUN) en creatinine) alsmede een toename van het serumkalium in normotensieve dieren. In
honden werd renale tubulaire dilatatie en atrofie waargenomen. In ratten en honden werd ook
beschadiging van de maagslijmwand (erosie, ulcera of ontsteking) waargenomen. Deze
farmacologisch gemedieerde bijwerkingen, reeds bekend van preklinische studies met ACE-remmers
en angiotensine II-receptorantagonisten, konden worden voorkomen door oraal extra zout toe te
dienen.
In beide diersoorten werd een toename in de plasmarenine activiteit en hypertrofie/hyperplasie van de
renale juxtaglomerulaire cellen waargenomen. Deze veranderingen, ook bekende klasse-effecten van
ACE-remmers en andere angiotensine II-receptorantagonisten, lijken geen klinische betekenis te
hebben.
Er is geen duidelijk bewijs waargenomen voor een teratogeen effect, echter bij toxische doses van
telmisartan werd een effect op de post-natale ontwikkeling van de nakomelingen waargenomen, zoals
een lager lichaamsgewicht en een vertraagd openen van de ogen.
Er zijn geen aanwijzingen gevonden voor mutageniteit of voor relevante clastogene activiteit in in
vitro
studies. Er is geen aanwijzing gevonden voor carcinogeniteit in ratten en muizen.
6.
FARMACEUTISCHE GEGEVENS
6.1
Lijst van hulpstoffen
Povidon (K30)
Meglumine
Natriumhydroxide
Lactosemonohydraat
Sorbitol (E420)
Magnesiumstearaat
6.2
Gevallen van onverenigbaarheid
Niet van toepassing.
6.3
Houdbaarheid
3 jaar.
6.4
Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
Bewaren beneden 30°C.
Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.
Aard en inhoud van de verpakking
OPA/Al/PVC Al blisterverpakking. Elke blisterverpakking bevat 7 of 10 tabletten.
Verpakkingsgrootten: 14, 28, 30, 56, 84, 90, 98 en 100 tabletten in een doos.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
6.6
Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen
Geen bijzondere vereisten.
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
KRKA, d.d., Novo mesto, Smarjeska cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
8.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
14 tabletten: EU/1/10/632/015
28 tabletten: EU/1/10/632/016
30 tabletten: EU/1/10/632/017
56 tabletten: EU/1/10/632/018
84 tabletten: EU/1/10/632/019
90 tabletten: EU/1/10/632/020
98 tabletten: EU/1/10/632/021
100 tabletten: EU/1/10/632/024
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING

Datum van eerste verlening van de vergunning: 4. juni 2010
Datum van laatste verlenging 19 maart 2015
10.
DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau (http://www.ema.europa.eu/).
A.
FABRIKANT(EN) VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE
B.
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN TEN AANZIEN VAN LEVERING
EN GEBRUIK

C.
ANDERE VOORWAARDEN EN EISEN DIE DOOR DE HOUDER VAN DE
HANDELSVERGUNNING MOETEN WORDEN NAGEKOMEN

D.
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN MET
BETREKKING TOT EEN VEILIG EN DOELTREFFEND
GEBRUIK VAN HET GENEESMIDDEL

FABRIKANT(EN) VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE
Naam en adres van de fabrikant(en) verantwoordelijk voor vrijgifte
KRKA, d.d., Novo mesto
Smarjeska cesta 6
8501 Novo mesto
Slovenië
KRKA-POLSKA Sp. z o.o.
ul. Równolegla 5
02-235 Warszawa
Polen
In de gedrukte bijsluiter van het geneesmiddel moeten de naam en het adres van de fabrikant die
verantwoordelijk is voor vrijgifte van de desbetreffende batch zijn opgenomen.
B.
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN TEN AANZIEN VAN LEVERING EN
GEBRUIK

Aan medisch voorschrift onderworpen geneesmiddel.
C.
ANDERE VOORWAARDEN EN EISEN DIE DOOR DE HOUDER VAN DE
HANDELSVERGUNNING MOETEN WORDEN NAGEKOMEN


Periodieke veiligheidsverslagen
De vereisten voor de indiening van periodieke veiligheidsverslagen worden vermeld in de lijst met
Europese referentiedata (EURD-lijst), waarin voorzien wordt in artikel 107c, onder punt 7 van
Richtlijn 2001/83/EG en eventuele hierop volgende aanpassingen gepubliceerd op het Europese
webportaal voor geneesmiddelen.
D.
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN MET BETREKKING TOT EEN VEILIG EN
DOELTREFFEND GEBRUIK VAN HET GENEESMIDDEL


Risk Management Plan (RMP)
Niet van toepassing.
ETIKETTERING EN BIJSLUITER
VERPAKKIG/DOOS
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Tolura 40 mg tabletten
telmisartan
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF(FEN)
Elke tablet bevat 40 mg telmisartan.
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
Bevat lactosemonohydraat en sorbitol (E420).
Lees de bijsluiter voor verdere informatie.
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
tablet
14 tabletten
28 tabletten
30 tabletten
56 tabletten
84 tabletten
90 tabletten
98 tabletten
100 tabletten
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Oraal gebruik.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN

Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren beneden 30°C.
Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.
10.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)

11.
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN

KRKA, d.d., Novo mesto, Smarjeska cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
14 tabletten: EU/1/10/632/008
28 tabletten: EU/1/10/632/009
30 tabletten: EU/1/10/632/010
56 tabletten: EU/1/10/632/011
84 tabletten: EU/1/10/632/012
90 tabletten: EU/1/10/632/013
98 tabletten: EU/1/10/632/014
100 tabletten: EU/1/10/632/023
13.
PARTIJNUMMER
Lot
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16.
INFORMATIE IN BRAILLE
Tolura 40 mg
17.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
<2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.>
18.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
BLISTERVERPAKKING; OPA/Al/PVC Al
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Tolura 40 mg tabletten
telmisartan
2.
NAAM VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL
BRENGEN

KRKA
3.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
4.
PARTIJNUMMER
Lot
5.
OVERIGE
Enkel op blisterverpakkingen van 7 tabletten
ma
di
woe
don
vrij
zat
zon
VERPAKKIG/DOOS
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Tolura 80 mg tabletten
telmisartan
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF(FEN)
Elke tablet bevat 80 mg telmisartan.
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
Bevat lactosemonohydraat en sorbitol (E420).
Lees de bijsluiter voor verdere informatie.
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
tablet
14 tabletten
28 tabletten
30 tabletten
56 tabletten
84 tabletten
90 tabletten
98 tabletten
100 tabletten
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Oraal gebruik.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN

Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren beneden 30°C.
Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.
10.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)

11.
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN

KRKA, d.d., Novo mesto, Smarjeska cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
14 tabletten: EU/1/10/632/015
28 tabletten: EU/1/10/632/016
30 tabletten: EU/1/10/632/017
56 tabletten: EU/1/10/632/018
84 tabletten: EU/1/10/632/019
90 tabletten: EU/1/10/632/020
98 tabletten: EU/1/10/632/021
100 tabletten: EU/1/10/632/024
13.
PARTIJNUMMER
Lot
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16.
INFORMATIE IN BRAILLE
Tolura 80 mg
17.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
<2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.>
18.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
PC
BLISTERVERPAKKING; OPA/Al/PVC Al
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
Tolura 80 mg tabletten
telmisartan
2.
NAAM VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL
BRENGEN

KRKA
3.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
4.
PARTIJNUMMER
Lot
5.
OVERIGE
Enkel op blisterverpakkingen van 7 tabletten
ma
di
woe
don
vrij
zat
zon
Tolura 40 mg tabletten
telmisartan
Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke
informatie in voor u.
-
Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
- Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
- Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan u voorgeschreven. Het kan
schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde klachten als u.
- Krijgt u last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt u een bijwerking die
niet in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
Inhoud van deze bijsluiter
1.
Wat is Tolura en waarvoor wordt dit middel ingenomen?
2.
Wanneer mag u dit middel niet innemen of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
3.
Hoe neemt u dit middel in?
4.
Mogelijke bijwerkingen
5.
Hoe bewaart u dit middel?
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
1.
Wat is Tolura en waarvoor wordt dit middel ingenomen?
Tolura behoort tot de klasse van geneesmiddelen die bekend staat als angiotensine II-
receptorantagonisten. Angiotensine II is een verbinding die in uw lichaam wordt gemaakt en de
bloedvaten vernauwt, waardoor de bloedruk omhoog gaat. Tolura blokkeert dit effect van angiotensine
II, zodat de bloedvaten verwijden en de bloeddruk wordt verlaagd.
Tolura wordt gebruikt voor de behandeling van essentiële hypertensie (hoge bloeddruk) bij
volwassenen.`Essentieel' betekent dat de hoge bloeddruk niet veroorzaakt wordt door een andere
aandoening.
Hoge bloeddruk kan, als deze niet behandeld wordt, schade toebrengen aan bloedvaten in
verschillende organen wat soms kan leiden tot hartaanval, hart- of nierfalen, beroerte of blindheid.
Gewoonlijk zijn er geen symptomen van hoge bloeddruk voordat dergelijke schade optreedt. Dus het
is belangrijk regelmatig te meten of de bloedruk nog binnen normale waarden ligt.
Tolura wordt ook gebruikt om het aantal cardiovasculaire gebeurtenissen (bv. hartaanval of
beroerte) te verlagen bij volwassen risico-patiënten omdat zij een verminderde of geen bloedtoevoer
naar het hart of benen hebben, een beroerte hebben gehad, of een verhoogd risico hebben op diabetes.
Uw arts kan u vertellen of u een hoog risico heeft op zulke aandoeningen.
2.
Wanneer mag u dit middel niet innemen of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
-
U bent allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze stoffen kunt u vinden in
rubriek 6.
- U bent langer dan 3 maanden zwanger; het is ook beter om het gebruik van Tolura te vermijden
in het begin van de zwangerschap (zie rubriek over zwangerschap).
- U heeft een ernstige leveraandoening, zoals stuwing van de gal of galwegobstructie (een
probleem met de afvoer van gal uit de lever en galblaas) of een andere ernstige leveraandoening.
- U heeft diabetes of een nierfunctiestoornis en u wordt behandeld met een bloeddrukverlagend
geneesmiddel dat aliskiren bevat.
Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?
Vertel uw arts wanneer u lijdt of heeft geleden aan één van de volgende aandoeningen of ziektes:
- Nierziekte of niertransplantatie
- Renale arterie stenose (vernauwing van de bloedvaten naar één of beide nieren)
- Leverziekte
- Hartproblemen
- Verhoogde aldosteronspiegels (het vasthouden van water en zout in het lichaam samen met een
ver verstoorde balans van diverse mineralen in het bloed)
- bloeddruk (hypotensie), kan optreden als u uitgedroogd bent (overdadig verlies van
lichaamsvocht) of een zouttekort heeft als gevolg van urine bevorderende therapie (`plaspillen'),
een dieet met een laag zoutgehalte, diarree of braken
- Verhoogde kaliumspiegels in uw bloed
- Diabetes.
Vertel het uw arts voordat u Tolura inneemt:
-
als u digoxine gebruikt.
- als u een van de volgende geneesmiddelen voor de behandeling van hoge bloeddruk inneemt:
- een 'ACE-remmer' (bijvoorbeeld enalapril, lisinopril, ramipril), in het bijzonder als u
diabetes-gerelateerde nierproblemen heeft
- aliskiren.
Vertel uw arts als u denkt dat u zwanger bent of als u zwanger wilt worden. Het gebruik van Tolura
wordt niet aanbevolen tijdens het begin van de zwangerschap en Tolura dient niet te worden gebruikt
als u langer dan 3 maanden zwanger bent, omdat het ernstige nadelige effecten voor uw baby kan
hebben bij gebruik vanaf die periode (zie de rubriek over zwangerschap).
Bij een operatie of narcose moet u uw arts vertellen dat u Tolura gebruikt.
Tolura kan minder effectief zijn in het verlagen van de bloeddruk bij negroïde patiënten.
Uw arts zal mogelijk regelmatig uw nierfunctie, bloeddruk en het aantal elektrolyten (bv. kalium) in
uw bloed controleren.
Zie ook de informatie in de rubriek 'Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?'.
Kinderen en jongeren tot 18 jaar
Het gebruik van Tolura bij kinderen en jongeren tot 18 jaar wordt niet aangeraden.
Gebruikt u nog andere geneesmiddelen?
Gebruikt u naast Tolura nog andere geneesmiddelen, of heeft u dat kort geleden gedaan of bestaat de
mogelijkheid dat u binnenkort andere geneesmiddelen gaat gebruiken? Vertel dat dan uw arts of
apotheker. Het kan zijn dat uw arts de dosering van deze andere geneesmiddelen aan moet passen of
andere voorzorgsmaatregelen moet nemen. In sommige gevallen dient u te stoppen met het innemen
van één van de geneesmiddelen. Dit geldt vooral voor de geneesmiddelen hieronder beschreven die
tegelijkertijd met Tolura worden gebruikt:
- Lithiumbevattende geneesmiddelen voor de behandeling van sommige vormen van depressie.
- Geneesmiddelen die het kaliumgehalte in het bloed kunnen verhogen zoals kaliumbevattende
zoutvervangers, kaliumsparende geneesmiddelen, diuretica (bepaalde`plaspillen'), ACE-
remmers, angiotensine II-receptorantagonisten, NSAID's (niet steroïde anti-inflammatoire
geneesmiddelen, bv. aspirine of ibuprofen), heparine, immunosuppressiva (bv. cyclosporine of
of tacrolimus) en het antibioticum trimetoprim.
- Het gebruik van diuretica (`plaspillen'), vooral in hoge dosis samen met Tolura, kan leiden tot
een overdadig verlies aan lichaamsvocht en lage bloeddruk (hypotensie).
- Als u een ACE-remmer of aliskiren inneemt (zie ook de informatie in de rubrieken 'Wanneer
- Een middel voor de behandeling van hartfalen (digoxine).
Het effect van Tolura kan afnemen wanneer u NSAID's (niet-steroïde anti-inflammatoire
geneesmiddelen, bv. aspirine of ibuprofen) of corticosteroïden gebruikt.
Tolura kan het bloeddrukverlagend effect vergroten van andere geneesmiddelen voor de behandeling
van hoge bloeddruk of van geneesmiddelen met een bloeddrukverlagend potentieel (bv. baclofen,
amifostine). Bovendien kan een lage bloeddruk verergerd worden door alcohol, slaapmiddelen, drugs
of antidepressiva. U kunt dit opmerken als duizeligheid bij het opstaan. Raadpleeg uw arts als de dosis
van uw andere geneesmiddelen moet worden aangepast tijdens het gebruik van Tolura.
Zwangerschap en borstvoeding
Zwangerschap
Vertel uw arts als u denkt dat u zwanger bent of als u zwanger wilt worden. Normaal gesproken zal uw
arts u adviseren te stoppen met het gebruik van Tolura voor dat u zwanger bent of zodra u weet dat u
zwanger bent en uw arts zal u adviseren een ander geneesmiddel te gebruiken in plaats van Tolura.
Tolura wordt niet aanbevolen voor gebruik tijdens het begin de zwangerschap en dient niet te worden
gebruikt na de derde maand van de zwangerschap, omdat het dan ernstige.
Borstvoeding
Vertel uw arts als u borstvoeding geeft of op het punt staat te beginnen met het geven van
borstvoeding. Tolura wordt niet aanbevolen voor moeders die borstvoeding geven en uw arts kan
kiezen voor een andere behandeling als u borstvoeding wenst te geven, vooral als uw baby pas is
geboren of te vroeg is geboren.
Rijvaardigheid en het gebruik van machines
Sommige mensen die Tolura innemen,voelen zich duizelig of vermoeid. Als u zich duizelig of
vermoeid voelt, ga dan niet rijden of machines bedienen.
Tolura bevat lactose en sorbitol (E420)
Als uw arts u heeft meegedeeld dat u bepaalde suikers niet verdraagt, neem dan contact op met uw arts
voordat u dit middel inneemt.
Dit middel bevat 149,8 mg sorbitol per tablet. Sorbitol is een bron van fructose. Als uw arts u heeft
meegedeeld dat u bepaalde suikers niet verdraagt of als bij u erfelijke fructose-intolerantie is
vastgesteld (een zeldzame erfelijke aandoening waarbij een persoon fructose niet kan afbreken), neem
dan contact op met uw arts voordat u dit middel inneemt of toegediend krijgt.
3.
Hoe neemt u dit middel in?
Neem dit geneesmiddel altijd in precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
De aanbevolen dosis Tolura is één tablet per dag. Probeer de tablet elke dag op hetzelfde tijdstip in te
nemen. U kunt Tolura met of zonder voedsel innemen. De tablet dient ingenomen te worden met wat
water of een andere non-alcoholische drank. Het is belangrijk om Tolura elke dag in te nemen totdat
uw arts anders voorschrijft. Als u de indruk heeft dat de werking van Tolura te sterk of te zwak is,
bespreek dit dan met uw arts of apotheker.
Voor de behandeling van hoge bloeddruk is de normale dosis Tolura voor de meeste patiënten
éénmaal daags één 40 mg tablet om de bloeddruk 24 uur onder controle te houden. Uw arts heeft u een
lagere dosis van één 20 mg tablet per dag aangeraden. Tolura-tabletten zijn niet deelbaar en zijn
daarom niet geschikt voor patiënten die een dosis van 20 mg telmisartan nodig hebben. Voor deze
patiënten is een gelijkwaardig product met hetzelfde actieve ingrediënt beschikbaar. Tolura kan ook in
combinatie met diuretica (`plaspillen') zoals hydrochloorthiazide worden gebruikt, waarvan is
Om cardiovasculaire gebeurtenissen te verminderen is de gebruikelijke dosis Tolura eenmaal daags
één 80 mg tablet. Bij het begin van de preventieve behandeling met Tolura 80 mg moet de bloeddruk
regelmatig worden gecontroleerd.
Wanneer uw lever niet goed werkt, mag de dagelijkse dosis van 40 mg niet worden overschreden.
Heeft u te veel van dit middel?
Wanneer u per ongeluk te veel tabletten inneemt, raadpleeg dan onmiddellijk uw arts, apotheker of de
afdeling spoedeisende hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
Bent u vergeten dit middel in te nemen?
Maakt u zich geen zorgen als u een dosis vergeten bent in te nemen. Neem deze in zodra u het zich
herinnert en ga verder zoals daarvoor. Wanneer u uw tablet één dag niet heeft ingenomen, neem dan
de normale volgende dosis de volgende dag.
Neem geen dubbele dosis om een vergeten dosis in te
halen.
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
4.
Mogelijke bijwerkingen
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
daarmee te maken.
Sommige bijwerkingen kunnen ernstig zijn en vereisen onmiddellijk medische zorg.
U moet onmiddellijk contact opnemen met uw arts als u één van de volgende verschijnselen ervaart:
Sepsis* (vaak `bloedvergiftiging' genoemd, is een ernstige infectie met een ontstekingsreactie in het
gehele lichaam), snelle zwelling van huid en slijmvliezen (angio-oedeem); deze bijwerkingen komen
zelden (kunnen voorkomen bij 1 op de 1.000 gebruikers) voor maar zijn bijzonder ernstig en patiënten
moeten stoppen met het gebruik van dit geneesmiddel en onmiddellijk een arts raadplegen. Als deze
verschijnselen niet behandeld worden, kunnen ze dodelijk zijn.
Mogelijke bijwerkingen van Tolura
Vaak voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 10 gebruikers):
Lage bloeddruk (hypotensie) bij patiënten die behandeld werden om cardiovasculaire gebeurtenissen
te verminderen.
Soms voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 100 gebruikers):
Ontsteking van de urinewegen, infectie van de bovenste luchtwegen (bv. zere keel, bijholteontsteking,
verkoudheid), bloedarmoede (anemie), hoog kaliumgehalte, moeilijk in slaap vallen, verdrietig voelen
(depressie), flauwvallen, duizeligheid, langzame hartslag (bradycardie), lage bloeddruk (hypotensie)
bij gebruikers die worden behandeld voor hoge bloeddruk, duizeligheid bij opstaan (orthostatische
hypotensie), kortademigheid, hoesten, buikpijn, diarree, buikkramp, zwelling, braken, jeuk, verhoogde
zweetproductie, uitslag veroorzaakt door geneesmiddelen, rugpijn, spierkramp, spierpijn, verminderde
werking van de nieren inclusief acuut nierfalen, pijn op de borst, gevoel van zwakte en verhoogde
waarden van creatinine in het bloed.
Zelden voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 1.000 gebruikers):
Sepsis* (vaak `bloedvergiftiging' genoemd, is een ernstige infectie met een ontstekingsreactie in het
gehele lichaam), toename van bepaalde witte bloedcellen (eosinofilie), vermindering van de
bloedplaatjes (trombocytopenie), ernstige allergische reactie (anafylactische reactie), allergische
Zeer zelden voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 10.000 gebruikers):
Progressieve littekenvorming in het longweefsel (interstitiële longziekte)**.
* Het kan zijn dat dit op toeval berust of dat het komt door een tot nu toe onbekend mechanisme.
** Progressieve littekenvorming in het longweefsel is gemeld tijdens het gebruik van telmisartan. Het
is echter niet bekend of telmisartan dit heeft veroorzaakt.
Het melden van bijwerkingen
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V. Door bijwerkingen te melden, kunt u
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
5.
Hoe bewaart u dit middel?
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die vindt u op de doos en de
blisterverpakking na EXP. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die maand is de
uiterste houdbaarheidsdatum.
Bewaren beneden 30°C.
Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.
Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag uw
apotheker wat u met geneesmiddelen moet doen die u niet meer gebruikt. Als u geneesmiddelen op de
juiste manier afvoert worden ze op een verantwoorde manier vernietigd en komen ze niet in het milieu
terecht.
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Welke stoffen zitten er in dit middel?
-
De werkzame stof in dit middel is telmisartan. Elke tablet bevat 40 mg telmisartan.
- De andere andere stof(fen) in dit middel zijn povidon, meglumine, natriumhydroxide,
lactosemonohydraat, sorbitol (E420) en magnesiumstearaat. Zie rubriek 2 'Tolura bevat lactose
en sorbitol (E420)'.
Hoe ziet Tolura eruit en hoeveel zit er in een verpakking?
Tolura 40 mg tabletten zijn witte tot bijna witte, biconvexe, ovale tabletten.
Tolura is beschikbaar in blisterverpakkingen van 14, 28, 30, 56, 84, 90, 98 en 100 tabletten.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
Houder van de vergunning voor het in de handel brengen
Fabrikant
KRKA, d.d., Novo mesto, Smarjeska cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
KRKA-POLSKA Sp. z o.o., ul. Równolegla 5, 02-235 Warszawa, Polen
Neem voor alle informatie over dit geneesmiddel contact op met de lokale vertegenwoordiger van de
houder van de vergunning voor het in de handel brengen:
België/Belgique/Belgien
Lietuva
KRKA Belgium, SA.
UAB KRKA Lietuva
Tél/Tel:
+ 32 (0) 487 50 73 62
Tel:
+ 370 5 236 27 40

Luxembourg/Luxemburg
KRKA Belgium, SA.
Te.:
+ 359 (02) 962 34 50
Tél/Tel:
+ 32 (0) 487 50 73 62 (BE)
Ceská republika
Magyarország
KRKA CR, s.r.o.
KRKA Magyarország Kereskedelmi Kft.
Tel:
+ 420 (0) 221 115 150
Tel.:
+ 36 (1) 355 8490
Danmark
Malta
KRKA Sverige AB
E.J. Busuttil Ltd.
Tlf:
+ 46 (0)8 643 67 66 (SE)
Tel:
+ 356 21 445 885
Deutschland
Nederland
TAD Pharma GmbH
KRKA Belgium, SA.
Tel:
+ 49 (0) 4721 606-0
Tel:
+ 32 (0) 487 50 73 62 (BE)
Eesti
Norge
KRKA, d.d., Novo mesto Eesti filiaal
KRKA Sverige AB
Tel:
+ 372 (0) 6 671 658
Tlf:
+ 46 (0)8 643 67 66 (SE)

Österreich
KRKA
KRKA Pharma GmbH, Wien
: + 30 2100101613
Tel:
+ 43 (0)1 66 24 300
España
Polska
KRKA Farmacéutica, S.L.
KRKA-POLSKA Sp. z o.o.
Tel: + 34 911 61 03 80
Tel.:
+ 48 (0)22 573 7500
France
Portugal
KRKA France Eurl
KRKA Farmacêutica, Sociedade Unipessoal Lda.
Tél: + 33 (0)1 57 40 82 25
Tel:
+ 351 (0)21 46 43 650
Hrvatska
România
KRKA - FARMA d.o.o.
KRKA Romania S.R.L., Bucharest
Tel: + 385 1 6312 100
Tel: + 4 021 310 66 05
Ireland
Slovenija
KRKA Pharma Dublin, Ltd.
KRKA, d.d., Novo mesto
Tel: + 353 1 413 3710
Tel:
+ 386 (0) 1 47 51 100
Ísland
Slovenská republika
LYFIS ehf.
KRKA Slovensko, s.r.o.
Sími: + 354 534 3500
Tel:
+ 421 (0) 2 571 04 501
Suomi/Finland
KRKA Farmaceutici Milano S.r.l.
KRKA Finland Oy
Tel: + 39 02 3300 8841
Puh/Tel:
+ 358 20 754 5330

Sverige
KI.PA. (PHARMACAL) LIMITED
KRKA Sverige AB
:
+ 357 24 651 882
Tel:
+ 46 (0)8 643 67 66 (SE)
Latvija
United Kingdom (Northern Ireland)
KRKA Latvija SIA
Consilient Health Limited
Tel:
+ 371 6 733 86 10
Tel: + 353 (0)1 2057760
Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau (http://www.ema.europa.eu/).
Tolura 80 mg tabletten
telmisartan
Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke
informatie in voor u.
-
Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
- Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
- Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan u voorgeschreven. Het kan
schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde klachten als u.
- Krijgt u last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt u een bijwerking die
niet in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
Inhoud van deze bijsluiter
1.
Wat is Tolura en waarvoor wordt dit middel ingenomen?
2.
Wanneer mag u dit middel niet innemen of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
3.
Hoe neemt u dit middel in?
4.
Mogelijke bijwerkingen
5.
Hoe bewaart u dit middel?
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
1.
Wat is Tolura en waarvoor wordt dit middel ingenomen?
Tolura behoort tot de klasse van geneesmiddelen die bekend staat als angiotensine II-
receptorantagonisten. Angiotensine II is een verbinding die in uw lichaam wordt gemaakt en de
bloedvaten vernauwt, waardoor de bloedruk omhoog gaat. Tolura blokkeert dit effect van angiotensine
II, zodat de bloedvaten verwijden en de bloeddruk wordt verlaagd.
Tolura wordt gebruikt voor de behandeling van essentiële hypertensie (hoge bloeddruk) bij
volwassenen.`Essentieel' betekent dat de hoge bloeddruk niet veroorzaakt wordt door een andere
aandoening.
Hoge bloeddruk kan, als deze niet behandeld wordt, schade toebrengen aan bloedvaten in
verschillende organen wat soms kan leiden tot hartaanval, hart- of nierfalen, beroerte of blindheid.
Gewoonlijk zijn er geen symptomen van hoge bloeddruk voordat dergelijke schade optreedt. Dus het
is belangrijk regelmatig te meten of de bloedruk nog binnen normale waarden ligt.
Tolura wordt ook gebruikt om het aantal cardiovasculaire gebeurtenissen (bv. hartaanval of
beroerte) te verlagen bij volwassen risico-patiënten omdat zij een verminderde of geen bloedtoevoer
naar het hart of benen hebben, een beroerte hebben gehad, of een verhoogd risico hebben op diabetes.
Uw arts kan u vertellen of u een hoog risico heeft op zulke aandoeningen.
2.
Wanneer mag u dit middel niet innemen of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
-
U bent allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze stoffen kunt u vinden in
rubriek 6.
- U bent langer dan 3 maanden zwanger; het is ook beter om het gebruik van Tolura te vermijden
in het begin van de zwangerschap (zie rubriek over zwangerschap).
- U heeft een ernstige leveraandoening, zoals stuwing van de gal of galwegobstructie (een
probleem met de afvoer van gal uit de lever en galblaas) of een andere ernstige leveraandoening.
- U heeft diabetes of een nierfunctiestoornis en u wordt behandeld met een bloeddrukverlagend
geneesmiddel dat aliskiren bevat.
Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?
Vertel uw arts wanneer u lijdt of heeft geleden aan één van de volgende aandoeningen of ziektes:
- Nierziekte of niertransplantatie
- Renale arterie stenose (vernauwing van de bloedvaten naar één of beide nieren)
- Leverziekte
- Hartproblemen
- Verhoogde aldosteronspiegels (het vasthouden van water en zout in het lichaam samen met een
ver verstoorde balans van diverse mineralen in het bloed)
- bloeddruk (hypotensie), kan optreden als u uitgedroogd bent (overdadig verlies van
lichaamsvocht) of een zouttekort heeft als gevolg van urine bevorderende therapie (`plaspillen'),
een dieet met een laag zoutgehalte, diarree of braken
- Verhoogde kaliumspiegels in uw bloed
- Diabetes.
Vertel het uw arts voordat u Tolura inneemt:
-
als u digoxine gebruikt.
- als u een van de volgende geneesmiddelen voor de behandeling van hoge bloeddruk inneemt:
- een 'ACE-remmer' (bijvoorbeeld enalapril, lisinopril, ramipril), in het bijzonder als u
diabetes-gerelateerde nierproblemen heeft
- aliskiren.
Vertel uw arts als u denkt dat u zwanger bent of als u zwanger wilt worden. Het gebruik van Tolura
wordt niet aanbevolen tijdens het begin van de zwangerschap en Tolura dient niet te worden gebruikt
als u langer dan 3 maanden zwanger bent, omdat het ernstige nadelige effecten voor uw baby kan
hebben bij gebruik vanaf die periode (zie de rubriek over zwangerschap).
Bij een operatie of narcose moet u uw arts vertellen dat u Tolura gebruikt.
Tolura kan minder effectief zijn in het verlagen van de bloeddruk bij negroïde patiënten.
Uw arts zal mogelijk regelmatig uw nierfunctie, bloeddruk en het aantal elektrolyten (bv. kalium) in
uw bloed controleren.
Zie ook de informatie in de rubriek 'Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?'.
Kinderen en jongeren tot 18 jaar
Het gebruik van Tolura bij kinderen en jongeren tot 18 jaar wordt niet aangeraden.
Gebruikt u nog andere geneesmiddelen?
Gebruikt u naast Tolura nog andere geneesmiddelen, of heeft u dat kort geleden gedaan of bestaat de
mogelijkheid dat u binnenkort andere geneesmiddelen gaat gebruiken? Vertel dat dan uw arts of
apotheker. Het kan zijn dat uw arts de dosering van deze andere geneesmiddelen aan moet passen of
andere voorzorgsmaatregelen moet nemen. In sommige gevallen dient u te stoppen met het innemen
van één van de geneesmiddelen. Dit geldt vooral voor de geneesmiddelen hieronder beschreven die
tegelijkertijd met Tolura worden gebruikt:
- Lithiumbevattende geneesmiddelen voor de behandeling van sommige vormen van depressie.
- Geneesmiddelen die het kaliumgehalte in het bloed kunnen verhogen zoals kaliumbevattende
zoutvervangers, kaliumsparende geneesmiddelen, diuretica (bepaalde`plaspillen'), ACE-
remmers, angiotensine II-receptorantagonisten, NSAID's (niet steroïde anti-inflammatoire
geneesmiddelen, bv. aspirine of ibuprofen), heparine, immunosuppressiva (bv. cyclosporine of
of tacrolimus) en het antibioticum trimetoprim.
- Het gebruik van diuretica (`plaspillen'), vooral in hoge dosis samen met Tolura, kan leiden tot
een overdadig verlies aan lichaamsvocht en lage bloeddruk (hypotensie).
- Als u een ACE-remmer of aliskiren inneemt (zie ook de informatie in de rubrieken 'Wanneer
- Een middel voor de behandeling van hartfalen (digoxine).
Het effect van Tolura kan afnemen wanneer u NSAID's (niet-steroïde anti-inflammatoire
geneesmiddelen, bv. aspirine of ibuprofen) of corticosteroïden gebruikt.
Tolura kan het bloeddrukverlagend effect vergroten van andere geneesmiddelen voor de behandeling
van hoge bloeddruk of van geneesmiddelen met een bloeddrukverlagend potentieel (bv. baclofen,
amifostine). Bovendien kan een lage bloeddruk verergerd worden door alcohol, slaapmiddelen, drugs
of antidepressiva. U kunt dit opmerken als duizeligheid bij het opstaan. Raadpleeg uw arts als de dosis
van uw andere geneesmiddelen moet worden aangepast tijdens het gebruik van Tolura.
Zwangerschap en borstvoeding
Zwangerschap
Vertel uw arts als u denkt dat u zwanger bent of als u zwanger wilt worden. Normaal gesproken zal uw
arts u adviseren te stoppen met het gebruik van Tolura voor dat u zwanger bent of zodra u weet dat u
zwanger bent en uw arts zal u adviseren een ander geneesmiddel te gebruiken in plaats van Tolura.
Tolura wordt niet aanbevolen voor gebruik tijdens het begin de zwangerschap en dient niet te worden
gebruikt na de derde maand van de zwangerschap, omdat het dan ernstige.
Borstvoeding
Vertel uw arts als u borstvoeding geeft of op het punt staat te beginnen met het geven van
borstvoeding. Tolura wordt niet aanbevolen voor moeders die borstvoeding geven en uw arts kan
kiezen voor een andere behandeling als u borstvoeding wenst te geven, vooral als uw baby pas is
geboren of te vroeg is geboren.
Rijvaardigheid en het gebruik van machines
Sommige mensen die Tolura innemen,voelen zich duizelig of vermoeid. Als u zich duizelig of
vermoeid voelt, ga dan niet rijden of machines bedienen.
Tolura bevat lactose en sorbitol (E420)
Als uw arts u heeft meegedeeld dat u bepaalde suikers niet verdraagt, neem dan contact op met uw arts
voordat u dit middel inneemt.
Dit middel bevat 299,7 mg sorbitol per tablet. Sorbitol is een bron van fructose. Als uw arts u heeft
meegedeeld dat u bepaalde suikers niet verdraagt of als bij u erfelijke fructose-intolerantie is
vastgesteld (een zeldzame erfelijke aandoening waarbij een persoon fructose niet kan afbreken), neem
dan contact op met uw arts voordat u dit middel inneemt of toegediend krijgt.
3.
Hoe neemt u dit middel in?
Neem dit geneesmiddel altijd in precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
De aanbevolen dosis Tolura is één tablet per dag. Probeer de tablet elke dag op hetzelfde tijdstip in te
nemen. U kunt Tolura met of zonder voedsel innemen. De tablet dient ingenomen te worden met wat
water of een andere non-alcoholische drank. Het is belangrijk om Tolura elke dag in te nemen totdat
uw arts anders voorschrijft. Als u de indruk heeft dat de werking van Tolura te sterk of te zwak is,
bespreek dit dan met uw arts of apotheker.
Voor de behandeling van hoge bloeddruk is de normale dosis Tolura voor de meeste patiënten
éénmaal daags één 40 mg tablet om de bloeddruk 24 uur onder controle te houden. Uw arts heeft u een
lagere dosis van één 20 mg tablet per dag aangeraden. Tolura-tabletten zijn niet deelbaar en zijn
daarom niet geschikt voor patiënten die een dosis van 20 mg telmisartan nodig hebben. Voor deze
patiënten is een gelijkwaardig product met hetzelfde actieve ingrediënt beschikbaar. Tolura kan ook in
combinatie met diuretica (`plaspillen') zoals hydrochloorthiazide worden gebruikt, waarvan is
Om cardiovasculaire gebeurtenissen te verminderen is de gebruikelijke dosis Tolura eenmaal daags
één 80 mg tablet. Bij het begin van de preventieve behandeling met Tolura 80 mg moet de bloeddruk
regelmatig worden gecontroleerd.
Wanneer uw lever niet goed werkt, mag de dagelijkse dosis van 40 mg niet worden overschreden.
Heeft u te veel van dit middel?
Wanneer u per ongeluk te veel tabletten inneemt, raadpleeg dan onmiddellijk uw arts, apotheker of de
afdeling spoedeisende hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
Bent u vergeten dit middel in te nemen?
Maakt u zich geen zorgen als u een dosis vergeten bent in te nemen. Neem deze in zodra u het zich
herinnert en ga verder zoals daarvoor. Wanneer u uw tablet één dag niet heeft ingenomen, neem dan
de normale volgende dosis de volgende dag.
Neem geen dubbele dosis om een vergeten dosis in te
halen.
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
4.
Mogelijke bijwerkingen
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
daarmee te maken.
Sommige bijwerkingen kunnen ernstig zijn en vereisen onmiddellijk medische zorg.
U moet onmiddellijk contact opnemen met uw arts als u één van de volgende verschijnselen ervaart:
Sepsis* (vaak `bloedvergiftiging' genoemd, is een ernstige infectie met een ontstekingsreactie in het
gehele lichaam), snelle zwelling van huid en slijmvliezen (angio-oedeem); deze bijwerkingen komen
zelden (kunnen voorkomen bij 1 op de 1.000 gebruikers) voor maar zijn bijzonder ernstig en patiënten
moeten stoppen met het gebruik van dit geneesmiddel en onmiddellijk een arts raadplegen. Als deze
verschijnselen niet behandeld worden, kunnen ze dodelijk zijn.
Mogelijke bijwerkingen van Tolura
Vaak voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 10 gebruikers):
Lage bloeddruk (hypotensie) bij patiënten die behandeld werden om cardiovasculaire gebeurtenissen
te verminderen.
Soms voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 100 gebruikers):
Ontsteking van de urinewegen, infectie van de bovenste luchtwegen (bv. zere keel, bijholteontsteking,
verkoudheid), bloedarmoede (anemie), hoog kaliumgehalte, moeilijk in slaap vallen, verdrietig voelen
(depressie), flauwvallen, duizeligheid, langzame hartslag (bradycardie), lage bloeddruk (hypotensie)
bij gebruikers die worden behandeld voor hoge bloeddruk, duizeligheid bij opstaan (orthostatische
hypotensie), kortademigheid, hoesten, buikpijn, diarree, buikkramp, zwelling, braken, jeuk, verhoogde
zweetproductie, uitslag veroorzaakt door geneesmiddelen, rugpijn, spierkramp, spierpijn, verminderde
werking van de nieren inclusief acuut nierfalen, pijn op de borst, gevoel van zwakte en verhoogde
waarden van creatinine in het bloed.
Zelden voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 1.000 gebruikers):
Sepsis* (vaak `bloedvergiftiging' genoemd, is een ernstige infectie met een ontstekingsreactie in het
gehele lichaam), toename van bepaalde witte bloedcellen (eosinofilie), vermindering van de
bloedplaatjes (trombocytopenie), ernstige allergische reactie (anafylactische reactie), allergische
Zeer zelden voorkomende bijwerkingen (kunnen voorkomen bij 1 op de 10.000 gebruikers):
Progressieve littekenvorming in het longweefsel (interstitiële longziekte)**.
* Het kan zijn dat dit op toeval berust of dat het komt door een tot nu toe onbekend mechanisme.
** Progressieve littekenvorming in het longweefsel is gemeld tijdens het gebruik van telmisartan. Het
is echter niet bekend of telmisartan dit heeft veroorzaakt.
Het melden van bijwerkingen
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V. Door bijwerkingen te melden, kunt u
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
5.
Hoe bewaart u dit middel?
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die vindt u op de doos en de
blisterverpakking na EXP. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die maand is de
uiterste houdbaarheidsdatum.
Bewaren beneden 30°C.
Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.
Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag uw
apotheker wat u met geneesmiddelen moet doen die u niet meer gebruikt. Als u geneesmiddelen op de
juiste manier afvoert worden ze op een verantwoorde manier vernietigd en komen ze niet in het milieu
terecht.
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Welke stoffen zitten er in dit middel?
-
De werkzame stof in dit middel is telmisartan. Elke tablet bevat 80 mg telmisartan.
- De andere andere stof(fen) in dit middel zijn povidon, meglumine, natriumhydroxide,
lactosemonohydraat, sorbitol (E420) en magnesiumstearaat. Zie rubriek 2 'Tolura bevat lactose
en sorbitol (E420)'.
Hoe ziet Tolura eruit en hoeveel zit er in een verpakking?
Tolura 80 mg tabletten zijn witte tot bijna witte, biconvexe, capsulevormige tabletten.
Tolura is beschikbaar in blisterverpakkingen van 14, 28, 30, 56, 84, 90, 98 en 100 tabletten.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
Houder van de vergunning voor het in de handel brengen
Fabrikant
KRKA, d.d., Novo mesto, Smarjeska cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenië
KRKA-POLSKA Sp. z o.o., ul. Równolegla 5, 02-235 Warszawa, Polen
Neem voor alle informatie over dit geneesmiddel contact op met de lokale vertegenwoordiger van de
houder van de vergunning voor het in de handel brengen:
België/Belgique/Belgien
Lietuva
KRKA Belgium, SA.
UAB KRKA Lietuva
Tél/Tel:
+ 32 (0) 487 50 73 62
Tel:
+ 370 5 236 27 40

Luxembourg/Luxemburg
KRKA Belgium, SA.
Te.:
+ 359 (02) 962 34 50
Tél/Tel:
+ 32 (0) 487 50 73 62 (BE)
Ceská republika
Magyarország
KRKA CR, s.r.o.
KRKA Magyarország Kereskedelmi Kft.
Tel:
+ 420 (0) 221 115 150
Tel.:
+ 36 (1) 355 8490
Danmark
Malta
KRKA Sverige AB
E.J. Busuttil Ltd.
Tlf:
+ 46 (0)8 643 67 66 (SE)
Tel:
+ 356 21 445 885
Deutschland
Nederland
TAD Pharma GmbH
KRKA Belgium, SA.
Tel:
+ 49 (0) 4721 606-0
Tel:
+ 32 (0) 487 50 73 62 (BE)
Eesti
Norge
KRKA, d.d., Novo mesto Eesti filiaal
KRKA Sverige AB
Tel:
+ 372 (0) 6 671 658
Tlf:
+ 46 (0)8 643 67 66 (SE)

Österreich
KRKA
KRKA Pharma GmbH, Wien
: + 30 2100101613
Tel:
+ 43 (0)1 66 24 300
España
Polska
KRKA Farmacéutica, S.L.
KRKA-POLSKA Sp. z o.o.
Tel: + 34 911 61 03 80
Tel.:
+ 48 (0)22 573 7500
France
Portugal
KRKA France Eurl
KRKA Farmacêutica, Sociedade Unipessoal Lda.
Tél: + 33 (0)1 57 40 82 25
Tel:
+ 351 (0)21 46 43 650
Hrvatska
România
KRKA - FARMA d.o.o.
KRKA Romania S.R.L., Bucharest
Tel: + 385 1 6312 100
Tel: + 4 021 310 66 05
Ireland
Slovenija
KRKA Pharma Dublin, Ltd.
KRKA, d.d., Novo mesto
Tel: + 353 1 413 3710
Tel:
+ 386 (0) 1 47 51 100
Ísland
Slovenská republika
LYFIS ehf.
KRKA Slovensko, s.r.o.
Sími: + 354 534 3500
Tel:
+ 421 (0) 2 571 04 501
Suomi/Finland
KRKA Farmaceutici Milano S.r.l.
KRKA Finland Oy
Tel: + 39 02 3300 8841
Puh/Tel:
+ 358 20 754 5330

Sverige
KI.PA. (PHARMACAL) LIMITED
KRKA Sverige AB
:
+ 357 24 651 882
Tel:
+ 46 (0)8 643 67 66 (SE)
Latvija
United Kingdom (Northern Ireland)
KRKA Latvija SIA
Consilient Health Limited
Tel:
+ 371 6 733 86 10
Tel: + 353 (0)1 2057760
Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau (http://www.ema.europa.eu/).

Heb je dit medicijn gebruikt? Tolura 20 mg te vormen.

Je ervaring helpt anderen een beeld over het gebruik van Tolura 20 mg te vormen.

Deel als eerste jouw ervaring over Tolura 20 mg

Opgepast

  • Gebruik geen geneesmiddelen zonder het advies van je geneesheer
  • Vertrouw enkel de bijsluiter die meegeleverd werd met je geneesmiddel
  • Gebruik geen geneesmiddelen waarvan de houdbaarheidsdatum verstreken is
  • Bijsluiters zijn aangeleverd door het FAGG
  • FAGG