Lifmior 50 mg

BIJLAGE I
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
1
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg worden
verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden. Zie rubriek 4.8 voor het rapporteren van
bijwerkingen.
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
LIFMIOR 25 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie.
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Elke injectieflacon bevat 25 mg etanercept.
3.
FARMACEUTISCHE VORM
Poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie (poeder voor injectie).
Het poeder is wit. Het oplosmiddel is een heldere, kleurloze vloeistof.
G
en
ee
sm
id
de
l
4.
KLINISCHE GEGEVENS
Therapeutische indicaties
4.1
Reumatoïde artritis
LIFMIOR in combinatie met methotrexaat is geïndiceerd voor de behandeling van volwassenen met
matige tot ernstige actieve reumatoïde artritis, waarbij de respons op ‘disease-modifying
antirheumatic drugs’, waaronder methotrexaat (tenzij gecontra-indiceerd), ontoereikend is gebleken.
LIFMIOR kan als monotherapie verstrekt worden wanneer er sprake is van een intolerantie ten
opzichte van methotrexaat of wanneer verdere behandeling met methotrexaat als ongepast wordt
ervaren.
LIFMIOR is tevens geïndiceerd voor de behandeling van ernstige, actieve en progressieve reumatoïde
artritis bij volwassenen die niet eerder behandeld zijn met methotrexaat.
Het is gebleken dat LIFMIOR, zowel op zichzelf gebruikt als in combinatie met methotrexaat, de
progressiesnelheid van gewrichtsschade, zoals deze door middel van röntgenonderzoek gemeten
wordt, reduceert en het lichamelijk functioneren verbetert.
ni
e
tl
an
g
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
2
er
ge
r
Etanercept is een humaan tumornecrosefactorreceptor-p75 Fc-fusie-eiwit geproduceerd met
recombinant-DNA-techniek in een zoogdierexpressiesysteem van het Chinese hamsterovarium.
Etanercept is een dimeer van een chimerisch eiwit dat via genetische manipulatie tot stand komt door
fusie van de extracellulaire ligandbindingsplaats van humane tumornecrosefactorreceptor-2
(TNFR2/p75) met het Fc-fragment van humaan IgG1. Deze Fc-component bevat het verbindingsdeel,
CH
2
- en CH
3
-regionen, maar niet de CH
1
-regio van IgG1. Etanercept bevat 934 aminozuren en heeft
een schijnbaar moleculair gewicht van circa 150 kilodalton. De specifieke activiteit van etanercept is
1,7 x 10
6
eenheden/mg.
eg
is
tre
er
d
Juveniele idiopathische artritis
Behandeling van polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij kinderen
en adolescenten vanaf 2 jaar die een ontoereikende respons hebben gehad op methotrexaat of
methotrexaat niet verdroegen.
Behandeling van arthritis psoriatica bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende respons
hebben gehad op methotrexaat of die methotrexaat niet verdroegen.
Behandeling van enthesitis-gerelateerde artritis bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende
respons hebben gehad op conventionele therapie of die conventionele therapie niet verdroegen.
LIFMIOR is niet bestudeerd bij kinderen jonger dan 2 jaar.
Axiale spondyloartritis
Spondylitis ankylopoetica (SA)
Behandeling van ernstige actieve spondylitis ankylopoetica bij volwassenen bij wie de respons op
conventionele therapie ontoereikend was.
Niet-radiografische axiale spondyloartritis
Behandeling van volwassenen met ernstige niet-radiografische axiale spondyloartritis met objectieve
verschijnselen van ontsteking zoals aangegeven door een verhoogd C-reactief proteïne (CRP) en/of
met magnetische kernspinresonantie (MRI), die een ontoereikende respons hebben gehad op niet-
steroïdale ontstekingsremmers (non-steroidal
anti-inflammatory drugs
- NSAID’s).
Plaque psoriasis
Behandeling van matige tot ernstige plaque psoriasis bij volwassenen met onvoldoende respons op, of
een intolerantie of een contra-indicatie voor, andere systemische therapie waaronder ciclosporine,
methotrexaat of psoralenen en ultraviolet-A licht (PUVA) (zie rubriek 5.1).
G
en
ee
sm
id
de
l
Plaque psoriasis bij kinderen
Behandeling van chronische ernstige plaque psoriasis bij kinderen en adolescenten vanaf 6 jaar met
onvoldoende controle door, of intolerantie voor, andere systemische therapieën of fototherapieën.
4.2
Dosering en wijze van toediening
Behandeling met LIFMIOR dient te worden begonnen door en onder de begeleiding te blijven van
artsen, gespecialiseerd in de diagnose en behandeling van reumatoïde artritis, juveniele idiopathische
artritis, arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica, niet-radiografische axiale spondyloartritis,
plaque psoriasis of plaque psoriasis bij kinderen. Aan met LIFMIOR behandelde patiënten dient een
‘Patiëntenwaarschuwingskaart’ te worden gegeven.
LIFMIOR is beschikbaar in sterktes van 10, 25 en 50 mg.
Dosering
Reumatoïde artritis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend. Ook 50 mg LIFMIOR,
eenmaal per week toegediend, is veilig en effectief gebleken (zie rubriek 5.1).
3
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
Arthritis psoriatica
Behandeling van actieve en progressieve arthritis psoriatica bij volwassenen bij wie de respons op
eerdere ‘disease-modifying antirheumatic drug’-therapie onvoldoende is gebleken. LIFMIOR heeft
laten zien dat het het lichamelijk functioneren van patiënten met arthritis psoriatica verbetert en de
snelheid van progressie van perifere gewrichtsschade, gemeten door middel van röntgenonderzoek,
vermindert bij patiënten met polyarticulaire symmetrische subtypen van de aandoening.
tre
er
d
Arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica en niet-radiografische axiale spondyloartritis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend, of 50 mg LIFMIOR
eenmaal per week toegediend.
Beschikbare gegevens suggereren dat voor alle bovengenoemde indicaties een klinische respons
gewoonlijk binnen 12 behandelweken wordt bereikt. Indien een patiënt niet reageert binnen dit
tijdsbestek dient een vervolgbehandeling zorgvuldig te worden overwogen.
Plaque psoriasis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend, of 50 mg, eenmaal per
week toegediend. Als alternatief kan voor maximaal 12 weken tweemaal per week 50 mg gebruikt
worden, indien nodig gevolgd door een dosering van 25 mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per
week. De behandeling met LIFMIOR dient te worden voortgezet tot remissie wordt bereikt, tot
maximaal 24 weken. Voortdurende behandeling na 24 weken kan geschikt zijn voor sommige
volwassen patiënten (zie rubriek 5.1). De behandeling dient gestaakt te worden bij patiënten die na 12
weken geen respons vertonen. Als herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd is, dient de
bovenstaande richtlijn over de behandelingsduur gevolgd te worden. De dosis dient 25 mg tweemaal
per week of 50 mg eenmaal per week te zijn.
Bijzondere populaties
Nier- en leverfunctiestoornissen
Aanpassing van de dosering is niet noodzakelijk.
Ouderen
Aanpassing van de dosering is niet noodzakelijk. Dosering en wijze van toediening zijn hetzelfde als
voor volwassenen in de leeftijd van 18 – 64 jaar.
Pediatrische patiënten
Juveniele idiopathische artritis (JIA)
De aanbevolen dosering is 0,4 mg/kg (tot een maximum van 25 mg per dosis), tweemaal per week
gegeven als subcutane injectie met een interval van 3-4 dagen tussen twee doses, of 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week gegeven.
Het stoppen van de behandeling dient overwogen te worden bij patiënten die geen respons laten zien
na 4 maanden.
G
en
ee
sm
id
de
l
De injectieflacon met 10 mg kan geschikter zijn voor toediening aan kinderen met JIA die een
lichaamsgewicht van minder dan 25 kg hebben.
Er zijn geen formele klinische onderzoeken uitgevoerd bij kinderen van 2 en 3 jaar oud. Beperkte
veiligheidsdata uit een patiëntenregister suggereren echter dat het veiligheidsprofiel bij kinderen van
2 en 3 jaar oud, die eenmaal per week 0,8 mg/kg subcutaan toegediend krijgen, vergelijkbaar is met
dat bij volwassenen en kinderen van 4 jaar en ouder (zie rubriek 5.1).
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 2 jaar in de
indicatie juveniele idiopathische artritis.
Plaque psoriasis bij kinderen (leeftijd 6 jaar en ouder)
De aanbevolen dosering is 0,8 mg/kg (tot een maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week
gedurende maximaal 24 weken. De behandeling dient gestaakt te worden bij patiënten die na 12
weken geen respons vertonen.
Wanneer een herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd wordt, dient bovenstaande richtlijn
voor de duur van de behandeling opgevolgd te worden. De dosering dient 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week te zijn.
4
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 6 jaar in de
indicatie plaque psoriasis.
Wijze van toediening
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een subcutane injectie. LIFMIOR poeder voor oplossing
dient vóór gebruik gereconstitueerd te worden in 1 ml oplosmiddel (zie rubriek 6.6).
4.3
Contra-indicaties
Sepsis of een risico op sepsis.
4.4
Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik
G
en
ee
sm
id
de
l
Ernstige infecties, sepsis, tuberculose en opportunistische infecties, inclusief invasieve
schimmelinfecties, listeriosis en legionellose, zijn bij gebruik van LIFMIOR gemeld (zie rubriek 4.8).
Deze infecties werden veroorzaakt door bacteriën, mycobacteriën, schimmels, virussen en parasieten
(inclusief
Protozoa).
In sommige gevallen werden specifieke schimmel- en andere opportunistische
infecties niet herkend, resulterend in vertraging van passende behandeling en overlijden. Bij het
evalueren van patiënten voor infecties dient rekening te worden gehouden met het risico van de
patiënt voor relevante opportunistische infecties (bijv. blootstelling aan endemische mycose).
Patiënten bij wie zich een nieuwe infectie ontwikkelt terwijl zij een behandeling ondergaan met
LIFMIOR dienen nauwkeurig gecontroleerd te worden. De toediening van LIFMIOR dient gestaakt te
worden indien zich bij een patiënt een ernstige infectie ontwikkelt. De veiligheid en werkzaamheid
van LIFMIOR bij patiënten met chronische infecties zijn niet geëvalueerd. Artsen dienen
voorzichtigheid in acht te nemen als zij het gebruik van LIFMIOR overwegen bij patiënten met een
voorgeschiedenis van recidiverende of chronische infecties of met onderliggende ziektes die een
predispositie kunnen vormen voor infecties, zoals gevorderde of slecht gecontroleerde diabetes.
Tuberculose
Er zijn gevallen van actieve tuberculose inclusief miliaire tuberculose en extrapulmonaire tuberculose
gemeld bij patiënten die met LIFMIOR werden behandeld.
Voor aanvang van de behandeling met LIFMIOR dienen alle patiënten gecontroleerd te worden op
zowel actieve als inactieve (‘latente’) tuberculose. Deze controle dient een gedetailleerde anamnese
met een persoonlijke voorgeschiedenis van tuberculose of mogelijk eerder contact met tuberculose en
5
ni
e
Infecties
Patiënten dienen voor, tijdens en na de behandeling met LIFMIOR op infecties te worden
gecontroleerd, met inachtneming van de gemiddelde eliminatiehalfwaardetijd van etanercept die
ongeveer 70 uur is (bereik: 7 tot 300 uur).
tl
an
g
Om de traceerbaarheid van biologische geneesmiddelen te verhogen, dienen de merknaam en het
partijnummer van het toegediende product duidelijk te worden gedocumenteerd (of vermeld) in het
patiëntendossier.
er
ge
r
Behandeling met LIFMIOR mag niet worden begonnen bij patiënten met actieve infecties, met
inbegrip van chronische of gelokaliseerde infecties.
eg
is
Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de in rubriek 6.1 vermelde hulpstoffen.
tre
er
d
Uitgebreide instructies voor de bereiding en toediening van de gereconstitueerde LIFMIOR-
injectieflacon worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, ‘Instructies voor het klaarmaken en het
toedienen van een LIFMIOR-injectie’.
eerdere en/of huidige immunosuppressieve therapie te omvatten. Bij alle patiënten dienen de
geëigende onderzoeken te worden uitgevoerd, zoals de tuberculinehuidtest en een borstkasröntgenfoto
(lokale aanbevelingen kunnen van toepassing zijn). Het wordt aanbevolen de uitslag van deze
onderzoeken op de ‘Patiëntenwaarschuwingskaart’ te noteren. Voorschrijvers worden herinnerd aan
de kans op valsnegatieve uitslag van de tuberculinehuidtest, met name bij ernstig zieke of
immuungecompromitteerde patiënten.
Als actieve tuberculose wordt aangetoond, mag een therapie met LIFMIOR niet begonnen worden.
Als inactieve (‘latente’) tuberculose wordt aangetoond, dient een anti-tuberculosebehandeling voor
latente tuberculose te worden ingesteld alvorens therapie met LIFMIOR te beginnen, en in
overeenstemming met lokale aanbevelingen. In deze situatie dient de voordeel/risicobalans van
LIFMIOR-therapie zeer zorgvuldig in beschouwing te worden genomen.
G
en
ee
sm
id
de
l
Verergering van hepatitis C
Er zijn meldingen van verergering van hepatitis C bij patiënten die LIFMIOR kregen. LIFMIOR dient
met voorzichtigheid te worden gebruikt bij patiënten met een voorgeschiedenis van hepatitis C.
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Gelijktijdige toediening van LIFMIOR en anakinra is in verband gebracht met een groter risico op
ernstige infecties en neutropenie vergeleken met toediening van alleen LIFMIOR. Er is geen klinisch
voordeel aangetoond van deze combinatie. Daarom wordt gecombineerd gebruik van LIFMIOR en
anakinra afgeraden (zie rubrieken 4.5 en 4.8).
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van ernstige bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond;
dergelijk gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.5).
Allergische reacties
Allergische reacties die geassocieerd waren met toediening van LIFMIOR zijn vaak gemeld. De
allergische reacties bestonden uit angio-oedeem en urticaria; er zijn ernstige reacties opgetreden. Als
een ernstige allergische of anafylactische reactie optreedt, dient de behandeling met LIFMIOR
onmiddellijk te worden gestopt en een passende behandeling te worden gestart.
Immunosuppressie
Bij TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR, bestaat de mogelijkheid dat de afweer van de gastheer
tegen infecties en maligniteiten wordt aangetast, aangezien TNF ontstekingen medieert en de
6
ni
e
Hepatitis B-reactivering
Bij patiënten die eerder met het hepatitis B-virus (HBV) geïnfecteerd zijn en gelijktijdig TNF-
antagonisten hadden gekregen, inclusief LIFMIOR, is reactivering van hepatitis B gemeld. Hieronder
vallen meldingen van reactivering van hepatitis B bij patiënten die anti-HBc-positief waren maar
HBsAg-negatief. Patiënten moeten worden getest op een HBV-infectie voordat de therapie met
LIFMIOR wordt gestart. Bij patiënten die positief getest zijn voor een HBV-infectie, wordt
aanbevolen om een arts met ervaring in de behandeling van hepatitis B te raadplegen.Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij het toedienen van LIFMIOR bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met
HBV. Deze patiënten moeten gecontroleerd worden op verschijnselen en symptomen van actieve
HBV-infectie, gedurende de gehele therapie en gedurende een aantal weken na beëindiging van de
therapie. Adequate gegevens van de behandeling van patiënten met HBV met antivirale therapie in
combinatie met therapie met TNF-antagonisten zijn niet beschikbaar. Bij patiënten die een HBV-
infectie ontwikkelen, moet LIFMIOR worden gestopt en effectieve antivirale therapie met geschikte
ondersteunende behandeling worden gestart.
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
Alle patiënten dienen geïnformeerd te worden medisch advies in te winnen als
verschijnselen/symptomen duidend op tuberculose (bijv. aanhoudende hoest, uitteren/gewichtsverlies,
lage koorts) optreden tijdens of na LIFMIOR-behandeling.
tre
er
d
cellulaire immuunrespons moduleert. In een onderzoek van 49 volwassen patiënten met reumatoïde
artritis die behandeld werden met LIFMIOR was er geen bewijs van verlaging van vertraagd-type
overgevoeligheid, verlaging van immunoglobulineniveaus of een verandering in de grootte van
effectorcelpopulaties.
Twee patiënten met juveniele idiopathische artritis ontwikkelden varicella en verschijnselen en
symptomen van aseptische meningitis die zonder gevolgen verdwenen. Patiënten met een significante
blootstelling aan varicellavirus dienen tijdelijk te stoppen met het gebruik van LIFMIOR en
profylactische behandeling met Varicella Zoster Immunoglobuline dient voor hen te worden
overwogen.
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR voor patiënten met immunosuppressie zijn niet
geëvalueerd.
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen
Vaste en hematopoëtische maligniteiten (huidkankers uitgezonderd)
Tijdens de postmarketingperiode waren er meldingen van verscheidene maligniteiten (waaronder
borst- en longcarcinomen en lymfomen) (zie rubriek 4.8).
In de gecontroleerde delen van de klinische onderzoeken met TNF-antagonisten zijn meer gevallen
van lymfomen waargenomen bij de patiënten die TNF-antagonisten hebben gekregen vergeleken met
de controlepatiënten. Het voorkomen hiervan was echter zeldzaam en de follow-upperiode van de
placebopatiënten was korter dan die van patiënten die behandeld werden met een TNF-antagonist. Er
zijn postmarketinggevallen gemeld van leukemie bij patiënten die werden behandeld met TNF-
antagonisten. Er is een verhoogd achtergrondrisico op lymfomen en leukemie bij patiënten met
reumatoïde artritis met langdurende, zeer actieve ontstekingsziekte, wat de inschatting van het risico
compliceert.
Gebaseerd op de huidige kennis kan een mogelijk risico op de ontwikkeling van lymfomen, leukemie
of andere hematopoëtische of vaste maligniteiten bij patiënten die behandeld worden met een TNF-
antagonist niet worden uitgesloten. Voorzichtigheid dient in acht genomen te worden wanneer een
behandeling met TNF-antagonisten wordt overwogen voor patiënten met een voorgeschiedenis van
maligniteiten of wanneer voortzetting van de behandeling wordt overwogen bij patiënten die een
maligniteit ontwikkelen.
G
en
ee
sm
id
de
l
Postmarketing zijn er maligniteiten, enkele fataal, gemeld bij kinderen, adolescenten en jonge
volwassenen (tot een leeftijd van 22 jaar) die zijn behandeld met TNF-antagonisten (bij de start van
de behandeling ≤ 18 jaar oud), waaronder LIFMIOR. Ongeveer de helft van de gevallen betrof
lymfomen. De andere gevallen representeerden een variëteit van verschillende maligniteiten
waaronder zeldzame maligniteiten die vooral geassocieerd worden met immunosuppressie. Een risico
van de ontwikkeling van maligniteiten bij kinderen en adolescenten die zijn behandeld met TNF-
antagonisten kan niet worden uitgesloten.
Huidkankers
Melanoom en niet-melanoma huidkanker (NMHK) zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld
met TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR. Postmarketinggevallen van Merkelcelcarcinoom zijn
zeer zelden gemeld bij patiënten die behandeld worden met LIFMIOR. Het wordt aanbevolen om
periodiek huidonderzoek te verrichten bij alle patiënten, in het bijzonder bij hen die een verhoogd
risico hebben op huidkanker.
Bij de gecombineerde resultaten van gecontroleerde klinische onderzoeken, werden meer gevallen van
NMHK waargenomen bij patiënten die LIFMIOR kregen vergeleken met de controlepatiënten, vooral
bij patiënten met psoriasis.
ni
e
tl
an
g
7
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
G
en
ee
sm
id
de
l
Neurologische aandoeningen
Er zijn zelden meldingen geweest over demyeliniserende aandoeningen van het CZS bij patiënten die
behandeld zijn met LIFMIOR (zie rubriek 4.8). Daarnaast zijn er zeldzame meldingen geweest van
perifere demyeliniserende polyneuropathieën (inclusief Guillain-Barré-syndroom, chronische
inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie, demyeliniserende polyneuropathie en multifocale
motorische neuropathie). Hoewel er geen klinische onderzoeken zijn gedaan naar het effect van
LIFMIOR-therapie bij patiënten met multipele sclerose, hebben klinische onderzoeken met andere
TNF-antagonisten bij patiënten met multipele sclerose een verhoogde activiteit van de ziekte laten
zien. Een zorgvuldige afweging, inclusief een neurologische beoordeling, van de voordelen van
behandeling tegen de risico’s wordt aanbevolen indien LIFMIOR wordt voorgeschreven aan patiënten
met een bestaande of net ontstane demyeliniserende ziekte, of aan patiënten waarvan wordt gedacht
dat ze een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van een demyeliniserende aandoening.
Combinatietherapie
In een twee jaar durend gecontroleerd klinisch onderzoek bij patiënten met reumatoïde artritis,
resulteerde de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat niet in onverwachte
veiligheidsbevindingen en het veiligheidsprofiel van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat was
gelijk aan profielen die gerapporteerd zijn in onderzoeken met alleen LIFMIOR of alleen
methotrexaat. Langetermijnonderzoeken om de veiligheid van de combinatie te bepalen zijn aan de
gang. De veiligheid van LIFMIOR op lange termijn in combinatie met andere ‘disease-modifying
antirheumatic drugs’ (DMARD’s) is niet vastgesteld.
Het gebruik van LIFMIOR in combinatie met andere systemische therapieën of fototherapie voor de
behandeling van psoriasis is niet bestudeerd.
Nier- en leverfunctiestoornissen
Op basis van farmacokinetische gegevens (zie rubriek 5.2) is aanpassing van de dosis bij patiënten
met nier- of leverfunctiestoornissen niet noodzakelijk. De klinische ervaring bij zulke patiënten is
beperkt.
8
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
Hematologische reacties
Zeldzame gevallen van pancytopenie en zeer zeldzame gevallen van aplastische anemie, sommige met
een fatale afloop, zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR. Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij patiënten die worden behandeld met LIFMIOR die een voorgeschiedenis
hebben van bloeddyscrasieën. Alle patiënten en ouders/verzorgers dient geadviseerd te worden dat zij
onmiddellijk medisch advies dienen in te winnen als de patiënt verschijnselen en symptomen
ontwikkelt die wijzen op bloeddyscrasieën of infecties (bijv. aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe
plekken, bloedingen, bleekheid) terwijl zij LIFMIOR gebruiken. Deze patiënten dienen dringend
onderzocht te worden, inclusief een volledig bloedbeeld; als bloeddyscrasieën worden bevestigd,
dient het gebruik van LIFMIOR te worden beëindigd.
eg
is
tre
Vorming van auto-antilichamen
Behandeling met LIFMIOR zou kunnen resulteren in de vorming van auto-immuunantilichamen (zie
rubriek 4.8).
er
d
Vaccinaties
Levende vaccins dienen niet samen met LIFMIOR te worden gegeven. Er zijn geen gegevens
beschikbaar over de secundaire transmissie van infecties door levende vaccins bij patiënten die
LIFMIOR krijgen. In een dubbelblind, placebogecontroleerd, gerandomiseerd klinisch onderzoek bij
volwassen patiënten met arthritis psoriatica kregen 184 patiënten ook een multivalent pneumokokken
polysacharidevaccin in week 4. In dit onderzoek waren de meeste patiënten met arthritis psoriatica die
LIFMIOR kregen in staat om een effectieve B-celimmuunrespons tegen
pneumokokkenpolysacharidevaccin te genereren, maar titers in aggregaat waren gematigd lager en
enkele patiënten hadden een tweevoudige verhoging van titers in vergelijking met patiënten die geen
LIFMIOR kregen. De klinische significantie hiervan is onbekend.
G
en
ee
sm
id
de
l
Speciale patiëntgroepen
Ouderen
In de fase III-onderzoeken met reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en spondylitis ankylopoetica
werden er geen verschillen waargenomen met betrekking tot bijwerkingen, ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties tussen patiënten van 65 jaar of ouder die LIFMIOR kregen en jongere patiënten.
Voorzichtigheid dient echter in acht genomen te worden bij het behandelen van ouderen en er dient in
het bijzonder gelet te worden op het optreden van infecties.
Pediatrische patiënten
Vaccinaties
Het wordt aanbevolen om, indien mogelijk, pediatrische patiënten alle immunisaties zoals die
overeenkomen met de geldende immunisatierichtlijnen toe te dienen voordat zij beginnen met
LIFMIOR-therapie (zie ‘Vaccinaties’ hierboven).
Inflammatoire darmziekten (IBD) en uveïtis bij patiënten met juveniele idiopathische artritis (JIA)
Er zijn meldingen geweest van IBD en uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR
(zie rubriek 4.8).
ni
e
Hypoglykemie bij patiënten die worden behandeld voor diabetes
Er zijn meldingen geweest van hypoglykemie na initiatie van LIFMIOR bij patiënten die medicatie
voor diabetes krijgen met als gevolg daarvan een noodzakelijke vermindering van anti-diabetische
medicatie bij enkele van deze patiënten.
tl
an
g
Wegener-granulomatose
Een placebogecontroleerd onderzoek, waarin 89 volwassen patiënten met LIFMIOR werden
behandeld naast de standaardtherapie (waaronder cyclofosfamide of methotrexaat en
glucocorticoïden) voor een mediane duur van 25 maanden, heeft niet aangetoond dat LIFMIOR een
effectieve behandeling is voor Wegener-granulomatose. De incidentie van verscheidene typen van
non-cutane maligniteiten was significant hoger bij patiënten die met LIFMIOR behandeld werden dan
in de controlegroep. LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van Wegener-
granulomatose.
9
er
ge
r
eg
is
Alcoholische hepatitis
In een gerandomiseerd, placebogecontroleerd fase II-onderzoek met 48 gehospitaliseerde patiënten die
werden behandeld met LIFMIOR of placebo voor matige tot ernstige alcoholische hepatitis, was
LIFMIOR niet effectief en de mortaliteit bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR was
significant hoger na 6 maanden. Dientengevolge dient LIFMIOR niet gebruikt te worden bij patiënten
voor de behandeling van alcoholische hepatitis. Artsen dienen zorgvuldigheid te betrachten wanneer
zij LIFMIOR gebruiken bij patiënten die ook matige tot ernstige alcoholische hepatitis hebben.
tre
er
d
Congestief hartfalen
Artsen dienen voorzichtig te zijn wanneer LIFMIOR wordt gebruikt bij patiënten die aan congestief
hartfalen (CHF) lijden. Er zijn postmarketingmeldingen geweest van verergering van CHF, met en
zonder aanwijsbare precipiterende factoren, bij patiënten die LIFMIOR gebruikten. Er zijn ook
zeldzame (< 0,1%) meldingen geweest van nieuw optreden van CHF, waaronder CHF bij patiënten
zonder reeds bestaande cardiovasculaire aandoeningen. Sommige van deze patiënten waren onder de
50 jaar. Twee grote klinische trials waarin het gebruik van LIFMIOR bij de behandeling van CHF
werd geëvalueerd, werden vervroegd afgebroken vanwege een gebrek aan werkzaamheid. Hoewel er
geen conclusies uit kunnen worden getrokken, suggereren de gegevens van één van de trials een
mogelijke tendens tot verergering van CHF bij die patiënten die behandeling met LIFMIOR was
toegewezen.
4.5
Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
Er werden geen klinisch significante farmacokinetische geneesmiddel-geneesmiddelinteracties
waargenomen in onderzoek met methotrexaat, digoxine of warfarine.
G
en
ee
sm
id
de
l
4.6
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd dienen het gebruik van geschikte anticonceptie te overwegen om
zwangerschap te voorkomen tijdens behandeling met LIFMIOR en gedurende drie weken na het
stoppen van de behandeling.
Zwangerschap
Ontwikkelingstoxiciteitonderzoeken die zijn uitgevoerd bij ratten en konijnen toonden geen tekenen
van schade, aangebracht aan de foetus of aan de neonatale rat, als gevolg van etanercept. De effecten
van etanercept op de zwangerschapsuitkomsten zijn onderzocht in twee observationele
cohortonderzoeken. Een hoger percentage ernstige geboorteafwijkingen werd waargenomen in één
observationeel onderzoek dat zwangerschappen vergeleek waarin de vrouw in het eerste trimester was
blootgesteld aan etanercept (n=370), met zwangerschappen waarin de vrouw niet was blootgesteld aan
etanercept of andere TNF-antagonisten (n=164) (aangepaste oddsratio 2,4, 95%-BI: 1,0-5,5). De typen
ernstige geboorteafwijkingen kwamen overeen met de meest gemelde in de algemene populatie en er
is geen specifiek patroon van afwijkingen geconstateerd. Er werd geen verandering waargenomen in
de mate van voorkomen van miskramen, doodgeboorten of kleine misvormingen. In een
observationeel registeronderzoek dat uitgevoerd werd in meerdere landen, werd het risico van
nadelige zwangerschapsuitkomsten bij vrouwen die in de eerste 90 dagen van hun zwangerschap
waren blootgesteld aan etanercept (n=425) vergeleken met vrouwen die waren blootgesteld aan
niet-biologische geneesmiddelen (n=3497). In dit onderzoek werd geen verhoogd risico op ernstige
10
ni
e
tl
Non-interacties
Bij klinisch onderzoek werden geen interacties waargenomen bij toediening van LIFMIOR samen met
glucocorticoïden, salicylaten (behalve sulfasalazine), niet-steroïdale ontstekingsremmers (non-
steroidal anti-inflammatory drugs
- NSAID’s), analgetica of methotrexaat. Zie rubriek 4.4 voor
vaccinatieadvies.
an
g
er
ge
r
Gelijktijdige behandeling met sulfasalazine
In een klinische onderzoek van volwassen patiënten die vastgestelde doses sulfasalazine kregen,
waaraan LIFMIOR was toegevoegd, ervoeren patiënten in de combinatiegroep een statistisch
significante daling in het gemiddeld aantal witte bloedcellen in vergelijking tot groepen die behandeld
werden met alleen LIFMIOR of sulfasalazine. De klinische significantie van deze interactie in
onbekend. Artsen dienen voorzichtigheid in acht te nemen wanneer zij een combinatietherapie met
sulfasalazine overwegen.
eg
is
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van ernstige bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond;
dergelijk gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.4).
tre
er
d
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Bij volwassen patiënten die gelijktijdig werden behandeld met LIFMIOR en anakinra werd een hoger
percentage ernstige infecties vastgesteld vergeleken met patiënten die of alleen met LIFMIOR, of
alleen met anakinra behandeld werden (historische data).
Bovendien werd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek bij volwassen patiënten die al
methotrexaat kregen en tevens werden behandeld met LIFMIOR en anakinra, een hoger aantal
ernstige infecties (7%) en neutropenie vastgesteld dan bij patiënten die naast methotrexaat alleen
behandeld werden met LIFMIOR (zie rubrieken 4.4 en 4.8). Er is geen klinisch voordeel aangetoond
van de combinatie LIFMIOR en anakinra en deze combinatie wordt daarom niet aanbevolen.
geboorteafwijkingen waargenomen (ongecorrigeerde oddsratio [OR] = 1,22, 95%-BI: 0,79-1,90;
gecorrigeerde OR = 0,96, 95%-BI: 0,58-1,60 na correctie voor land, aandoening van de moeder,
vergeleken met vergelijkbare controlepopulatie, leeftijd van de moeder en roken tijdens de vroege
zwangerschap). Dit onderzoek toonde ook geen verhoogde risico’s op kleine geboorteafwijkingen,
vroeggeboorten, doodgeboorten of infecties in het eerste levensjaar bij zuigelingen van vrouwen die
waren blootgesteld aan etanercept tijdens de zwangerschap. LIFMIOR dient alleen te worden gebruikt
tijdens de zwangerschap als dit echt noodzakelijk is.
Etanercept passeert de placenta en is gedetecteerd in het serum van zuigelingen van vrouwelijke
patiënten behandeld met LIFMIOR tijdens de zwangerschap. De klinische impact hiervan is
onbekend. Bij zuigelingen kan het risico op infectie echter verhoogd zijn. Toediening van levende
vaccins aan zuigelingen gedurende 16 weken nadat de moeder de laatste dosis LIFMIOR toegediend
heeft gekregen, wordt over het algemeen niet aanbevolen.
Vruchtbaarheid
Preklinische gegevens over peri- en postnatale toxiciteit van etanercept en effecten van etanercept op
vruchtbaarheid en algemene voortplantingsprestatie zijn niet beschikbaar.
4.7
Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen
4.8
Bijwerkingen
G
en
ee
sm
id
de
l
Samenvatting van het bijwerkingenprofiel
De meest gerapporteerde bijwerkingen zijn reacties op de injectieplaats (waaronder pijn, zwelling,
jeuk, rood worden en bloeding op de punctieplaats), infecties (waaronder bovensteluchtweginfecties,
bronchitis, blaasontsteking en huidinfecties), allergische reacties, vorming van auto-antilichamen,
jeuk en koorts.
Ernstige bijwerkingen zijn ook gerapporteerd voor LIFMIOR. TNF-antagonisten, zoals LIFMIOR,
hebben effect op het immuunsysteem en hun gebruik kan de afweer van het lichaam tegen infecties en
kanker beïnvloeden. Ernstige infecties komen voor bij minder dan 1 op 100 patiënten behandeld met
LIFMIOR. Meldingen betroffen ook fatale en levensbedreigende infecties en sepsis. Verschillende
maligniteiten zijn ook gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR, waaronder borstkanker,
longkanker, huidkanker en lymfeklierkanker (lymfoom).
Ernstige hematologische, neurologische en auto-immuunreacties zijn ook gerapporteerd. Deze
omvatten zeldzame meldingen van pancytopenie en zeer zeldzame meldingen van aplastische anemie.
Centrale en perifere demyeliniserende aandoeningen zijn zelden, respectievelijk zeer zelden
waargenomen tijdens het gebruik van LIFMIOR. Er zijn zeldzame meldingen geweest van lupus,
lupus-gerelateerde aandoeningen en vasculitis.
Overzicht van bijwerkingen in tabelvorm
De lijst met bijwerkingen die hieronder is weergegeven is gebaseerd op ervaring uit klinische
onderzoeken met volwassenen en op post-marketingervaring.
11
ni
e
tl
Er is geen onderzoek verricht met betrekking tot de effecten op de rijvaardigheid en op het vermogen
om machines te bedienen.
an
g
er
ge
r
Borstvoeding
Het is gerapporteerd dat etanercept wordt uitgescheiden in de moedermelk na subcutane toediening. In
zogende ratten, na subcutane toediening, werd etanercept uitgescheiden in de melk en ontdekt in het
serum van de rattenjongen. Omdat immunoglobulinen, evenals vele andere geneesmiddelen, in de
moedermelk kunnen worden uitgescheiden, moet worden besloten om óf de borstvoeding te staken óf
de behandeling met LIFMIOR te staken, rekening houdend met het voordeel van borstvoeding voor
het kind en het voordeel van de behandeling voor de vrouw.
eg
is
tre
er
d
Binnen de systeem/orgaanklassen zijn bijwerkingen gerangschikt naar frequentie (aantal patiënten dat
wordt verwacht de bijwerking te ervaren), waarbij gebruik is gemaakt van de volgende categorieën:
zeer vaak (≥ 1/10); vaak (≥ 1/100, < 1/10); soms (≥ 1/1.000, < 1/100); zelden (≥ 1/10.000, < 1/1.000);
zeer zelden (< 1/10.000); niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald).
Systeem/orgaan
klasse
Zeer vaak
≥ 1/10
Vaak
≥ 1/100,
< 1/10
Soms
≥ 1/1.000, < 1/100
Zelden
≥ 1/10.000,
< 1/1.000
Zeer
zelden
< 1/10.000
Frequentie niet
bekend
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)
Hepatitis B-
reactivering,
listeria
Immuunsysteem
aandoeningen
G
en
Oogaandoeninge
n
ee
sm
id
de
l
Zenuwstelselaan
doeningen
ni
e
Allergische
reacties (zie
Huid- en
onderhuidaan
doeningen),
auto-
antilichaamvo
rming*
Vasculitis
(waaronder
antineutrofielen-
cytoplasma-
antilichaamgeassoci
eerde vasculitis)
tl
Uveïtis, scleritis
an
g
Neoplasmata,
benigne,
maligne en niet-
gespecificeerd
(inclusief cysten
en poliepen)
Bloed- en
lymfestelselaand
oeningen
Trombocytopenie,
anemie, leukopenie,
neutropenie
er
ge
r
Pancytopenie*
Ernstige
allergische/anafylacti
sche reacties
(waaronder angio-
oedeem,
bronchospasme),
sarcoïdose
Demyelinisatie van
het CZS wijzend op
multipele sclerose of
gelokaliseerde
demyeliniserende
aandoeningen, zoals
neuritis optica en
myelitis transversa
(zie rubriek 4.4),
perifere
demyelinisatie,
waaronder Guillain-
Barré-syndroom,
chronische
inflammatoire
demyeliniserende
polyneuropathie,
demyeliniserende
polyneuropathie en
multifocale
motorische
neuropathie (zie
rubriek 4.4),
epileptische aanval
Niet-melanome
huidkankers* (zie
rubriek 4.4)
12
eg
is
Aplastische
anemie*
tre
Infecties en
parasitaire
aandoeningen
Infectie
(waaronder
bovenstelu
chtweginfe
ctie,
bronchitis,
cystitis,
huidinfecti
e)*
Ernstige infecties
(waaronder
pneumonie,
cellulitis, artritis
bacterieel, sepsis en
parasitaire infectie)*
Tuberculose,
opportunistische
infectie (waaronder
invasieve schimmel-,
Protozoa-,
bacteriële,
atypische
mycobacteriële,
virale infecties en
Legionella)*
Maligne melanoom
(zie rubriek 4.4),
lymfoom, leukemie
er
d
Merkelcelcarcin
oom (zie
rubriek 4.4)
Histiocytose
hematofaag
(macrofaagactiv
atiesyndroom)*
Verergering van
symptomen van
dermatomyositis
Systeem/orgaan
klasse
Zeer vaak
≥ 1/10
Vaak
≥ 1/100,
< 1/10
Soms
≥ 1/1.000, < 1/100
Zelden
≥ 1/10.000,
< 1/1.000
Zeer
zelden
< 1/10.000
Frequentie niet
bekend
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)
Hartaandoeninge
n
Ademhalingsstel
sel-, borstkas- en
mediastinumaan
doeningen
Lever- en
galaandoeningen
Huid- en
onderhuidaando
eningen
Verergering van
congestief hartfalen
(zie rubriek 4.4)
G
en
ee
sm
id
de
l
Reacties
Pyrexie
op de
injectiepla
ats
(waaronder
bloeding,
blauwe
plekken,
erytheem,
jeuk, pijn,
zwelling)*
*Zie Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen hieronder
Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen
Honderdnegenentwintig (129) nieuwe maligniteiten van verschillende types werden geobserveerd bij
4114 patiënten met reumatoïde artritis die in klinisch onderzoek behandeld werden met LIFMIOR
gedurende maximaal ongeveer 6 jaar, waaronder 231 patiënten die behandeld werden met LIFMIOR
in combinatie met methotrexaat tijdens het 2 jaar durend actief-gecontroleerd onderzoek. De
waargenomen frequentie en incidenties in deze klinische trials waren overeenkomstig de verwachting
voor de bestudeerde populatie. Een totaal aantal van 2 maligniteiten werd gemeld in klinische
onderzoeken die ongeveer 2 jaar duurden en die 240 met LIFMIOR behandelde patiënten met arthritis
psoriatica omvatten. In klinische onderzoeken die gedurende meer dan 2 jaar werden uitgevoerd met
351 patiënten met spondylitis ankylopoetica werden 6 maligniteiten gemeld onder de met LIFMIOR
behandelde patiënten. In een groep van 2711 patiënten met plaque psoriasis die met LIFMIOR
behandeld werden in dubbelblinde en open-labelonderzoeken van maximaal 2,5 jaar werden 30
maligniteiten en 43 niet-melanoma huidkankers gemeld.
ni
e
Algemene
aandoeningen en
toedieningsplaat
sstoornissen
tl
an
g
Skeletspierstelse
l- en
bindweefselaand
oeningen
13
er
ge
r
Cutane lupus
erythematosus,
subacute cutane
lupus erythematosus,
lupusachtig
syndroom
eg
is
Pruritus,uitsla
g
Verhoogde
leverenzymen*
Angio-oedeem,
psoriasis
(waaronder nieuwe
of erger wordende
pustuleuze,
voornamelijk op de
handpalmen en de
voetzolen),
urticaria,
psoriasiforme
huiduitslag
Nieuw ontstaan van
congestief hartfalen
(zie rubriek 4.4)
Interstitiële
longaandoening
(waaronder
pneumonitis en
longfibrose)*
Auto-
immuunhepatitis*
Stevens-Johnson-
syndroom, cutane
vasculitis (waaronder
overgevoeligheidsvas
culitis), erythema
multiforme,
lichenoïde reacties
Toxische
epidermale
necrolyse
tre
er
d
In een groep van 7416 met LIFMIOR behandelde patiënten in klinische trials voor reumatoïde artritis,
arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica en psoriasis werden 18 lymfomen gemeld.
Tijdens de postmarketingperiode werden ook meldingen ontvangen van verscheidene maligniteiten
(waaronder borst- en longcarcinoom en lymfoom) (zie rubriek 4.4).
Reacties op de plaats van injectie
Vergeleken met placebo hadden patiënten met reumatische aandoeningen die met LIFMIOR werden
behandeld een significant hogere incidentie van reacties op de plaats van injectie (36% vs. 9%).
Reacties op de plaats van injectie vonden gewoonlijk plaats in de eerste maand. De gemiddelde duur
was ongeveer 3 tot 5 dagen. Voor de meerderheid van de reacties op de plaats van injectie in de met
LIFMIOR behandelde groep werd geen behandeling gegeven en de meerderheid van de patiënten die
wel behandeld werden, kregen lokale preparaten zoals corticosteroïden of orale antihistaminica.
Daarnaast ontwikkelden zich bij sommige patiënten geheugenreacties op de plaats van injectie, die
werden gekarakteriseerd door een huidreactie op de meest recente plaats van injectie, tezamen met
een simultane verschijning van reacties op de plaats van de vorige injecties. Deze reacties waren in
het algemeen van voorbijgaande aard en keerden niet terug in de loop van de behandeling.
G
en
ee
sm
id
de
l
Ernstige infecties
In placebogecontroleerd onderzoek werd geen verhoging van de incidentie van ernstige infecties
(fataal, levensbedreigend, of met de noodzaak tot ziekenhuisopnames of intraveneuze antibiotica)
waargenomen. Ernstige infecties traden op in 6,3% van de patiënten met reumatoïde artritis die met
LIFMIOR behandeld werden gedurende maximaal 48 maanden. Deze bestonden uit abces (op
verschillende plaatsen), bacteriëmie, bronchitis, bursitis, cellulitis, cholecystitis, diarree, diverticulitis,
endocarditis (verdenking), gastro-enteritis, hepatitis B, herpes zoster, beenzweer, mondinfectie,
osteomyelitis, otitis, peritonitis, pneumonie, pyelonefritis, sepsis, septische artritis, sinusitis,
huidinfectie, huidulcus, urineweginfectie, vasculitis en wondinfectie. In het twee jaar durend actief
gecontroleerd onderzoek waarin patiënten werden behandeld met alleen LIFMIOR, of alleen
methotrexaat of met LIFMIOR in combinatie met methotrexaat, waren de aantallen ernstige infecties
gelijk in de verschillende behandelingsgroepen. Het kan echter niet worden uitgesloten dat de
combinatie van LIFMIOR en methotrexaat verband zou kunnen houden met een verhoogd percentage
infecties.
Er waren geen verschillen in infectiepercentages tussen patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR en die behandeld werden met placebo voor plaque psoriasis in placebogecontroleerde
onderzoeken die tot 24 weken duurden. Ernstige infecties die de met LIFMIOR behandelde patiënten
ondervonden waren, cellulitis, gastro-enteritis, pneumonie, cholecystitis, osteomyelitis, gastritis,
appendicitis, streptokokkenfasciitis, myositis, septische shock, diverticulitis en abces. In de
dubbelblinde en open-label arthritis psoriatica-onderzoeken meldde 1 patiënt een ernstige infectie
(pneumonie).
Ernstige en fatale infecties zijn gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR; gemelde pathogenen
waren onder andere bacteriën, mycobacteriën (waaronder
M. tuberculosis),
virussen en schimmels.
Sommige hebben plaatsgevonden binnen enkele weken na het starten van de behandeling met
LIFMIOR bij patiënten met onderliggende ziektes (bijv. diabetes, congestief hartfalen, een
voorgeschiedenis van actieve of chronische infectie) in aanvulling op hun reumatoïde artritis (zie
rubriek 4.4). Behandeling met LIFMIOR zou de mortaliteit kunnen verhogen bij patiënten met
vastgestelde sepsis.
Opportunistische infecties zijn gemeld in associatie met LIFMIOR, inclusief invasieve schimmel-,
parasitaire (inclusief protozoale), virale (waaronder herpes zoster), bacteriële (inclusief
Listeria
en
Legionella)
en atypische mycobacteriële infecties. In een gepoolde dataset van klinische onderzoeken
14
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
In gecontroleerde onderzoeken bij patiënten met plaque psoriasis ontwikkelde ongeveer 13,6% van de
met LIFMIOR behandelde patiënten reacties op de plaats van injectie vergeleken met 3,4% van de
met placebo behandelde patiënten gedurende de eerste 12 weken van behandeling.
eg
is
tre
er
d
was de totale incidentie van opportunistische infecties 0,09% voor de 15.402 patiënten die LIFMIOR
kregen. De incidentie aangepast aan de duur van blootstelling was 0,06 gebeurtenissen per 100
patiëntjaren. In postmarketingervaring bestond ongeveer de helft van alle wereldwijde case reports
van opportunistische infecties uit invasieve schimmelinfecties. De meest voorkomende gerapporteerde
invasieve schimmelinfecties omvatten
Candida, Pneumocystis, Aspergillus
en
Histoplasma.
Invasieve
schimmelinfecties veroorzaakten meer dan de helft van de overlijdensgevallen onder patiënten die
opportunistische infecties ontwikkelden. De meerderheid van de meldingen met een fatale uitkomst
was bij patiënten met
Pneumocystis
pneumonie, ongespecificeerde systemische schimmelinfecties en
aspergillose (zie rubriek 4.4).
Auto-antilichamen
Van volwassen patiënten werd op meerdere tijdstippen serum getest op auto-antilichamen. Van de
patiënten met reumatoïde artritis die geëvalueerd werden op antinucleaire antilichamen (ANA) was
het percentage patiënten dat nieuwe positieve ANA ontwikkelde (1:40) hoger bij de met LIFMIOR
behandelde patiënten (11%) dan bij de met placebo behandelde patiënten (5%). Het percentage
patiënten dat nieuwe positieve anti-ds-DNA-antilichamen ontwikkelde was ook groter met radio-
immuunbepaling (15% van de patiënten die behandeld werden met LIFMIOR vergeleken met 4% van
de met placebo behandelde patiënten) en met de
Crithidia lucida-test
(3% van de met LIFMIOR
behandelde patiënten vergeleken met geen van de met placebo behandelde patiënten). Van de
patiënten die behandeld werden met LIFMIOR was de proportie die anti-cardiolipineantilichamen
ontwikkelde vergelijkbaar verhoogd vergeleken met de met placebo behandelde patiënten. De invloed
van langdurige behandeling met LIFMIOR op de ontwikkeling van auto-immuunziekten is onbekend.
Er zijn zeldzame meldingen geweest van patiënten, inclusief reumafactorpositieve patiënten, die
andere auto-antilichamen hebben ontwikkeld in samenhang met een lupusachtig syndroom of uitslag
welke qua klinische presentatie en biopsie vergelijkbaar is met subactieve huidlupus of discoïde
lupus.
Pancytopenie en aplastische anemie
Er waren postmarketingmeldingen van pancytopenie en aplastische anemie waarvan sommige een
fatale afloop hadden (zie rubriek 4.4).
Interstitiële longaandoening
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening bij patiënten die etanercept kregen, zonder
dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,06% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
frequentie (incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening 0,47% (frequentie soms). Er
waren postmarketingmeldingen van interstitiële longaandoening (inclusief pneumonitis en
longfibrose) waarvan sommige een fatale afloop hadden.
G
en
ee
sm
id
de
l
Gelijktijdige behandeling met anakinra
In onderzoeken waarin volwassen patiënten gelijktijdig behandeld werden met LIFMIOR en anakinra,
werd een hoger percentage ernstige infecties gevonden dan bij patiënten die alleen met LIFMIOR
behandeld werden en bij 2% van de patiënten (3/139) ontwikkelde zich neutropenie (absoluut aantal
neutrofielen < 1.000 / mm³). Eén neutropenische patiënt ontwikkelde cellulitis die na
ziekenhuisopname vanzelf verdween (zie rubrieken 4.4 en 4.5).
Verhoogde leverenzymen
In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle
indicaties, bedroeg de frequentie (incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen
bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,54%
(frequentie soms). In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken die
gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen 4,18% (frequentie vaak).
15
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Auto-immuunhepatitis
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze
gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,02% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
frequentie (incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis 0,24% (frequentie soms).
Pediatrische patiënten
Bijwerkingen bij pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In het algemeen waren de bijwerkingen bij kinderen met juveniele idiopathische artritis
overeenkomstig in frequentie en type met de bijwerkingen die gezien werden bij volwassenen.
Verschillen met volwassenen en andere speciale overwegingen staan beschreven in de volgende
paragrafen.
In één onderzoek met kinderen van 4 tot 17 jaar met juveniele idiopathische artritis liepen 43
van de 69 (62%) kinderen een infectie op terwijl ze LIFMIOR kregen gedurende 3 maanden van het
onderzoek (deel 1, open-label). De frequentie en ernst van de infecties was vergelijkbaar bij 58
patiënten die de 12 maanden durende open-label extensietherapie afgerond hadden. De typen en
proportie van bijwerkingen bij patiënten met juveniele idiopathische artritis waren gelijk aan die
gezien werden in onderzoeken met LIFMIOR bij volwassen patiënten met reumatoïde artritis en
waren merendeels licht. Verschillende bijwerkingen werden meer gerapporteerd bij 69 patiënten met
juveniele idiopathische artritis die gedurende 3 maanden LIFMIOR kregen dan bij de 349 volwassen
patiënten met reumatoïde artritis. Deze omvatten hoofdpijn (19% van de patiënten, 1,7 gebeurtenissen
per patiëntjaar), misselijkheid (9%, 1,0 gebeurtenis per patiëntjaar), buikpijn (19%, 0,74
gebeurtenissen per patiëntjaar) en braken (13%, 0,74 gebeurtenissen per patiëntjaar).
G
en
ee
sm
id
de
l
In klinisch onderzoek naar juveniele idiopathische artritis werden 4 gevallen van
macrofaagactivatiesyndroom gemeld.
Er zijn, afkomstig uit postmarketingbronnen, meldingen geweest van inflammatoire darmziekten en
uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR, waaronder een zeer klein aantal
gevallen van terugkerende klachten na wedertoediening (zie rubriek 4.4).
Bijwerkingen bij kinderen met plaque psoriasis
In een 48 weken durend onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met plaque
psoriasis waren de gemelde bijwerkingen vergelijkbaar met de bijwerkingen die in eerdere
onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis werden gezien.
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V.
ni
e
tl
an
g
16
er
ge
r
De typen infecties die werden gezien in klinisch onderzoek met patiënten van 2 tot 18 jaar met
juveniele idiopathische artritis waren meestal licht tot matig en kwamen overeen met de typen
infecties die vaak gezien worden bij poliklinische pediatrische patiënten. Ernstige bijwerkingen die
werden gerapporteerd, omvatten varicella met verschijnselen en symptomen van aseptische meningitis
die zonder sequela verdwenen (zie ook rubriek 4.4), appendicitis, gastro-enteritis,
depressie/persoonlijkheidsstoornis, huidulcus, oesofagitis/gastritis, septische shock door groep A-
streptokokken, diabetes mellitus type I en infectie van weke delen en postoperatieve wonden.
eg
is
tre
er
d
4.9
Overdosering
Er werd geen dosisbeperkende toxiciteit waargenomen gedurende klinisch onderzoek van patiënten
met reumatoïde artritis. De hoogst geëvalueerde dosering was een intraveneuze oplaaddosis van 32
mg/m
2
, gevolgd door subcutane doses van 16 mg/m
2
, tweemaal per week toegediend. Een patiënt met
reumatoïde artritis diende zichzelf per ongeluk gedurende 3 weken tweemaal per week 62 mg
LIFMIOR subcutaan toe zonder bijwerkingen te ervaren.
Er is geen antidotum bekend voor LIFMIOR.
5.
5.1
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
Farmacodynamische eigenschappen
G
en
ee
sm
id
de
l
TNF en lymfotoxine bestaan voornamelijk als homotrimeren, waarbij hun biologische activiteit
afhankelijk is van cross-linking aan celoppervlakgebonden TNFR’s. Dimere oplosbare receptoren
zoals etanercept bezitten een grotere affiniteit voor TNF dan monomere receptoren en zijn aanzienlijk
sterkere competitieve remmers van de binding van TNF aan zijn cellulaire receptor. Daarenboven
zorgt het gebruik van een immunoglobuline-Fc-regio als fusie-element in de constructie van een
dimere receptor voor een langere serumhalfwaardetijd.
Werkingsmechanisme
Veel aspecten van de gewrichtspathologie in reumatoïde artritis en spondylitis ankylopoetica en de
huidpathologie van plaque psoriasis worden gemedieerd door pro-inflammatoire moleculen die met
elkaar verbonden worden in een netwerk dat onder controle staat van TNF. Het werkingsmechanisme
van etanercept berust vermoedelijk op een competitieve remming van TNF-binding aan de
celoppervlakgebonden TNFR; hierdoor wordt een door TNF-gemedieerde cellulaire respons
voorkomen door TNF biologisch inactief te maken. Mogelijk kan etanercept ook biologische
responsen moduleren die worden gecontroleerd door additionele, later in het ontstekingsproces
werkende moleculen (bijvoorbeeld cytokines, adhesiemoleculen of proteïnasen) die door TNF worden
geïnduceerd of gereguleerd.
Klinische werkzaamheid en veiligheid
Deze paragraaf geeft gegevens weer van vier gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken met
volwassenen met reumatoïde artritis, één onderzoek met volwassenen met arthritis psoriatica, één
onderzoek met volwassenen met spondylitis ankylopoetica, één onderzoek met volwassenen met niet-
radiografische axiale spondyloartritis, 4 onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis, drie
onderzoeken met juveniele idiopathische artritis en één onderzoek met kinderen met plaque psoriasis.
ni
e
tl
Etanercept is een competitieve remmer van de TNF-binding aan de receptoren op het celoppervlak en
remt daarmee de biologische activiteit van TNF. TNF en lymfotoxine zijn pro-inflammatoire
cytokinen die met twee verschillende receptoren van het celoppervlak binden: de 55-kilodalton (p55)
en 75-kilodalton (p75) tumornecrosefactorreceptoren (TNFR’s). Beide TNFR’s bestaan van nature in
membraangebonden en oplosbare vormen. Van oplosbare TNFR’s wordt verondersteld dat zij de
biologische activiteit van TNF reguleren.
an
g
17
er
ge
r
Tumornecrosefactor (TNF) is een dominant cytokine in het ontstekingsproces van reumatoïde artritis.
Verhoogde spiegels van TNF zijn ook gevonden in het synovium en psoriatische plaques van
patiënten met arthritis psoriatica en in het serum en synoviale weefsel van patiënten met spondylitis
ankylopoetica. Bij plaque psoriasis leidt infiltratie door ontstekingscellen waaronder T-cellen tot
verhoogde TNF-spiegels in psoriatische laesies vergeleken met spiegels in onaangetaste huid.
eg
is
Farmacotherapeutische categorie: Immunosuppressieve middelen, Tumornecrosefactor-alfa-(TNF-α-)
remmers, ATC code: L04AB01
tre
er
d
Volwassen patiënten met reumatoïde artritis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vastgesteld in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek. Het onderzoek evalueerde 234 volwassen patiënten met actieve
reumatoïde artritis (RA) die niet gereageerd hadden op therapie met ten minste één maar niet meer
dan vier ‘disease-modifying antirheumatic drugs’ (DMARD’s). Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR
of placebo werden tweemaal per week subcutaan toegediend gedurende 6 opeenvolgende maanden.
De resultaten van dit gecontroleerde onderzoek werden uitgedrukt in een percentage verbetering in
reumatoïde artritis volgens responscriteria van het
American College of Rheumatology
(ACR).
ACR 20- en 50-responsen kwamen meer voor bij patiënten die behandeld werden met LIFMIOR na 3
en 6 maanden dan bij patiënten die behandeld werden met placebo (ACR 20: LIFMIOR 62% en 59%,
placebo 23% en 11% na respectievelijk 3 en 6 maanden; ACR 50: LIFMIOR 41% en 40%, placebo
8% en 5% na respectievelijk 3 en 6 maanden; p≤0,01 LIFMIOR versus placebo op alle tijdstippen
voor zowel ACR 20- als ACR 50-responsen).
G
en
ee
sm
id
de
l
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vergeleken met methotrexaat in een derde gerandomiseerd
actief-gecontroleerd onderzoek met geblindeerde radiografische evaluaties als primair eindpunt bij
632 volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis (minder dan 3 jaar ziekteduur), die nooit met
methotrexaat behandeld waren. Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR werden tweemaal per week
gedurende maximaal 24 maanden subcutaan toegediend. De doses methotrexaat werden verhoogd van
7,5 mg per week tot een maximum van 20 mg per week gedurende de eerste 8 weken van de trial en
voortgezet tot maximaal 24 maanden. De klinische verbetering, waaronder intrede van werking binnen
2 weken, die gezien werd met 25 mg LIFMIOR was vergelijkbaar met de vorige twee onderzoeken en
bleef in stand tot 24 maanden. Bij aanvang hadden patiënten een matige graad van invaliditeit, met
gemiddelde HAQ-scores van 1,4 tot 1,5. Behandeling met 25 mg LIFMIOR resulteerde in een
substantiële verbetering na 12 maanden, waarbij ongeveer 44% van de patiënten een normale HAQ-
score (lager dan 0,5) bereikte. Dit voordeel werd behouden in het tweede jaar van dit onderzoek.
In dit onderzoek werd structurele schade van de gewrichten radiografisch bepaald en weergegeven als
verandering in de
Total Sharp Score
(TSS) en zijn componenten de
Erosion Score
en de
Joint Space
Narrowing Score
(JSN). Radiografieën van handen/polsen en voeten werden gelezen bij aanvang en
na 6, 12 en 24 maanden. De dosis van 10 mg LIFMIOR had consequent minder effect op structurele
schade dan 25 mg. LIFMIOR 25 mg was significant beter dan methotrexaat met betrekking tot
Erosion Scores
zowel na 12 maanden als na 24 maanden. De verschillen tussen methotrexaat en
LIFMIOR in TSS en JSN waren niet statistisch significant. De resultaten zijn weergegeven in de
onderstaande afbeelding.
18
ni
e
Na het beëindigen van de behandeling met LIFMIOR kwamen de symptomen van artritis over het
algemeen binnen een maand terug. Uit resultaten van open-labelonderzoeken bleek dat het opnieuw
starten van de behandeling met LIFMIOR na een onderbreking van maximaal 24 maanden resulteerde
in gelijke omvang van de respons als bij patiënten die LIFMIOR kregen zonder onderbreking van de
therapie. In open-label verlengde behandelingsonderzoeken waarin patiënten LIFMIOR kregen
toegediend zonder onderbreking, werden aanhoudende duurzame responsen waargenomen tot 10 jaar.
tl
an
g
Ongeveer 15% van de patiënten die LIFMIOR kregen bereikte een ACR 70-respons in maand 3 en
maand 6, vergeleken met minder dan 5% in de placeboarm. Onder patiënten die LIFMIOR kregen,
verscheen de klinische respons meestal binnen 1 tot 2 weken na het begin van de therapie en bijna
altijd binnen 3 maanden. Een dosisrespons werd gezien: resultaten met 10 mg lagen tussen placebo en
25 mg in. LIFMIOR was significant beter dan placebo in zowel alle componenten van de ACR-criteria
als andere maten voor RA-ziekteactiviteit die niet zijn geïncludeerd in de ACR-responscriteria, zoals
ochtendstijfheid. Een
Health Assessment Questionnaire
(HAQ), inclusief invaliditeit, vitaliteit,
mentale gezondheid, algemene gezondheidstoestand en subdomeinen van artritisgerelateerde
gezondheidstoestand werd elke 3 maanden afgenomen gedurende het onderzoek. Alle subdomeinen
van de HAQ waren verbeterd bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR vergeleken met
controlepatiënten na 3 en 6 maanden.
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Radiografische progressie: vergelijking van LIFMIOR vs. methotrexaat bij patiënten met RA
die <3 jaar voortduurt
2.5
12 Months
2.5
2.0
Change from Baseline
2.2
24 Months
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
1.3
0.8
0.9
0.4*
0.4 0.4
1.5
1.0
1.2
1.3
0.6*
0.5
0.0
0.6
TSS
Erosions
JSN
MTX
LIFMIOR 25 mg
*p < 0.05
TSS
Erosions
Patiënten in de therapiegroep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg hadden significant
hogere ACR 20-, ACR 50- en ACR 70-responsen en verbetering van DAS- en HAQ-scores na zowel
24 en 52 weken dan patiënten in elk van beide monotherapiegroepen (resultaten zijn weergegeven in
de onderstaande tabel). Significante voordelen van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat in
vergelijking met monotherapie van LIFMIOR of van methotrexaat werden ook na 24 maanden
waargenomen.
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
In een ander actief-gecontroleerd, dubbelblind, gerandomiseerd onderzoek werden klinische
werkzaamheid, veiligheid en radiografische progressie bij RA-patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR alleen (tweemaal per week 25 mg), methotrexaat alleen (7,5 tot 20 mg per week, mediane
dosis 20 mg) en de combinatie van LIFMIOR en methotrexaat gelijktijdig gestart, vergeleken bij 682
volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis die 6 maanden tot 20 jaar voortduurde (mediaan 5
jaar) en die een minder dan bevredigende respons hadden op ten minste 1 ‘disease-modifying
antirheumatic drug’ (DMARD) anders dan methotrexaat.
19
er
ge
r
eg
is
tre
JSN
er
d
0.9
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
Na 12 maanden was de radiografische progressie significant minder in de LIFMIOR-groep dan in de
methotrexaatgroep, terwijl de combinatie significant beter was dan beide monotherapieën wat betreft
vertraging van radiografische progressie (zie onderstaande afbeelding).
tl
an
g
a: Patiënten die het onderzoek van 12 maanden niet voltooiden zijn als non-responders
beschouwd.
b: Waarden voor
Disease Activity Score
(DAS) zijn gemiddelden.
c: Remissie is gedefinieerd als DAS < 1,6
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: † = p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. methotrexaat en
= p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. LIFMIOR
20
er
ge
r
HAQ
Uitgangswaarde
Week 52
1,7
1,1
1,7
1,0
eg
is
1,8
0,8
†,
DAS
Aanvangsscore
b
Week 52-score
b
Remissie
c
5,5
3,0
14%
5,7
3,0
18%
5,5
2,3
†,
37%
†,
tre
er
d
Klinische werkzaamheidsresultaten bij 12 maanden: vergelijking van LIFMIOR vs.
methotrexaat vs. LIFMIOR in combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6
maanden tot 20 jaar voortduurt
LIFMIOR +
Methotrexaat
LIFMIOR
methotrexaat
Eindpunt
(n = 228)
(n = 223)
(n = 231)
a
ACR-responsen
ACR 20
58,8%
65,5%
74,5%
†,
ACR 50
36,4%
43,0%
63,2%
†,
ACR 70
16,7%
22,0%
39,8%
†,
Radiografische progressie: vergelijking van LIFMIOR vs. methotrexaat vs. LIFMIOR in
combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6 maanden tot 20 jaar voortduurt
(resultaten na 12 maanden)
G
en
ee
sm
id
de
l
Ook werden er significante voordelen voor de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat in
vergelijking met de LIFMIOR-monotherapie of methotrexaatmonotherapie geobserveerd na 24
maanden. Hiermee vergelijkbaar zijn significante voordelen van LIFMIOR-monotherapie in
vergelijking met methotrexaatmonotherapie ook na 24 maanden geobserveerd.
In een analyse waarin alle patiënten als progressief werden beschouwd die om welke reden dan ook
met het onderzoek waren gestopt, was het percentage patiënten zonder progressie (TSS-verandering ≤
0,5) na 24 maanden hoger in de groep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg dan in de
groepen die alleen LIFMIOR of alleen methotrexaat kregen (respectievelijk 62%, 50% and 36%;
p<0,05). Het verschil tussen alleen LIFMIOR en alleen methotrexaat was ook significant (p<0,005).
Onder de patiënten die de volledige 24 maanden van de therapie in het onderzoek hadden afgemaakt,
waren de percentages van patiënten zonder progressie respectievelijk 78%, 70% en 61%.
De veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee subcutane injecties van 25 mg), eenmaal
per week toegediend, werden geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek met
420 patiënten met actieve RA. In dit onderzoek kregen 53 patiënten placebo, 214 patiënten kregen
eenmaal per week 50 mg LIFMIOR en 153 patiënten kregen tweemaal per week 25 mg LIFMIOR. De
veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van de twee LIFMIOR-behandelingsregimes waren na 8
weken vergelijkbaar in hun effect op verschijnselen en symptomen van RA; data na 16 weken
vertoonden geen vergelijkbaarheid (non-inferioriteit) tussen de twee therapieën.
Volwassen patiënten met arthritis psoriatica
De werkzaamheid van LIFMIOR was vastgesteld in een gerandomiseerd dubbelblind
placebogecontroleerd onderzoek bij 205 patiënten met arthritis psoriatica. Patiënten hadden een
leeftijd tussen 18 en 70 jaar en hadden actieve arthritis psoriatica ( 3 gezwollen gewrichten en
3
21
ni
e
tl
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: * = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR vs.
methotrexaat, † = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR + methotrexaat vs.
methotrexaat en
= p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR + methotrexaat vs.
LIFMIOR
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Responsen van patiënten met arthritis psoriatica in een
placebogecontroleerde trial
Percentage van patiënten
Placebo
LIFMIOR
a
Arthritis psoriatica-respons
ACR 20
Maand 3
Maand 6
ACR 50
Maand 3
Maand 6
ACR 70
Maand 3
Maand 6
PsARC
Maand 3
Maand 6
n = 104
15
13
4
4
0
1
31
23
n = 101
an
g
tl
ni
e
ee
sm
id
de
l
a: 25 mg LIFMIOR subcutaan tweemaal per week
b: p < 0,001, LIFMIOR vs. placebo
c: p < 0,01, LIFMIOR vs. placebo
G
en
Bij de patiënten met arthritis psoriatica die LIFMIOR kregen waren de klinische responsen duidelijk
bij de eerste controle (na 4 weken) en bleven gehandhaafd gedurende 6 maanden van behandeling.
LIFMIOR was significant beter dan placebo in alle maten van ziekteactiviteit (p<0,001) en de
responsen waren vergelijkbaar met en zonder gelijktijdige methotrexaattherapie. De kwaliteit van
leven bij patiënten met arthritis psoriatica werd op ieder tijdspunt bepaald met behulp van de
invaliditeitsindex van de HAQ. De invaliditeitsindexscore was significant verbeterd op alle
tijdspunten bij patiënten met arthritis psoriatica die behandeld werden met LIFMIOR, in vergelijking
met placebo (p<0,001).
Radiografische veranderingen werden in het arthritis psoriatica onderzoek geëvalueerd.
Radiografische beelden van handen en polsen werden verkregen bij aanvang en na 6, 12 en 24
22
er
ge
r
59
b
50
b
38
b
37
b
11
b
9
c
72
b
70
b
eg
is
tre
Klinische responsen werden uitgedrukt in percentages van patiënten die de ACR 20-, 50- en 70-
respons bereikten en percentages met verbetering van
Psoriatic Artritis Respons Criteria
(PsARC).
De resultaten zijn samengevat in de onderstaande tabel.
er
d
gevoelige gewrichten) in ten minste één van de volgende vormen: (1) distale interfalangeale (DIP)
betrokkenheid; (2) polyarticulaire artritis (afwezigheid van reumatoïde nodules en aanwezigheid van
psoriasis); (3) arthritis mutilans; (4) asymmetrische arthritis psoriatica; of (5) spondylitisachtige
ankylose. De patiënten hadden ook plaque psoriasis met een kwalificerende doellaesie
2 cm in
diameter. De patiënten werden eerder behandeld met NSAID’s (86%), DMARD’s (80%), en
corticosteroïden (24%). Patiënten die op dat moment behandeld werden met methotrexaat (stabiel
gedurende
2 maanden) konden een stabiele dosis methotrexaat
25 mg/week blijven gebruiken.
Gedurende 6 maanden werden tweemaal per week subcutaan doses toegediend van 25 mg LIFMIOR
(gebaseerd op dosisbepalingsonderzoeken bij patiënten met reumatoïde artritis). Aan het eind van het
dubbelblinde onderzoek konden de patiënten deelnemen aan een langetermijn open-label
verlengingsonderzoek voor een totale duur van maximaal 2 jaar.
maanden. De gemodificeerde TSS na 12 maanden is weergegeven in onderstaande tabel. In een
analyse, waarin van alle patiënten uit het onderzoek die om welke reden dan ook uitvielen werd
aangenomen dat er progressie was, was het percentage patiënten zonder progressie (TSS verandering
0,5) na 12 maanden groter in de LIFMIOR-groep vergeleken met de placebogroep (73% vs. 47%
respectievelijk, p
0,001). Het effect van LIFMIOR op radiografische progressie werd gehandhaafd
bij patiënten waarbij de behandeling werd voortgezet gedurende het tweede jaar. De vertraging van
perifere gewrichtsschade werd waargenomen bij patiënten met polyarticulaire symmetrische
gewrichtsaandoeningen.
Gemiddelde (SF) verandering in totale
Sharp-Score
op jaarbasis ten opzichte van de
uitgangswaarde
Placebo
Etanercept
Tijd
(n = 104)
(n = 101)
Maand 12
1,00 (0,29)
-0,03 (0,09)
a
SF = standaardfout.
a. p = 0,0001.
Er is onvoldoende bewijs voor de werkzaamheid van LIFMIOR bij patiënten met spondylitis
ankylopoetica-achtige en arthritis mutilans psoriatische artropathieën vanwege het kleine aantal
patiënten dat werd bestudeerd.
Er is geen onderzoek uitgevoerd onder patiënten met arthritis psoriatica waarbij gebruik werd
gemaakt van het doseringsregime van 50 mg eenmaal per week. Bewijs van werkzaamheid van het
doseringsregime van eenmaal per week bij deze patiëntenpopulatie is gebaseerd op data uit het
onderzoek bij patiënten met spondylitis ankylopoetica.
Volwassen patiënten met spondylitis ankylopoetica
De werkzaamheid van LIFMIOR bij spondylitis ankylopoetica werd onderzocht in 3
gerandomiseerde, dubbelblinde onderzoeken die de toediening van tweemaal per week 25 mg
LIFMIOR vergeleken met placebo. In totaal werden er 401 patiënten geïncludeerd waarvan er 203
werden behandeld met LIFMIOR. In de grootste van deze onderzoeken (n=277) werden patiënten
geïncludeerd in de leeftijd van 18 tot 70 jaar met actieve spondylitis ankylopoetica gedefinieerd als
scores op een visuele analoge schaal (VAS) van
30 voor de gemiddelde duur en intensiteit van
ochtendstijfheid plus VAS-scores van
30 voor ten minste 2 van de volgende 3 parameters: algemene
beoordeling van de patiënt; gemiddelde van VAS-waarden voor nachtelijke pijn in de rug en totale
pijn in de rug; gemiddelde van 10 vragen over de
Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index
(BASFI). Patiënten die DMARD’s, NSAID’s of corticosteroïden toegediend kregen konden hiermee
doorgaan met stabiele doses. Patiënten met algehele ankylopoetica van de wervelkolom werden niet
geïncludeerd in het onderzoek. Doses van 25 mg LIFMIOR (gebaseerd op dosisbepalingsonderzoeken
bij patiënten met reumatoïde artritis) of placebo werden gedurende 6 maanden tweemaal per week
subcutaan toegediend bij 138 patiënten.
G
en
ee
sm
id
de
l
De primaire maat voor werkzaamheid (ASAS 20) was een
20%
verbetering op ten minste 3 van de 4
Assessment in Ankylosing Spondylitis-(ASAS-)gebieden
(algemene beoordeling van de patiënt, pijn in
de rug, BASFI en ontsteking) en afwezigheid van verslechtering op het overige gebied. ASAS 50- en
ASAS 70-responsen gebruikten dezelfde criteria met respectievelijk een verbetering van 50% en een
verbetering van 70%. Vergeleken met placebo resulteerde de behandeling met LIFMIOR al vanaf 2
weken na de start van de therapie in een significante verbetering van de ASAS 20, ASAS 50 en ASAS
70.
ni
e
tl
an
g
23
er
ge
r
Behandeling met LIFMIOR resulteerde in verbetering van lichamelijk functioneren gedurende de
dubbelblinde periode en dit voordeel werd gehandhaafd gedurende de blootstelling op langere termijn
van maximaal 2 jaar.
eg
is
tre
er
d
Responsen van patiënten met spondylitis ankylopoetica in
een placebogecontroleerd onderzoek
Percentage van patiënten
Placebo
LIFMIOR
n = 139
n = 138
G
en
ee
sm
id
de
l
In een vierde onderzoek werden de veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee 25 mg
subcutane injecties) eenmaal per week toegediend versus 25 mg LIFMIOR tweemaal per week
toegediend geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek onder 356 patiënten met
actieve spondylitis ankylopoetica. De veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van het eenmaal per
week 50 mg doseringsregime en het tweemaal per week 25 mg doseringsregime waren vergelijkbaar.
Volwassen patiënten met niet-radiografische axiale spondyloartritis
De werkzaamheid van LIFMIOR bij patiënten met niet-radiografische axiale spondyloartritis (nr-
AxSpa) werd onderzocht in een gerandomiseerd, 12 weken durend, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek. In het onderzoek werden 215 volwassen patiënten geëvalueerd
(aangepaste
intent-to-treat-populatie)
met actieve nr-AxSpa (18 tot 49 jaar oud), gedefinieerd als die
patiënten die voldeden aan de ASAS-classificatiecriteria voor axiale spondyloartritis, maar die niet
voldeden aan de gewijzigde New York criteria voor AS. Patiënten dienden ook een ontoereikende
respons op of intolerantie voor twee of meer NSAID’s te hebben. In de dubbelblinde periode kregen
patiënten gedurende 12 weken wekelijks 50 mg LIFMIOR of placebo. De primaire maat voor
werkzaamheid (ASAS 40) was een verbetering van 40% op minstens drie van de vier ASAS-gebieden
en afwezigheid van verslechtering op het overige gebied. De dubbelblinde periode werd gevolgd door
een open-label periode waarin alle patiënten gedurende nog eens 92 weken wekelijks 50 mg
LIFMIOR kregen. De ontsteking werd bij aanvang van het onderzoek (uitgangswaarde) en in week 12
en in week 104 beoordeeld aan de hand van MRI’s van het sacro-iliacaal gewricht en de wervelkolom.
Vergeleken met placebo resulteerde de behandeling met LIFMIOR in een statistisch significante
verbetering van de ASAS 40, ASAS 20 en ASAS 5/6. Er werd ook een significante verbetering
waargenomen voor de ASAS gedeeltelijke remissie en voor BASDAI 50. Onderstaande tabel geeft de
resultaten van week 12 weer.
24
ni
e
tl
Vergelijkbare resultaten werden verkregen in 2 kleinere onderzoeken van spondylitis ankylopoetica.
an
g
Bij patiënten met spondylitis ankylopoetica die LIFMIOR toegediend kregen waren de klinische
responsen aanwezig bij de eerste controle (na 2 weken) en bleven gedurende 6 maanden therapie
gehandhaafd. Responsen waren vergelijkbaar bij patiënten die wel of geen gelijktijdige therapie
kregen bij aanvang.
er
ge
r
Spondylitis ankylopoetica-
respons
ASAS 20
2 weken
22
3 maanden
27
6 maanden
23
ASAS 50
2 weken
7
3 maanden
13
6 maanden
10
ASAS 70
2 weken
2
3 maanden
7
6 maanden
5
a: p < 0,001, LIFMIOR vs. placebo
b: p = 0,002, LIFMIOR vs. placebo
eg
is
12
b
29
b
28
b
24ª
45ª
42ª
tre
er
d
46ª
60ª
58ª
G
en
ee
sm
id
de
l
Patiënten met nr-AxSpa die LIFMIOR kregen, hadden een duidelijke klinische respons bij het eerste
bezoek (2 weken). Deze bleef gehandhaafd tijdens de 2 jaar durende therapie. De verbeteringen in
gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven en fysieke functie bleven ook gehandhaafd tijdens de 2
jaar durende therapie. De gegevens van deze 2-jarige periode lieten geen nieuwe
veiligheidsbevindingen zien. In week 104 waren 8 patiënten gevorderd tot een bilaterale graad 2-
score. Deze score is vastgesteld met behulp van spinale radiografie volgens de gewijzigde New York
radiologische criteria, wat een indicatie is voor axiale spondylartropathie.
Volwassen patiënten met plaque psoriasis
LIFMIOR wordt aanbevolen voor gebruik bij patiënten zoals gedefinieerd in rubriek 4.1. Patiënten
met “onvoldoende respons” in de doelpopulatie worden gedefinieerd als onvoldoende respons (PASI
<50 of PGA minder dan goed) of verergering van de ziekte tijdens de behandeling, en die adequaat
gedoseerd werden gedurende een voldoende lange periode om respons te beoordelen met ten minste
elk van de drie voornaamste beschikbare systemische therapieën.
De werkzaamheid van LIFMIOR versus andere systemische therapieën bij patiënten met matige tot
ernstige psoriasis (responsief op andere systemische therapieën) is niet geëvalueerd in onderzoeken
met een directe vergelijking tussen LIFMIOR met andere systemische therapieën. In plaats daarvan
zijn de veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR onderzocht in vier gerandomiseerde, dubbelblinde,
placebogecontroleerde onderzoeken. Het primaire eindpunt voor werkzaamheid in alle vier de
onderzoeken was de proportie van de patiënten per behandelgroep dat PASI 75 bereikt had (ten
minste een verbetering van 75% in de
Psoriasis Area and Severity Index-score
vanaf aanvang) na 12
weken.
Onderzoek 1 was een fase II-onderzoek bij patiënten ≥ 18 jaar met actieve maar klinisch stabiele
plaque psoriasis waar ≥10% van het lichaamsoppervlak bij betrokken was. Honderdtwaalf (112)
ni
e
tl
an
g
LIFMIOR vertoonde een statistisch significante grotere verbetering in week 12 ten opzichte van de
uitgangswaarde in vergelijking met placebo bij de meeste vragenlijsten over gezondheidsgerelateerde
levenskwaliteit en fysieke functie, waaronder BASFI (Bath
Ankylosing Spondylitis Functional Index),
score voor EuroQol 5D algemene gezondheidstoestand en score voor SF-36 fysieke component.
25
er
ge
r
In week 12 werd er een statistisch significante verbetering waargenomen in de SPARCC
(Spondyloarthritis
Research Consortium of Canada)-score
voor het sacro-iliacaal (SI-) gewricht zoals
gemeten aan de hand van MRI bij patiënten die LIFMIOR kregen. De gecorrigeerde gemiddelde
verandering ten opzichte van de uitgangswaarde was 3,8 voor patiënten behandeld met LIFMIOR
(n=95) versus 0,8 voor patiënten behandeld met placebo (n=105) (p<0,001). In week 104 was de
gemiddelde verandering ten opzichte van de uitgangswaarde in de SPARCC-score, zoals gemeten aan
de hand van MRI bij alle met LIFMIOR behandelde patiënten, 4,64 voor het SI-gewricht (n=153) en
1,40 voor de wervelkolom (n=154).
eg
is
tre
Werkzaamheidsrespons in placebogecontroleerd onderzoek naar nr-AxSpa: percentage
patiënten dat de eindpunten bereikte
Dubbelblinde klinische responsen in
Placebo
LIFMIOR
week 12
n = 106 tot 109*
n = 103 tot 105*
ASAS** 40
15,7
32,4
b
ASAS 20
36,1
52,4
c
ASAS 5/6
10,4
33,0
a
ASAS gedeeltelijke remissie
11,9
24,8
c
BASDAI***50
23,9
43,8
b
*Van sommige patiënten werden de volledige gegevens voor elk eindpunt niet ontvangen
**ASAS =
Assessments in Spondyloarthritis International Society
***Bath
Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index
a: p <0,001; b:<0,01 en c:<0,05; respectievelijk tussen LIFMIOR en placebo
er
d
patiënten werden gerandomiseerd en kregen tweemaal per week een dosis van 25 mg LIFMIOR
(n=57) of placebo (n=55) gedurende 24 weken.
Onderzoek 2 evalueerde 652 patiënten met chronische plaque psoriasis met gebruik van dezelfde
inclusiecriteria als in onderzoek 1 met de toevoeging van een minimale
Psoriasis Area and Severity
Index
(PASI) van 10 bij de screening. LIFMIOR werd toegediend in doseringen van eenmaal per
week 25 mg, tweemaal per week 25 mg of tweemaal per week 50 mg gedurende 6 opeenvolgende
maanden. Gedurende de eerste 12 weken van de dubbelblinde behandelingsperiode kregen de
patiënten placebo of één van de drie bovengenoemde LIFMIOR-doseringen. Na 12 weken van
behandeling begonnen de patiënten in de placebogroep een geblindeerde behandeling met LIFMIOR
(25 mg tweemaal per week); patiënten in de actieve behandelingsgroepen continueerden tot week 24
de dosis waarvoor zij oorspronkelijk gerandomiseerd waren.
G
en
ee
sm
id
de
l
Respons
(%)
PASI 50
PASI 75
DSGA
b
,
schoon
of bijna
schoon
5
34* 39 49* 55
4
39*
57*
4
39*
64
*p
0,0001 vergeleken met placebo
a.
Er zijn in onderzoeken 2 en 4 geen statistische vergelijkingen met placebo gemaakt in week 24 omdat de
oorspronkelijke placebogroep vanaf week 13 tot week 24 25 mg LIFMIOR 2x/week of 50 mg eenmaal per
week kreeg.
b.
Dermatologist Static Global Assessment.
Schoon of bijna schoon gedefinieerd als 0 of 1 op een schaal
van 0 tot 5.
Onder de patiënten met plaque psoriasis die LIFMIOR kregen, waren tijdens het eerste bezoek (2
weken) significante responsen zichtbaar ten opzichte van placebo, die gehandhaafd bleven gedurende
24 weken van therapie.
Responsen van patiënten met psoriasis in onderzoeken 2, 3 en 4
---------------Onderzoek 2------------- -------------Onderzoek 3------------ --------------Onderzoek 4-------------
----------LIFMIOR-------
--------LIFMIOR-----
-------LIFMIOR------
25 mg
50 mg
25 mg
50 mg
50 mg 50 mg
Placebo 2x/week
2x/week Placebo 2x/week 2x/week Placebo 1x/week 1x/week
n = 96
n = 90
n = 166 n = n = n = n = n = 193 n = 196 n = 196 n = 46
wk 12
wk 12
wk 12
wk 12
wk 24
a
wk 12 162 162 164 164 wk 12
wk wk wk wk
12 24
a
12 24
a
14
58* 70 74* 77
9
64*
77*
9
69*
83
4
34* 44 49* 59
3
34*
49*
2
38*
71
ni
e
tl
an
g
Bij onderzoek 1 bereikte van de met LIFMIOR behandelde groep patiënten een significant grotere
proportie patiënten een PASI 75-respons na 12 weken (30%) vergeleken met de placebogroep (2%)
(p< 0,0001). Na 24 weken, had 56% van de patiënten in de met LIFMIOR behandelde groep de PASI
75 bereikt vergeleken met 5% van de met placebo behandelde patiënten. De belangrijkste resultaten
uit onderzoek 2, 3 en 4 staan hieronder vermeld.
26
er
ge
r
Onderzoek 4 evalueerde 142 patiënten en had vergelijkbare inclusiecriteria als onderzoeken 2 en 3.
Patiënten in dit onderzoek kregen een dosis van 50 mg LIFMIOR of placebo eenmaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label 50 mg LIFMIOR eenmaal per week
gedurende 12 additionele weken.
eg
is
Onderzoek 3 evalueerde 583 patiënten en had dezelfde inclusiecriteria als onderzoek 2. Patiënten in
dit onderzoek kregen een dosis van 25 mg of 50 mg LIFMIOR of placebo tweemaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label tweemaal per week 25 mg LIFMIOR
voor nog eens 24 weken.
tre
er
d
Onderzoek 2 had ook een geneesmiddelvrije periode gedurende welke bij patiënten die na 24 weken
een PASI-verbetering van ten minste 50% bereikten de behandeling werd gestopt. Patiënten werden
geobserveerd zonder behandeling voor het voorkomen van rebound (PASI
150% van de basis) en
voor de tijd tot relapse (gedefinieerd als verlies van ten minste de helft van de verbetering bereikt
tussen het begin en week 24). Gedurende de geneesmiddelvrije periode keerden de symptomen van
psoriasis geleidelijk terug met een gemiddelde tijd tot terugkeer van de ziekte van 3 maanden.
Er werden geen opvlamming als reboundeffect en geen aan psoriasis gerelateerde ernstige
bijwerkingen waargenomen. Er was enig bewijs om een goed effect van LIFMIOR te ondersteunen
van herhalingsbehandeling met LIFMIOR van patiënten met initiële respons op de behandeling.
In open-label langetermijnonderzoeken (tot 34 maanden) waarin LIFMIOR werd gegeven zonder
onderbreking hielden de klinische responsen aan en de veiligheid was vergelijkbaar met die gevonden
in kortetermijnonderzoeken.
Uit een analyse van klinische studiegegevens bleek dat er geen ‘baseline’ ziektekarakteristieken zijn
die artsen zouden kunnen helpen bij het kiezen van de meest geschikte doseringmogelijkheid
(onderbroken of continue). Dientengevolge dient de keuze voor onderbroken of continue behandeling
te zijn gebaseerd op het oordeel van de arts en de individuele behoeften van de patiënt.
Antilichamen tegen LIFMIOR
In het serum van een aantal met etanercept behandelde personen zijn antilichamen tegen etanercept
aangetoond. Deze antilichamen zijn allemaal niet-neutraliserend en zijn in het algemeen van
voorbijgaande aard. Er lijkt geen correlatie te bestaan tussen antilichaamvorming en klinisch effect of
bijwerkingen.
In klinisch onderzoek tot 12 maanden bij personen die met toegelaten doses etanercept werden
behandeld, waren de cumulatieve percentages van anti-etanercept-antilichamen ongeveer 6% van de
personen met reumatoïde artritis, 7,5% van de personen met arthritis psoriatica, 2,0% van de personen
met spondylitis ankylopoetica, 7% van de personen met psoriasis, 9,7% van de kinderen met psoriasis
en 4,8% van de personen met juveniele idiopathische artritis.
G
en
ee
sm
id
de
l
Zoals verwacht neemt in langetermijnonderzoeken (tot 3,5 jaar) het aandeel van personen die
antilichamen tegen etanercept ontwikkelden met de tijd toe. Vanwege hun voorbijgaande aard was de
incidentie van antilichamen die bij elke meting werd bepaald echter gewoonlijk minder dan 7% bij
personen met reumatoïde artritis en bij personen met psoriasis.
In een langetermijnonderzoek naar psoriasis waarbij patiënten tweemaal per week 50 mg gedurende
96 weken kregen, was de incidentie van antilichamen, die werden waargenomen bij elke meting, tot
ongeveer 9%.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR zijn vastgesteld in een tweedelig onderzoek met 69
kinderen met polyarticulair-verlopende juveniele idiopathische artritis waarbij de juveniele
27
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
In onderzoek 4 bereikte in de met LIFMIOR behandelde groep een grotere proportie patiënten PASI
75 na 12 weken (38%) vergeleken met de placebogroep (2%) (p<0,0001). Voor patiënten die
gedurende het hele onderzoek 50 mg eenmaal per week kregen, bleven de werkzaamheidsresponsen
verbeteren: 71% van de patiënten bereikte PASI 75 na 24 weken.
eg
is
tre
Bij onderzoek 3 behield de meerderheid van de patiënten (77%) die initieel gerandomiseerd waren op
50 mg tweemaal per week en waarvan de dosis in week 12 tot 25 mg tweemaal per week verlaagd
werd hun PASI 75-respons tot week 36. Voor patiënten die 25 mg tweemaal per week kregen
gedurende het hele onderzoek zette de verbetering in respons zich door tussen week 12 en 36.
er
d
G
en
ee
sm
id
de
l
Langetermijnveiligheid van LIFMIOR-monotherapie (n=103), LIFMIOR plus methotrexaat (n=294),
of methotrexaatmonotherapie (n=197) is beoordeeld tot 3 jaar in een register van 594 kinderen van 2
tot 18 jaar oud met juveniele idiopathische artritis, van wie 39 kinderen 2 tot 3 jaar oud waren. Alles
beschouwd werden infecties vaker gerapporteerd bij patiënten die behandeld zijn met etanercept in
vergelijking met methotrexaat alleen (3,8 versus 2%), en de met etanercept geassocieerde infecties
waren ernstiger van aard.
In een ander open-label, eenarmig onderzoek zijn 60 patiënten met uitgebreide oligoartritis (15
patiënten van 2 tot 4 jaar, 23 patiënten van 5 tot 11 jaar en 22 patiënten van 12 tot 17 jaar), 38
patiënten met enthesitis-gerelateerde artritis (12 tot 17 jaar) en 29 patiënten met arthritis psoriatica
(12 tot 17 jaar) behandeld met LIFMIOR in een wekelijkse dosering van 0,8 mg/kg (tot een maximum
van 50 mg per dosis) gedurende 12 weken. Bij ieder van de JIA-subtypes bereikte het merendeel van
de patiënten de ACR Pedi 30-criteria en liet klinische verbetering zien op de secundaire eindpunten
zoals aantal gevoelige gewrichten en globale beoordeling door de arts. Het veiligheidsprofiel was
consistent met hetgeen in andere JIA-onderzoeken was waargenomen.
Er zijn geen onderzoeken uitgevoerd bij patiënten met juveniele idiopathische artritis om de effecten
van voortgezette therapie met LIFMIOR vast te stellen bij patiënten die niet binnen drie maanden na
het starten van de therapie met LIFMIOR een respons laten zien. Bovendien zijn er geen onderzoeken
uitgevoerd om de effecten van discontinuering of verlaging van de aanbevolen dosering van
LIFMIOR te bestuderen na langdurig gebruik bij patiënten met JIA.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd onderzocht in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met matige tot
ernstige plaque psoriasis (gedefinieerd als een sPGA score ≥ 3, betrekking hebbend op ≥ 10% van het
BSA, en PASI ≥ 12). Patiënten die in aanmerking kwamen hadden een voorgeschiedenis van
28
ni
e
tl
an
g
In een open-label veiligheidsextensieonderzoek hebben 58 pediatrische patiënten uit het
bovengenoemd onderzoek (vanaf de leeftijd van 4 jaar bij start van inclusie) de toediening van
LIFMIOR gecontinueerd voor een periode tot 10 jaar. Het percentage ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties nam niet toe tijdens langdurige blootstelling.
er
ge
r
In deel 1 van het onderzoek lieten 51 van de 69 patiënten (74%) een klinische respons zien en werden
ingesloten in deel 2. In deel 2 ervoeren 6 uit 25 (24%) patiënten die op LIFMIOR bleven opvlamming
van de ziekte, vergeleken met 20 uit 26 patiënten (77%) die placebo kregen (p=0,007). Vanaf de start
van deel 2 was de mediane tijd tot het plotseling opkomen van de ziekte
116 dagen voor patiënten
die LIFMIOR kregen en 28 dagen voor patiënten die placebo kregen. Van de patiënten die een
klinische respons na 90 dagen lieten zien en in deel 2 van het onderzoek werden opgenomen,
verbeterden enkele patiënten die op LIFMIOR bleven verder van maand drie tot maand 7, terwijl
degenen die placebo kregen niet verbeterden.
eg
is
tre
idiopathische artritis op verschillende wijzen was begonnen (polyartritis, pauciartritis, systemisch
begin). Patiënten van 4 tot 17 jaar met matig tot ernstig actieve polyarticulair-verlopende juveniele
idiopathische artritis die niet reageerden op methotrexaat of methotrexaat niet verdroegen, werden
geïncludeerd; patiënten bleven op een stabiele dosis van één niet-steroïdaal, ontstekingsremmend
geneesmiddel en/of prednison (<0,2 mg/kg/dag of 10 mg maximaal). In deel 1 kregen alle patiënten
0,4 mg/kg (maximaal 25 mg per dosis) LIFMIOR subcutaan tweemaal per week. In deel 2 werden de
patiënten met een klinische respons op dag 90 gerandomiseerd naar continuering van LIFMIOR of
placebo gedurende 4 maanden en beoordeeld op opvlamming van de ziekte. De respons werd gemeten
met behulp van de ACR Pedi 30, gedefinieerd als
30% verbetering in ten minste drie uit zes en
30% verslechtering in niet meer dan één uit zes JCA-kerncriteria, waaronder het aantal actieve
gewrichten, bewegingsbeperking, globale beoordeling door arts en patiënt/ouders, functionele
beoordeling en bezinkingssnelheid erytrocyten (BSE). Opvlamming van de ziekte werd gedefinieerd
als
30% verslechtering in drie uit zes JCA- kerncriteria en
30% verbetering in niet meer dan één
uit zes JCA-kerncriteria en een minimum van twee actieve gewrichten.
er
d
behandeling met fototherapie of systemische therapie of er werd bij hen onvoldoende controle bereikt
met lokale therapie.
Patiënten kregen 0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) of placebo eenmaal per week gedurende
12 weken. In week 12 hadden meer patiënten die gerandomiseerd waren naar LIFMIOR een positieve
werkzaamheidsrespons (d.w.z. PASI 75) dan degenen die gerandomiseerd waren naar placebo.
Plaque psoriasis bij pediatrische patiënten, uitkomsten na 12 weken
LIFMIOR
0,8 mg/kg eenmaal
per week
(n = 106)
60 (57%)
a
79 (75%)
a
PASI 75, n (%)
PASI 50, n (%)
sPGA “schoon” of “minimaal”, n (%)
56 (53%)
a
Afkorting: sPGA -
static Physician Global Assessment.
a. p < 0,0001 vergeleken met placebo.
Na de 12 weken durende dubbelblinde behandelingsperiode kregen alle patiënten eenmaal per week
0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) voor nog eens 24 weken. Responsen die werden
waargenomen gedurende de open-labelperiode waren vergelijkbaar met de waargenomen responsen in
de dubbelblinde periode.
G
en
ee
sm
id
de
l
Langetermijnveiligheid en -effectiviteit van LIFMIOR 0,8 mg/kg (tot maximaal 50 mg) eenmaal per
week zijn bepaald in een open-label extensieonderzoek met 181 pediatrische patiënten met plaque
psoriasis tot maximaal 2 jaar bovenop het 48 weken durend onderzoek hierboven besproken.
Langetermijnervaring met LIFMIOR was in het algemeen vergelijkbaar met het oorspronkelijke 48
weken durend onderzoek en liet geen nieuwe veiligheidsbevindingen zien.
5.2
Farmacokinetische eigenschappen
Etanercept-serumwaarden werden bepaald door een “Enzyme-Linked Immunosorbent Assay”
(ELISA)-methode, die zowel ELISA-reactieve degraderingsproducten als de originele verbinding kan
detecteren.
Absorptie
Etanercept wordt langzaam vanuit de subcutane injectieplaats geabsorbeerd. Circa 48 uur na een
enkelvoudige dosis wordt de maximale concentratie bereikt. De absolute biologische beschikbaarheid
is 76%. Bij twee doses per week zijn de concentraties bij een
steady state
naar verwachting ongeveer
twee keer zo hoog als concentraties gemeten na enkelvoudige doses. Na een enkelvoudige subcutane
dosis van 25 mg LIFMIOR was de gemiddelde gemeten maximale serumconcentratie bij gezonde
vrijwilligers 1,65
0,66
g/ml
en was de oppervlakte onder de curve 235
96,6
gu/ml.
Gemiddelde serumconcentratieprofielen bij een
steady state
bij RA-patiënten, die behandeld waren
met eenmaal per week 50 mg LIFMIOR (n=21) vs. tweemaal per week 25 mg LIFMIOR (n=16),
waren respectievelijk C
max
van 2,4 mg/l vs. 2,6 mg/l, C
min
van 1,2 mg/l vs. 1,4 mg/l en gedeeltelijke
AUC van 297 mgu/l vs. 316 mgu/l). In een open-label
cross-over-onderzoek
met een enkelvoudige
dosis en tweevoudige behandeling bij gezonde vrijwilligers bleek dat etanercept, toegediend als
enkelvoudige injectie van 50 mg/ml, bio-equivalent is aan twee gelijktijdige injecties van 25 mg/ml.
29
ni
e
tl
an
g
Gedurende een gerandomiseerde geneesmiddelvrije periode hadden significant meer patiënten die
opnieuw waren gerandomiseerd naar placebo een terugval (verlies van PASI 75-respons) vergeleken
met patiënten die opnieuw waren gerandomiseerd naar LIFMIOR. Bij voortgezette behandeling
werden responsen gehandhaafd gedurende 48 weken.
er
ge
r
eg
is
14 (13%)
tre
Placebo
(n = 105)
12 (11%)
24 (23%)
er
d
In een farmacokinetische populatieanalyse bij patiënten met spondylitis ankylopoetica waren de
AUC’s van etanercept bij een
steady state
466 μgu/ml en 474 μgu/ml voor respectievelijk 50 mg
LIFMIOR eenmaal per week (N= 154) en 25 mg tweemaal per week (N = 148).
Distributie
Er is een bi-exponentiële curve nodig om de concentratie-tijdscurve van etanercept te beschrijven. Het
centrale distributievolume van etanercept is 7,6 l; het distributievolume bij een
steady state
is 10,4 l.
Eliminatie
Etanercept wordt langzaam uit het lichaam geklaard. De halfwaardetijd is lang, circa 70 uur. De
klaring is ongeveer 0,066 l/u bij patiënten met RA, enigszins lager dan de waarde van 0,11 l/u
gemeten bij gezonde vrijwilligers. Verder is de farmacokinetiek van LIFMIOR vergelijkbaar bij
patiënten met reumatoïde artritis, patiënten met spondylitis ankylopoetica en patiënten met plaque
psoriasis.
Er is geen duidelijk farmacokinetisch verschil tussen mannen en vrouwen.
Bijzondere populaties
G
en
ee
sm
id
de
l
Ouderen
Het effect van gevorderde leeftijd is bestudeerd middels farmacokinetische populatieanalyse van
serumconcentraties van etanercept. Er werden geen verschillen gevonden in berekeningen van klaring
en verdelingsvolume in de patiëntengroep van 65 tot 87 jaar vergeleken met de groep van jonger dan
65 jaar.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In een onderzoek naar polyarticulairverlopende juveniele idiopathische artritis met LIFMIOR kregen
69 patiënten (leeftijd van 4 tot 17 jaar) twee keer per week 0,4 mg LIFMIOR/kg toegediend
gedurende drie maanden. De serumconcentraties waren gelijk aan die waargenomen bij volwassen
patiënten met reumatoïde artritis. De jongste kinderen (van 4 jaar oud) hadden een verminderde
klaring (verhoogde klaring wanneer genormaliseerd voor gewicht) in vergelijking met oudere
kinderen (van 12 jaar oud) en volwassenen. Simulatie van de dosering suggereert dat terwijl oudere
kinderen (van 10-17 jaar oud) serumspiegels zullen hebben die dicht bij die van volwassenen liggen,
jongere kinderen duidelijk lagere spiegels zullen hebben.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
Kinderen met plaque psoriasis (leeftijd 4 tot 17 jaar) kregen 0,8 mg/kg (tot een maximale dosis van 50
mg per week) etanercept eenmaal per week gedurende maximaal 48 weken. De gemiddelde
dalconcentraties in serum bij een
steady state
varieerden van 1,6 tot 2,1 mcg/ml na 12, 24 en 48
30
ni
e
Leverinsufficiëntie
Er werden geen verhoogde etanerceptconcentraties gemeten bij patiënten met acuut leverfalen. Bij
leverinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden gewijzigd.
tl
Nierinsufficiëntie
Ofschoon er na toediening van radioactief gelabeld etanercept bij zowel patiënten als vrijwilligers
radioactiviteit in de urine wordt uitgescheiden, werden er geen verhoogde etanerceptconcentraties
gemeten bij patiënten met acuut nierfalen. Bij nierinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden
gewijzigd.
an
g
er
ge
r
Lineariteit
Dosisproportionaliteit is niet formeel geëvalueerd, maar er is geen duidelijke verzadiging van de
klaring over het dosisbereik.
eg
is
tre
er
d
weken. Deze gemiddelde concentraties bij kinderen met plaque psoriasis waren vergelijkbaar met de
concentraties die werden waargenomen bij patiënten met juveniele idiopathische artritis (behandeld
met 0,4 mg/kg etanercept tweemaal per week, tot een maximum dosis van 50 mg per week). Deze
gemiddelde concentraties waren vergelijkbaar met de concentraties die werden gezien bij volwassen
patiënten met plaque psoriasis die werden behandeld met 25 mg etanercept tweemaal per week.
5.3
Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
6.
6.1
FARMACEUTISCHE GEGEVENS
Lijst van hulpstoffen
Oplosmiddel
Water voor injecties
6.2
G
en
ee
sm
id
de
l
Gevallen van onverenigbaarheid
Bij gebrek aan onderzoek naar onverenigbaarheden, mag dit geneesmiddel niet met andere
geneesmiddelen gemengd worden.
6.3
Houdbaarheid
4 jaar
Chemische en fysische stabiliteit bij gebruik zijn aangetoond voor 6 uur bij temperaturen tot
maximaal 25
o
C na reconstitutie. Uit microbiologisch oogpunt moet het gereconstitueerde
geneesmiddel onmiddellijk worden gebruikt. Indien niet direct gebruikt, zijn de bewaartijden en de
bewaarcondities vóór gebruik de verantwoordelijkheid van de gebruiker en mogen deze normaal niet
langer zijn dan 6 uur bij temperaturen tot maximaal 25
o
C, tenzij reconstitutie heeft plaatsgevonden
onder gecontroleerde en gevalideerde aseptische condities.
6.4
Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
Bewaren in de koelkast (2°C - 8°C). Niet in de vriezer bewaren.
LIFMIOR kan opgeslagen worden bij temperaturen tot maximaal 25
o
C gedurende één periode van
maximaal vier weken; daarna dient het niet meer gekoeld te worden. LIFMIOR dient afgevoerd te
31
ni
e
tl
Poeder
Mannitol (E421)
Sucrose
Trometamol
an
g
er
ge
r
LIFMIOR induceerde geen letaliteit of zichtbare tekenen van toxiciteit bij muizen of ratten na een
enkelvoudige subcutane dosis van 2000 mg/kg of een enkelvoudige intraveneuze dosis van 1.000
mg/kg. LIFMIOR lokte geen dosisbeperkende of doelorgaantoxiciteit uit in cynomolgusapen na
subcutane toediening, tweemaal per week, gedurende 4 of 26 opeenvolgende weken in een dosering
(15 mg/kg) die resulteerde in AUC-gebaseerde geneesmiddelconcentraties in serum die meer dan 27
keer hoger waren dan deze verkregen bij patiënten bij de aanbevolen dosering van 25 mg.
eg
is
tre
In de toxicologische onderzoeken met LIFMIOR was er geen duidelijke dosislimiterende of
doelorgaantoxiciteit. LIFMIOR wordt beschouwd als niet-genotoxisch op basis van een batterij
in-
vitro-
en
in-vivo-onderzoeken.
Carcinogeniciteitsonderzoeken en standaardbeoordelingen van
fertiliteit en postnatale toxiciteit zijn niet uitgevoerd met LIFMIOR vanwege de vorming van
neutraliserende antilichamen in knaagdieren.
er
d
worden indien het niet binnen vier weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt.
Voor de bewaarcondities van het geneesmiddel na reconstitutie, zie rubriek 6.3.
6.5
Aard en inhoud van de verpakking
Injectieflacon van kleurloos glas (4 ml, type-I-glas) met rubberen stoppen, aluminium afdichtingen en
plastic flip-off-dopjes. LIFMIOR wordt geleverd met voorgevulde spuiten die water voor injecties
bevatten. De spuiten zijn van type-I-glas.
Dozen bevatten 4, 8 of 24 injectieflacons LIFMIOR met 4, 8 of 24 voorgevulde spuiten, 4, 8 of 24
naalden, 4, 8 of 24 hulpstukken voor op de injectieflacon en 8, 16 of 48 alcoholdoekjes.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
6.6
G
en
ee
sm
id
de
l
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
8.
NUMMERS VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/16/1165/002
EU/1/16/1165/003
EU/1/16/1165/004
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING
Datum van eerste verlening van de vergunning: 13 februari 2017
Datum van laatste verlenging:
ni
e
Al het ongebruikte geneesmiddel of afvalmateriaal dient te worden vernietigd overeenkomstig lokale
voorschriften.
tl
Uitgebreide instructies voor de bereiding en toediening van de gereconstitueerde LIFMIOR-
injectieflacon worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, ‘INSTRUCTIES VOOR HET
KLAARMAKEN EN HET TOEDIENEN VAN EEN LIFMIOR-INJECTIE’.
an
g
32
er
ge
r
Instructies voor gebruik en verwerking
LIFMIOR wordt voor gebruik gereconstitueerd met 1 ml water voor injecties en wordt toegediend
door middel van een subcutane injectie. LIFMIOR bevat geen antibacterieel bewaarmiddel. Een met
water voor injecties aangemaakte oplossing moet daarom zo snel mogelijk en binnen zes uur na
reconstitutie worden toegediend. De oplossing dient helder en kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin te
zijn, zonder klontertjes, vlokken of deeltjes. Wat wit schuim kan in de injectieflacon achterblijven –
dit is normaal. LIFMIOR dient niet te worden gebruikt als al het poeder in de injectieflacon niet
binnen 10 minuten is opgelost. Als dit het geval is, begin dan opnieuw met een andere injectieflacon.
eg
is
Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen en andere instructies
tre
er
d
10.
DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau http://www.ema.europa.eu.
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
33
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg worden
verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden. Zie rubriek 4.8 voor het rapporteren van
bijwerkingen.
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
Elke voorgevulde spuit bevat 50 mg etanercept.
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
3.
FARMACEUTISCHE VORM
G
en
ee
sm
id
de
l
Oplossing voor injectie.
De oplossing is helder, en kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin.
4.
KLINISCHE GEGEVENS
Therapeutische indicaties
4.1
Reumatoïde artritis
LIFMIOR in combinatie met methotrexaat is geïndiceerd voor de behandeling van volwassenen met
matige tot ernstige actieve reumatoïde artritis, waarbij de respons op ‘disease-modifying
antirheumatic drugs’, waaronder methotrexaat (tenzij gecontra-indiceerd), ontoereikend is gebleken.
LIFMIOR kan als monotherapie verstrekt worden wanneer er sprake is van een intolerantie ten
opzichte van methotrexaat of wanneer verdere behandeling met methotrexaat als ongepast wordt
ervaren.
LIFMIOR is tevens geïndiceerd voor de behandeling van ernstige, actieve en progressieve reumatoïde
artritis bij volwassenen die niet eerder behandeld zijn met methotrexaat.
ni
e
tl
an
g
Etanercept is een humaan tumornecrosefactorreceptor-p75 Fc-fusie-eiwit geproduceerd met
recombinant-DNA-techniek in een zoogdierexpressiesysteem van het Chinese hamsterovarium.
Etanercept is een dimeer van een chimerisch eiwit dat via genetische manipulatie tot stand komt door
fusie van de extracellulaire ligandbindingsplaats van humane tumornecrosefactorreceptor-2
(TNFR2/p75) met het Fc-fragment van humaan IgG1. Deze Fc-component bevat het verbindingsdeel,
CH
2
- en CH
3
-regionen, maar niet de CH
1
-regio van IgG1. Etanercept bevat 934 aminozuren en heeft
een schijnbaar moleculair gewicht van circa 150 kilodalton. De specifieke activiteit van etanercept is
1,7 x 10
6
eenheden/mg.
34
er
ge
r
eg
is
25 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
Elke voorgevulde spuit bevat 25 mg etanercept.
tre
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
er
d
LIFMIOR 25 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit.
LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit.
Het is gebleken dat LIFMIOR, zowel op zichzelf gebruikt als in combinatie met methotrexaat, de
progressiesnelheid van gewrichtsschade, zoals deze door middel van röntgenonderzoek gemeten
wordt, reduceert en het lichamelijk functioneren verbetert.
Juveniele idiopathische artritis
Behandeling van polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij kinderen
en adolescenten vanaf 2 jaar die een ontoereikende respons hebben gehad op methotrexaat of
methotrexaat niet verdroegen.
Axiale spondyloartritis
G
en
ee
sm
id
de
l
Niet-radiografische axiale spondyloartritis
Behandeling van volwassenen met ernstige niet-radiografische axiale spondyloartritis met objectieve
verschijnselen van ontsteking zoals aangegeven door een verhoogd C-reactief proteïne (CRP) en/of
met magnetische kernspinresonantie (MRI), die een ontoereikende respons hebben gehad op niet-
steroïdale ontstekingsremmers (non-steroidal
anti-inflammatory drugs
- NSAID’s).
Plaque psoriasis
Behandeling van matige tot ernstige plaque psoriasis bij volwassenen met onvoldoende respons op, of
een intolerantie of een contra-indicatie voor, andere systemische therapie waaronder ciclosporine,
methotrexaat of psoralenen en ultraviolet-A licht (PUVA) (zie rubriek 5.1).
Plaque psoriasis bij kinderen
Behandeling van chronische ernstige plaque psoriasis bij kinderen en adolescenten vanaf 6 jaar met
onvoldoende controle door, of intolerantie voor, andere systemische therapieën of fototherapieën.
4.2
Dosering en wijze van toediening
Behandeling met LIFMIOR dient te worden begonnen door en onder de begeleiding te blijven van
artsen, gespecialiseerd in de diagnose en behandeling van reumatoïde artritis, juveniele idiopathische
artritis, arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica of psoriasis, niet-radiografische axiale
spondyloartritis, plaque psoriasis of plaque psoriasis bij kinderen. Aan met LIFMIOR behandelde
patiënten dient een ‘Patiëntenwaarschuwingskaart’ te worden gegeven.
LIFMIOR is beschikbaar in sterktes van 10, 25 en 50 mg.
ni
e
tl
Spondylitis ankylopoetica (SA)
Behandeling van ernstige actieve spondylitis ankylopoetica bij volwassenen bij wie de respons op
conventionele therapie ontoereikend was.
an
g
35
er
ge
r
Arthritis psoriatica
Behandeling van actieve en progressieve arthritis psoriatica bij volwassenen bij wie de respons op
eerdere ‘disease-modifying antirheumatic drug’-therapie onvoldoende is gebleken. LIFMIOR heeft
laten zien dat het het lichamelijk functioneren van patiënten met arthritis psoriatica verbetert en de
snelheid van progressie van perifere gewrichtsschade, gemeten door middel van röntgenonderzoek,
vermindert bij patiënten met polyarticulaire symmetrische subtypen van de aandoening.
eg
is
LIFMIOR is niet bestudeerd bij kinderen jonger dan 2 jaar.
tre
Behandeling van enthesitis-gerelateerde artritis bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende
respons hebben gehad op conventionele therapie of die conventionele therapie niet verdroegen.
er
d
Behandeling van arthritis psoriatica bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende respons
hebben gehad op methotrexaat of die methotrexaat niet verdroegen.
Dosering
Reumatoïde artritis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend. Ook 50 mg LIFMIOR,
eenmaal per week toegediend is veilig en effectief gebleken (zie rubriek 5.1).
Arthritis psoriatica spondylitis ankylopoetica en niet-radiografische axiale spondyloartritis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend, of 50 mg LIFMIOR
eenmaal per week toegediend.
Beschikbare gegevens suggereren dat voor alle bovengenoemde indicaties een klinische respons
gewoonlijk binnen 12 behandelweken wordt bereikt. Indien een patiënt niet reageert binnen dit
tijdsbestek dient een vervolgbehandeling zorgvuldig te worden overwogen.
Bijzondere populaties
G
en
ee
sm
id
de
l
Pediatrische patiënten
De dosering van LIFMIOR is gebaseerd op het lichaamsgewicht van kinderen. Patiënten die minder
dan 62,5 kg wegen, moeten nauwkeurig gedoseerd worden op basis van mg/kg gebruikmakend van het
poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie of het poeder voor oplossing voor injectie (zie
hieronder de dosering voor specifieke indicaties). Patiënten die 62,5 kg of meer wegen kunnen met
een voorgevulde spuit of voorgevulde pen met vaste dosis worden gedoseerd.
Juveniele idiopathische artritis (JIA)
De aanbevolen dosering is 0,4 mg/kg (tot een maximum van 25 mg per dosis) tweemaal per week
gegeven als subcutane injectie met een interval van 3-4 dagen tussen twee doses, of 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week gegeven.
Het stoppen van de behandeling dient overwogen te worden bij patiënten die geen respons laten zien
na 4 maanden.
De injectieflacon met 10 mg kan geschikter zijn voor toediening aan kinderen met JIA die een
lichaamsgewicht van minder dan 25 kg hebben.
Er zijn geen formele klinische onderzoeken uitgevoerd bij kinderen van 2 en 3 jaar oud. Beperkte
veiligheidsdata uit een patiëntenregister suggereren echter dat het veiligheidsprofiel bij kinderen van
2 en 3 jaar oud, die eenmaal per week 0,8 mg/kg subcutaan toegediend krijgen, vergelijkbaar is met
dat bij volwassenen en kinderen van 4 jaar en ouder (zie rubriek 5.1).
36
ni
e
Ouderen
Aanpassing van de dosering is niet noodzakelijk. Dosering en wijze van toediening zijn hetzelfde als
voor volwassenen in de leeftijd van 18 – 64 jaar.
tl
Nier- en leverfunctiestoornissen
Aanpassing van de dosis is niet noodzakelijk.
an
g
er
ge
r
Plaque psoriasis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend, of 50 mg eenmaal per
week toegediend. Als alternatief kan voor maximaal 12 weken tweemaal per week 50 mg gebruikt
worden, indien nodig gevolgd door een dosering van 25 mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per
week. De behandeling met LIFMIOR dient te worden voortgezet tot remissie wordt bereikt, tot
maximaal 24 weken. Voortdurende behandeling na 24 weken kan geschikt zijn voor sommige
volwassen patiënten (zie rubriek 5.1). De behandeling dient gestaakt te worden bij patiënten die na 12
weken geen respons vertonen. Als herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd is, dient de
bovenstaande richtlijn over de behandelingsduur gevolgd te worden. De dosis dient 25 mg tweemaal
per week of 50 mg eenmaal per week te zijn.
eg
is
tre
er
d
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 2 jaar in de
indicatie juveniele idiopathische artritis.
Plaque psoriasis bij kinderen (leeftijd 6 jaar en ouder)
De aanbevolen dosering is 0,8 mg/kg (tot een maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week
gedurende maximaal 24 weken. De behandeling dient gestaakt te worden bij patiënten die na 12
weken geen respons vertonen.
Wanneer een herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd wordt, dient bovenstaande richtlijn
voor de duur van de behandeling opgevolgd te worden. De dosering dient 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week te zijn.
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 6 jaar in de
indicatie plaque psoriasis.
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een subcutane injectie (zie rubriek 6.6).
4.3
Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de in rubriek 6.1 vermelde hulpstoffen.
Sepsis of een risico op sepsis.
4.4
Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik
G
en
ee
sm
id
de
l
Om de traceerbaarheid van biologische geneesmiddelen te verhogen, dienen de merknaam en het
partijnummer van het toegediende product duidelijk te worden gedocumenteerd (of vermeld) in het
patiëntendossier.
Infecties
Patiënten dienen voor, tijdens en na de behandeling met LIFMIOR op infecties te worden
gecontroleerd, met inachtneming van de gemiddelde eliminatiehalfwaardetijd van etanercept die
ongeveer 70 uur is (bereik: 7 tot 300 uur).
Ernstige infecties, sepsis, tuberculose en opportunistische infecties, inclusief invasieve
schimmelinfecties, listeriosis en legionellose, zijn bij gebruik van LIFMIOR gemeld (zie rubriek 4.8).
Deze infecties werden veroorzaakt door bacteriën, mycobacteriën, schimmels, virussen en parasieten
(inclusief
Protozoa).
In sommige gevallen werden specifieke schimmel- en andere opportunistische
infecties niet herkend, resulterend in vertraging van passende behandeling en overlijden. Bij het
evalueren van patiënten voor infecties dient rekening te worden gehouden met het risico van de
patiënt voor relevante opportunistische infecties (bijv. blootstelling aan endemische mycose).
Patiënten bij wie zich een nieuwe infectie ontwikkelt terwijl zij een behandeling ondergaan met
LIFMIOR dienen nauwkeurig gecontroleerd te worden. De toediening van LIFMIOR dient gestaakt te
worden indien zich bij een patiënt een ernstige infectie ontwikkelt. De veiligheid en werkzaamheid
van LIFMIOR bij patiënten met chronische infecties zijn niet geëvalueerd. Artsen dienen
voorzichtigheid in acht te nemen als zij het gebruik van LIFMIOR overwegen bij patiënten met een
37
ni
e
tl
Behandeling met LIFMIOR mag niet worden begonnen bij patiënten met actieve infecties, met
inbegrip van chronische of gelokaliseerde infecties.
an
g
er
ge
r
Uitgebreide instructies voor de toediening worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, ‘Instructies voor
het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie’.
eg
is
Wijze van toediening
tre
er
d
voorgeschiedenis van recidiverende of chronische infecties of met onderliggende ziektes die een
predispositie kunnen vormen voor infecties zoals gevorderde of slecht gecontroleerde diabetes.
Tuberculose
Er zijn gevallen van actieve tuberculose inclusief miliaire tuberculose en extrapulmonaire tuberculose
gemeld bij patiënten die met LIFMIOR werden behandeld.
Voor aanvang van de behandeling met LIFMIOR dienen alle patiënten gecontroleerd te worden op
zowel actieve als inactieve (‘latente’) tuberculose. Deze controle dient een gedetailleerde anamnese
met een persoonlijke voorgeschiedenis van tuberculose of mogelijk eerder contact met tuberculose en
eerdere en/of huidige immunosuppressieve therapie te omvatten. Bij alle patiënten dienen de
geëigende onderzoeken te worden uitgevoerd, zoals de tuberculinehuidtest en een borstkasröntgenfoto
(lokale aanbevelingen kunnen van toepassing zijn). Het wordt aanbevolen de uitslag van deze
onderzoeken op de ‘Patiëntenwaarschuwingskaart’ te noteren. Voorschrijvers worden herinnerd aan
de kans op valsnegatieve uitslag van de tuberculinehuidtest, met name bij ernstig zieke of
immuungecompromitteerde patiënten.
Als actieve tuberculose wordt aangetoond, mag een therapie met LIFMIOR niet begonnen worden.
Als inactieve (‘latente’) tuberculose wordt aangetoond, dient een anti-tuberculosebehandeling voor
latente tuberculose te worden ingesteld alvorens therapie met LIFMIOR te beginnen en in
overeenstemming met lokale aanbevelingen. In deze situatie dient de voordeel/risicobalans van
LIFMIOR-therapie zeer zorgvuldig in beschouwing te worden genomen.
Alle patiënten dienen geïnformeerd te worden medisch advies in te winnen als
verschijnselen/symptomen duidend op tuberculose (bijv. aanhoudende hoest, uitteren/gewichtsverlies,
lage koorts) optreden tijdens of na LIFMIOR-behandeling.
Hepatitis B-reactivering
Bij patiënten die eerder met het hepatitis B-virus (HBV) geïnfecteerd zijn en gelijktijdig TNF-
antagonisten hadden gekregen inclusief LIFMIOR, is reactivering van hepatitis B gemeld. Hieronder
vallen meldingen van reactivering van hepatitis B bij patiënten die anti-HBc-positief waren maar
HBsAg-negatief. Patiënten moeten worden getest op een HBV-infectie voordat de therapie met
LIFMIOR wordt gestart. Bij patiënten die positief getest zijn voor een HBV-infectie, wordt
aanbevolen om een arts met ervaring in de behandeling van hepatitis B te raadplegen. Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij het toedienen van LIFMIOR bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met
HBV. Deze patiënten moeten gecontroleerd worden op verschijnselen en symptomen van actieve
HBV-infectie, gedurende de gehele therapie en gedurende een aantal weken na beëindiging van de
therapie. Adequate gegevens van de behandeling van patiënten met HBV met antivirale therapie in
combinatie met therapie met TNF-antagonisten zijn niet beschikbaar. Bij patiënten die HBV-infectie
ontwikkelen, moet LIFMIOR worden gestopt en effectieve antivirale therapie met geschikte
ondersteunende behandeling worden gestart.
G
en
ee
sm
id
de
l
Verergering van hepatitis C
Er zijn meldingen van verergering van hepatitis C bij patiënten die LIFMIOR kregen. LIFMIOR dient
met voorzichtigheid te worden gebruikt bij patiënten met een voorgeschiedenis van hepatitis C.
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Gelijktijdige toediening van LIFMIOR en anakinra is in verband gebracht met een groter risico op
ernstige infecties en neutropenie vergeleken met toediening van alleen LIFMIOR. Er is geen klinisch
voordeel aangetoond van deze combinatie. Daarom wordt gecombineerd gebruik van LIFMIOR en
anakinra afgeraden (zie rubrieken 4.5 en 4.8).
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van ernstige bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond;
dergelijk gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.5).
38
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Allergische reacties
Het naalddopje van de voorgevulde spuit bevat latex (droog natuurlijk rubber) dat
overgevoeligheidsreacties kan veroorzaken bij aanraking of wanneer LIFMIOR wordt toegediend aan
personen met een bekende of mogelijke overgevoeligheid voor latex.
Allergische reacties die geassocieerd waren met toediening van LIFMIOR zijn vaak gemeld. De
allergische reacties bestonden uit angio-oedeem en urticaria; er zijn ernstige reacties opgetreden. Als
een ernstige allergische of anafylactische reactie optreedt, dient de behandeling met LIFMIOR
onmiddellijk te worden gestopt en een passende behandeling te worden gestart.
Immunosuppressie
Bij TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR, bestaat de mogelijkheid dat de afweer van de gastheer
tegen infecties en maligniteiten wordt aangetast, aangezien TNF ontstekingen medieert en de
cellulaire immuunrespons moduleert. In een onderzoek van 49 volwassen patiënten met reumatoïde
artritis die behandeld werden met LIFMIOR was er geen bewijs van verlaging van vertraagd-type
overgevoeligheid, verlaging van immunoglobulineniveaus of een verandering in de grootte van
effectorcelpopulaties.
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR voor patiënten met immunosuppressie zijn niet
geëvalueerd.
G
en
ee
sm
id
de
l
In de gecontroleerde delen van de klinische onderzoeken met TNF-antagonisten zijn meer gevallen
van lymfomen waargenomen bij de patiënten die TNF-antagonisten hebben gekregen vergeleken met
de controlepatiënten. Het voorkomen hiervan was echter zeldzaam en de follow-upperiode van de
placebopatiënten was korter dan die van patiënten die behandeld werden met een TNF-antagonist. Er
zijn postmarketinggevallen gemeld van leukemie bij patiënten die werden behandeld met TNF-
antagonisten. Er is een verhoogd achtergrondrisico op lymfomen en leukemie bij patiënten met
reumatoïde artritis met langdurende, zeer actieve ontstekingsziekte, wat de inschatting van het risico
compliceert.
Gebaseerd op de huidige kennis kan een mogelijk risico op de ontwikkeling van lymfomen, leukemie
of andere hematopoëtische of vaste maligniteiten bij patiënten die behandeld worden met een TNF-
antagonist niet worden uitgesloten. Voorzichtigheid dient in acht genomen te worden wanneer een
behandeling met TNF-antagonisten wordt overwogen voor patiënten met een voorgeschiedenis van
maligniteiten of wanneer voortzetting van de behandeling wordt overwogen bij patiënten die een
maligniteit ontwikkelen.
Postmarketing zijn er maligniteiten, enkele fataal, gemeld bij kinderen, adolescenten en jonge
volwassenen (tot een leeftijd van 22 jaar) die zijn behandeld met TNF-antagonisten (bij de start van
de behandeling ≤ 18 jaar oud), waaronder LIFMIOR. Ongeveer de helft van de gevallen betrof
lymfomen. De andere gevallen representeerden een variëteit van verschillende maligniteiten
waaronder zeldzame maligniteiten die vooral geassocieerd worden met immunosuppressie. Een risico
ni
e
Vaste en hematopoëtische maligniteiten (huidkankers uitgezonderd)
Tijdens de postmarketingperiode waren er meldingen van verscheidene maligniteiten (waaronder
borst- en longcarcinomen en lymfomen) (zie rubriek 4.8).
tl
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen
an
g
39
er
ge
r
Twee patiënten met juveniele idiopathische artritis ontwikkelden varicella en verschijnselen en
symptomen van aseptische meningitis die zonder gevolgen verdwenen. Patiënten met een significante
blootstelling aan varicellavirus dienen tijdelijk te stoppen met het gebruik van LIFMIOR en
profylactische behandeling met Varicella Zoster Immunoglobuline dient voor hen te worden
overwogen.
eg
is
tre
er
d
van de ontwikkeling van maligniteiten bij kinderen en adolescenten die zijn behandeld met TNF-
antagonisten kan niet worden uitgesloten.
Huidkankers
Melanoom en niet-melanoma huidkanker (NMHK) zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld
met TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR. Postmarketinggevallen van Merkelcelcarcinoom zijn
zeer zelden gemeld bij patiënten die behandeld worden met LIFMIOR. Het wordt aanbevolen om
periodiek huidonderzoek te verrichten bij alle patiënten, in het bijzonder bij hen die een verhoogd
risico hebben op huidkanker.
Bij de gecombineerde resultaten van gecontroleerde klinische onderzoeken, werden meer gevallen van
NMHK waargenomen bij patiënten die LIFMIOR kregen vergeleken met de controlepatiënten, vooral
bij patiënten met psoriasis.
Vaccinaties
Levende vaccins dienen niet samen met LIFMIOR te worden gegeven. Er zijn geen gegevens
beschikbaar over de secundaire transmissie van infecties door levende vaccins bij patiënten die
LIFMIOR krijgen. In een dubbelblind, placebogecontroleerd, gerandomiseerd klinisch onderzoek bij
volwassen patiënten met arthritis psoriatica kregen 184 patiënten ook een multivalent pneumokokken
polysacharidevaccin in week 4. In dit onderzoek waren de meeste patiënten met arthritis psoriatica die
LIFMIOR kregen in staat om een effectieve B-celimmuunrespons tegen
pneumokokkenpolysacharidevaccin te genereren, maar titers in aggregaat waren gematigd lager en
enkele patiënten hadden een tweevoudige verhoging van titers in vergelijking met patiënten die geen
LIFMIOR kregen. De klinische significantie hiervan is onbekend.
Vorming van auto-antilichamen
Behandeling met LIFMIOR zou kunnen resulteren in de vorming van auto-immuunantilichamen (zie
rubriek 4.8).
Hematologische reacties
Zeldzame gevallen van pancytopenie en zeer zeldzame gevallen van aplastische anemie, sommige met
een fatale afloop, zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR. Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij patiënten die worden behandeld met LIFMIOR die een voorgeschiedenis
hebben van bloeddyscrasieën. Alle patiënten en ouders/verzorgers dient geadviseerd te worden dat zij
onmiddellijk medisch advies dienen in te winnen als de patiënt verschijnselen en symptomen
ontwikkelt die wijzen op bloeddyscrasieën of infecties (bijv. aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe
plekken, bloedingen, bleekheid) terwijl zij LIFMIOR gebruiken. Deze patiënten dienen dringend
onderzocht te worden, inclusief een volledig bloedbeeld; als bloeddyscrasieën worden bevestigd,
dient het gebruik van LIFMIOR te worden beëindigd.
G
en
ee
sm
id
de
l
Neurologische aandoeningen
Er zijn zelden meldingen geweest over demyeliniserende aandoeningen van het CZS bij patiënten die
behandeld zijn met LIFMIOR (zie rubriek 4.8). Daarnaast zijn er zeldzame meldingen geweest van
perifere demyeliniserende polyneuropathieën (inclusief Guillain-Barré-syndroom, chronische
inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie, demyeliniserende polyneuropathie, en multifocale
motorische neuropathie). Hoewel er geen klinische onderzoeken zijn gedaan naar het effect van
LIFMIOR-therapie bij patiënten met multipele sclerose, hebben klinische onderzoeken met andere
TNF-antagonisten bij patiënten met multipele sclerose een verhoogde activiteit van de ziekte laten
zien. Een zorgvuldige afweging, inclusief een neurologische beoordeling, van de voordelen van
behandeling tegen de risico’s wordt aanbevolen indien LIFMIOR wordt voorgeschreven aan patiënten
met een bestaande of net ontstane demyeliniserende ziekte, of aan patiënten waarvan wordt gedacht
dat ze een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van een demyeliniserende aandoening.
ni
e
tl
an
g
40
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Combinatietherapie
In een twee jaar durend gecontroleerd klinisch onderzoek bij patiënten met reumatoïde artritis,
resulteerde de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat niet in onverwachte
veiligheidsbevindingen en het veiligheidsprofiel van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat was
gelijk aan profielen die gerapporteerd zijn in onderzoeken met alleen LIFMIOR of alleen
methotrexaat. Langetermijnonderzoeken om de veiligheid van de combinatie te bepalen zijn aan de
gang. De veiligheid van LIFMIOR op lange termijn in combinatie met andere ‘disease-modifying
antirheumatic drugs’ (DMARD’s) is niet vastgesteld.
G
en
ee
sm
id
de
l
Alcoholische hepatitis
In een gerandomiseerd placebogecontroleerd fase II-onderzoek met 48 gehospitaliseerde patiënten die
werden behandeld met LIFMIOR of placebo voor matige tot ernstige alcoholische hepatitis, was
LIFMIOR niet effectief en de mortaliteit bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR was
significant hoger na 6 maanden. Dientengevolge dient LIFMIOR niet gebruikt te worden bij patiënten
voor de behandeling van alcoholische hepatitis. Artsen dienen zorgvuldigheid te betrachten wanneer
zij LIFMIOR gebruiken bij patiënten die ook matige tot ernstige alcoholische hepatitis hebben.
Wegener-granulomatose
Een placebogecontroleerd onderzoek, waarin 89 volwassen patiënten met LIFMIOR werden
behandeld naast de standaardtherapie (waaronder cyclofosfamide of methotrexaat en
glucocorticoïden) voor een mediane duur van 25 maanden, heeft niet aangetoond dat LIFMIOR een
effectieve behandeling is voor Wegener-granulomatose. De incidentie van verscheidene typen van
non-cutane maligniteiten was significant hoger bij patiënten die met LIFMIOR behandeld werden dan
in de controlegroep. LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van Wegener-
granulomatose.
Hypoglykemie bij patiënten die worden behandeld voor diabetes
Er zijn meldingen geweest van hypoglykemie na initiatie van LIFMIOR bij patiënten die medicatie
voor diabetes krijgen met als gevolg daarvan een noodzakelijke vermindering van anti-diabetische
medicatie bij enkele van deze patiënten.
Speciale patiëntgroepen
Ouderen
In de fase III-onderzoeken met reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en spondylitis ankylopoetica
werden er geen verschillen waargenomen met betrekking tot bijwerkingen, ernstige bijwerkingen en
41
ni
e
tl
an
g
Congestief hartfalen
Artsen dienen voorzichtig te zijn wanneer LIFMIOR wordt gebruikt bij patiënten die aan congestief
hartfalen (CHF) lijden. Er zijn postmarketingmeldingen geweest van verergering van CHF, met en
zonder aanwijsbare precipiterende factoren, bij patiënten die LIFMIOR gebruikten. Er zijn ook
zeldzame (< 0,1%) meldingen geweest van nieuw optreden van CHF, waaronder CHF bij patiënten
zonder reeds bestaande cardiovasculaire aandoeningen. Sommige van deze patiënten waren onder de
50 jaar. Twee grote klinische trials waarin het gebruik van LIFMIOR bij de behandeling van CHF
werd geëvalueerd, werden vervroegd afgebroken vanwege een gebrek aan werkzaamheid. Hoewel er
geen conclusies uit kunnen worden getrokken, suggereren de gegevens van één van de trials een
mogelijke tendens tot verergering van CHF bij die patiënten die behandeling met LIFMIOR was
toegewezen.
er
ge
r
eg
is
Nier- en leverfunctiestoornissen
Op basis van farmacokinetische gegevens (zie rubriek 5.2) is aanpassing van de dosis bij patiënten
met nier- of leverfunctiestoornissen niet noodzakelijk. De klinische ervaring bij zulke patiënten is
beperkt.
tre
er
d
Het gebruik van LIFMIOR in combinatie met andere systemische therapieën of fototherapie voor de
behandeling van psoriasis is niet bestudeerd.
ernstige infecties tussen patiënten van 65 jaar of ouder die LIFMIOR kregen en jongere patiënten.
Voorzichtigheid dient echter in acht genomen te worden bij het behandelen van ouderen en er dient in
het bijzonder gelet te worden op het optreden van infecties.
Pediatrische patiënten
Vaccinaties
Het wordt aanbevolen om, indien mogelijk, pediatrische patiënten alle immunisaties zoals die
overeenkomen met de geldende immunisatierichtlijnen toe te dienen voordat zij beginnen met
LIFMIOR-therapie (zie ‘Vaccinaties’ hierboven).
G
en
ee
sm
id
de
l
Gelijktijdige behandeling met sulfasalazine
In een klinisch onderzoek van volwassen patiënten die vastgestelde doses sulfasalazine kregen,
waaraan LIFMIOR was toegevoegd, ervoeren patiënten in de combinatiegroep een statistisch
significante daling in het gemiddeld aantal witte bloedcellen in vergelijking tot groepen die behandeld
werden met alleen LIFMIOR of sulfasalazine. De klinische significantie van deze interactie in
onbekend. Artsen dienen voorzichtigheid in acht te nemen wanneer zij een combinatietherapie met
sulfasalazine overwegen.
Non-interacties
Bij klinisch onderzoek werden geen interacties waargenomen bij toediening van LIFMIOR samen met
glucocorticoïden, salicylaten (behalve sulfasalazine), niet-steroïdale ontstekingsremmers (non-
steroidal anti-inflammatory drugs
- NSAID’s), analgetica of methotrexaat. Zie rubriek 4.4 voor
vaccinatieadvies.
Er werden geen klinisch significante farmacokinetische geneesmiddel-geneesmiddelinteracties
waargenomen in onderzoek met methotrexaat, digoxine of warfarine.
4.6
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd dienen het gebruik van geschikte anticonceptie te overwegen om
zwangerschap te voorkomen tijdens behandeling met LIFMIOR en gedurende drie weken na het
stoppen van de behandeling
42
ni
e
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van ernstige bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond;
dergelijk gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.4).
tl
an
g
Bovendien werd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek bij volwassen patiënten die al
methotrexaat kregen en tevens werden behandeld met LIFMIOR en anakinra, een hoger aantal
ernstige infecties (7%) en neutropenie vastgesteld dan bij patiënten die naast methotrexaat alleen
behandeld werden met LIFMIOR (zie rubrieken 4.4 en 4.8). Er is geen klinisch voordeel aangetoond
van de combinatie LIFMIOR en anakinra en deze combinatie wordt daarom niet aanbevolen.
er
ge
r
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Bij volwassen patiënten die gelijktijdig werden behandeld met LIFMIOR en anakinra werd een hoger
percentage ernstige infecties vastgesteld vergeleken met patiënten die of alleen met LIFMIOR, of
alleen met anakinra behandeld werden (historische data).
eg
is
4.5
Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
tre
Inflammatoire darmziekten (IBD) en uveïtis bij patiënten met juveniele idiopathische artritis (JIA)
Er zijn meldingen geweest van IBD en uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR
(zie rubriek 4.8).
er
d
G
en
ee
sm
id
de
l
Borstvoeding
Het is gerapporteerd dat etanercept wordt uitgescheiden in de moedermelk na subcutane toediening. In
zogende ratten, na subcutane toediening, werd etanercept uitgescheiden in de melk en ontdekt in het
serum van de rattenjongen. Omdat immunoglobulinen, evenals vele andere geneesmiddelen, in de
moedermelk kunnen worden uitgescheiden, moet worden besloten om óf de borstvoeding te staken óf
de behandeling met gebruik van LIFMIOR te staken, rekening houdend met voordeel van
borstvoeding voor het kind en het voordeel van de behandeling voor de vrouw.
Vruchtbaarheid
Preklinische gegevens over peri- en postnatale toxiciteit van etanercept en effecten van etanercept op
vruchtbaarheid en algemene voortplantingsprestatie zijn niet beschikbaar.
4.7
Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen
Er is geen onderzoek verricht met betrekking tot de effecten op de rijvaardigheid en op het vermogen
om machines te bedienen.
4.8
Bijwerkingen
Samenvatting van het bijwerkingenprofiel
De meest gerapporteerde bijwerkingen zijn reacties op de injectieplaats (waaronder pijn, zwelling,
jeuk, rood worden en bloeding op de punctieplaats), infecties (waaronder bovensteluchtweginfecties,
bronchitis, blaasontsteking en huidinfecties), allergische reacties, vorming van auto-antilichamen,
jeuk en koorts.
Ernstige bijwerkingen zijn ook gerapporteerd voor LIFMIOR. TNF-antagonisten, zoals LIFMIOR,
43
ni
e
tl
Etanercept passeert de placenta en is gedetecteerd in het serum van zuigelingen van vrouwelijke
patiënten behandeld met LIFMIOR tijdens de zwangerschap. De klinische impact hiervan is
onbekend. Bij zuigelingen kan het risico op infectie echter verhoogd zijn. Toediening van levende
vaccins aan zuigelingen gedurende 16 weken nadat de moeder de laatste dosis LIFMIOR toegediend
heeft gekregen, wordt over het algemeen niet aanbevolen.
an
g
er
ge
r
Zwangerschap
Ontwikkelingstoxiciteitonderzoeken die zijn uitgevoerd bij ratten en konijnen toonden geen tekenen
van schade, aangebracht aan de foetus of aan de neonatale rat, als gevolg van etanercept. De effecten
van etanercept op de zwangerschapsuitkomsten zijn onderzocht in twee observationele
cohortonderzoeken. Een hoger percentage ernstige geboorteafwijkingen werd waargenomen in één
observationeel onderzoek dat zwangerschappen vergeleek waarin de vrouw in het eerste trimester was
blootgesteld aan etanercept, met zwangerschappen waarin de vrouw niet was blootgesteld aan
etanercept (n=370) of andere TNF-antagonisten (n=164) (aangepaste oddsratio 2,4, 95%-BI: 1,0-5,5).
De typen ernstige geboorteafwijkingen kwamen overeen met de meest gemelde in de algemene
populatie en er is geen specifiek patroon van afwijkingen geconstateerd. Er werd geen verandering
waargenomen in de mate van voorkomen van miskramen, doodgeboorten of kleine misvormingen. In
een observationeel registeronderzoek dat uitgevoerd werd in meerdere landen, werd het risico van
nadelige zwangerschapsuitkomsten bij vrouwen die in de eerste 90 dagen van hun zwangerschap
waren blootgesteld aan etanercept (n=425) vergeleken met vrouwen die waren blootgesteld aan
niet-biologische geneesmiddelen (n=3497). In dit onderzoek werd geen verhoogd risico op ernstige
geboorteafwijkingen waargenomen (ongecorrigeerde oddsratio [OR] = 1,22, 95%-BI: 0,79-1,90
;
gecorrigeerde OR = 0,96, 95%-BI: 0,58-1,60 na correctie voor land, aandoening van de moeder,
vergeleken met vergelijkbare controlepopulatie, leeftijd van de moeder en roken tijdens de vroege
zwangerschap). Dit onderzoek toonde ook geen verhoogde risico’s op kleine geboorteafwijkingen,
vroeggeboorten, doodgeboorten of infecties in het eerste levensjaar bij zuigelingen van vrouwen die
waren blootgesteld aan etanercept tijdens de zwangerschap. LIFMIOR dient alleen te worden gebruikt
tijdens de zwangerschap als dit echt noodzakelijk is.
eg
is
tre
er
d
hebben effect op het immuunsysteem en hun gebruik kan de afweer van het lichaam tegen infecties en
kanker beïnvloeden. Ernstige infecties komen voor bij minder dan 1 op 100 patiënten behandeld met
LIFMIOR. Meldingen betroffen ook fatale en levensbedreigende infecties en sepsis. Verschillende
maligniteiten zijn ook gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR, waaronder borstkanker,
longkanker, huidkanker en lymfeklierkanker (lymfoom).
Ernstige hematologische, neurologische en auto-immuunreacties zijn ook gerapporteerd. Deze
omvatten zeldzame meldingen van pancytopenie en zeer zeldzame meldingen van aplastische anemie.
Centrale en perifere demyeliniserende aandoeningen zijn zelden, respectievelijk zeer zelden
waargenomen tijdens het gebruik van LIFMIOR. Er zijn zeldzame meldingen geweest van lupus,
lupus-gerelateerde aandoeningen en vasculitis.
Systeem/orgaan
klasse
Zeer vaak
≥ 1/10
Vaak
≥ 1/100,
< 1/10
Soms
≥ 1/1.000, < 1/100
er
ge
r
Zelden
≥ 1/10.000,
< 1/1.000
Tuberculose,
opportunistische
infectie (waaronder
invasieve schimmel-,
Protozoa-,
bacteriële,
atypische
mycobacteriële,
virale infecties en
Legionella)*
Maligne melanoom
(zie rubriek 4.4),
lymfoom, leukemie
Pancytopenie*
Ernstige
allergische/anafylacti
sche reacties
(waaronder angio-
oedeem,
bronchospasme),
sarcoïdose
Demyelinisatie van
het CZS wijzend op
multipele sclerose of
gelokaliseerde
demyeliniserende
aandoeningen, zoals
neuritis optica en
myelitis transversa
Binnen de systeem/orgaanklassen zijn bijwerkingen gerangschikt naar frequentie (aantal patiënten dat
wordt verwacht de bijwerking te ervaren), waarbij gebruik is gemaakt van de volgende categorieën:
zeer vaak (≥ 1/10); vaak (≥ 1/100, < 1/10); soms (≥ 1/1.000, < 1/100); zelden (≥ 1/10.000, < 1/1.000);
zeer zelden (< 1/10.000); niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald).
Zeer
zelden
< 1/10.000
Frequentie niet
bekend
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)
Hepatitis B-
reactivering,
listeria
Neoplasmata,
benigne,
maligne en niet-
gespecificeerd
(inclusief cysten
en poliepen)
Bloed- en
lymfestelselaand
oeningen
Immuunsysteem
aandoeningen
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
Infecties en
parasitaire
aandoeningen
Infectie
(waaronder
bovenstelu
chtweginfe
ctie,
bronchitis,
cystitis,
huidinfecti
e)*
Ernstige infecties
(waaronder
pneumonie,
cellulitis, artritis
bacterieel, sepsis en
parasitaire infectie)*
Niet-melanome
huidkankers* (zie
rubriek 4.4)
an
g
Trombocytopenie,
anemie, leukopenie,
neutropenie
Vasculitis
(waaronder
antineutrofielen-
cytoplasma-
antilichaamgeassoci
eerde vasculitis)
Allergische
reacties (zie
Huid- en
onderhuidaan
doeningen),
auto-
antilichaamvo
rming*
G
en
Zenuwstelselaan
doeningen
44
eg
is
Aplastische
anemie*
tre
Merkelcelcarcin
oom (zie
rubriek 4.4)
Histiocytose
hematofaag
(macrofaagactiv
atiesyndroom)*
Verergering van
symptomen van
dermatomyositis
Overzicht van bijwerkingen in tabelvorm
De lijst met bijwerkingen die hieronder is weergegeven is gebaseerd op ervaring uit klinische
onderzoeken met volwassenen en op post-marketingervaring.
er
d
Systeem/orgaan
klasse
Zeer vaak
≥ 1/10
Vaak
≥ 1/100,
< 1/10
Soms
≥ 1/1.000, < 1/100
Zelden
≥ 1/10.000,
< 1/1.000
Zeer
zelden
< 1/10.000
Frequentie niet
bekend
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)
Verergering van
congestief hartfalen
(zie rubriek 4.4)
Skeletspierstelse
l- en
bindweefselaand
oeningen
ee
sm
id
de
l
ni
e
Lever- en
galaandoeningen
Huid- en
onderhuidaando
eningen
Pruritus,
uitslag
Verhoogde
leverenzymen*
Angio-oedeem,
psoriasis
(waaronder nieuwe
of erger wordende
pustuleuze,
voornamelijk op de
handpalmen en de
voetzolen),
urticaria,
psoriasiforme
huiduitslag
tl
an
g
Ademhalingsstel
sel-, borstkas- en
mediastinumaan
doeningen
G
en
Algemene
aandoeningen en
toedieningsplaat
sstoornissen
Reacties
Pyrexie
op de
injectiepla
ats
(waaronder
bloeding,
blauwe
plekken,
erytheem,
jeuk, pijn,
zwelling)*
*Zie Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen hieronder
45
er
ge
r
Nieuw ontstaan van
congestief hartfalen
(zie rubriek 4.4)
Interstitiële
longaandoening
(waaronder
pneumonitis en
longfibrose)*
Auto-
immuunhepatitis*
Stevens-Johnson-
syndroom, cutane
vasculitis (waaronder
overgevoeligheidsvas
culitis), erythema
multiforme,
lichenoïde reacties
Toxische
epidermale
necrolyse
Cutane lupus
erythematosus,
subacute cutane
lupus erythematosus,
lupusachtig
syndroom
Oogaandoeninge
n
Hartaandoeninge
n
Uveïtis, scleritis
eg
is
(zie rubriek 4.4),
perifere
demyelinisatie,
waaronder Guillain-
Barré-syndroom,
chronische
inflammatoire
demyeliniserende
polyneuropathie,
demyeliniserende
polyneuropathie en
multifocale
motorische
neuropathie (zie
rubriek 4.4),
epileptische aanval
tre
er
d
Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen
Honderdnegenentwintig (129) nieuwe maligniteiten van verschillende types werden geobserveerd bij
4114 patiënten met reumatoïde artritis die in klinisch onderzoek behandeld werden met LIFMIOR
gedurende maximaal ongeveer 6 jaar, waaronder 231 patiënten die behandeld werden met LIFMIOR
in combinatie met methotrexaat tijdens het 2 jaar durend actief-gecontroleerd onderzoek. De
waargenomen frequentie en incidenties in deze klinische trials waren overeenkomstig de verwachting
voor de bestudeerde populatie. Een totaal aantal van 2 maligniteiten werd gemeld in klinische
onderzoeken die ongeveer 2 jaar duurden en die 240 met LIFMIOR-behandelde patiënten met arthritis
psoriatica omvatten. In klinische onderzoeken die gedurende meer dan 2 jaar werden uitgevoerd met
351 patiënten met spondylitis ankylopoetica, werden 6 maligniteiten gemeld onder de met LIFMIOR
behandelde patiënten. In een groep van 2711 patiënten met plaque psoriasis die met LIFMIOR
behandeld werden in dubbelblinde en open-labelonderzoeken van maximaal 2,5 jaar werden 30
maligniteiten en 43 niet-melanoma huidkankers gemeld.
In een groep van 7416 met LIFMIOR behandelde patiënten in klinische trials voor reumatoïde artritis,
arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica en psoriasis werden 18 lymfomen gemeld.
G
en
ee
sm
id
de
l
In gecontroleerde onderzoeken bij patiënten met plaque psoriasis ontwikkelde ongeveer 13,6% van de
met LIFMIOR behandelde patiënten reacties op de plaats van injectie vergeleken met 3,4% van de
met placebo behandelde patiënten gedurende de eerste 12 weken van behandeling.
Ernstige infecties
In placebogecontroleerd onderzoek werd geen verhoging van de incidentie van ernstige infecties
(fataal, levensbedreigend, of met de noodzaak tot ziekenhuisopnames of intraveneuze antibiotica)
waargenomen. Ernstige infecties traden op in 6,3% van de patiënten met reumatoïde artritis die met
LIFMIOR behandeld werden gedurende maximaal 48 maanden. Deze bestonden uit abces (op
verschillende plaatsen), bacteriëmie, bronchitis, bursitis, cellulitis, cholecystitis, diarree, diverticulitis,
endocarditis (verdenking), gastro-enteritis, hepatitis B, herpes zoster, beenzweer, mondinfectie,
osteomyelitis, otitis, peritonitis, pneumonie, pyelonefritis, sepsis, septische artritis, sinusitis,
huidinfectie, huidulcus, urineweginfectie, vasculitis en wondinfectie. In het twee jaar durend actief-
gecontroleerd onderzoek waarin patiënten werden behandeld met alleen LIFMIOR, of alleen
methotrexaat of met LIFMIOR in combinatie met methotrexaat, waren de aantallen ernstige infecties
gelijk in de verschillende behandelingsgroepen. Het kan echter niet worden uitgesloten dat de
combinatie van LIFMIOR en methotrexaat verband zou kunnen houden met een verhoogd percentage
infecties.
ni
e
Reacties op de plaats van injectie
Vergeleken met placebo hadden patiënten met reumatische aandoeningen die met LIFMIOR werden
behandeld een significant hogere incidentie van reacties op de plaats van injectie (36% vs. 9%).
Reacties op de plaats van injectie vonden gewoonlijk plaats in de eerste maand. De gemiddelde duur
was ongeveer 3 tot 5 dagen. Voor de meerderheid van de reacties op de plaats van injectie in de met
LIFMIOR behandelde groep werd geen behandeling gegeven en de meerderheid van de patiënten die
wel behandeld werden, kregen lokale preparaten zoals corticosteroïden of orale antihistaminica.
Daarnaast ontwikkelden zich bij sommige patiënten geheugenreacties op de plaats van injectie, die
werden gekarakteriseerd door een huidreactie op de meest recente plaats van injectie, tezamen met
een simultane verschijning van reacties op de plaats van de vorige injecties. Deze reacties waren in
het algemeen van voorbijgaande aard en keerden niet terug in de loop van de behandeling.
tl
an
g
46
er
ge
r
Tijdens de postmarketingperiode werden ook meldingen ontvangen van verscheidene maligniteiten
(waaronder borst- en longcarcinoom en lymfoom) (zie rubriek 4.4).
eg
is
tre
er
d
Er waren geen verschillen in de infectiepercentages tussen patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR en die behandeld werden met placebo voor plaque psoriasis in placebogecontroleerde
onderzoeken die tot 24 weken duurden. Ernstige infecties die de met LIFMIOR behandelde patiënten
ondervonden waren, cellulitis, gastro-enteritis, pneumonie, cholecystitis, osteomyelitis, gastritis,
appendicitis, streptokokkenfasciitis, myositis, septische shock, diverticulitis en abces. In de
dubbelblinde en open-label arthritis psoriatica-onderzoeken meldde 1 patiënt een ernstige infectie
(pneumonie).
Ernstige en fatale infecties zijn gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR; gemelde pathogenen
waren onder andere bacteriën, mycobacteriën (waaronder
M. tuberculosis),
virussen en schimmels.
Sommige hebben plaatsgevonden binnen enkele weken na het starten van de behandeling met
LIFMIOR bij patiënten met onderliggende ziektes (bijv. diabetes, congestief hartfalen, een
voorgeschiedenis van actieve of chronische infectie) in aanvulling op hun reumatoïde artritis (zie
rubriek 4.4). Behandeling met LIFMIOR zou de mortaliteit kunnen verhogen bij patiënten met
vastgestelde sepsis.
G
en
ee
sm
id
de
l
Auto-antilichamen
Van volwassen patiënten werd op meerdere tijdstippen serum getest op auto-antilichamen. Van de
patiënten met reumatoïde artritis die geëvalueerd werden op antinucleaire antilichamen (ANA) was
het percentage patiënten dat nieuwe positieve ANA ontwikkelde (1:40) hoger bij de met LIFMIOR
behandelde patiënten (11%) dan bij de met placebo behandelde patiënten (5%). Het percentage
patiënten dat nieuwe positieve anti- ds-DNA-antilichamen ontwikkelde was ook groter met radio-
immuunbepaling (15% van de patiënten die behandeld werden met LIFMIOR vergeleken met 4% van
de met placebo behandelde patiënten) en met de
Crithidia lucida-test
(3% van de met LIFMIOR
behandelde patiënten vergeleken met geen van de met placebo behandelde patiënten). Van de
patiënten die behandeld werden met LIFMIOR was de proportie die anti-cardiolipineantilichamen
ontwikkelde vergelijkbaar verhoogd vergeleken met de met placebo behandelde patiënten. De invloed
van langdurige behandeling met LIFMIOR op de ontwikkeling van auto-immuunziekten is onbekend.
Er zijn zeldzame meldingen geweest van patiënten, inclusief reumafactorpositieve patiënten, die
andere auto-antilichamen hebben ontwikkeld in samenhang met een lupusachtig syndroom of uitslag
welke qua klinische presentatie en biopsie vergelijkbaar is met subactieve huidlupus of discoïde
lupus.
Pancytopenie en aplastische anemie
Er waren postmarketingmeldingen van pancytopenie en aplastische anemie waarvan sommige een
fatale afloop hadden (zie rubriek 4.4).
Interstitiële longaandoening
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening bij patiënten die etanercept kregen, zonder
dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,06% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
47
ni
e
tl
an
g
Opportunistische infecties zijn gemeld in associatie met LIFMIOR, inclusief invasieve schimmel-,
parasitaire (inclusief protozoale), virale (waaronder herpes zoster), bacteriële (inclusief
Listeria
en
Legionella)
en atypische mycobacteriële infecties. In een gepoolde dataset van klinische onderzoeken
was de totale incidentie van opportunistische infecties 0,09% voor de 15.402 patiënten die LIFMIOR
kregen. De incidentie aangepast aan de duur van blootstelling was 0,06 gebeurtenissen per 100
patiëntjaren. In postmarketingervaring bestond ongeveer de helft van alle wereldwijde case reports
van opportunistische infecties uit invasieve schimmelinfecties. De meest voorkomende gerapporteerde
invasieve schimmelinfecties omvatten
Candida, Pneumocystis, Aspergillus
en
Histoplasma.
Invasieve
schimmelinfecties veroorzaakten meer dan de helft van de overlijdensgevallen onder patiënten die
opportunistische infecties ontwikkelden. De meerderheid van de meldingen met een fatale uitkomst
was bij patiënten met
Pneumocystis
pneumonie, ongespecificeerde systemische schimmelinfecties en
aspergillose (zie rubriek 4.4).
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
frequentie (incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening 0,47% (frequentie soms). Er
waren postmarketingmeldingen van interstitiële longaandoening (inclusief pneumonitis en
longfibrose) waarvan sommige een fatale afloop hadden.
Gelijktijdige behandeling met anakinra
In onderzoeken waarin volwassen patiënten gelijktijdig behandeld werden met LIFMIOR en anakinra,
werd een hoger percentage ernstige infecties gevonden dan bij patiënten die alleen met LIFMIOR
behandeld werden en bij 2% van de patiënten (3/139) ontwikkelde zich neutropenie (absoluut aantal
neutrofielen < 1.000 / mm³). Eén neutropenische patiënt ontwikkelde cellulitis die na
ziekenhuisopname vanzelf verdween (zie rubrieken 4.4 en 4.5).
Pediatrische patiënten
G
en
ee
sm
id
de
l
De typen infecties die werden gezien in klinisch onderzoek met patiënten van 2 tot 18 jaar met
juveniele idiopathische artritis waren meestal licht tot matig en kwamen overeen met de typen
infecties die vaak gezien worden bij poliklinische pediatrische patiënten. Ernstige bijwerkingen die
werden gerapporteerd, omvatten varicella met verschijnselen en symptomen van aseptische meningitis
die zonder sequela verdwenen (zie ook rubriek 4.4), appendicitis, gastro-enteritis,
depressie/persoonlijkheidsstoornis, huidulcus, oesofagitis/gastritis, septische shock door groep A-
streptokokken, diabetes mellitus type I en infectie van weke delen en postoperatieve wonden.
In één onderzoek met kinderen van 4 tot 17 jaar met juveniele idiopathische artritis liepen 43 van de
69 (62%) kinderen een infectie op terwijl ze LIFMIOR kregen gedurende 3 maanden van het
onderzoek (deel 1, open-label). De frequentie en ernst van de infecties was vergelijkbaar bij 58
patiënten die de 12 maanden durende open-label extensietherapie afgerond hadden. De typen en
proportie van bijwerkingen bij patiënten met juveniele idiopathische artritis waren gelijk aan die
gezien werden in onderzoeken met LIFMIOR bij volwassen patiënten met reumatoïde artritis en
waren merendeels licht. Verschillende bijwerkingen werden meer gerapporteerd bij 69 patiënten met
juveniele idiopathische artritis die gedurende 3 maanden LIFMIOR kregen dan bij de 349 volwassen
patiënten met reumatoïde artritis. Deze omvatten hoofdpijn (19% van de patiënten, 1,7 gebeurtenissen
per patiëntjaar), misselijkheid (9%, 1,0 gebeurtenis per patiëntjaar), buikpijn (19%, 0,74
gebeurtenissen per patiëntjaar) en braken (13%, 0,74 gebeurtenissen per patiëntjaar).
In klinisch onderzoek naar juveniele idiopathische artritis werden 4 gevallen van
macrofaagactivatiesyndroom gemeld.
48
ni
e
Bijwerkingen bij pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In het algemeen waren de bijwerkingen bij kinderen met juveniele idiopathische artritis
overeenkomstig in frequentie en type met de bijwerkingen die gezien werden bij volwassenen.
Verschillen met volwassenen en andere speciale overwegingen staan beschreven in de volgende
paragrafen.
tl
an
g
er
ge
r
Auto-immuunhepatitis
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze
gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,02% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
frequentie (incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis 0,24% (frequentie soms).
eg
is
Verhoogde leverenzymen
In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle
indicaties, bedroeg de frequentie (incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen
bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,54%
(frequentie soms). In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken die
gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen 4,18% (frequentie vaak).
tre
er
d
Er zijn, afkomstig uit postmarketingbronnen, meldingen geweest van inflammatoire darmziekten en
uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR, waaronder een zeer klein aantal
gevallen van terugkerende klachten na wedertoediening (zie rubriek 4.4).
Bijwerkingen bij kinderen met plaque psoriasis
In een 48 weken durend onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met plaque
psoriasis waren de gemelde bijwerkingen vergelijkbaar met de bijwerkingen die in eerdere
onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis werden gezien.
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V.
4.9
Overdosering
5.
5.1
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
Farmacodynamische eigenschappen
G
en
ee
sm
id
de
l
Tumornecrosefactor (TNF) is een dominant cytokine in het ontstekingsproces van reumatoïde artritis.
Verhoogde spiegels van TNF zijn ook gevonden in het synovium en psoriatische plaques van
patiënten met arthritis psoriatica en in het serum en synoviale weefsel van patiënten met spondylitis
ankylopoetica. Bij plaque psoriasis leidt infiltratie door ontstekingscellen waaronder T-cellen tot
verhoogde TNF-spiegels in psoriatische laesies vergeleken met spiegels in onaangetaste huid.
Etanercept is een competitieve remmer van de TNF-binding aan de receptoren op het celoppervlak en
remt daarmee de biologische activiteit van TNF.
TNF en lymfotoxine zijn pro-inflammatoire cytokinen die met twee verschillende receptoren van het
celoppervlak binden: de 55-kilodalton (p55) en 75-kilodalton (p75) tumornecrosefactorreceptoren
(TNFR’s). Beide TNFR’s bestaan van nature in membraangebonden en oplosbare vormen. Van
oplosbare TNFR’s wordt verondersteld dat zij de biologische activiteit van TNF reguleren.
TNF en lymfotoxine bestaan voornamelijk als homotrimeren, waarbij hun biologische activiteit
afhankelijk is van cross-linking aan celoppervlakgebonden TNFR’s. Dimere oplosbare receptoren
zoals etanercept bezitten een grotere affiniteit voor TNF dan monomere receptoren en zijn aanzienlijk
sterkere competitieve remmers van de binding van TNF aan zijn cellulaire receptor. Daarenboven
zorgt het gebruik van een immunoglobuline-Fc-regio als fusie-element in de constructie van een
dimere receptor voor een langere serumhalfwaardetijd.
Werkingsmechanisme
Veel aspecten van de gewrichtspathologie in reumatoïde artritis en spondylitis ankylopoetica en de
huidpathologie van plaque psoriasis worden gemedieerd door pro-inflammatoire moleculen die met
49
ni
e
Farmacotherapeutische categorie: Immunosuppressieve middelen, Tumornecrosefactor-alfa-(TNF-α-)
remmers, ATC code: L04AB01
tl
an
g
er
ge
r
Er werd geen dosisbeperkende toxiciteit waargenomen gedurende klinisch onderzoek van patiënten
met reumatoïde artritis. De hoogst geëvalueerde dosering was een intraveneuze oplaaddosis van 32
mg/m
2
, gevolgd door subcutane doses van 16 mg/m
2
, tweemaal per week toegediend. Een patiënt met
reumatoïde artritis diende zichzelf per ongeluk gedurende 3 weken tweemaal per week 62 mg
LIFMIOR subcutaan toe zonder bijwerkingen te ervaren.
Er is geen antidotum bekend voor LIFMIOR.
eg
is
tre
er
d
elkaar verbonden worden in een netwerk dat onder controle staat van TNF. Het werkingsmechanisme
van etanercept berust vermoedelijk op een competitieve remming van TNF-binding aan de
celoppervlakgebonden TNFR; hierdoor wordt een door TNF-gemedieerde cellulaire respons
voorkomen door TNF biologisch inactief te maken. Mogelijk kan etanercept ook biologische
responsen moduleren die worden gecontroleerd door additionele, later in het ontstekingsproces
werkende moleculen (bijvoorbeeld cytokines, adhesiemoleculen of proteïnasen) die door TNF worden
geïnduceerd of gereguleerd.
Klinische werkzaamheid en veiligheid
Deze paragraaf geeft gegevens weer van vier gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken met
volwassenen met reumatoïde artritis, één onderzoek met volwassenen met arthritis psoriatica, één
onderzoek met volwassenen met spondylitis ankylopoetica, één onderzoek met volwassenen met niet-
radiografische axiale spondyloartritis, 4 onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis, drie
onderzoeken met juveniele idiopathische artritis en één onderzoek met kinderen met plaque psoriasis.
Volwassen patiënten met reumatoïde artritis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vastgesteld in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek. Het onderzoek evalueerde 234 volwassen patiënten met actieve
reumatoïde artritis (RA) die niet gereageerd hadden op therapie met ten minste één maar niet meer
dan vier ‘disease-modifying antirheumatic drugs’ (DMARD’s). Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR
of placebo werden tweemaal per week subcutaan toegediend gedurende 6 opeenvolgende maanden.
De resultaten van dit gecontroleerde onderzoek werden uitgedrukt in een percentage verbetering in
reumatoïde artritis volgens responscriteria van het
American College of Rheumatology
(ACR).
ACR 20- en 50-responsen kwamen meer voor bij patiënten die behandeld werden met LIFMIOR na 3
en 6 maanden dan bij patiënten die behandeld werden met placebo (ACR 20: LIFMIOR 62% en 59%,
placebo 23% en 11% na respectievelijk 3 en 6 maanden; ACR 50: LIFMIOR 41% en 40%, placebo
8% en 5% na respectievelijk 3 en 6 maanden; p≤0,01 LIFMIOR versus placebo op alle tijdstippen
voor zowel ACR 20- als ACR 50-responsen).
Ongeveer 15% van de patiënten die LIFMIOR kregen bereikte een ACR 70-respons in maand 3 en
maand 6, vergeleken met minder dan 5% in de placeboarm. Onder patiënten die LIFMIOR kregen,
verscheen de klinische respons meestal binnen 1 tot 2 weken na het begin van de therapie en bijna
altijd binnen 3 maanden. Een dosisrespons werd gezien: resultaten met 10 mg lagen tussen placebo en
25 mg in. LIFMIOR was significant beter dan placebo in zowel alle componenten van de ACR-criteria
als andere maten voor RA-ziekteactiviteit die niet zijn geïncludeerd in de ACR-responscriteria, zoals
ochtendstijfheid. Een
Health Assessment Questionnaire
(HAQ), inclusief invaliditeit, vitaliteit,
mentale gezondheid, algemene gezondheidstoestand en subdomeinen van artritisgerelateerde
gezondheidstoestand werd elke 3 maanden afgenomen gedurende het onderzoek. Alle subdomeinen
van de HAQ waren verbeterd bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR vergeleken met
controlepatiënten na 3 en 6 maanden.
Na het beëindigen van de behandeling met LIFMIOR kwamen de symptomen van artritis over het
algemeen binnen een maand terug. Uit resultaten van open-labelonderzoeken bleek dat het opnieuw
starten van de behandeling met LIFMIOR na een onderbreking van maximaal 24 maanden resulteerde
in gelijke omvang van de respons als bij patiënten die LIFMIOR kregen zonder onderbreking van de
therapie. In open-label verlengde behandelingsonderzoeken waarin patiënten LIFMIOR kregen
toegediend zonder onderbreking, werden aanhoudende duurzame responsen waargenomen tot 10 jaar.
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vergeleken met methotrexaat in een derde gerandomiseerd
actief-gecontroleerd onderzoek met geblindeerde radiografische evaluaties als primair eindpunt bij
632 volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis (minder dan 3 jaar ziekteduur), die nooit met
methotrexaat behandeld waren. Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR werden tweemaal per week
gedurende maximaal 24 maanden subcutaan toegediend. De doses methotrexaat werden verhoogd van
7,5 mg per week tot een maximum van 20 mg per week gedurende de eerste 8 weken van de trial en
voortgezet tot maximaal 24 maanden. De klinische verbetering, waaronder intrede van werking binnen
50
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
2 weken, die gezien werd met 25 mg LIFMIOR was vergelijkbaar met de vorige twee onderzoeken en
bleef in stand tot 24 maanden. Bij aanvang hadden patiënten een matige graad van invaliditeit, met
gemiddelde HAQ-scores van 1,4 tot 1,5. Behandeling met 25 mg LIFMIOR resulteerde in een
substantiële verbetering na 12 maanden, waarbij ongeveer 44% van de patiënten een normale HAQ-
score (lager dan 0,5) bereikte. Dit voordeel werd behouden in het tweede jaar van dit onderzoek.
In dit onderzoek werd structurele schade van de gewrichten radiografisch bepaald en weergegeven als
verandering in de
Total Sharp Score
(TSS) en zijn componenten de
Erosion Score
en de
Joint Space
Narrowing Score
(JSN). Radiografieën van handen/polsen en voeten werden gelezen bij aanvang en
na 6, 12 en 24 maanden. De dosis van 10 mg LIFMIOR had consequent minder effect op structurele
schade dan 25 mg. LIFMIOR 25 mg was significant beter dan methotrexaat met betrekking tot
Erosion Scores
zowel na 12 maanden als na 24 maanden. De verschillen tussen methotrexaat en
LIFMIOR in TSS en JSN waren niet statistisch significant. De resultaten zijn weergegeven in de
onderstaande afbeelding.
2.5
12 Months
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
Change from Baseline
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
1.3
0.8
0.9
0.4*
0.4 0.4
er
ge
r
1.2
1.3
2.2
an
g
TSS
Erosions
JSN
tl
TSS
ni
e
MTX
LIFMIOR 25 mg
*p < 0.05
G
en
ee
sm
id
de
l
In een ander actief-gecontroleerd, dubbelblind, gerandomiseerd onderzoek werden klinische
werkzaamheid, veiligheid en radiografische progressie bij RA-patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR alleen (tweemaal per week 25 mg), methotrexaat alleen (7,5 tot 20 mg per week, mediane
dosis 20 mg) en de combinatie van LIFMIOR en methotrexaat gelijktijdig gestart, vergeleken bij 682
volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis die 6 maanden tot 20 jaar voortduurde (mediaan 5
jaar) en die een minder dan bevredigende respons hadden op ten minste 1 ‘disease-modifying
antirheumatic drug’ (DMARD) anders dan methotrexaat.
Patiënten in de therapiegroep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg hadden significant
hogere ACR 20-, ACR 50- en ACR 70-responsen en verbetering van DAS- en HAQ-scores na zowel
24 en 52 weken dan patiënten in elk van beide monotherapiegroepen (resultaten zijn weergegeven in
de onderstaande tabel). Significante voordelen van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat in
vergelijking met monotherapie van LIFMIOR of van methotrexaat werden ook na 24 maanden
waargenomen.
51
eg
is
24 Months
0.9
0.6*
Radiografische progressie: vergelijking van LIFMIOR vs. methotrexaat bij patiënten met RA
die <3 jaar voortduurt
Erosions
tre
0.6
JSN
er
d
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
Na 12 maanden was de radiografische progressie significant minder in de LIFMIOR-groep dan in de
methotrexaatgroep, terwijl de combinatie significant beter was dan beide monotherapieën wat betreft
vertraging van radiografische progressie (zie onderstaande afbeelding).
tl
an
g
a: Patiënten die het onderzoek van 12 maanden niet voltooiden zijn als non-responders
beschouwd.
b: Waarden voor
Disease Activity Score
(DAS) zijn gemiddelden.
c: Remissie is gedefinieerd als DAS < 1,6
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: † = p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. methotrexaat en
= p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. LIFMIOR
52
er
ge
r
HAQ
Uitgangswaarde
Week 52
1,7
1,1
1,7
1,0
eg
is
1,8
0,8
†,
DAS
Aanvangsscore
b
Week 52-score
b
Remissie
c
5,5
3,0
14%
5,7
3,0
18%
5,5
2,3
†,
37%
†,
tre
er
d
Klinische werkzaamheidsresultaten bij 12 maanden: vergelijking van LIFMIOR vs.
methotrexaat vs. LIFMIOR in combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6
maanden tot 20 jaar voortduurt
LIFMIOR +
Methotrexaat
LIFMIOR
methotrexaat
Eindpunt
(n = 228)
(n = 223)
(n = 231)
a
ACR-responsen
ACR 20
58,8%
65,5%
74,5%
†,
ACR 50
36,4%
43,0%
63,2%
†,
ACR 70
16,7%
22,0%
39,8%
†,
Radiografische progressie: vergelijking van LIFMIOR vs. methotrexaat vs. LIFMIOR in
combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6 maanden tot 20 jaar voortduurt
(resultaten na 12 maanden)
G
en
ee
sm
id
de
l
Ook werden er significante voordelen voor de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat in
vergelijking met de LIFMIOR-monotherapie of methotrexaatmonotherapie geobserveerd na 24
maanden. Hiermee vergelijkbaar zijn significante voordelen van LIFMIOR-monotherapie in
vergelijking met methotrexaatmonotherapie ook na 24 maanden waargenomen.
In een analyse waarin alle patiënten als progressief werden beschouwd die om welke reden dan ook
met het onderzoek waren gestopt, was het percentage patiënten zonder progressie (TSS-verandering ≤
0,5) na 24 maanden hoger in de groep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg dan in de
groepen die alleen LIFMIOR of alleen methotrexaat kregen (respectievelijk 62%, 50% and 36%;
p<0,05). Het verschil tussen alleen LIFMIOR en alleen methotrexaat was ook significant (p<0,005).
Onder de patiënten die de volledige 24 maanden van de therapie in het onderzoek hadden afgemaakt,
waren de percentages van patiënten zonder progressie respectievelijk 78%, 70% en 61%.
De veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee subcutane injecties van 25 mg), eenmaal
per week toegediend, werden geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek met
420 patiënten met actieve RA. In dit onderzoek kregen 53 patiënten placebo, 214 patiënten kregen
eenmaal per week 50 mg LIFMIOR en 153 patiënten kregen tweemaal per week 25 mg LIFMIOR. De
veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van de twee LIFMIOR-behandelingsregimes waren na 8
weken vergelijkbaar in hun effect op verschijnselen en symptomen van RA; data na 16 weken
vertoonden geen vergelijkbaarheid (non-inferioriteit) tussen de twee therapieën. Een enkelvoudige
injectie LIFMIOR 50 mg/ml bleek bio-equivalent aan twee gelijktijdige injecties van 25 mg/ml.
Volwassen patiënten met arthritis psoriatica
De werkzaamheid van LIFMIOR was vastgesteld in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek bij 205 patiënten met arthritis psoriatica. Patiënten hadden een
53
ni
e
tl
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: * = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR vs.
methotrexaat, † = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR + methotrexaat vs.
methotrexaat en
= p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR + methotrexaat vs.
LIFMIOR
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Arthritis psoriatica-respons
ACR 20
Maand 3
Maand 6
ACR 50
Maand 3
Maand 6
ACR 70
Maand 3
Maand 6
PsARC
Maand 3
Maand 6
n = 104
15
13
4
4
0
1
31
23
an
g
tl
ni
e
ee
sm
id
de
l
a: 25 mg LIFMIOR subcutaan tweemaal per week
b: p < 0,001, LIFMIOR vs. placebo
c: p < 0,01, LIFMIOR vs. placebo
G
en
Bij de patiënten met arthritis psoriatica die LIFMIOR kregen waren de klinische responsen duidelijk
bij de eerste controle (na 4 weken) en bleven gehandhaafd gedurende 6 maanden van behandeling.
LIFMIOR was significant beter dan placebo in alle maten van ziekteactiviteit (p<0,001) en de
responsen waren vergelijkbaar met en zonder gelijktijdige methotrexaattherapie. De kwaliteit van
leven bij patiënten met arthritis psoriatica werd op ieder tijdspunt bepaald met behulp van de
invaliditeitsindex van de HAQ. De invaliditeitsindexscore was significant verbeterd op alle
tijdspunten bij patiënten met arthritis psoriatica die behandeld werden met LIFMIOR, in vergelijking
met placebo (p<0,001).
Radiografische veranderingen werden in de arthritis psoriatica-onderzoek geëvalueerd.
Radiografische beelden van handen en polsen werden verkregen bij aanvang en na 6, 12 en 24
54
er
ge
r
n = 101
59
b
50
b
38
b
37
b
11
b
9
c
72
b
70
b
Responsen van patiënten met arthritis psoriatica in een
placebogecontroleerde trial
Percentage van patiënten
Placebo
LIFMIOR
a
eg
is
Klinische responsen werden uitgedrukt in percentages van patiënten die de ACR 20-, 50- en 70-
respons bereikten en percentages met verbetering van
Psoriatic Artritis Respons Criteria
(PsARC).
De resultaten zijn samengevat in de onderstaande tabel.
tre
er
d
leeftijd tussen 18 en 70 jaar en hadden actieve arthritis psoriatica ( 3 gezwollen gewrichten en
3
gevoelige gewrichten) in ten minste één van de volgende vormen: (1) distale interfalangeale (DIP)
betrokkenheid; (2) polyarticulaire artritis (afwezigheid van reumatoïde nodules en aanwezigheid van
psoriasis); (3) arthritis mutilans; (4) asymmetrische arthritis psoriatica; of (5) spondylitisachtige
ankylose. De patiënten hadden ook plaque psoriasis met een kwalificerende doellaesie
2 cm in
diameter. De patiënten werden eerder behandeld met NSAID’s (86%), DMARD’s (80%), en
corticosteroïden (24%). Patiënten die op dat moment behandeld werden met methotrexaat (stabiel
gedurende
2 maanden) konden een stabiele dosis methotrexaat
25 mg/week blijven gebruiken.
Gedurende 6 maanden werden tweemaal per week subcutaan doses toegediend van 25 mg LIFMIOR
(gebaseerd op dosisbepalingsonderzoeken bij patiënten met reumatoïde artritis). Aan het eind van het
dubbelblinde onderzoek konden de patiënten deelnemen aan een langetermijn open-label
verlengingsonderzoek voor een totale duur van maximaal 2 jaar.
maanden. De gemodificeerde TSS na 12 maanden is weergegeven in onderstaande tabel. In een
analyse, waarin van alle patiënten uit het onderzoek die om welke reden dan ook uitvielen werd
aangenomen dat er progressie was, was het percentage patiënten zonder progressie (TSS verandering
0,5) na 12 maanden groter in de LIFMIOR-groep vergeleken met de placebogroep (73% vs. 47%
respectievelijk, p
0,001). Het effect van LIFMIOR op radiografische progressie werd gehandhaafd
bij patiënten waarbij de behandeling werd voortgezet gedurende het tweede jaar. De vertraging van
perifere gewrichtsschade werd waargenomen bij patiënten met polyarticulaire symmetrische
gewrichtsaandoeningen.
Gemiddelde (SF) verandering in totale
Sharp-Score
op jaarbasis ten opzichte van de
uitgangswaarde
Placebo
Etanercept
Tijd
(n = 104)
(n = 101)
Maand 12
1,00 (0,29)
-0,03 (0,09)
a
SF = standaardfout.
a. p = 0,0001.
Er is onvoldoende bewijs voor de werkzaamheid van LIFMIOR bij patiënten met spondylitis
ankylopoetica-achtige en arthritis mutilans psoriatische artropathieën vanwege het kleine aantal
patiënten dat werd bestudeerd.
Er is geen onderzoek uitgevoerd onder patiënten met arthritis psoriatica waarbij gebruik werd
gemaakt van het doseringsregime van 50 mg eenmaal per week. Bewijs van werkzaamheid van het
doseringsregime van eenmaal per week bij deze patiëntenpopulatie is gebaseerd op data uit het
onderzoek bij patiënten met spondylitis ankylopoetica.
Volwassen patiënten met spondylitis ankylopoetica
De werkzaamheid van LIFMIOR bij spondylitis ankylopoetica werd onderzocht in 3
gerandomiseerde, dubbelblinde onderzoeken die de toediening van tweemaal per week 25 mg
LIFMIOR vergeleken met placebo. In totaal werden er 401 patiënten geïncludeerd waarvan er 203
werden behandeld met LIFMIOR. In de grootste van deze onderzoeken (n=277) werden patiënten
geïncludeerd in de leeftijd van 18 tot 70 jaar met actieve spondylitis ankylopoetica gedefinieerd als
scores op een visuele analoge schaal (VAS) van
30 voor de gemiddelde duur en intensiteit van
ochtendstijfheid plus VAS-scores van
30 voor ten minste 2 van de volgende 3 parameters: algemene
beoordeling van de patiënt; gemiddelde van VAS-waarden voor nachtelijke pijn in de rug en totale
pijn in de rug; gemiddelde van 10 vragen over de
Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index
(BASFI). Patiënten die DMARD’s, NSAID’s of corticosteroïden toegediend kregen konden hiermee
doorgaan met stabiele doses. Patiënten met algehele ankylopoetica van de wervelkolom werden niet
geïncludeerd in het onderzoek. Doses van 25 mg LIFMIOR (gebaseerd op dosisbepalingsonderzoeken
bij patiënten met reumatoïde artritis) of placebo werden gedurende 6 maanden tweemaal per week
subcutaan toegediend bij 138 patiënten.
De primaire maat voor werkzaamheid (ASAS 20) was een
20%
verbetering op ten minste 3 van de 4
Assessment in Ankylosing Spondylitis-(ASAS-)
gebieden (algemene beoordeling van de patiënt, pijn
in de rug, BASFI en ontsteking) en afwezigheid van verslechtering op het overige gebied. ASAS 50-
en ASAS 70-responsen gebruikten dezelfde criteria met respectievelijk een verbetering van 50% en
een verbetering van 70%. Vergeleken met placebo resulteerde de behandeling met LIFMIOR al vanaf
2 weken na de start van de therapie in een significante verbetering van de ASAS 20, ASAS 50 en
ASAS 70.
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
55
er
ge
r
Behandeling met LIFMIOR resulteerde in verbetering van lichamelijk functioneren gedurende de
dubbelblinde periode en dit voordeel werd gehandhaafd gedurende de blootstelling op langere termijn
van maximaal 2 jaar.
eg
is
tre
er
d
Vergelijkbare resultaten werden verkregen in 2 kleinere onderzoeken van spondylitis ankylopoetica.
In een vierde onderzoek werden de veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee 25 mg SC
injecties) eenmaal per week toegediend versus 25 mg LIFMIOR tweemaal per week toegediend
geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek onder 356 patiënten met actieve
spondylitis ankylopoetica. De veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van het eenmaal per week 50
mg doseringsregime en het tweemaal per week 25 mg doseringsregime waren vergelijkbaar.
G
en
ee
sm
id
de
l
Volwassen patiënten met niet-radiografische axiale spondyloartritis
De werkzaamheid van LIFMIOR bij patiënten met niet-radiografische axiale spondyloartritis (nr-
AxSpa) werd onderzocht in een gerandomiseerd, 12 weken durend, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek. In het onderzoek werden 215 volwassen patiënten geëvalueerd
(aangepaste
intent-to-treat-populatie)
met actieve nr-AxSpa (18 tot 49 jaar oud), gedefinieerd als die
patiënten die voldeden aan de ASAS-classificatiecriteria voor axiale spondyloartritis, maar die niet
voldeden aan de gewijzigde New York criteria voor AS. Patiënten dienden ook een ontoereikende
respons op of intolerantie voor twee of meer NSAID’s te hebben. In de dubbelblinde periode kregen
patiënten gedurende 12 weken wekelijks 50 mg LIFMIOR of placebo. De primaire maat voor
werkzaamheid (ASAS 40) was een verbetering van 40% op minstens drie van de vier ASAS-gebieden
en afwezigheid van verslechtering op het overige gebied. De dubbelblinde periode werd gevolgd door
een open-label periode waarin alle patiënten gedurende nog eens 92 weken wekelijks 50 mg
LIFMIOR kregen. De ontsteking werd bij aanvang van het onderzoek (uitgangswaarde) en in week 12
en in week 104 beoordeeld aan de hand van MRI’s van het sacro-iliacaal gewricht en de wervelkolom.
Vergeleken met placebo resulteerde de behandeling met LIFMIOR in een statistisch significante
verbetering van de ASAS 40, ASAS 20 en ASAS 5/6. Er werd ook een significante verbetering
waargenomen voor de ASAS gedeeltelijke remissie en voor BASDAI 50. Onderstaande tabel geeft de
resultaten van week 12 weer.
ni
e
tl
an
g
Bij patiënten met spondylitis ankylopoetica die LIFMIOR toegediend kregen waren de klinische
responsen aanwezig bij de eerste controle (na 2 weken) en bleven gedurende 6 maanden therapie
gehandhaafd. Responsen waren vergelijkbaar bij patiënten die wel of geen gelijktijdige therapie
kregen bij aanvang.
56
er
ge
r
Responsen van patiënten met spondylitis ankylopoetica in
een placebogecontroleerd onderzoek
Percentage van patiënten
Placebo
LIFMIOR
Spondylitis ankylopoetica-
n = 139
n = 138
respons
ASAS 20
2 weken
22
46ª
3 maanden
27
60ª
6 maanden
23
58ª
ASAS 50
2 weken
7
24ª
3 maanden
13
45ª
6 maanden
10
42ª
ASAS 70
2 weken
2
12
b
3 maanden
7
29
b
6 maanden
5
28
b
a: p < 0,001, LIFMIOR vs. placebo
b: p = 0,002, LIFMIOR vs. placebo
eg
is
tre
er
d
G
en
ee
sm
id
de
l
Patiënten met nr-AxSpa die LIFMIOR kregen, hadden een duidelijke klinische respons bij het eerste
bezoek (2 weken). Deze bleef gehandhaafd tijdens de 2 jaar durende therapie. De verbeteringen in
gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven en fysieke functie bleven ook gehandhaafd tijdens de 2
jaar durende therapie. De gegevens van deze 2-jarige periode lieten geen nieuwe
veiligheidsbevindingen zien. In week 104 waren 8 patiënten gevorderd tot een bilaterale graad 2-
score. Deze score is vastgesteld met behulp van spinale radiografie volgens de gewijzigde New York
radiologische criteria, wat een indicatie is voor axiale spondylartropathie.
Volwassen patiënten met plaque psoriasis
LIFMIOR wordt aanbevolen voor gebruik bij patiënten zoals gedefinieerd in rubriek 4.1. Patiënten
met “onvoldoende respons” in de doelpopulatie worden gedefinieerd als onvoldoende respons (PASI
<50 of PGA minder dan goed) of verergering van de ziekte tijdens de behandeling, en die adequaat
gedoseerd werden gedurende een voldoende lange periode om respons te beoordelen met ten minste
elk van de drie voornaamste beschikbare systemische therapieën.
De werkzaamheid van LIFMIOR versus andere systemische therapieën bij patiënten met matige tot
ernstige psoriasis (responsief op andere systemische therapieën) is niet geëvalueerd in onderzoeken
met een directe vergelijking tussen LIFMIOR met andere systemische therapieën. In plaats daarvan
zijn de veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR onderzocht in vier gerandomiseerde, dubbelblinde,
placebogecontroleerde onderzoeken. Het primaire eindpunt voor werkzaamheid in alle vier de
onderzoeken was de proportie van de patiënten per behandelgroep dat PASI 75 bereikt had (ten
minste een verbetering van 75% in de
Psoriasis Area and Severity Index-score
vanaf aanvang) na 12
weken.
Onderzoek 1 was een fase II-onderzoek bij patiënten ≥ 18 jaar met actieve maar klinisch stabiele
plaque psoriasis waar ≥10% van het lichaamsoppervlak bij betrokken was. Honderdtwaalf (112)
ni
e
tl
an
g
LIFMIOR vertoonde een statistisch significante grotere verbetering in week 12 ten opzichte van de
uitgangswaarde in vergelijking met placebo bij de meeste vragenlijsten over gezondheidsgerelateerde
levenskwaliteit en fysieke functie, waaronder BASFI (Bath
Ankylosing Spondylitis Functional Index),
score voor EuroQol 5D algemene gezondheidstoestand en score voor SF-36 fysieke component.
57
er
ge
r
In week 12 werd er een statistisch significante verbetering waargenomen in de SPARCC
(Spondyloarthritis
Research Consortium of Canada)-score
voor het sacro-iliacaal (SI-) gewricht zoals
gemeten aan de hand van MRI bij patiënten die LIFMIOR kregen. De gecorrigeerde gemiddelde
verandering ten opzichte van de uitgangswaarde was 3,8 voor patiënten behandeld met LIFMIOR
(n=95) versus 0,8 voor patiënten behandeld met placebo (n=105) (p<0,001). In week 104 was de
gemiddelde verandering ten opzichte van de uitgangswaarde in de SPARCC-score, zoals gemeten aan
de hand van MRI bij alle met LIFMIOR behandelde patiënten, 4,64 voor het SI-gewricht (n=153) en
1,40 voor de wervelkolom (n=154).
eg
is
tre
Werkzaamheidsrespons in placebogecontroleerd onderzoek naar nr-AxSpa: percentage
patiënten dat de eindpunten bereikte
Dubbelblinde klinische responsen in
Placebo
LIFMIOR
week 12
n = 106 tot 109*
n = 103 tot 105*
ASAS** 40
15,7
32,4
b
ASAS 20
36,1
52,4
c
ASAS 5/6
10,4
33,0
a
ASAS gedeeltelijke remissie
11,9
24,8
c
BASDAI***50
23,9
43,8
b
*Van sommige patiënten werden de volledige gegevens voor elk eindpunt niet ontvangen
**ASAS =
Assessments in Spondyloarthritis International Society
***Bath
Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index
a: p <0,001; b:<0,01 en c:<0,05; respectievelijk tussen LIFMIOR en placebo
er
d
patiënten werden gerandomiseerd en kregen tweemaal per week een dosis van 25 mg LIFMIOR
(n=57) of placebo (n=55) gedurende 24 weken.
Onderzoek 2 evalueerde 652 patiënten met chronische plaque psoriasis met gebruik van dezelfde
inclusiecriteria als in onderzoek 1 met de toevoeging van een minimale
Psoriasis Area and Severity
Index
(PASI) van 10 bij de screening. LIFMIOR werd toegediend in doseringen van eenmaal per
week 25 mg, tweemaal per week 25 mg of tweemaal per week 50 mg gedurende 6 opeenvolgende
maanden. Gedurende de eerste 12 weken van de dubbelblinde behandelingsperiode kregen de
patiënten placebo of één van de drie bovengenoemde LIFMIOR-doseringen. Na 12 weken van
behandeling begonnen de patiënten in de placebogroep een geblindeerde behandeling met LIFMIOR
(25 mg tweemaal per week); patiënten in de actieve behandelingsgroepen continueerden tot week 24
de dosis waarvoor zij oorspronkelijk gerandomiseerd waren.
G
en
ee
sm
id
de
l
Respons
(%)
PASI 50
PASI 75
DSGA
b
,
schoon
of bijna
schoon
5
34* 39 49* 55
4
39*
57*
4
39*
64
*p
0,0001 vergeleken met placebo
a. Er zijn in onderzoeken 2 en 4 geen statistische vergelijkingen met placebo gemaakt in week 24 omdat de
oorspronkelijke placebogroep vanaf week 13 tot week 24 25 mg LIFMIOR 2x/week of 50 mg eenmaal per
week kreeg.
b.
Dermatologist Static Global Assessment.
Schoon of bijna schoon gedefinieerd als 0 of 1 op een schaal
van 0 tot 5.
Onder de patiënten met plaque psoriasis die LIFMIOR kregen, waren tijdens het eerste bezoek (2
weken) significante responsen zichtbaar ten opzichte van placebo, die gehandhaafd bleven gedurende
24 weken van therapie.
Responsen van patiënten met psoriasis in onderzoeken 2, 3 en 4
---------------Onderzoek 2------------- -------------Onderzoek 3------------ ---------------Onderzoek 4------------
----------LIFMIOR-------
--------LIFMIOR-----
-------LIFMIOR----
25 mg
50 mg
25 mg
50 mg
50 mg
50 mg
Placebo 2x/week
2x/week Placebo 2x/week 2x/week Placebo 1x/week
1x/week
n = 96
n = 90
n = 166 n = n = n = n = n = 193 n = 196 n = 196 n = 46
wk 12
wk 12
wk 12
wk 12
wk 24
a
wk 12 162 162 164 164 wk 12
wk wk wk wk
12 24
a
12 24
a
14
58* 70 74* 77
9
64*
77*
9
69*
83
4
34* 44 49* 59
3
34*
49*
2
38*
71
ni
e
tl
an
g
Bij onderzoek 1 bereikte van de met LIFMIOR behandelde groep patiënten een significant grotere
proportie patiënten een PASI 75-respons na 12 weken (30%) vergeleken met de placebogroep (2%)
(p< 0,0001). Na 24 weken, had 56% van de patiënten in de met LIFMIOR behandelde groep de PASI
75 bereikt vergeleken met 5% van de met placebo behandelde patiënten. De belangrijkste resultaten
uit onderzoek 2, 3 en 4 staan hieronder vermeld.
58
er
ge
r
Onderzoek 4 evalueerde 142 patiënten en had vergelijkbare inclusiecriteria als onderzoeken 2 en 3.
Patiënten in dit onderzoek kregen een dosis van 50 mg LIFMIOR of placebo eenmaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label 50 mg LIFMIOR eenmaal per week
gedurende 12 additionele weken.
eg
is
Onderzoek 3 evalueerde 583 patiënten en had dezelfde inclusiecriteria als onderzoek 2. Patiënten in
dit onderzoek kregen een dosis van 25 mg of 50 mg LIFMIOR of placebo tweemaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label tweemaal per week 25 mg LIFMIOR
voor nog eens 24 weken.
tre
er
d
Onderzoek 2 had ook een geneesmiddelvrije periode gedurende welke bij patiënten die na 24 weken
een PASI-verbetering van ten minste 50% bereikten de behandeling werd gestopt. Patiënten werden
geobserveerd zonder behandeling voor het voorkomen van rebound (PASI
150% van de basis) en
voor de tijd tot relapse (gedefinieerd als verlies van ten minste de helft van de verbetering bereikt
tussen het begin en week 24). Gedurende de geneesmiddelvrije periode keerden de symptomen van
psoriasis geleidelijk terug met een gemiddelde tijd tot terugkeer van de ziekte van 3 maanden.
Er werden geen opvlamming als reboundeffect en geen aan psoriasis gerelateerde ernstige
bijwerkingen waargenomen. Er was enig bewijs om een goed effect van LIFMIOR te ondersteunen
van herhalingsbehandeling met LIFMIOR van patiënten met initiële respons op de behandeling.
In open-label langetermijnonderzoeken (tot 34 maanden) waarin LIFMIOR werd gegeven zonder
onderbreking hielden de klinische responsen aan en de veiligheid was vergelijkbaar met die gevonden
in kortetermijnonderzoeken.
Uit een analyse van klinische studiegegevens bleek dat er geen ‘baseline’ ziektekarakteristieken zijn
die artsen zouden kunnen helpen bij het kiezen van de meest geschikte doseringmogelijkheid
(onderbroken of continue). Dientengevolge dient de keuze voor onderbroken of continue behandeling
te zijn gebaseerd op het oordeel van de arts en de individuele behoeften van de patiënt.
Antilichamen tegen LIFMIOR
In het serum van een aantal met etanercept behandelde personen zijn antilichamen tegen etanercept
aangetoond. Deze antilichamen zijn allemaal niet-neutraliserend en zijn in het algemeen van
voorbijgaande aard. Er lijkt geen correlatie te bestaan tussen antilichaamvorming en klinisch effect of
bijwerkingen.
In klinisch onderzoek tot 12 maanden bij personen die met toegelaten doses etanercept werden
behandeld, waren de cumulatieve percentages van anti-etanercept-antilichamen ongeveer 6% van de
personen met reumatoïde artritis, 7,5% van de personen met arthritis psoriatica, 2,0% van de personen
met spondylitis ankylopoetica, 7% van de personen met psoriasis, 9,7% van de kinderen met psoriasis,
en 4,8% van de personen met juveniele idiopathische artritis.
Zoals verwacht neemt in langetermijnonderzoeken (tot 3,5 jaar) het aandeel van personen die
antilichamen tegen etanercept ontwikkelden met de tijd toe. Vanwege hun voorbijgaande aard was de
incidentie van antilichamen die bij elke meting werd bepaald echter gewoonlijk minder dan 7% bij
personen met reumatoïde artritis en bij personen met psoriasis.
In een langetermijnonderzoek naar psoriasis waarbij patiënten tweemaal per week 50 mg gedurende
96 weken kregen, was de incidentie van antilichamen, die werden waargenomen bij elke meting, tot
ongeveer 9%.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR zijn vastgesteld in een tweedelig onderzoek met 69
kinderen met polyarticulair-verlopende juveniele idiopathische artritis waarbij de juveniele
59
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
In onderzoek 4 bereikte in de met LIFMIOR behandelde groep een grotere proportie patiënten PASI
75 na 12 weken (38%) vergeleken met de placebogroep (2%) (p<0,0001). Voor patiënten die
gedurende het hele onderzoek 50 mg eenmaal per week kregen, bleven de werkzaamheidsresponsen
verbeteren: 71% van de patiënten bereikte PASI 75 na 24 weken.
eg
is
tre
Bij onderzoek 3 behield de meerderheid van de patiënten (77%) die initieel gerandomiseerd waren op
50 mg tweemaal per week en waarvan de dosis in week 12 tot 25 mg tweemaal per week verlaagd
werd hun PASI 75-respons tot week 36. Voor patiënten die 25 mg tweemaal per week kregen
gedurende het hele onderzoek zette de verbetering in respons zich door tussen week 12 en 36.
er
d
G
en
ee
sm
id
de
l
Langetermijnveiligheid van LIFMIOR-monotherapie (n=103), LIFMIOR plus methotrexaat (n=294),
of methotrexaatmonotherapie (n=197) is beoordeeld tot 3 jaar in een register van 594 kinderen van 2
tot 18 jaar oud met juveniele idiopathische artritis, van wie 39 kinderen 2 tot 3 jaar oud waren. Alles
beschouwd werden infecties vaker gerapporteerd bij patiënten die behandeld zijn met etanercept in
vergelijking met methotrexaat alleen (3,8 versus 2%), en de met etanercept geassocieerde infecties
waren ernstiger van aard.
In een ander open-label, eenarmig onderzoek zijn 60 patiënten met uitgebreide oligoartritis (15
patiënten van 2 tot 4 jaar, 23 patiënten van 5 tot 11 jaar en 22 patiënten van 12 tot 17 jaar), 38
patiënten met enthesitis-gerelateerde artritis (12 tot 17 jaar) en 29 patiënten met arthritis psoriatica
(12 tot 17 jaar) behandeld met LIFMIOR in een wekelijkse dosering van 0,8 mg/kg (tot een maximum
van 50 mg per dosis) gedurende 12 weken. Bij ieder van de JIA-subtypes bereikte het merendeel van
de patiënten de ACR Pedi 30-criteria en liet klinische verbetering zien op de secundaire eindpunten
zoals aantal gevoelige gewrichten en globale beoordeling door de arts. Het veiligheidsprofiel was
consistent met hetgeen in andere JIA-onderzoeken was waargenomen.
Er zijn geen onderzoeken uitgevoerd bij patiënten met juveniele idiopathische artritis om de effecten
van voortgezette therapie met LIFMIOR vast te stellen bij patiënten die niet binnen drie maanden na
het starten van de therapie met LIFMIOR een respons laten zien. Bovendien zijn er geen onderzoeken
uitgevoerd om de effecten van discontinuering of verlaging van de aanbevolen dosering van
LIFMIOR te bestuderen na langdurig gebruik bij patiënten met JIA.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd onderzocht in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met matige tot
ernstige plaque psoriasis (gedefinieerd als een sPGA score ≥ 3, betrekking hebbend op ≥ 10% van het
BSA, en PASI ≥ 12). Patiënten die in aanmerking kwamen hadden een voorgeschiedenis van
60
ni
e
tl
an
g
In een open-label veiligheidsextensieonderzoek hebben 58 pediatrische patiënten uit het
bovengenoemde onderzoek (vanaf de leeftijd van 4 jaar bij start van inclusie) de toediening van
LIFMIOR gecontinueerd voor een periode tot 10 jaar. Het percentage ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties nam niet toe tijdens langdurige blootstelling.
er
ge
r
In deel 1 van het onderzoek lieten 51 van de 69 patiënten (74%) een klinische respons zien en werden
ingesloten in deel 2. In deel 2 ervoeren 6 uit 25 (24%) patiënten die op LIFMIOR bleven opvlamming
van de ziekte, vergeleken met 20 uit 26 patiënten (77%) die placebo kregen (p=0,007). Vanaf de start
van deel 2 was de mediane tijd tot het plotseling opkomen van de ziekte
116 dagen voor patiënten
die LIFMIOR kregen en 28 dagen voor patiënten die placebo kregen. Van de patiënten die een
klinische respons na 90 dagen lieten zien en in deel 2 van het onderzoek werden opgenomen,
verbeterden enkele patiënten die op LIFMIOR bleven verder van maand drie tot maand 7, terwijl
degenen die placebo kregen niet verbeterden.
eg
is
tre
idiopathische artritis op verschillende wijzen was begonnen (polyartritis, pauciartritis, systemisch
begin). Patiënten van 4 tot 17 jaar met matig tot ernstig actieve polyarticulair-verlopende juveniele
idiopathische artritis die niet reageerden op methotrexaat of methotrexaat niet verdroegen, werden
geïncludeerd; patiënten bleven op een stabiele dosis van één niet-steroïdaal, ontstekingsremmend
geneesmiddel en/of prednison (<0,2 mg/kg/dag of 10 mg maximaal). In deel 1 kregen alle patiënten
0,4 mg/kg (maximaal 25 mg per dosis) LIFMIOR subcutaan tweemaal per week. In deel 2 werden de
patiënten met een klinische respons op dag 90 gerandomiseerd naar continuering van LIFMIOR of
placebo gedurende 4 maanden en beoordeeld op opvlamming van de ziekte. De respons werd gemeten
met behulp van de ACR Pedi 30, gedefinieerd als
30% verbetering in ten minste drie uit zes en
30% verslechtering in niet meer dan één uit zes JCA-kerncriteria, waaronder het aantal actieve
gewrichten, bewegingsbeperking, globale beoordeling door arts en patiënt/ouders, functionele
beoordeling en bezinkingssnelheid erytrocyten (BSE). Opvlamming van de ziekte werd gedefinieerd
als
30% verslechtering in drie uit zes JCA-kerncriteria en
30% verbetering in niet meer dan één
uit zes JCA-kerncriteria en een minimum van twee actieve gewrichten.
er
d
behandeling met fototherapie of systemische therapie of er werd bij hen onvoldoende controle bereikt
met lokale therapie.
Patiënten kregen 0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) of placebo eenmaal per week gedurende
12 weken. In week 12 hadden meer patiënten die gerandomiseerd waren naar LIFMIOR een positieve
werkzaamheidsrespons (d.w.z. PASI 75) dan degenen die gerandomiseerd waren naar placebo.
Plaque psoriasis bij pediatrische patiënten, uitkomsten na 12 weken
LIFMIOR
0,8 mg/kg eenmaal
per week
(n = 106)
60 (57%)
a
79 (75%)
a
PASI 75, n (%)
PASI 50, n (%)
sPGA “schoon” of “minimaal”, n (%)
56 (53%)
a
Afkorting: sPGA -
static Physician Global Assessment.
a. p < 0,0001 vergeleken met placebo.
Na de 12 weken durende dubbelblinde behandelingsperiode kregen alle patiënten eenmaal per week
0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) voor nog eens 24 weken. Responsen die werden
waargenomen gedurende de open-labelperiode waren vergelijkbaar met de waargenomen responsen in
de dubbelblinde periode.
G
en
ee
sm
id
de
l
Langetermijnveiligheid en -effectiviteit van LIFMIOR 0,8 mg/kg (tot maximaal 50 mg) eenmaal per
week zijn bepaald in een open-label extensieonderzoek met 181 pediatrische patiënten met plaque
psoriasis tot maximaal 2 jaar bovenop het 48 weken durend onderzoek hierboven besproken.
Langetermijnervaring met LIFMIOR was in het algemeen vergelijkbaar met het oorspronkelijke 48
weken durend onderzoek en liet geen nieuwe veiligheidsbevindingen zien.
5.2
Farmacokinetische eigenschappen
Etanercept-serumwaarden werden bepaald door een “Enzyme-Linked Immunosorbent Assay”
(ELISA)-methode, die zowel ELISA-reactieve degraderingsproducten als de originele verbinding kan
detecteren.
Absorptie
Etanercept wordt langzaam vanuit de subcutane injectieplaats geabsorbeerd. Circa 48 uur na een
enkelvoudige dosis wordt de maximale concentratie bereikt. De absolute biologische beschikbaarheid
is 76%. Bij twee doses per week, zijn de concentraties bij een
steady state
naar verwachting ongeveer
twee keer zo hoog als concentraties gemeten na enkelvoudige doses. Na een enkelvoudige subcutane
dosis van 25 mg LIFMIOR was de gemiddelde gemeten maximale serumconcentratie bij gezonde
vrijwilligers 1,65
0,66
g/ml
en was de oppervlakte onder de curve 235
96,6
gu/ml.
Gemiddelde serumconcentratieprofielen bij een
steady state
bij RA-patiënten, die behandeld waren
met eenmaal per week 50 mg LIFMIOR (n=21) vs. tweemaal per week 25 mg LIFMIOR (n=16),
waren respectievelijk C
max
van 2,4 mg/l vs. 2,6 mg/l, C
min
van 1,2 mg/l vs. 1,4 mg/l en gedeeltelijke
AUC van 297 mgu/l vs. 316 mgu/l). In een open-label
cross-over-onderzoek
met een enkelvoudige
dosis en tweevoudige behandeling bij gezonde vrijwilligers bleek dat etanercept, toegediend als een
enkelvoudige injectie van 50 mg/ml, bio-equivalent is aan twee gelijktijdige injecties van 25 mg/ml.
61
ni
e
tl
an
g
Gedurende een gerandomiseerde geneesmiddelvrije periode hadden significant meer patiënten die
opnieuw waren gerandomiseerd naar placebo een terugval (verlies van PASI 75-respons) vergeleken
met patiënten die opnieuw waren gerandomiseerd naar LIFMIOR. Bij voortgezette behandeling
werden responsen gehandhaafd gedurende 48 weken.
er
ge
r
eg
is
14 (13%)
tre
Placebo
(n = 105)
12 (11%)
24 (23%)
er
d
In een farmacokinetische populatieanalyse bij patiënten met spondylitis ankylopoetica waren de
AUC’s van etanercept bij een
steady state
466 μgu/ml en 474 μgu/ml voor respectievelijk 50 mg
LIFMIOR eenmaal per week (N = 154) en 25 mg tweemaal per week (N = 148).
Distributie
Er is een bi-exponentiële curve nodig om de concentratie-tijdscurve van etanercept te beschrijven. Het
centrale distributievolume van etanercept is 7,6 l; het distributievolume bij een steady state is 10,4 l.
Eliminatie
Etanercept wordt langzaam uit het lichaam geklaard. De halfwaardetijd is lang, circa 70 uur. De
klaring is ongeveer 0,066 l/u bij patiënten met RA, enigszins lager dan de waarde van 0,11 l/u
gemeten bij gezonde vrijwilligers. Verder is de farmacokinetiek van LIFMIOR vergelijkbaar bij
patiënten met reumatoïde artritis, patiënten met spondylitis ankylopoetica en patiënten met plaque
psoriasis.
Er is geen duidelijk farmacokinetisch verschil tussen mannen en vrouwen.
Bijzondere populaties
G
en
ee
sm
id
de
l
Ouderen
Het effect van gevorderde leeftijd is bestudeerd middels farmacokinetische populatieanalyse van
serumconcentraties van etanercept. Er werden geen verschillen gevonden in berekeningen van klaring
en verdelingsvolume in de patiëntengroep van 65 tot 87 jaar vergeleken met de groep van jonger dan
65 jaar.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In een onderzoek naar polyarticulairverlopende juveniele idiopathische artritis met LIFMIOR kregen
69 patiënten (leeftijd van 4 tot 17 jaar) twee keer per week 0,4 mg LIFMIOR/kg toegediend
gedurende drie maanden. De serumconcentraties waren gelijk aan die waargenomen bij volwassen
patiënten met reumatoïde artritis. De jongste kinderen (van 4 jaar oud) hadden een verminderde
klaring (verhoogde klaring wanneer genormaliseerd voor gewicht) in vergelijking met oudere
kinderen (van 12 jaar oud) en volwassenen. Simulatie van de dosering suggereert dat terwijl oudere
kinderen (van 10-17 jaar oud) serumspiegels zullen hebben die dicht bij die van volwassenen liggen,
jongere kinderen duidelijk lagere spiegels zullen hebben.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
Kinderen met plaque psoriasis (leeftijd 4 tot 17 jaar) kregen 0,8 mg/kg (tot een maximale dosis van 50
mg per week) etanercept eenmaal per week gedurende maximaal 48 weken. De gemiddelde
dalconcentraties in serum bij een
steady state
varieerden van 1,6 tot 2,1 mcg/ml na 12, 24 en 48
62
ni
e
Leverinsufficiëntie
Er werden geen verhoogde etanerceptconcentraties gemeten bij patiënten met acuut leverfalen. Bij
leverinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden gewijzigd.
tl
Nierinsufficiëntie
Ofschoon er na toediening van radioactief gelabeld etanercept bij zowel patiënten als vrijwilligers
radioactiviteit in de urine wordt uitgescheiden, werden er geen verhoogde etanerceptconcentraties
gemeten bij patiënten met acuut nierfalen. Bij nierinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden
gewijzigd.
an
g
er
ge
r
Lineariteit
Dosisproportionaliteit is niet formeel geëvalueerd, maar er is geen duidelijke verzadiging van de
klaring over het dosisbereik.
eg
is
tre
er
d
weken. Deze gemiddelde concentraties bij kinderen met plaque psoriasis waren vergelijkbaar met de
concentraties die werden waargenomen bij patiënten met juveniele idiopathische artritis (behandeld
met 0,4 mg/kg etanercept tweemaal per week, tot een maximum dosis van 50 mg per week). Deze
gemiddelde concentraties waren vergelijkbaar met de concentraties die werden gezien bij volwassen
patiënten met plaque psoriasis die werden behandeld met 25 mg etanercept tweemaal per week.
5.3
Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
6.
6.1
FARMACEUTISCHE GEGEVENS
Lijst van hulpstoffen
6.2
Gevallen van onverenigbaarheid
G
en
ee
sm
id
de
l
Bij gebrek aan onderzoek naar onverenigbaarheden, mag dit geneesmiddel niet met andere
geneesmiddelen gemengd worden.
6.3
Houdbaarheid
30 maanden
6.4
Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C).
Niet in de vriezer bewaren.
LIFMIOR kan opgeslagen worden bij temperaturen tot maximaal 25
o
C gedurende één periode van
maximaal vier weken; daarna dient het niet meer gekoeld te worden. LIFMIOR dient afgevoerd te
worden indien het niet binnen vier weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt.
De voorgevulde spuiten in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
ni
e
Sucrose
Natriumchloride
L-argininehydrochloride
Monobasisch dihydraatnatriumfosfaat
Dibasisch dihydraatnatriumfosfaat
Water voor injecties
tl
an
g
63
er
ge
r
LIFMIOR induceerde geen letaliteit of zichtbare tekenen van toxiciteit bij muizen of ratten na een
enkelvoudige subcutane dosis van 2000 mg/kg of een enkelvoudige intraveneuze dosis van 1.000
mg/kg. LIFMIOR lokte geen dosisbeperkende of doelorgaantoxiciteit uit in cynomolgusapen na
subcutane toediening, tweemaal per week, gedurende 4 of 26 opeenvolgende weken in een dosering
(15 mg/kg) die resulteerde in AUC-gebaseerde geneesmiddelconcentraties in serum die meer dan 27
keer hoger waren dan deze verkregen bij patiënten bij de aanbevolen dosering van 25 mg.
eg
is
tre
In de toxicologische onderzoeken met LIFMIOR was er geen duidelijke dosislimiterende of
doelorgaantoxiciteit. LIFMIOR wordt beschouwd als niet-genotoxisch op basis van een batterij
in-
vitro-
en
in-vivo-onderzoeken.
Carcinogeniciteitsonderzoeken en standaardbeoordelingen van
fertiliteit en postnatale toxiciteit zijn niet uitgevoerd met LIFMIOR vanwege de vorming van
neutraliserende antilichamen in knaagdieren.
er
d
6.5
Aard en inhoud van de verpakking
25 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
Spuit van kleurloos glas (type-I-glas) met roestvrijstalen naald, rubberen naalddopje en plastic zuiger.
Dozen bevatten 4, 8 of 24 voorgevulde spuiten met LIFMIOR en 4, 8 of 24 alcoholdoekjes. Het
naalddopje bevat droog natuurlijk rubber (latex) (zie rubriek 4.4). Niet alle genoemde
verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
Spuit van kleurloos glas (type-I-glas) met roestvrijstalen naald, rubberen naalddopje en plastic zuiger.
Dozen bevatten 2, 4 of 12 voorgevulde spuiten met LIFMIOR en 2, 4 of 12 alcoholdoekjes. Het
naalddopje bevat droog natuurlijk rubber (latex) (zie rubriek 4.4). Niet alle genoemde
verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
6.6
Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen en andere instructies
Uitgebreide instructies voor de toediening worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, ‘INSTRUCTIES
VOOR HET KLAARMAKEN EN HET TOEDIENEN VAN EEN LIFMIOR-INJECTIE’.
Al het ongebruikte geneesmiddel of afvalmateriaal dient te worden vernietigd overeenkomstig lokale
voorschriften.
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
G
en
ee
sm
id
de
l
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
8.
NUMMERS VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
25 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
EU/1/16/1165/005
EU/1/16/1165/006
EU/1/16/1165/007
50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
EU/1/16/1165/008
EU/1/16/1165/009
EU/1/16/1165/010
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING
Datum van eerste verlening van de vergunning: 13 februari 2017
Datum van laatste verlenging:
64
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
Voor injectie moet men de LIFMIOR voorgevulde spuit voor eenmalig gebruik op kamertemperatuur
laten komen (ongeveer 15 tot 30 minuten). Het naalddopje mag niet verwijderd worden tijdens het op
kamertemperatuur laten komen van de voorgevulde spuit. De oplossing dient helder tot licht
opalescent, kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin te zijn, en kan kleine doorzichtige of witte
eiwitdeeltjes bevatten.
eg
is
tre
er
d
10.
DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau http://www.ema.europa.eu.
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
65
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg worden
verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden. Zie rubriek 4.8 voor het rapporteren van
bijwerkingen.
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde pen.
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Elke voorgevulde pen bevat 50 mg etanercept.
3.
FARMACEUTISCHE VORM
Oplossing voor injectie.
De oplossing is helder, en kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin.
G
en
ee
sm
id
de
l
4.
KLINISCHE GEGEVENS
Therapeutische indicaties
4.1
Reumatoïde artritis
LIFMIOR in combinatie met methotrexaat is geïndiceerd voor de behandeling van volwassenen met
matige tot ernstige actieve reumatoïde artritis, waarbij de respons op ‘disease-modifying
antirheumatic drugs’, waaronder methotrexaat (tenzij gecontra-indiceerd), ontoereikend is gebleken.
LIFMIOR kan als monotherapie verstrekt worden wanneer er sprake is van een intolerantie ten
opzichte van methotrexaat of wanneer verdere behandeling met methotrexaat als ongepast wordt
ervaren.
LIFMIOR is tevens geïndiceerd voor de behandeling van ernstige, actieve en progressieve reumatoïde
artritis bij volwassenen die niet eerder behandeld zijn met methotrexaat.
Het is gebleken dat LIFMIOR, zowel op zichzelf gebruikt als in combinatie met methotrexaat, de
progressiesnelheid van gewrichtsschade, zoals deze door middel van röntgenonderzoek gemeten
wordt, reduceert en het lichamelijk functioneren verbetert.
ni
e
tl
an
g
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
66
er
ge
r
Etanercept is een humaan tumornecrosefactorreceptor-p75 Fc-fusie-eiwit geproduceerd met
recombinant-DNA-techniek in een zoogdierexpressiesysteem van het Chinese hamsterovarium.
Etanercept is een dimeer van een chimerisch eiwit dat via genetische manipulatie tot stand komt door
fusie van de extracellulaire ligandbindingsplaats van humane tumornecrosefactorreceptor-2
(TNFR2/p75) met het Fc-fragment van humaan IgG1. Deze Fc-component bevat het verbindingsdeel,
CH
2
- en CH
3
-regionen, maar niet de CH
1
-regio van IgG1. Etanercept bevat 934 aminozuren en heeft
een schijnbaar moleculair gewicht van circa 150 kilodalton. De specifieke activiteit van etanercept is
1,7 x 10
6
eenheden/mg.
eg
is
tre
er
d
Juveniele idiopathische artritis
Behandeling van polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij kinderen
en adolescenten vanaf 2 jaar die een ontoereikende respons hebben gehad op methotrexaat of
methotrexaat niet verdroegen.
Behandeling van arthritis psoriatica bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende respons
hebben gehad op methotrexaat of die methotrexaat niet verdroegen.
Behandeling van enthesitis-gerelateerde artritis bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende
respons hebben gehad op conventionele therapie of die conventionele therapie niet verdroegen.
LIFMIOR is niet bestudeerd bij kinderen jonger dan 2 jaar.
Axiale spondyloartritis
Spondylitis ankylopoetica (SA)
Behandeling van ernstige actieve spondylitis ankylopoetica bij volwassenen bij wie de respons op
conventionele therapie ontoereikend was.
Niet-radiografische axiale spondyloartritis
Behandeling van volwassenen met ernstige niet-radiografische axiale spondyloartritis met objectieve
verschijnselen van ontsteking zoals aangegeven door een verhoogd C-reactief proteïne (CRP) en/of
met magnetische kernspinresonantie (MRI), die een ontoereikende respons hebben gehad op niet-
steroïdale ontstekingsremmers (non-steroidal
anti-inflammatory drugs
- NSAID’s).
Plaque psoriasis
Behandeling van matige tot ernstige plaque psoriasis bij volwassenen met onvoldoende respons op, of
een intolerantie of een contra-indicatie voor, andere systemische therapie waaronder ciclosporine,
methotrexaat of psoralenen en ultraviolet-A licht (PUVA) (zie rubriek 5.1).
Plaque psoriasis bij kinderen
Behandeling van chronische ernstige plaque psoriasis bij kinderen en adolescenten vanaf 6 jaar met
onvoldoende controle door, of intolerantie voor, andere systemische therapieën of fototherapieën.
4.2
Dosering en wijze van toediening
G
en
ee
sm
id
de
l
Behandeling met LIFMIOR dient te worden begonnen door en onder de begeleiding te blijven van
artsen, gespecialiseerd in de diagnose en behandeling van reumatoïde artritis, juveniele idiophatische
artritis, arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica, niet-radiografische axiale spondyloartritis,
plaque psoriasis of plaque psoriasis bij kinderen. Aan met LIFMIOR behandelde patiënten dient een
‘Patiëntenwaarschuwingskaart’ te worden gegeven.
De LIFMIOR voorgevulde pen is beschikbaar in een sterkte van 50 mg. Andere presentaties van
LIFMIOR zijn beschikbaar in sterktes van 10, 25 mg en 50 mg.
Dosering
Reumatoïde artritis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR tweemaal per week toegediend. Ook 50 mg LIFMIOR,
67
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
Arthritis psoriatica
Behandeling van actieve en progressieve arthritis psoriatica bij volwassenen bij wie de respons op
eerdere ‘disease-modifying antirheumatic drug’-therapie onvoldoende is gebleken. LIFMIOR heeft
laten zien dat het het lichamelijk functioneren van patiënten met arthritis psoriatica verbetert en de
snelheid van progressie van perifere gewrichtsschade, gemeten door middel van röntgenonderzoek,
vermindert bij patiënten met polyarticulaire symmetrische subtypen van de aandoening.
tre
er
d
eenmaal per week toegediend, is veilig en effectief gebleken (zie rubriek 5.1).
Arthritis psoriatica spondylitis ankylopoetica en niet-radiografische axiale spondyloartritis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend, of 50 mg LIFMIOR
eenmaal per week toegediend.
Beschikbare gegevens suggereren dat voor alle bovengenoemde indicaties een klinische respons
gewoonlijk binnen 12 behandelweken wordt bereikt. Indien een patiënt niet reageert binnen dit
tijdsbestek dient een vervolgbehandeling zorgvuldig te worden overwogen.
Plaque psoriasis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend, of 50 mg, eenmaal per
week toegediend. Als alternatief kan voor maximaal 12 weken tweemaal per week 50 mg gebruikt
worden, indien nodig gevolgd door een dosering van 25 mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per
week. De behandeling met LIFMIOR dient te worden voortgezet tot remissie wordt bereikt, tot
maximaal 24 weken. Voortdurende behandeling na 24 weken kan geschikt zijn voor sommige
volwassen patiënten (zie rubriek 5.1).De behandeling dient gestaakt te worden bij patiënten die na 12
weken geen respons vertonen. Als herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd is, dient de
bovenstaande richtlijn over de behandelingsduur gevolgd te worden. De dosis dient 25 mg tweemaal
per week of 50 mg eenmaal per week te zijn.
Bijzondere populaties
Nier- en leverfunctiestoornissen
Aanpassing van de dosis is niet noodzakelijk.
G
en
ee
sm
id
de
l
Pediatrische patiënten
De dosering van LIFMIOR is gebaseerd op het lichaamsgewicht van kinderen. Patiënten die minder
dan 62,5 kg wegen, moeten nauwkeurig gedoseerd worden op basis van mg/kg gebruikmakend van het
poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie of het poeder voor oplossing voor injectie (zie
hieronder de dosering voor specifieke indicaties). Patiënten die 62,5 kg of meer wegen kunnen met
een voorgevulde spuit of voorgevulde pen met vaste dosis worden gedoseerd.
Juveniele idiopathische artritis (JIA)
De aanbevolen dosering is 0,4 mg/kg (tot een maximum van 25 mg per dosis) tweemaal per week
gegeven als subcutane injectie met een interval van 3-4 dagen tussen twee doses, of 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week gegeven.
Het stoppen van de behandeling dient overwogen te worden bij patiënten die geen respons laten zien
na 4 maanden.
De injectieflacon met 10 mg kan geschikter zijn voor toediening aan kinderen met JIA die een
lichaamsgewicht van minder dan 25 kg hebben.
Er zijn geen formele klinische onderzoeken uitgevoerd bij kinderen van 2 en 3 jaar oud. Beperkte
veiligheidsdata uit een patiëntenregister suggereren echter dat het veiligheidsprofiel bij kinderen van
2 en 3 jaar oud, die eenmaal per week 0,8 mg/kg subcutaan toegediend krijgen, vergelijkbaar is met
dat bij volwassenen en kinderen van 4 jaar en ouder (zie rubriek 5.1).
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 2 jaar in de
indicatie juveniele idiopathische artritis.
Plaque psoriasis bij kinderen (leeftijd 6 jaar en ouder)
68
ni
e
tl
Ouderen
Aanpassing van de dosering is niet noodzakelijk. Dosering en wijze van toediening zijn hetzelfde als
voor volwassenen in de leeftijd van 18 – 64 jaar.
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
De aanbevolen dosering is 0,8 mg/kg (tot een maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week
gedurende maximaal 24 weken. De behandeling dient gestaakt te worden bij patiënten die na 12
weken geen respons vertonen.
Wanneer een herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd wordt, dient bovenstaande richtlijn
voor de duur van de behandeling opgevolgd te worden. De dosering dient 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week te zijn.
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 6 jaar in de
indicatie plaque psoriasis.
Wijze van toediening
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een subcutane injectie (zie rubriek 6.6).
4.3
Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de in rubriek 6.1 vermelde hulpstoffen.
Sepsis of een risico op sepsis.
4.4
Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik
G
en
ee
sm
id
de
l
Infecties
Patiënten dienen voor, tijdens en na de behandeling met LIFMIOR op infecties te worden
gecontroleerd, met inachtneming van de gemiddelde eliminatiehalfwaardetijd van etanercept die
ongeveer 70 uur is (bereik: 7 tot 300 uur).
Ernstige infecties, sepsis, tuberculose en opportunistische infecties, inclusief invasieve
schimmelinfecties, listeriosis en legionellose, zijn bij gebruik van LIFMIOR gemeld (zie rubriek 4.8).
Deze infecties werden veroorzaakt door bacteriën, mycobacteriën, schimmels, virussen en parasieten
(inclusief
Protozoa).
In sommige gevallen werden specifieke schimmel- en andere opportunistische
infecties niet herkend, resulterend in vertraging van passende behandeling en overlijden. Bij het
evalueren van patiënten voor infecties dient rekening te worden gehouden met het risico van de
patiënt voor relevante opportunistische infecties (bijv. blootstelling aan endemische mycose).
Patiënten bij wie zich een nieuwe infectie ontwikkelt terwijl zij een behandeling ondergaan met
LIFMIOR dienen nauwkeurig gecontroleerd te worden. De toediening van LIFMIOR dient gestaakt te
worden indien zich bij een patiënt een ernstige infectie ontwikkelt. De veiligheid en werkzaamheid
van LIFMIOR bij patiënten met chronische infecties zijn niet geëvalueerd. Artsen dienen
voorzichtigheid in acht te nemen als zij het gebruik van LIFMIOR overwegen bij patiënten met een
voorgeschiedenis van recidiverende of chronische infecties of met onderliggende ziektes die een
predispositie kunnen vormen voor infecties zoals gevorderde of slecht gecontroleerde diabetes.
ni
e
Om de traceerbaarheid van biologische geneesmiddelen te verhogen, dienen de merknaam en het
partijnummer van het toegediende product duidelijk te worden gedocumenteerd (of vermeld) in het
patiëntendossier.
tl
an
g
Behandeling met LIFMIOR mag niet worden begonnen bij patiënten met actieve infecties, met
inbegrip van chronische of gelokaliseerde infecties.
69
er
ge
r
eg
is
Uitgebreide instructies voor de toediening worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, ‘De MYCLIC
voorgevulde pen gebruiken om LIFMIOR te injecteren’.
tre
er
d
Tuberculose
Er zijn gevallen van actieve tuberculose inclusief miliaire tuberculose en extrapulmonaire tuberculose
gemeld bij patiënten die met LIFMIOR werden behandeld.
Voor aanvang van de behandeling met LIFMIOR dienen alle patiënten gecontroleerd te worden op
zowel actieve als inactieve (‘latente’) tuberculose. Deze controle dient een gedetailleerde anamnese
met een persoonlijke voorgeschiedenis van tuberculose of mogelijk eerder contact met tuberculose en
eerdere en/of huidige immunosuppressieve therapie te omvatten. Bij alle patiënten dienen de
geëigende onderzoeken te worden uitgevoerd, zoals de tuberculinehuidtest en een borstkasröntgenfoto
(lokale aanbevelingen kunnen van toepassing zijn). Het wordt aanbevolen de uitslag van deze
onderzoeken op de ‘Patiëntenwaarschuwingskaart’ te noteren. Voorschrijvers worden herinnerd aan
de kans op valsnegatieve uitslag van de tuberculinehuidtest, met name bij ernstig zieke of
immuungecompromitteerde patiënten.
Als actieve tuberculose wordt aangetoond, mag een therapie met LIFMIOR niet begonnen worden.
Als inactieve (‘latente’) tuberculose wordt aangetoond, dient een anti-tuberculosebehandeling voor
latente tuberculose te worden ingesteld alvorens therapie met LIFMIOR te beginnen, en in
overeenstemming met lokale aanbevelingen. In deze situatie dient de voordeel/risicobalans van
LIFMIOR-therapie zeer zorgvuldig in beschouwing te worden genomen.
Alle patiënten dienen geïnformeerd te worden medisch advies in te winnen als
verschijnselen/symptomen duidend op tuberculose (bijv. aanhoudende hoest, uitteren/gewichtsverlies,
lage koorts) optreden tijdens of na LIFMIOR-behandeling.
Hepatitis B-reactivering
Bij patiënten die eerder met het hepatitis B-virus (HBV) geïnfecteerd zijn en gelijktijdig TNF-
antagonisten hadden gekregen, inclusief LIFMIOR, is reactivering van hepatitis B gemeld. Hieronder
vallen meldingen van reactivering van hepatitis B bij patiënten die anti-HBc-positief waren maar
HBsAg-negatief. Patiënten moeten worden getest op een HBV-infectie voordat de therapie met
LIFMIOR wordt gestart. Bij patiënten die positief getest zijn voor een HBV-infectie, wordt
aanbevolen om een arts met ervaring in de behandeling van hepatitis B te raadplegen.Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij het toedienen van LIFMIOR bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met
HBV. Deze patiënten moeten gecontroleerd worden op verschijnselen en symptomen van actieve
HBV-infectie, gedurende de gehele therapie en gedurende een aantal weken na beëindiging van de
therapie. Adequate gegevens van de behandeling van patiënten met HBV met antivirale therapie in
combinatie met therapie met TNF-antagonisten zijn niet beschikbaar. Bij patiënten die een HBV-
infectie ontwikkelen, moet LIFMIOR worden gestopt en effectieve antivirale therapie met geschikte
ondersteunende behandeling worden gestart.
G
en
ee
sm
id
de
l
Verergering van hepatitis C
Er zijn meldingen van verergering van hepatitis C bij patiënten die LIFMIOR kregen. LIFMIOR dient
met voorzichtigheid te worden gebruikt bij patiënten met een voorgeschiedenis van hepatitis C.
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Gelijktijdige toediening van LIFMIOR en anakinra is in verband gebracht met een groter risico op
ernstige infecties en neutropenie vergeleken met toediening van alleen LIFMIOR. Er is geen klinisch
voordeel aangetoond van deze combinatie. Daarom wordt gecombineerd gebruik van LIFMIOR en
anakinra afgeraden (zie rubrieken 4.5 en 4.8).
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van ernstige bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond;
dergelijk gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.5).
ni
e
tl
an
g
70
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Allergische reacties
Het naalddopje van de voorgevulde pen bevat latex (droog natuurlijk rubber) dat
overgevoeligheidsreacties kan veroorzaken bij aanraking of wanneer LIFMIOR wordt toegediend aan
personen met een bekende of mogelijke overgevoeligheid voor latex.
Allergische reacties die geassocieerd waren met toediening van LIFMIOR zijn vaak gemeld. De
allergische reacties bestonden uit angio-oedeem en urticaria; er zijn ernstige reacties opgetreden. Als
een ernstige allergische of anafylactische reactie optreedt, dient de behandeling met LIFMIOR
onmiddellijk te worden gestopt en een passende behandeling te worden gestart.
Immunosuppressie
Bij TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR, bestaat de mogelijkheid dat de afweer van de gastheer
tegen infecties en maligniteiten wordt aangetast, aangezien TNF ontstekingen medieert en de
cellulaire immuunrespons moduleert. In een onderzoek van 49 volwassen patiënten met reumatoïde
artritis die behandeld werden met LIFMIOR was er geen bewijs van verlaging van vertraagd-type
overgevoeligheid, verlaging van immunoglobulineniveaus of een verandering in de grootte van
effectorcelpopulaties.
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen
G
en
ee
sm
id
de
l
In de gecontroleerde delen van de klinische onderzoeken met TNF-antagonisten zijn meer gevallen
van lymfomen waargenomen bij de patiënten die TNF-antagonisten hebben gekregen vergeleken met
de controlepatiënten. Het voorkomen hiervan was echter zeldzaam en de follow-upperiode van de
placebopatiënten was korter dan die van patiënten die behandeld werden met een TNF-antagonist. Er
zijn postmarketinggevallen gemeld van leukemie bij patiënten die werden behandeld met TNF-
antagonisten. Er is een verhoogd achtergrondrisico op lymfomen en leukemie bij patiënten met
reumatoïde artritis met langdurende, zeer actieve ontstekingsziekte, wat de inschatting van het risico
compliceert.
Gebaseerd op de huidige kennis kan een mogelijk risico op de ontwikkeling van lymfomen, leukemie
of andere hematopoëtische of vaste maligniteiten maligniteiten bij patiënten die behandeld worden
met een TNF-antagonist niet worden uitgesloten. Voorzichtigheid dient in acht genomen te worden
wanneer een behandeling met TNF-antagonisten wordt overwogen voor patiënten met een
voorgeschiedenis van maligniteiten of wanneer voortzetting van de behandeling wordt overwogen bij
patiënten die een maligniteit ontwikkelen.
Postmarketing zijn er maligniteiten, enkele fataal, gemeld bij kinderen, adolescenten en jonge
volwassenen (tot een leeftijd van 22 jaar) die zijn behandeld met TNF-antagonisten (bij de start van
de behandeling ≤ 18 jaar oud), waaronder LIFMIOR. Ongeveer de helft van de gevallen betrof
lymfomen. De andere gevallen representeerden een variëteit van verschillende maligniteiten
waaronder zeldzame maligniteiten die vooral geassocieerd worden met immunosuppressie. Een risico
van de ontwikkeling van maligniteiten bij kinderen en adolescenten die zijn behandeld met TNF-
antagonisten kan niet worden uitgesloten.
71
ni
e
Vaste en hematopoëtische maligniteiten (huidkankers uitgezonderd)
Tijdens de postmarketingperiode waren er meldingen van verscheidene maligniteiten (waaronder
borst- en longcarcinomen en lymfomen) (zie rubriek 4.8).
tl
an
g
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR voor patiënten met immunosuppressie zijn niet
geëvalueerd.
er
ge
r
Twee patiënten met juveniele idiopathische artritis ontwikkelden varicella en verschijnselen en
symptomen van aseptische meningitis die zonder gevolgen verdwenen. Patiënten met een significante
blootstelling aan varicellavirus dienen tijdelijk te stoppen met het gebruik van LIFMIOR en
profylactische behandeling met Varicella Zoster Immunoglobuline dient voor hen te worden
overwogen.
eg
is
tre
er
d
Huidkankers
Melanoom en niet-melanoma huidkanker (NMHK) zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld
met TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR. Postmarketinggevallen van Merkelcelcarcinoom zijn
zeer zelden gemeld bij patiënten die behandeld worden met LIFMIOR. Het wordt aanbevolen om
periodiek huidonderzoek te verrichten bij alle patiënten, in het bijzonder bij hen die een verhoogd
risico hebben op huidkanker.
Bij de gecombineerde resultaten van gecontroleerde klinische onderzoeken, werden meer gevallen van
NMHK waargenomen bij patiënten die LIFMIOR kregen vergeleken met de controlepatiënten, vooral
bij patiënten met psoriasis.
Vaccinaties
Levende vaccins dienen niet samen met LIFMIOR te worden gegeven. Er zijn geen gegevens
beschikbaar over de secundaire transmissie van infecties door levende vaccins bij patiënten die
LIFMIOR krijgen. In een dubbelblind, placebogecontroleerd, gerandomiseerd klinisch onderzoek bij
volwassen patiënten met arthritis psoriatica kregen 184 patiënten ook een multivalent pneumokokken
polysacharidevaccin in week 4. In dit onderzoek waren de meeste patiënten met arthritis psoriatica die
LIFMIOR kregen in staat om een effectieve B-celimmuunrespons tegen
pneumokokkenpolysacharidevaccin te genereren, maar titers in aggregaat waren gematigd lager en
enkele patiënten hadden een tweevoudige verhoging van titers in vergelijking met patiënten die geen
LIFMIOR kregen. De klinische significantie hiervan is onbekend.
Vorming van auto-antilichamen
Behandeling met LIFMIOR zou kunnen resulteren in de vorming van auto-immuunantilichamen (zie
rubriek 4.8).
Hematologische reacties
Zeldzame gevallen van pancytopenie en zeer zeldzame gevallen van aplastische anemie, sommige met
een fatale afloop, zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR. Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij patiënten die worden behandeld met LIFMIOR die een voorgeschiedenis
hebben van bloeddyscrasieën. Alle patiënten en ouders/verzorgers dient geadviseerd te worden dat zij
onmiddellijk medisch advies dienen in te winnen als de patiënt verschijnselen en symptomen
ontwikkelt die wijzen op bloeddyscrasieën of infecties (bijv. aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe
plekken, bloedingen, bleekheid) terwijl zij LIFMIOR gebruiken. Deze patiënten dienen dringend
onderzocht te worden, inclusief een volledig bloedbeeld; als bloeddyscrasieën worden bevestigd,
dient het gebruik van LIFMIOR te worden beëindigd.
G
en
ee
sm
id
de
l
Neurologische aandoeningen
Er zijn zelden meldingen geweest over demyeliniserende aandoeningen van het CZS bij patiënten die
behandeld zijn met LIFMIOR (zie rubriek 4.8). Daarnaast zijn er zeldzame meldingen geweest van
perifere demyeliniserende polyneuropathieën (inclusief Guillain-Barré-syndroom, chronische
inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie, demyeliniserende polyneuropathie en multifocale
motorische neuropathie). Hoewel er geen klinische onderzoeken zijn gedaan naar het effect van
LIFMIOR-therapie bij patiënten met multipele sclerose, hebben klinische onderzoeken met andere
TNF-antagonisten bij patiënten met multipele sclerose een verhoogde activiteit van de ziekte laten
zien. Een zorgvuldige afweging, inclusief een neurologische beoordeling, van de voordelen van
behandeling tegen de risico’s wordt aanbevolen indien LIFMIOR wordt voorgeschreven aan patiënten
met een bestaande of net ontstane demyeliniserende ziekte, of aan patiënten waarvan wordt gedacht
dat ze een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van een demyeliniserende aandoening.
Combinatietherapie
In een twee jaar durend gecontroleerd klinisch onderzoek bij patiënten met reumatoïde artritis,
resulteerde de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat niet in onverwachte
veiligheidsbevindingen en het veiligheidsprofiel van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat was
gelijk aan profielen die gerapporteerd zijn in onderzoeken met alleen LIFMIOR of alleen
72
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
methotrexaat. Langetermijnonderzoeken om de veiligheid van de combinatie te bepalen zijn aan de
gang. De veiligheid van LIFMIOR op lange termijn in combinatie met andere ‘disease-modifying
antirheumatic drugs’ (DMARD’s) is niet vastgesteld.
Het gebruik van LIFMIOR in combinatie met andere systemische therapieën of fototherapie voor de
behandeling van psoriasis is niet bestudeerd.
Nier- en leverfunctiestoornissen
Op basis van farmacokinetische gegevens (zie rubriek 5.2) is aanpassing van de dosis bij patiënten
met nier- of leverfunctiestoornissen niet noodzakelijk. De klinische ervaring bij zulke patiënten is
beperkt.
G
en
ee
sm
id
de
l
Wegener-granulomatose
Een placebogecontroleerd onderzoek, waarin 89 volwassen patiënten met LIFMIOR werden
behandeld naast de standaardtherapie (waaronder cyclofosfamide of methotrexaat en
glucocorticoïden) voor een mediane duur van 25 maanden, heeft niet aangetoond dat LIFMIOR een
effectieve behandeling is voor Wegener-granulomatose. De incidentie van verscheidene typen van
non-cutane maligniteiten was significant hoger bij patiënten die met LIFMIOR behandeld werden dan
in de controlegroep. LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van Wegener-
granulomatose.
Hypoglykemie bij patiënten die worden behandeld voor diabetes
Er zijn meldingen geweest van hypoglykemie na initiatie van LIFMIOR bij patiënten die medicatie
voor diabetes krijgen met als gevolg daarvan een noodzakelijke vermindering van anti-diabetische
medicatie bij enkele van deze patiënten.
Speciale patiëntgroepen
Ouderen
In de fase III-onderzoeken met reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en spondylitis ankylopoetica,
werden er geen verschillen waargenomen met betrekking tot bijwerkingen, ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties tussen patiënten van 65 jaar of ouder die LIFMIOR kregen en jongere patiënten.
Voorzichtigheid dient echter in acht genomen te worden bij het behandelen van ouderen en er dient in
het bijzonder gelet te worden op het optreden van infecties.
ni
e
Alcoholische hepatitis
In een gerandomiseerd, placebogecontroleerd fase II-onderzoek met 48 gehospitaliseerde patiënten die
werden behandeld met LIFMIOR of placebo voor matige tot ernstige alcoholische hepatitis, was
LIFMIOR niet effectief en de mortaliteit bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR was
significant hoger na 6 maanden. Dientengevolge dient LIFMIOR niet gebruikt te worden bij patiënten
voor de behandeling van alcoholische hepatitis. Artsen dienen zorgvuldigheid te betrachten wanneer
zij LIFMIOR gebruiken bij patiënten die ook matige tot ernstige alcoholische hepatitis hebben.
tl
an
g
73
er
ge
r
Congestief hartfalen
Artsen dienen voorzichtig te zijn wanneer LIFMIOR wordt gebruikt bij patiënten die aan congestief
hartfalen (CHF) lijden. Er zijn postmarketingmeldingen geweest van verergering van CHF, met en
zonder aanwijsbare precipiterende factoren, bij patiënten die LIFMIOR gebruikten. Er zijn ook
zeldzame (< 0,1%) meldingen geweest van nieuw optreden van CHF, waaronder CHF bij patiënten
zonder reeds bestaande cardiovasculaire aandoeningen. Sommige van deze patiënten waren onder de
50 jaar. Twee grote klinische trials waarin het gebruik van LIFMIOR bij de behandeling van CHF
werd geëvalueerd, werden vervroegd afgebroken vanwege een gebrek aan werkzaamheid. Hoewel er
geen conclusies uit kunnen worden getrokken, suggereren de gegevens van één van de trials een
mogelijke tendens tot verergering van CHF bij die patiënten die behandeling met LIFMIOR was
toegewezen.
eg
is
tre
er
d
Pediatrische patiënten
Vaccinaties
Het wordt aanbevolen om, indien mogelijk, pediatrische patiënten alle immunisaties zoals die
overeenkomen met de geldende immunisatierichtlijnen toe te dienen voordat zij beginnen met
LIFMIOR-therapie (zie ‘Vaccinaties’ hierboven).
Inflammatoire darmziekten (IBD) en uveïtis bij patiënten met juveniele idiopathische artritis (JIA)
Er zijn meldingen geweest van IBD en uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR
(zie rubriek 4.8).
4.5
Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
G
en
ee
sm
id
de
l
Gelijktijdige behandeling met sulfasalazine
In een klinisch onderzoek van volwassen patiënten die vastgestelde doses sulfasalazine kregen,
waaraan LIFMIOR was toegevoegd, ervoeren patiënten in de combinatiegroep een statistisch
significante daling in het gemiddeld aantal witte bloedcellen in vergelijking tot groepen die behandeld
werden met alleen LIFMIOR of sulfasalazine. De klinische significantie van deze interactie in
onbekend. Artsen dienen voorzichtigheid in acht te nemen wanneer zij een combinatietherapie met
sulfasalazine overwegen.
Non-interacties
Bij klinisch onderzoek werden geen interacties waargenomen bij toediening van LIFMIOR samen met
glucocorticoïden, salicylaten (behalve sulfasalazine), niet-steroïdale ontstekingsremmers (non-
steroidal anti-inflammatory drugs
- NSAID’s), analgetica of methotrexaat. Zie rubriek 4.4 voor
vaccinatieadvies.
Er werden geen klinisch significante farmacokinetische geneesmiddel-geneesmiddelinteracties
waargenomen in onderzoek met methotrexaat, digoxine of warfarine.
4.6
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd dienen het gebruik van geschikte anticonceptie te overwegen om
zwangerschap te voorkomen tijdens behandeling met LIFMIOR en gedurende drie weken na het
stoppen van de behandeling.
Zwangerschap
Ontwikkelingstoxiciteitonderzoeken die zijn uitgevoerd bij ratten en konijnen toonden geen tekenen
van schade, aangebracht aan de foetus of aan de neonatale rat, als gevolg van etanercept. De effecten
74
ni
e
tl
an
g
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond; dergelijk
gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.4).
er
ge
r
Bovendien werd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek bij volwassen patiënten die al
methotrexaat kregen en tevens werden behandeld met LIFMIOR en anakinra, een hoger aantal
ernstige infecties (7%) en neutropenie vastgesteld dan bij patiënten die naast methotrexaat alleen
behandeld werden met LIFMIOR (zie rubrieken 4.4 en 4.8). Er is geen klinisch voordeel aangetoond
van de combinatie LIFMIOR en anakinra en deze combinatie wordt daarom niet aanbevolen.
eg
is
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Bij volwassen patiënten die gelijktijdig werden behandeld met LIFMIOR en anakinra werd een hoger
percentage ernstige infecties vastgesteld vergeleken met patiënten die of alleen met LIFMIOR, of
alleen met anakinra behandeld werden (historische data).
tre
er
d
Etanercept passeert de placenta en is gedetecteerd in het serum van zuigelingen van vrouwelijke
patiënten behandeld met LIFMIOR tijdens de zwangerschap. De klinische impact hiervan is
onbekend. Bij zuigelingen kan het risico op infectie echter verhoogd zijn. Toediening van levende
vaccins aan zuigelingen gedurende 16 weken nadat de moeder de laatste dosis LIFMIOR toegediend
heeft gekregen, wordt over het algemeen niet aanbevolen.
Borstvoeding
Het is gerapporteerd dat etanercept wordt uitgescheiden in de moedermelk na subcutane toediening. In
zogende ratten, na subcutane toediening, werd etanercept uitgescheiden in de melk en ontdekt in het
serum van de rattenjongen. Omdat immunoglobulinen, evenals vele andere geneesmiddelen, in de
moedermelk kunnen worden uitgescheiden, moet worden besloten om óf de borstvoeding te staken óf
de behandeling met LIFMIOR te staken, rekening houdend met het voordeel van borstvoeding voor
het kind en het voordeel van de behandeling voor de vrouw.
G
en
ee
sm
id
de
l
Vruchtbaarheid
Preklinische gegevens over peri- en postnatale toxiciteit van etanercept en effecten van etanercept op
vruchtbaarheid en algemene voortplantingsprestatie zijn niet beschikbaar.
4.7
Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen
Er is geen onderzoek verricht met betrekking tot de effecten op de rijvaardigheid en op het vermogen
om machines te bedienen.
ni
e
tl
an
g
75
er
ge
r
eg
is
van etanercept op de zwangerschapsuitkomsten zijn onderzocht in twee observationele
cohortonderzoeken. Een hoger percentage ernstige geboorteafwijkingen werd waargenomen in één
observationeel onderzoek die zwangerschappen vergeleek waarin de vrouw in het eerste trimester was
blootgesteld aan etanercept (n=370), met zwangerschappen waarin de vrouw niet was blootgesteld aan
etanercept of andere TNF-antagonisten (n=164) (aangepaste oddsratio 2,4, 95%-BI: 1,0-5,5). De typen
ernstige geboorteafwijkingen kwamen overeen met de meest gemelde in de algemene populatie en er
is geen specifiek patroon van afwijkingen geconstateerd. Er werd geen verandering waargenomen in
de mate van voorkomen van miskramen, doodgeboorten of kleine misvormingen. In een
observationeel registeronderzoek dat uitgevoerd werd in meerdere landen, werd het risico van
nadelige zwangerschapsuitkomsten bij vrouwen die in de eerste 90 dagen van hun zwangerschap
waren blootgesteld aan etanercept (n=425) vergeleken met vrouwen die waren blootgesteld aan
niet-biologische geneesmiddelen (n=3497). In dit onderzoek werd geen verhoogd risico op ernstige
geboorteafwijkingen waargenomen (ongecorrigeerde oddsratio [OR] = 1,22, 95%-BI: 0,79-1,90;
gecorrigeerde OR = 0,96, 95%-BI: 0,58-1,60 na correctie voor land, aandoening van de moeder,
vergeleken met vergelijkbare controlepopulatie, leeftijd van de moeder en roken tijdens de vroege
zwangerschap). Dit onderzoek toonde ook geen verhoogde risico’s op kleine geboorteafwijkingen,
vroeggeboorten, doodgeboorten of infecties in het eerste levensjaar bij zuigelingen van vrouwen die
waren blootgesteld aan etanercept tijdens de zwangerschap. LIFMIOR dient alleen te worden gebruikt
tijdens de zwangerschap als dit echt noodzakelijk is.
tre
er
d
4.8
Bijwerkingen
Samenvatting van het bijwerkingenprofiel
De meest gerapporteerde bijwerkingen zijn reacties op de injectieplaats (waaronder pijn, zwelling,
jeuk, rood worden en bloeding op de punctieplaats), infecties (waaronder bovensteluchtweginfecties,
bronchitis, blaasontsteking en huidinfecties), allergische reacties, vorming van auto-antilichamen,
jeuk en koorts.
Ernstige bijwerkingen zijn ook gerapporteerd voor LIFMIOR. TNF-antagonisten, zoals LIFMIOR,
hebben effect op het immuunsysteem en hun gebruik kan de afweer van het lichaam tegen infecties en
kanker beïnvloeden. Ernstige infecties komen voor bij minder dan 1 op 100 patiënten behandeld met
LIFMIOR. Meldingen betroffen ook fatale en levensbedreigende infecties en sepsis. Verschillende
maligniteiten zijn ook gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR, waaronder borstkanker,
longkanker, huidkanker en lymfeklierkanker (lymfoom).
Ernstige hematologische, neurologische en auto-immuunreacties zijn ook gerapporteerd. Deze
omvatten zeldzame meldingen van pancytopenie en zeer zeldzame meldingen van aplastische anemie.
Centrale en perifere demyeliniserende aandoeningen zijn zelden, respectievelijk zeer zelden
waargenomen tijdens het gebruik van LIFMIOR. Er zijn zeldzame meldingen geweest van lupus,
lupus-gerelateerde aandoeningen en vasculitis.
Overzicht van bijwerkingen in tabelvorm
De lijst met bijwerkingen die hieronder is weergegeven is gebaseerd op ervaring uit klinische
onderzoeken met volwassenen en op post-marketingervaring.
Binnen de systeem/orgaanklassen zijn bijwerkingen gerangschikt naar frequentie (aantal patiënten dat
wordt verwacht de bijwerking te ervaren), waarbij gebruik is gemaakt van de volgende categorieën:
zeer vaak (≥ 1/10); vaak (≥ 1/100, < 1/10); soms (≥ 1/1.000, < 1/100); zelden (≥ 1/10.000, < 1/1.000);
zeer zelden (< 1/10.000); niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald).
Infecties en
parasitaire
aandoeningen
ee
sm
id
de
l
Infectie
(waaronder
bovenstelu
chtweginfe
ctie,
bronchitis,
cystitis,
huidinfecti
e)*
ni
e
Systeem/orgaan
klasse
Zeer vaak
≥ 1/10
Vaak
≥ 1/100,
< 1/10
tl
Soms
≥ 1/1.000, < 1/100
an
g
er
ge
r
Zelden
≥ 1/10.000,
< 1/1.000
Tuberculose,
opportunistische
infectie (waaronder
invasieve schimmel-,
Protozoa-,
bacteriële,
atypische
mycobacteriële,
virale infecties en
Legionella)*
Maligne melanoom
(zie rubriek 4.4),
lymfoom, leukemie
Pancytopenie*
Ernstige
allergische/anafylacti
sche reacties
(waaronder angio-
oedeem,
Ernstige infecties
(waaronder
pneumonie,
cellulitis, artritis
bacterieel, sepsis en
parasitaire infectie)*
Neoplasmata,
benigne,
maligne en niet-
gespecificeerd
(inclusief cysten
en poliepen)
Bloed- en
lymfestelselaand
oeningen
Immuunsysteem
aandoeningen
G
en
Niet-melanome
huidkankers* (zie
rubriek 4.4)
Trombocytopenie,
anemie, leukopenie,
neutropenie
Allergische
reacties (zie
Huid- en
onderhuidaan
doeningen),
Vasculitis
(waaronder
antineutrofielen-
cytoplasma-
antilichaamgeassoci
76
eg
is
Zeer
zelden
< 1/10.000
Aplastische
anemie*
tre
er
d
Frequentie niet
bekend
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)
Hepatitis B-
reactivering,
listeria
Merkelcelcarcin
oom (zie
rubriek 4.4)
Histiocytose
hematofaag
(macrofaagactiv
atiesyndroom)*
Verergering van
symptomen van
dermatomyositis
Systeem/orgaan
klasse
Zeer vaak
≥ 1/10
Vaak
≥ 1/100,
< 1/10
Soms
≥ 1/1.000, < 1/100
Zelden
≥ 1/10.000,
< 1/1.000
Zeer
zelden
< 1/10.000
Frequentie niet
bekend
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)
auto-
antilichaamvo
rming*
Zenuwstelselaan
doeningen
eerde vasculitis)
bronchospasme),
sarcoïdose
Demyelinisatie van
het CZS wijzend op
multipele sclerose of
gelokaliseerde
demyeliniserende
aandoeningen, zoals
neuritis optica en
myelitis transversa
(zie rubriek 4.4),
perifere
demyelinisatie,
waaronder Guillain-
Barré-syndroom,
chronische
inflammatoire
demyeliniserende
polyneuropathie,
demyeliniserende
polyneuropathie en
multifocale
motorische
neuropathie (zie
rubriek 4.4),
epileptische aanval
Lever- en
galaandoeningen
Huid- en
onderhuidaando
eningen
ee
sm
id
de
l
Ademhalingsstel
sel-, borstkas- en
mediastinumaan
doeningen
Pruritus,
uitslag
ni
e
Oogaandoeninge
n
Hartaandoeninge
n
Uveïtis, scleritis
tl
Verergering van
congestief hartfalen
(zie rubriek 4.4)
G
en
Verhoogde
leverenzymen*
Angio-oedeem,
psoriasis
(waaronder nieuwe
of erger wordende
pustuleuze,
voornamelijk op de
handpalmen en de
voetzolen),
urticaria,
psoriasiforme
huiduitslag
an
g
Skeletspierstelse
l- en
bindweefselaand
oeningen
Algemene
aandoeningen en
toedieningsplaat
sstoornissen
Reacties
op de
injectiepla
ats
Pyrexie
77
er
ge
r
Nieuw ontstaan van
congestief hartfalen
(zie rubriek 4.4)
Interstitiële
longaandoening
(waaronder
pneumonitis en
longfibrose)*
Auto-
immuunhepatitis*
Stevens-Johnson-
syndroom, cutane
vasculitis (waaronder
overgevoeligheidsvas
culitis), erythema
multiforme,
lichenoïde reacties
Toxische
epidermale
necrolyse
Cutane lupus
erythematosus,
subacute cutane
lupus erythematosus,
lupusachtig
syndroom
eg
is
tre
er
d
Systeem/orgaan
klasse
Zeer vaak
≥ 1/10
Vaak
≥ 1/100,
< 1/10
Soms
≥ 1/1.000, < 1/100
Zelden
≥ 1/10.000,
< 1/1.000
Zeer
zelden
< 1/10.000
Frequentie niet
bekend
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)
Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen
G
en
ee
sm
id
de
l
Tijdens de postmarketingperiode werden ook meldingen ontvangen van verscheidene maligniteiten
(waaronder borst- en longcarcinoom en lymfoom) (zie rubriek 4.4).
Reacties op de plaats van injectie
Vergeleken met placebo hadden patiënten met reumatische aandoeningen die met LIFMIOR werden
behandeld een significant hogere incidentie van reacties op de plaats van injectie (36% vs. 9%).
Reacties op de plaats van injectie vonden gewoonlijk plaats in de eerste maand. De gemiddelde duur
was ongeveer 3 tot 5 dagen. Voor de meerderheid van de reacties op de plaats van injectie in de met
LIFMIOR behandelde groep werd geen behandeling gegeven en de meerderheid van de patiënten die
wel behandeld werden, kregen lokale preparaten zoals corticosteroïden of orale antihistaminica.
Daarnaast ontwikkelden zich bij sommige patiënten geheugenreacties op de plaats van injectie, die
werden gekarakteriseerd door een huidreactie op de meest recente plaats van injectie, tezamen met
een simultane verschijning van reacties op de plaats van de vorige injecties. Deze reacties waren in
het algemeen van voorbijgaande aard en keerden niet terug in de loop van de behandeling.
In gecontroleerde onderzoeken bij patiënten met plaque psoriasis ontwikkelde ongeveer 13,6% van de
met LIFMIOR behandelde patiënten reacties op de plaats van injectie vergeleken met 3,4% van de
met placebo behandelde patiënten gedurende de eerste 12 weken van behandeling.
Ernstige infecties
In placebogecontroleerd onderzoek werd geen verhoging van de incidentie van ernstige infecties
(fataal, levensbedreigend, of met de noodzaak tot ziekenhuisopnames of intraveneuze antibiotica)
waargenomen. Ernstige infecties traden op in 6,3% van de patiënten met reumatoïde artritis die met
78
ni
e
In een groep van 7416 met LIFMIOR behandelde patiënten in klinische trials voor reumatoïde artritis,
arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica en psoriasis werden 18 lymfomen gemeld.
tl
an
g
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen
Honderdnegenentwintig (129) nieuwe maligniteiten van verschillende types werden geobserveerd bij
4114 patiënten met reumatoïde artritis die in klinisch onderzoek behandeld werden met LIFMIOR
gedurende maximaal ongeveer 6 jaar, waaronder 231 patiënten die behandeld werden met LIFMIOR
in combinatie met methotrexaat tijdens het 2 jaar durend actief-gecontroleerd onderzoek. De
waargenomen frequentie en incidenties in deze klinische trials waren overeenkomstig de verwachting
voor de bestudeerde populatie. Een totaal aantal van 2 maligniteiten werd gemeld in klinische
onderzoeken die ongeveer 2 jaar duurden en die 240 met LIFMIOR-behandelde patiënten met arthritis
psoriatica omvatten. In klinische onderzoeken die gedurende meer dan 2 jaar werden uitgevoerd met
351 patiënten met spondylitis ankylopoetica, werden 6 maligniteiten gemeld onder de met LIFMIOR
behandelde patiënten. In een groep van 2711 patiënten met plaque psoriasis die met LIFMIOR
behandeld werden in dubbelblinde en open-labelonderzoeken van maximaal 2,5 jaar werden 30
maligniteiten en 43 niet-melanoma huidkankers gemeld.
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
(waaronder
bloeding,
blauwe
plekken,
erytheem,
jeuk, pijn,
zwelling)*
*Zie Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen hieronder
G
en
ee
sm
id
de
l
Opportunistische infecties zijn gemeld in associatie met LIFMIOR, inclusief invasieve schimmel-,
parasitaire (inclusief protozoale), virale (waaronder herpes zoster), bacteriële (inclusief
Listeria
en
Legionella)
en atypische mycobacteriële infecties. In een gepoolde dataset van klinische onderzoeken
was de totale incidentie van opportunistische infecties 0,09% voor de 15.402 patiënten die LIFMIOR
kregen. De incidentie aangepast aan de duur van blootstelling was 0,06 gebeurtenissen per 100
patiëntjaren. In postmarketingervaring bestond ongeveer de helft van alle wereldwijde case reports
van opportunistische infecties uit invasieve schimmelinfecties. De meest voorkomende gerapporteerde
invasieve schimmelinfecties omvatten
Candida, Pneumocystis, Aspergillus
en
Histoplasma.
Invasieve
schimmelinfecties veroorzaakten meer dan de helft van de overlijdensgevallen onder patiënten die
opportunistische infecties ontwikkelden. De meerderheid van de meldingen met een fatale uitkomst
was bij patiënten met
Pneumocystis
pneumonie, ongespecificeerde systemische schimmelinfecties en
aspergillose (zie rubriek 4.4).
Auto-antilichamen
Van volwassen patiënten werd op meerdere tijdstippen serum getest op auto-antilichamen. Van de
patiënten met reumatoïde artritis die geëvalueerd werden op antinucleaire antilichamen (ANA) was
het percentage patiënten dat nieuwe positieve ANA ontwikkelde (1:40) hoger bij de met LIFMIOR
behandelde patiënten (11%) dan bij de met placebo behandelde patiënten (5%). Het percentage
patiënten dat nieuwe positieve anti-ds-DNA-antilichamen ontwikkelde was ook groter met
radioimmuunbepaling (15% van de patiënten die behandeld werden met LIFMIOR vergeleken met
4% van de met placebo behandelde patiënten) en met de
Crithidia lucida-test
(3% van de met
LIFMIOR behandelde patiënten vergeleken met geen van de met placebo behandelde patiënten). Van
de patiënten die behandeld werden met LIFMIOR was de proportie die anti-cardiolipineantilichamen
ontwikkelde, vergelijkbaar verhoogd vergeleken met de met placebo behandelde patiënten. De invloed
van langdurige behandeling met LIFMIOR op de ontwikkeling van auto-immuunziekten is onbekend.
Er zijn zeldzame meldingen geweest van patiënten, inclusief reumafactorpositieve patiënten, die
andere auto-antilichamen hebben ontwikkeld in samenhang met een lupusachtig syndroom of uitslag
79
ni
e
tl
an
g
Ernstige en fatale infecties zijn gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR; gemelde pathogenen
waren onder andere bacteriën, mycobacteriën (waaronder
M. tuberculosis),
virussen en schimmels.
Sommige hebben plaatsgevonden binnen enkele weken na het starten van de behandeling met
LIFMIOR bij patiënten met onderliggende ziektes (bijv. diabetes, congestief hartfalen, een
voorgeschiedenis van actieve of chronische infectie) in aanvulling op hun reumatoïde artritis (zie
rubriek 4.4). Behandeling met LIFMIOR zou de mortaliteit kunnen verhogen bij patiënten met
vastgestelde sepsis.
er
ge
r
eg
is
Er waren geen verschillen in infectiepercentages tussen patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR en die behandeld werden met placebo voor plaque psoriasis in placebogecontroleerde
onderzoeken die tot 24 weken duurden. Ernstige infecties die de met LIFMIOR behandelde patiënten
ondervonden waren, cellulitis, gastro-enteritis, pneumonie, cholecystitis, osteomyelitis, gastritis,
appendicitis, streptokokkenfasciitis, myositis, septische shock, diverticulitis en abces. In de
dubbelblinde en open-label arthritis psoriatica-onderzoeken meldde 1 patiënt een ernstige infectie
(pneumonie).
tre
er
d
LIFMIOR behandeld werden gedurende maximaal 48 maanden. Deze bestonden uit abces (op
verschillende plaatsen), bacteriëmie, bronchitis, bursitis, cellulitis, cholecystitis, diarree, diverticulitis,
endocarditis (verdenking), gastro-enteritis, hepatitis B, herpes zoster, beenzweer, mondinfectie,
osteomyelitis, otitis, peritonitis, pneumonie, pyelonefritis, sepsis, septische artritis, sinusitis,
huidinfectie, huidulcus, urineweginfectie, vasculitis en wondinfectie. In het twee jaar durend actief-
gecontroleerd onderzoek waarin patiënten werden behandeld met alleen LIFMIOR, of alleen
methotrexaat of met LIFMIOR in combinatie met methotrexaat, waren de aantallen ernstige infecties
gelijk in de verschillende behandelingsgroepen. Het kan echter niet worden uitgesloten dat de
combinatie van LIFMIOR en methotrexaat verband zou kunnen houden met een verhoogd percentage
infecties.
welke qua klinische presentatie en biopsie vergelijkbaar is met subactieve huidlupus of discoïde
lupus.
Pancytopenie en aplastische anemie
Er waren postmarketingmeldingen van pancytopenie en aplastische anemie waarvan sommige een
fatale afloop hadden (zie rubriek 4.4).
Interstitiële longaandoening
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening bij patiënten die etanercept kregen, zonder
dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,06% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
frequentie (incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening 0,47% (frequentie soms). Er
waren postmarketingmeldingen van interstitiële longaandoening (inclusief pneumonitis en
longfibrose) waarvan sommige een fatale afloop hadden.
G
en
ee
sm
id
de
l
Auto-immuunhepatitis
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze
gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,02% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
frequentie (incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis 0,24% (frequentie soms).
Pediatrische patiënten
Bijwerkingen bij pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In het algemeen waren de bijwerkingen bij kinderen met juveniele idiopathische artritis
overeenkomstig in frequentie en type met de bijwerkingen die gezien werden bij volwassenen.
Verschillen met volwassenen en andere speciale overwegingen staan beschreven in de volgende
paragrafen.
De typen infecties die werden gezien in klinisch onderzoek met patiënten van 2 tot 18 jaar met
juveniele idiopathische artritis waren meestal licht tot matig en kwamen overeen met de typen
infecties die vaak gezien worden bij poliklinische pediatrische patiënten. Ernstige bijwerkingen die
werden gerapporteerd, omvatten varicella met verschijnselen en symptomen van aseptische meningitis
die zonder sequela verdwenen (zie ook rubriek 4.4), appendicitis, gastro-enteritis,
depressie/persoonlijkheidsstoornis, huidulcus, oesofagitis/gastritis, septische shock door groep A-
streptokokken, diabetes mellitus type I en infectie van weke delen en postoperatieve wonden.
In één onderzoek met kinderen van 4 tot 17 jaar met juveniele idiopathische artritis liepen 43 van de
69 (62%) kinderen een infectie op terwijl ze LIFMIOR kregen gedurende 3 maanden van het
80
ni
e
tl
Verhoogde leverenzymen
In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle
indicaties, bedroeg de frequentie (incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen
bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,54%
(frequentie soms). In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken die
gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen 4,18% (frequentie vaak).
an
g
er
ge
r
Gelijktijdige behandeling met anakinra
In onderzoeken waarin volwassen patiënten gelijktijdig behandeld werden met LIFMIOR en anakinra,
werd een hoger percentage ernstige infecties gevonden dan bij patiënten die alleen met LIFMIOR
behandeld werden en bij 2% van de patiënten (3/139) ontwikkelde zich neutropenie (absoluut aantal
neutrofielen < 1.000 / mm³). Eén neutropenische patiënt ontwikkelde cellulitis die na
ziekenhuisopname vanzelf verdween (zie rubrieken 4.4 en 4.5).
eg
is
tre
er
d
onderzoek (deel 1, open-label). De frequentie en ernst van de infecties was vergelijkbaar bij 58
patiënten die de 12 maanden durende open-label extensietherapie afgerond hadden. De typen en
proportie van bijwerkingen bij patiënten met juveniele idiopathische artritis waren gelijk aan die
gezien werden in onderzoeken met LIFMIOR bij volwassen patiënten met reumatoïde artritis en
waren merendeels licht. Verschillende bijwerkingen werden meer gerapporteerd bij 69 patiënten met
juveniele idiopathische artritis die gedurende 3 maanden LIFMIOR kregen dan bij de 349 volwassen
patiënten met reumatoïde artritis. Deze omvatten hoofdpijn (19% van de patiënten, 1,7 gebeurtenissen
per patiëntjaar), misselijkheid (9%, 1,0 gebeurtenis per patiëntjaar), buikpijn (19%, 0,74
gebeurtenissen per patiëntjaar) en braken (13%, 0,74 gebeurtenissen per patiëntjaar).
In klinisch onderzoek naar juveniele idiopathische artritis werden 4 gevallen van
macrofaagactivatiesyndroom gemeld.
G
en
ee
sm
id
de
l
Er werd geen dosisbeperkende toxiciteit waargenomen gedurende klinisch onderzoek van patiënten
met reumatoïde artritis. De hoogst geëvalueerde dosering was een intraveneuze oplaaddosis van 32
mg/m
2
, gevolgd door subcutane doses van 16 mg/m
2
, tweemaal per week toegediend. Een patiënt met
reumatoïde artritis diende zichzelf per ongeluk gedurende 3 weken tweemaal per week 62 mg
LIFMIOR subcutaan toe zonder bijwerkingen te ervaren.
Er is geen antidotum bekend voor LIFMIOR.
5.
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
Farmacodynamische eigenschappen
5.1
Farmacotherapeutische categorie: Immunosuppressieve middelen, Tumornecrosefactor-alfa-
(TNF-α-) remmers, ATC code: L04AB01
Tumornecrosefactor (TNF) is een dominant cytokine in het ontstekingsproces van reumatoïde artritis.
Verhoogde spiegels van TNF zijn ook gevonden in het synovium en psoriatische plaques van
patiënten met arthritis psoriatica en in het serum en synoviale weefsel van patiënten met spondylitis
ankylopoetica. Bij plaque psoriasis, leidt infiltratie door ontstekingscellen waaronder T-cellen tot
verhoogde TNF-spiegels in psoriatische laesies vergeleken met spiegels in onaangetaste huid.
Etanercept is een competitieve remmer van de TNF-binding aan de receptoren op het celoppervlak en
remt daarmee de biologische activiteit van TNF. TNF en lymfotoxine zijn pro-inflammatoire
cytokinen die met twee verschillende receptoren van het celoppervlak binden: de 55-kilodalton (p55)
en 75-kilodalton (p75) tumornecrosefactorreceptoren (TNFR’s). Beide TNFR’s bestaan van nature in
81
ni
e
tl
4.9
Overdosering
an
g
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V.
er
ge
r
Bijwerkingen bij kinderen met plaque psoriasis
In een 48 weken durend onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met plaque
psoriasis waren de gemelde bijwerkingen vergelijkbaar met de bijwerkingen die in eerdere
onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis werden gezien.
eg
is
Er zijn, afkomstig uit postmarketingbronnen, meldingen geweest van inflammatoire darmziekten en
uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR, waaronder een zeer klein aantal
gevallen van terugkerende klachten na wedertoediening (zie rubriek 4.4).
tre
er
d
membraangebonden en oplosbare vormen. Van oplosbare TNFR’s wordt verondersteld dat zij de
biologische activiteit van TNF reguleren.
TNF en lymfotoxine bestaan voornamelijk als homotrimeren, waarbij hun biologische activiteit
afhankelijk is van cross-linking aan celoppervlakgebonden TNFR’s. Dimere oplosbare receptoren
zoals etanercept bezitten een grotere affiniteit voor TNF dan monomere receptoren en zijn aanzienlijk
sterkere competitieve remmers van de binding van TNF aan zijn cellulaire receptor. Daarenboven
zorgt het gebruik van een immunoglobuline-Fc-regio als fusie-element in de constructie van een
dimere receptor voor een langere serumhalfwaardetijd.
Werkingsmechanisme
Veel aspecten van de gewrichtspathologie in reumatoïde artritis en spondylitis ankylopoetica en de
huidpathologie van plaque psoriasis worden gemedieerd door pro-inflammatoire moleculen die met
elkaar verbonden worden in een netwerk dat onder controle staat van TNF. Het werkingsmechanisme
van etanercept berust vermoedelijk op een competitieve remming van TNF-binding aan de
celoppervlakgebonden TNFR; hierdoor wordt een door TNF-gemedieerde cellulaire respons
voorkomen door TNF biologisch inactief te maken. Mogelijk kan etanercept ook biologische
responsen moduleren die worden gecontroleerd door additionele, later in het ontstekingsproces
werkende moleculen (bijvoorbeeld cytokines, adhesiemoleculen of proteïnasen) die door TNF worden
geïnduceerd of gereguleerd.
Klinische werkzaamheid en veiligheid
Deze paragraaf geeft gegevens weer van vier gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken met
volwassenen met reumatoïde artritis, één onderzoek met volwassenen met arthritis psoriatica, één
onderzoek met volwassenen met spondylitis ankylopoetica, één onderzoek met volwassenen met niet-
radiografische axiale spondyloartritis, vier onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis, drie
onderzoeken met juveniele idiopathische artritis en één onderzoek met kinderen met plaque psoriasis.
Volwassen patiënten met reumatoïde artritis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vastgesteld in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek. Het onderzoek evalueerde 234 volwassen patiënten met actieve
reumatoïde artritis (RA) die niet gereageerd hadden op therapie met ten minste één maar niet meer
dan vier ‘disease-modifying antirheumatic drugs’ (DMARD’s). Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR
of placebo werden tweemaal per week subcutaan toegediend gedurende 6 opeenvolgende maanden.
De resultaten van dit gecontroleerde onderzoek werden uitgedrukt in een percentage verbetering in
reumatoïde artritis volgens responscriteria van het
American College of Rheumatology
(ACR).
G
en
ee
sm
id
de
l
ACR 20- en 50-responsen kwamen meer voor bij patiënten die behandeld werden met LIFMIOR na 3
en 6 maanden dan bij patiënten die behandeld werden met placebo (ACR 20: LIFMIOR 62% en 59%,
placebo 23% en 11% na respectievelijk 3 en 6 maanden; ACR 50: LIFMIOR 41% en 40%, placebo
8% en 5% na respectievelijk 3 en 6 maanden; p≤0,01 LIFMIOR versus placebo op alle tijdstippen
voor zowel ACR 20- als ACR 50-responsen).
Ongeveer 15% van de patiënten die LIFMIOR kregen bereikte een ACR 70-respons in maand 3 en
maand 6, vergeleken met minder dan 5% in de placeboarm. Onder patiënten die LIFMIOR kregen,
verscheen de klinische respons meestal binnen 1 tot 2 weken na het begin van de therapie en bijna
altijd binnen 3 maanden. Een dosisrespons werd gezien: resultaten met 10 mg lagen tussen placebo en
25 mg in. LIFMIOR was significant beter dan placebo in zowel alle componenten van de ACR-criteria
als andere maten voor RA-ziekteactiviteit die niet zijn geïncludeerd in de ACR-responscriteria, zoals
ochtendstijfheid. Een
Health Assessment Questionnaire
(HAQ), inclusief invaliditeit, vitaliteit,
mentale gezondheid, algemene gezondheidstoestand en subdomeinen van artritisgerelateerde
gezondheidstoestand werd elke 3 maanden afgenomen gedurende het onderzoek. Alle subdomeinen
van de HAQ waren verbeterd bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR vergeleken met
controlepatiënten na 3 en 6 maanden.
ni
e
tl
an
g
82
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Na het beëindigen van de behandeling met LIFMIOR kwamen de symptomen van artritis over het
algemeen binnen een maand terug. Uit resultaten van open-labelonderzoeken bleek dat het opnieuw
starten van de behandeling met LIFMIOR na een onderbreking van maximaal 24 maanden resulteerde
in gelijke omvang van de respons als bij patiënten die LIFMIOR kregen zonder onderbreking van de
therapie. In open-label verlengde behandelingsonderzoeken waarin patiënten LIFMIOR kregen
toegediend zonder onderbreking, werden aanhoudende duurzame responsen waargenomen tot 10 jaar.
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vergeleken met methotrexaat in een derde gerandomiseerd
actief-gecontroleerd onderzoek met geblindeerde radiografische evaluaties als primair eindpunt bij
632 volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis (minder dan 3 jaar ziekteduur), die nooit met
methotrexaat behandeld waren. Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR werden tweemaal per week
gedurende maximaal 24 maanden subcutaan toegediend. De doses methotrexaat werden verhoogd van
7,5 mg per week tot een maximum van 20 mg per week gedurende de eerste 8 weken van de trial en
voortgezet tot maximaal 24 maanden. De klinische verbetering, waaronder intrede van werking binnen
2 weken, die gezien werd met 25 mg LIFMIOR was vergelijkbaar met de vorige twee onderzoeken en
bleef in stand tot 24 maanden. Bij aanvang hadden patiënten een matige graad van invaliditeit, met
gemiddelde HAQ-scores van 1,4 tot 1,5. Behandeling met 25 mg LIFMIOR resulteerde in een
substantiële verbetering na 12 maanden, waarbij ongeveer 44% van de patiënten een normale HAQ-
score (lager dan 0,5) bereikte. Dit voordeel werd behouden in het tweede jaar van dit onderzoek.
In dit onderzoek werd structurele schade van de gewrichten radiografisch bepaald en weergegeven als
verandering in de
Total Sharp Score
(TSS) en zijn componenten de
Erosion Score
en de
Joint Space
Narrowing Score
(JSN). Radiografieën van handen/polsen en voeten werden gelezen bij aanvang en
na 6, 12 en 24 maanden. De dosis van 10 mg LIFMIOR had consequent minder effect op structurele
schade dan 25 mg. LIFMIOR 25 mg was significant beter dan methotrexaat met betrekking tot
Erosion Scores
zowel na 12 maanden als na 24 maanden. De verschillen tussen methotrexaat en
LIFMIOR in TSS en JSN waren niet statistisch significant. De resultaten zijn weergegeven in de
onderstaande afbeelding.
Radiografische progressie: vergelijking van LIFMIOR vs. methotrexaat bij patiënten met RA
die <3 jaar voortduurt
ee
sm
id
de
l
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
12 Months
ni
e
tl
an
g
Change from Baseline
1.3
er
ge
r
2.5
2.0
1.5
1.0
2.2
1.2
0.8
0.9
0.4*
0.4 0.4
0.5
0.0
G
en
TSS
Erosions
JSN
MTX
LIFMIOR 25 mg
*p < 0.05
TSS
In een ander actief-gecontroleerd, dubbelblind, gerandomiseerd onderzoek werden klinische
werkzaamheid, veiligheid en radiografische progressie bij RA-patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR alleen (tweemaal per week 25 mg), methotrexaat alleen (7,5 tot 20 mg per week, mediane
dosis 20 mg) en de combinatie van LIFMIOR en methotrexaat gelijktijdig gestart, vergeleken bij 682
volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis die 6 maanden tot 20 jaar voortduurde (mediaan 5
83
eg
is
24 Months
1.3
0.9
0.6*
Erosions
tre
0.6
JSN
er
d
jaar) en die een minder dan bevredigende respons hadden op ten minste 1 ‘disease-modifying
antirheumatic drug’ (DMARD) anders dan methotrexaat.
Patiënten in de therapiegroep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg hadden significant
hogere ACR 20-, ACR 50- en ACR 70-responsen en verbetering van DAS- en HAQ-scores na zowel
24 en 52 weken dan patiënten in elk van beide monotherapiegroepen (resultaten zijn weergegeven in
de onderstaande tabel). Significante voordelen van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat in
vergelijking met monotherapie van LIFMIOR of van methotrexaat werden ook na 24 maanden
waargenomen.
Klinische werkzaamheidsresultaten bij 12 maanden: vergelijking van LIFMIOR vs.
methotrexaat vs. LIFMIOR in combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6
maanden tot 20 jaar voortduurt
LIFMIOR +
Methotrexaat
LIFMIOR
methotrexaat
Eindpunt
(n = 228)
(n = 223)
(n = 231)
a
ACR-responsen
ACR 20
58,8%
65,5%
74,5%
†,
ACR 50
36,4%
43,0%
63,2%
†,
ACR 70
16,7%
22,0%
39,8%
†,
DAS
Aanvangsscore
b
Week 52-score
b
Remissie
c
HAQ
Uitgangswaarde
Week 52
5,5
3,0
14%
1,7
1,1
an
g
G
en
ee
sm
id
de
l
a: Patiënten die het onderzoek van 12 maanden niet voltooiden zijn als non-responders
beschouwd.
b: Waarden voor
Disease Activity Score
(DAS) zijn gemiddelden.
c: Remissie is gedefinieerd als DAS < 1,6
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: † = p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. methotrexaat en
= p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. LIFMIOR
Na 12 maanden was de radiografische progressie significant minder in de LIFMIOR-groep dan in de
methotrexaatgroep, terwijl de combinatie significant beter was dan beide monotherapieën wat betreft
vertraging van radiografische progressie (zie onderstaande afbeelding).
ni
e
tl
84
er
ge
r
5,7
3,0
18%
1,7
1,0
eg
is
5,5
2,3
†,
37%
†,
1,8
0,8
†,
tre
er
d
Radiografische progressie: vergelijking van LIFMIOR vs. methotrexaat vs. LIFMIOR in
combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6 maanden tot 20 jaar voortduurt
(resultaten na 12 maanden)
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: * = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR vs.
methotrexaat, † = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR + methotrexaat vs. methotrexaat
en
= p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR + methotrexaat vs. LIFMIOR
Ook werden er significante voordelen voor de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat in
vergelijking met de LIFMIOR-monotherapie of methotrexaatmonotherapie geobserveerd na 24
maanden. Hiermee vergelijkbaar zijn significante voordelen van LIFMIOR-monotherapie in
vergelijking met methotrexaatmonotherapie ook na 24 maanden waargenomen.
G
en
ee
sm
id
de
l
In een analyse waarin alle patiënten als progressief werden beschouwd die om welke reden dan ook
met het onderzoek waren gestopt, was het percentage patiënten zonder progressie (TSS-verandering ≤
0,5) na 24 maanden hoger in de groep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg dan in de
groepen die alleen LIFMIOR of alleen methotrexaat kregen (respectievelijk 62%, 50% and 36%;
p<0,05). Het verschil tussen alleen LIFMIOR en alleen methotrexaat was ook significant (p<0,005).
Onder de patiënten die de volledige 24 maanden van de therapie in het onderzoek hadden afgemaakt,
waren de percentages van patiënten zonder progressie respectievelijk 78%, 70% en 61%.
De veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee subcutane injecties van 25 mg), eenmaal
per week toegediend, werden geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek met
420 patiënten met actieve RA. In dit onderzoek kregen 53 patiënten placebo, 214 patiënten kregen
eenmaal per week 50 mg LIFMIOR en 153 patiënten kregen tweemaal per week 25 mg LIFMIOR. De
veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van de twee LIFMIOR-behandelingsregimes waren na 8
weken vergelijkbaar in hun effect op verschijnselen en symptomen van RA; data na 16 weken
vertoonden geen vergelijkbaarheid (non-inferioriteit) tussen de twee therapieën. Een enkelvoudige
injectie LIFMIOR 50 mg/ml bleek bio-equivalent aan twee gelijktijdige injecties van 25 mg/ml.
Volwassen patiënten met arthritis psoriatica
De werkzaamheid van LIFMIOR was vastgesteld in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek bij 205 patiënten met arthritis psoriatica. Patiënten hadden een
leeftijd tussen 18 en 70 jaar en hadden actieve arthritis psoriatica ( 3 gezwollen gewrichten en
3
85
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Arthritis psoriatica-respons
ACR 20
Maand 3
Maand 6
ACR 50
Maand 3
Maand 6
ACR 70
Maand 3
Maand 6
PsARC
Maand 3
Maand 6
n = 104
15
13
4
4
0
1
31
23
an
g
ni
e
tl
ee
sm
id
de
l
a: 25 mg LIFMIOR subcutaan tweemaal per week
b: p < 0,001, LIFMIOR vs. placebo
c: p < 0,01, LIFMIOR vs. placebo
Bij de patiënten met arthritis psoriatica die LIFMIOR kregen waren de klinische responsen duidelijk
bij de eerste controle (na 4 weken) en bleven gehandhaafd gedurende 6 maanden van behandeling.
LIFMIOR was significant beter dan placebo in alle maten van ziekteactiviteit (p<0,001) en de
responsen waren vergelijkbaar met en zonder gelijktijdige methotrexaattherapie. De kwaliteit van
leven bij patiënten met arthritis psoriatica werd op ieder tijdspunt bepaald met behulp van de
invaliditeitsindex van de HAQ. De invaliditeitsindexscore was significant verbeterd op alle
tijdspunten bij patiënten met arthritis psoriatica die behandeld werden met LIFMIOR, in vergelijking
met placebo (p<0,001).
Radiografische veranderingen werden in het arthritis psoriatica-onderzoek geëvalueerd.
Radiografische beelden van handen en polsen werden verkregen bij aanvang en na 6, 12 en 24
maanden. De gemodificeerde TSS na 12 maanden is weergegeven in onderstaande tabel. In een
86
G
en
er
ge
r
n = 101
59
b
50
b
38
b
37
b
11
b
9
c
72
b
70
b
Responsen van patiënten met arthritis psoriatica in een
placebogecontroleerde trial
Percentage van patiënten
Placebo
LIFMIOR
a
eg
is
tre
Klinische responsen werden uitgedrukt in percentages van patiënten die de ACR 20-, 50- en 70-
respons bereikten en percentages met verbetering van
Psoriatic Artritis Respons Criteria
(PsARC).
De resultaten zijn samengevat in de onderstaande tabel.
er
d
gevoelige gewrichten) in ten minste één van de volgende vormen: (1) distale interfalangeale (DIP)
betrokkenheid; (2) polyarticulaire artritis (afwezigheid van reumatoïde nodules en aanwezigheid van
psoriasis); (3) arthritis mutilans; (4) asymmetrische arthritis psoriatica; of (5) spondylitisachtige
ankylose. De patiënten hadden ook plaque psoriasis met een kwalificerende doellaesie
2 cm in
diameter. De patiënten werden eerder behandeld met NSAID’s (86%), DMARD’s (80%), en
corticosteroïden (24%). Patiënten die op dat moment behandeld werden met methotrexaat (stabiel
gedurende
2 maanden) konden een stabiele dosis methotrexaat
25 mg/week blijven gebruiken.
Gedurende 6 maanden werden tweemaal per week subcutaan doses toegediend van 25 mg LIFMIOR
(gebaseerd op dosisbepalingsonderzoeken bij patiënten met reumatoïde artritis). Aan het eind van het
dubbelblinde onderzoek konden de patiënten deelnemen aan een langetermijn open-label
verlengingsonderzoek voor een totale duur van maximaal 2 jaar.
analyse, waarin van alle patiënten uit het onderzoek die om welke reden dan ook uitvielen werd
aangenomen dat er progressie was, was het percentage patiënten zonder progressie (TSS verandering
0,5) na 12 maanden groter in de LIFMIOR-groep vergeleken met de placebogroep (73% vs. 47%
respectievelijk, p
0,001). Het effect van LIFMIOR op radiografische progressie werd gehandhaafd
bij patiënten waarbij de behandeling werd voortgezet gedurende het tweede jaar. De vertraging van
perifere gewrichtsschade werd waargenomen bij patiënten met polyarticulaire symmetrische
gewrichtsaandoeningen.
Gemiddelde (SF) verandering in totale
Sharp-Score
op jaarbasis ten opzichte van de
uitgangswaarde
Placebo
Etanercept
Tijd
(n = 104)
(n = 101)
Maand 12
1,00 (0,29)
-0,03 (0,09)
a
SF = standaardfout.
a. p = 0,0001.
Behandeling met LIFMIOR resulteerde in verbetering van lichamelijk functioneren gedurende de
dubbelblinde periode en dit voordeel werd gehandhaafd gedurende de blootstelling op langere termijn
van maximaal 2 jaar.
Er is onvoldoende bewijs voor de werkzaamheid van LIFMIOR bij patiënten met spondylitis
ankylopoetica-achtige en arthritis mutilans psoriatische artropathieën vanwege het kleine aantal
patiënten dat werd bestudeerd.
G
en
Volwassen patiënten met spondylitis ankylopoetica
De werkzaamheid van LIFMIOR bij spondylitis ankylopoetica werd onderzocht in 3
gerandomiseerde, dubbelblinde onderzoeken die de toediening van tweemaal per week 25 mg
LIFMIOR vergeleken met placebo. In totaal werden er 401 patiënten geïncludeerd waarvan er 203
werden behandeld met LIFMIOR. In de grootste van deze onderzoeken (n=277) werden patiënten
geïncludeerd in de leeftijd van 18 tot 70 jaar met actieve spondylitis ankylopoetica gedefinieerd als
scores op een visuele analoge schaal (VAS) van
30 voor de gemiddelde duur en intensiteit van
ochtendstijfheid plus VAS-scores van
30 voor ten minste 2 van de volgende 3 parameters: algemene
beoordeling van de patiënt; gemiddelde van VAS-waarden voor nachtelijke pijn in de rug en totale
pijn in de rug; gemiddelde van 10 vragen over de
Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index
(BASFI). Patiënten die DMARD’s, NSAID’s of corticosteroïden toegediend kregen konden hiermee
doorgaan met stabiele doses. Patiënten met algehele ankylopoetica van de wervelkolom werden niet
geïncludeerd in het onderzoek. Doses van 25 mg LIFMIOR (gebaseerd op dosisbepalingsonderzoeken
bij patiënten met reumatoïde artritis) of placebo werden gedurende 6 maanden tweemaal per week
subcutaan toegediend bij 138 patiënten.
De primaire maat voor werkzaamheid (ASAS 20) was een
20%
verbetering op ten minste 3 van de 4
Assessment in Ankylosing Spondylitis-(ASAS-)gebieden
(algemene beoordeling van de patiënt, pijn in
de rug, BASFI en ontsteking) en afwezigheid van verslechtering op het overige gebied. ASAS 50- en
ASAS 70-responsen gebruikten dezelfde criteria met respectievelijk een verbetering van 50% en een
verbetering van 70%. Vergeleken met placebo resulteerde de behandeling met LIFMIOR al vanaf 2
weken na de start van de therapie in een significante verbetering van de ASAS 20, ASAS 50 en ASAS
70.
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
Er is geen onderzoek uitgevoerd onder patiënten met arthritis psoriatica waarbij gebruik werd
gemaakt van het doseringsregime van 50 mg eenmaal per week. Bewijs van werkzaamheid van het
doseringsregime van eenmaal per week bij deze patiëntenpopulatie is gebaseerd op data uit het
onderzoek bij patiënten met spondylitis ankylopoetica.
87
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Vergelijkbare resultaten werden verkregen in 2 kleinere onderzoeken van spondylitis ankylopoetica.
In een vierde onderzoek werden de veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee 25 mg SC
injecties) eenmaal per week toegediend versus 25 mg LIFMIOR tweemaal per week toegediend
geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek onder 356 patiënten met actieve
spondylitis ankylopoetica. De veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van het eenmaal per week 50
mg doseringsregime en het tweemaal per week 25 mg doseringsregime waren vergelijkbaar.
G
en
ee
sm
id
de
l
Volwassen patiënten met niet-radiografische axiale spondyloartritis
De werkzaamheid van LIFMIOR bij patiënten met niet-radiografische axiale spondyloartritis (nr-
AxSpa) werd onderzocht in een gerandomiseerd, 12 weken durend, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek. In het onderzoek werden 215 volwassen patiënten geëvalueerd
(aangepaste
intent-to-treat-populatie)
met actieve nr-AxSpa (18 tot 49 jaar oud), gedefinieerd als die
patiënten die voldeden aan de ASAS-classificatiecriteria voor axiale spondyloartritis, maar die niet
voldeden aan de gewijzigde New York criteria voor AS. Patiënten dienden ook een ontoereikende
respons op of intolerantie voor twee of meer NSAID’s te hebben. In de dubbelblinde periode kregen
patiënten gedurende 12 weken wekelijks 50 mg LIFMIOR of placebo. De primaire maat voor
werkzaamheid (ASAS 40) was een verbetering van 40% op minstens drie van de vier ASAS-gebieden
en afwezigheid van verslechtering op het overige gebied. De dubbelblinde periode werd gevolgd door
een open-label periode waarin alle patiënten gedurende nog eens 92 weken wekelijks 50 mg
LIFMIOR kregen. De ontsteking werd bij aanvang van het onderzoek (uitgangswaarde) en in week 12
en in week 104 beoordeeld aan de hand van MRI’s van het sacro-iliacaal gewricht en de wervelkolom.
Vergeleken met placebo resulteerde de behandeling met LIFMIOR in een statistisch significante
verbetering van de ASAS 40, ASAS 20 en ASAS 5/6. Er werd ook een significante verbetering
waargenomen voor de ASAS gedeeltelijke remissie en voor BASDAI 50. Onderstaande tabel geeft de
resultaten van week 12 weer.
ni
e
tl
an
g
Bij patiënten met spondylitis ankylopoetica die LIFMIOR toegediend kregen waren de klinische
responsen aanwezig bij de eerste controle (na 2 weken) en bleven gedurende 6 maanden therapie
gehandhaafd. Responsen waren vergelijkbaar bij patiënten die wel of geen gelijktijdige therapie
kregen bij aanvang.
88
er
ge
r
Responsen van patiënten met spondylitis ankylopoetica in
een placebogecontroleerd onderzoek
Percentage van patiënten
Placebo
LIFMIOR
Spondylitis ankylopoetica-
n = 139
n = 138
respons
ASAS 20
2 weken
22
46ª
3 maanden
27
60ª
6 maanden
23
58ª
ASAS 50
2 weken
7
24ª
3 maanden
13
45ª
6 maanden
10
42ª
ASAS 70
2 weken
2
12
b
3 maanden
7
29
b
6 maanden
5
28
b
a: p < 0,001, LIFMIOR vs. placebo
b: p = 0,002, LIFMIOR vs. placebo
eg
is
tre
er
d
G
en
ee
sm
id
de
l
Patiënten met nr-AxSpa die LIFMIOR kregen, hadden een duidelijke klinische respons bij het eerste
bezoek (2 weken). Deze bleef gehandhaafd tijdens de 2 jaar durende therapie. De verbeteringen in
gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven en fysieke functie bleven ook gehandhaafd tijdens de 2
jaar durende therapie. De gegevens van deze 2-jarige periode lieten geen nieuwe
veiligheidsbevindingen zien. In week 104 waren 8 patiënten gevorderd tot een bilaterale graad 2-
score. Deze score is vastgesteld met behulp van spinale radiografie volgens de gewijzigde New York
radiologische criteria, wat een indicatie is voor axiale spondylartropathie.
Volwassen patiënten met plaque psoriasis
LIFMIOR wordt aanbevolen voor gebruik bij patiënten zoals gedefinieerd in rubriek 4.1. Patiënten
met “onvoldoende respons” in de doelpopulatie worden gedefinieerd als onvoldoende respons (PASI
<50 of PGA minder dan goed) of verergering van de ziekte tijdens de behandeling, en die adequaat
gedoseerd werden gedurende een voldoende lange periode om respons te beoordelen met ten minste
elk van de drie voornaamste beschikbare systemische therapieën.
De werkzaamheid van LIFMIOR versus andere systemische therapieën bij patiënten met matige tot
ernstige psoriasis (responsief op andere systemische therapieën) is niet geëvalueerd in onderzoeken
met een directe vergelijking tussen LIFMIOR met andere systemische therapieën. In plaats daarvan
zijn de veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR onderzocht in vier gerandomiseerde, dubbelblinde,
placebogecontroleerde onderzoeken. Het primaire eindpunt voor werkzaamheid in alle vier de
onderzoeken was de proportie van de patiënten per behandelgroep dat PASI 75 bereikt had (ten
minste een verbetering van 75% in de
Psoriasis Area and Severity Index-score
vanaf aanvang) na 12
weken.
Onderzoek 1 was een fase II-onderzoek bij patiënten ≥ 18 jaar met actieve maar klinisch stabiele
plaque psoriasis waar ≥10% van het lichaamsoppervlak bij betrokken was. Honderdtwaalf (112)
ni
e
tl
an
g
LIFMIOR vertoonde een statistisch significante grotere verbetering in week 12 ten opzichte van de
uitgangswaarde in vergelijking met placebo bij de meeste vragenlijsten over gezondheidsgerelateerde
levenskwaliteit en fysieke functie, waaronder BASFI (Bath
Ankylosing Spondylitis Functional Index),
score voor EuroQol 5D algemene gezondheidstoestand en score voor SF-36 fysieke component.
89
er
ge
r
In week 12 werd er een statistisch significante verbetering waargenomen in de SPARCC
(Spondyloarthritis
Research Consortium of Canada)-score
voor het sacro-iliacaal (SI-) gewricht zoals
gemeten aan de hand van MRI bij patiënten die LIFMIOR kregen. De gecorrigeerde gemiddelde
verandering ten opzichte van de uitgangswaarde was 3,8 voor patiënten behandeld met LIFMIOR
(n=95) versus 0,8 voor patiënten behandeld met placebo (n=105) (p<0,001). In week 104 was de
gemiddelde verandering ten opzichte van de uitgangswaarde in de SPARCC-score, zoals gemeten aan
de hand van MRI bij alle met LIFMIOR behandelde patiënten, 4,64 voor het SI-gewricht (n=153) en
1,40 voor de wervelkolom (n=154).
eg
is
tre
Werkzaamheidsrespons in placebogecontroleerd onderzoek naar nr-AxSpa: percentage
patiënten dat de eindpunten bereikte
Dubbelblinde klinische responsen in
Placebo
LIFMIOR
week 12
n = 106 tot 109*
n = 103 tot 105*
ASAS** 40
15,7
32,4
b
ASAS 20
36,1
52,4
c
ASAS 5/6
10,4
33,0
a
ASAS gedeeltelijke remissie
11,9
24,8
c
BASDAI***50
23,9
43,8
b
*Van sommige patiënten werden de volledige gegevens voor elk eindpunt niet ontvangen
**ASAS =
Assessments in Spondyloarthritis International Society
***Bath
Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index
a: p <0,001; b:<0,01 en c:<0,05; respectievelijk tussen LIFMIOR en placebo
er
d
patiënten werden gerandomiseerd en kregen tweemaal per week een dosis van 25 mg LIFMIOR
(n=57) of placebo (n=55) gedurende 24 weken.
Onderzoek 2 evalueerde 652 patiënten met chronische plaque psoriasis met gebruik van dezelfde
inclusiecriteria als in onderzoek 1 met de toevoeging van een minimale
Psoriasis Area and Severity
Index
(PASI) van 10 bij de screening. LIFMIOR werd toegediend in dosering van eenmaal per week
25 mg, tweemaal per week 25 mg of tweemaal per week 50 mg gedurende 6 opeenvolgende maanden.
Gedurende de eerste 12 weken van de dubbelblinde behandelingsperiode kregen de patiënten placebo
of één van de drie bovengenoemde LIFMIOR-doseringen. Na 12 weken van behandeling begonnen de
patiënten in de placebogroep een geblindeerde behandeling met LIFMIOR (25 mg tweemaal per
week); patiënten in de actieve behandelingsgroepen continueerden tot week 24 de dosis waarvoor zij
oorspronkelijk gerandomiseerd waren.
Onderzoek 3 evalueerde 583 patiënten en had dezelfde inclusiecriteria als onderzoek 2. Patiënten in
dit onderzoek kregen een dosis van 25 mg of 50 mg LIFMIOR, of placebo tweemaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label tweemaal per week 25 mg LIFMIOR
voor nog eens 24 weken.
Onderzoek 4 evalueerde 142 patiënten en had vergelijkbare inclusiecriteria als onderzoeken 2 en 3.
Patiënten in dit onderzoek kregen een dosis van 50 mg LIFMIOR of placebo eenmaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label 50 mg LIFMIOR eenmaal per week
gedurende 12 additionele weken.
Bij onderzoek 1 bereikte van de met LIFMIOR behandelde groep patiënten een significant grotere
proportie patiënten een PASI 75-respons na 12 weken (30%) vergeleken met de placebogroep (2%)
(p< 0,0001). Na 24 weken, had 56% van de patiënten in de met LIFMIOR behandelde groep de PASI
75 bereikt vergeleken met 5% van de met placebo behandelde patiënten. De belangrijkste resultaten
uit onderzoek 2, 3 en 4 staan hieronder vermeld.
Responsen van patiënten met psoriasis in onderzoeken 2, 3 en 4
--------------Onderzoek 2-------------- -------------Onderzoek 3------------ -------------Onderzoek 4------------
----------LIFMIOR-------
--------LIFMIOR-----
-------LIFMIOR---
25 mg
50 mg
25 mg
50 mg
50 mg
50 mg
Placebo 2x/week
2x/week Placebo 2x/week 2x/week Placebo 1x/week 1x/week
n = 96
n = 90
n = 166 n = n = n = n = n = 193 n = 196 n = 196 n = 46
wk 12
wk 12
wk 12
wk 12
wk 24
a
wk 12 162 162 164 164 wk 12
wk wk wk wk
12 24
a
12 24
a
14
58* 70 74* 77
9
64*
77*
9
69*
83
4
34* 44 49* 59
3
34*
49*
2
38*
71
G
en
ee
sm
id
de
l
Respons
(%)
PASI 50
PASI 75
DSGA
b
,
schoon
of bijna
schoon
5
34* 39 49* 55
4
39*
57*
4
39*
64
*p
0,0001 vergeleken met placebo
a.
Er zijn in onderzoeken 2 en 4 geen statistische vergelijkingen met placebo gemaakt in week 24 omdat
de oorspronkelijke placebogroep vanaf week 13 tot week 24 25 mg LIFMIOR 2x/week of 50 mg
eenmaal per week kreeg.
b.
b.
Dermatologist Static Global Assessment.
Schoon of bijna schoon gedefinieerd als 0 of 1 op een
schaal van 0 tot 5.
Onder de patiënten met plaque psoriasis die LIFMIOR kregen, waren tijdens het eerste bezoek (2
weken) significante responsen zichtbaar ten opzichte van placebo, die gehandhaafd bleven gedurende
24 weken van therapie.
ni
e
tl
an
g
90
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Onderzoek 2 had ook een geneesmiddelvrije periode gedurende welke bij patiënten die na 24 weken
een PASI-verbetering van ten minste 50% bereikten de behandeling werd gestopt. Patiënten werden
geobserveerd zonder behandeling voor het voorkomen van rebound (PASI
150% van de basis) en
voor de tijd tot relapse (gedefinieerd als verlies van ten minste de helft van de verbetering bereikt
tussen het begin en week 24). Gedurende de geneesmiddelvrije periode keerden de symptomen van
psoriasis geleidelijk terug met een gemiddelde tijd tot terugkeer van de ziekte van 3 maanden.
Er werden geen opvlamming als reboundeffect en geen aan psoriasis gerelateerde ernstige
bijwerkingen waargenomen. Er was enig bewijs om een goed effect van LIFMIOR te ondersteunen
van herhalingsbehandeling met LIFMIOR van patiënten met initiële respons op de behandeling.
In open-label langetermijnonderzoeken (tot 34 maanden) waarin LIFMIOR werd gegeven zonder
onderbreking hielden de klinische responsen aan en de veiligheid was vergelijkbaar met die gevonden
in kortetermijnonderzoeken.
Uit een analyse van klinische studiegegevens bleek dat er geen ‘baseline’ ziektekarakteristieken zijn
die artsen zouden kunnen helpen bij het kiezen van de meest geschikte doseringmogelijkheid
(onderbroken of continue). Dientengevolge dient de keuze voor onderbroken of continue behandeling
te zijn gebaseerd op het oordeel van de arts en de individuele behoeften van de patiënt.
Antilichamen tegen LIFMIOR
In het serum van een aantal met etanercept behandelde personen zijn antilichamen tegen etanercept
aangetoond. Deze antilichamen zijn allemaal niet-neutraliserend en zijn in het algemeen van
voorbijgaande aard. Er lijkt geen correlatie te bestaan tussen antilichaamvorming en klinisch effect of
bijwerkingen.
In klinisch onderzoek tot 12 maanden bij personen die met toegelaten doses etanercept werden
behandeld, waren de cumulatieve percentages van anti-etanercept-antilichamen ongeveer 6% van de
personen met reumatoïde artritis, 7,5% van de personen met arthritis psoriatica, 2,0% van de personen
met spondylitis ankylopoetica, 7% van de personen met psoriasis, 9,7% van de kinderen met psoriasis,
en 4,8% van de personen met juveniele idiopathische artritis.
Zoals verwacht neemt in langetermijnonderzoeken (tot 3,5 jaar) het aandeel van personen die
antilichamen tegen etanercept ontwikkelden met de tijd toe. Vanwege hun voorbijgaande aard was de
incidentie van antilichamen die bij elke meting werd bepaald echter gewoonlijk minder dan 7% bij
personen met reumatoïde artritis en bij personen met psoriasis.
In een langetermijnonderzoek naar psoriasis waarbij patiënten tweemaal per week 50 mg gedurende
96 weken kregen, was de incidentie van antilichamen, die werden waargenomen bij elke meting, tot
ongeveer 9%.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR zijn vastgesteld in een tweedelig onderzoek met 69
kinderen met polyarticulair-verlopende juveniele idiopathische artritis waarbij de juveniele
91
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
In onderzoek 4 bereikte in de met LIFMIOR behandelde groep een grotere proportie patiënten PASI
75 na 12 weken (38%) vergeleken met de placebogroep (2%) (p<0,0001). Voor patiënten die
gedurende het hele onderzoek 50 mg eenmaal per week kregen, bleven de werkzaamheidsresponsen
verbeteren: 71% van de patiënten bereikte PASI 75 na 24 weken.
eg
is
tre
Bij onderzoek 3 behield de meerderheid van de patiënten (77%) die initieel gerandomiseerd waren op
50 mg tweemaal per week en waarvan de dosis in week 12 tot 25 mg tweemaal per week verlaagd
werd hun PASI 75-respons tot week 36. Voor patiënten die 25 mg tweemaal per week kregen
gedurende het hele onderzoek zette de verbetering in respons zich door tussen week 12 en 36.
er
d
G
en
ee
sm
id
de
l
Langetermijnveiligheid van LIFMIOR-monotherapie (n=103), LIFMIOR plus methotrexaat (n=294),
of methotrexaatmonotherapie (n=197) is beoordeeld tot 3 jaar in een register van 594 kinderen van 2
tot 18 jaar oud met juveniele idiopathische artritis, van wie 39 kinderen 2 tot 3 jaar oud waren. Alles
beschouwd werden infecties vaker gerapporteerd bij patiënten die behandeld zijn met etanercept in
vergelijking met methotrexaat alleen (3,8 versus 2%), en de met etanercept geassocieerde infecties
waren ernstiger van aard.
In een ander open-label, eenarmig onderzoek zijn 60 patiënten met uitgebreide oligoartritis (15
patiënten van 2 tot 4 jaar, 23 patiënten van 5 tot 11 jaar en 22 patiënten van 12 tot 17 jaar), 38
patiënten met enthesitis-gerelateerde artritis (12 tot 17 jaar) en 29 patiënten met arthritis psoriatica
(12 tot 17 jaar) behandeld met LIFMIOR in een wekelijkse dosering van 0,8 mg/kg (tot een maximum
van 50 mg per dosis) gedurende 12 weken. Bij ieder van de JIA-subtypes bereikte het merendeel van
de patiënten de ACR Pedi 30-criteria en liet klinische verbetering zien op de secundaire eindpunten
zoals aantal gevoelige gewrichten en globale beoordeling door de arts. Het veiligheidsprofiel was
consistent met hetgeen in andere JIA-onderzoeken was waargenomen.
Er zijn geen onderzoeken uitgevoerd bij patiënten met juveniele idiopathische artritis om de effecten
van voortgezette therapie met LIFMIOR vast te stellen bij patiënten die niet binnen drie maanden na
het starten van de therapie met LIFMIOR een respons laten zien. Bovendien zijn er geen onderzoeken
uitgevoerd om de effecten van discontinuering of verlaging van de aanbevolen dosering van
LIFMIOR te bestuderen na langdurig gebruik bij patiënten met JIA.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd onderzocht in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met matige tot
ernstige plaque psoriasis (gedefinieerd als een sPGA score ≥ 3, betrekking hebbend op ≥ 10% van het
BSA, en PASI ≥ 12). Patiënten die in aanmerking kwamen hadden een voorgeschiedenis van
92
ni
e
tl
an
g
In een open-label veiligheidsextensieonderzoek hebben 58 pediatrische patiënten uit het
bovengenoemd onderzoek (vanaf de leeftijd van 4 jaar bij start van inclusie) de toediening van
LIFMIOR gecontinueerd voor een periode tot 10 jaar. Het percentage ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties nam niet toe tijdens langdurige blootstelling.
er
ge
r
In deel 1 van het onderzoek lieten 51 van de 69 patiënten (74%) een klinische respons zien en werden
ingesloten in deel 2. In deel 2 ervoeren 6 uit 25 (24%) patiënten die op LIFMIOR bleven opvlamming
van de ziekte, vergeleken met 20 uit 26 patiënten (77%) die placebo kregen (p=0,007). Vanaf de start
van deel 2 was de mediane tijd tot het plotseling opkomen van de ziekte
116 dagen voor patiënten
die LIFMIOR kregen en 28 dagen voor patiënten die placebo kregen. Van de patiënten die een
klinische respons na 90 dagen lieten zien en in deel 2 van het onderzoek werden opgenomen,
verbeterden enkele patiënten die op LIFMIOR bleven verder van maand drie tot maand 7, terwijl
degenen die placebo kregen niet verbeterden.
eg
is
tre
idiopathische artritis op verschillende wijzen was begonnen (polyartritis, pauciartritis, systemisch
begin). Patiënten van 4 tot 17 jaar met matig tot ernstig actieve polyarticulair-verlopende juveniele
idiopathische artritis die niet reageerden op methotrexaat methotrexaat niet verdroegen, werden
geïncludeerd; patiënten bleven op een stabiele dosis van één niet-steroïdaal, ontstekingsremmend
geneesmiddel en/of prednison (<0,2 mg/kg/dag of 10 mg maximaal). In deel 1 kregen alle patiënten
0,4 mg/kg (maximaal 25 mg per dosis) LIFMIOR subcutaan tweemaal per week. In deel 2 werden de
patiënten met een klinische respons op dag 90 gerandomiseerd naar continuering van LIFMIOR of
placebo gedurende 4 maanden en beoordeeld op opvlamming van de ziekte. De respons werd gemeten
met behulp van de ACR Pedi 30, gedefinieerd als
30% verbetering in ten minste drie uit zes en
30% verslechtering in niet meer dan één uit zes JCA-kerncriteria, waaronder het aantal actieve
gewrichten, bewegingsbeperking, globale beoordeling door arts en patiënt/ouders, functionele
beoordeling en bezinkingssnelheid erytrocyten (BSE). Opvlamming van de ziekte werd gedefinieerd
als
30% verslechtering in drie uit zes JCA-kerncriteria en
30% verbetering in niet meer dan één
uit zes JCA-kerncriteria en een minimum van twee actieve gewrichten.
er
d
behandeling met fototherapie of systemische therapie of er werd bij hen onvoldoende controle bereikt
met lokale therapie.
Patiënten kregen 0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) of placebo eenmaal per week gedurende
12 weken. In week 12 hadden meer patiënten die gerandomiseerd waren naar LIFMIOR een positieve
werkzaamheidsrespons (d.w.z. PASI 75) dan degenen die gerandomiseerd waren naar placebo.
Plaque psoriasis bij pediatrische patiënten uitkomsten na 12 weken
LIFMIOR
0,8 mg/kg eenmaal
per week
(n = 106)
60 (57%)
a
79 (75%)
a
PASI 75, n (%)
PASI 50, n (%)
sPGA “schoon” of “minimaal”, n (%)
56 (53%)
a
Afkorting: sPGA - static
Physician Global Assessment.
a. p < 0,0001 vergeleken met placebo.
Na de 12 weken durende dubbelblinde behandelingsperiode kregen alle patiënten eenmaal per week
0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) voor nog eens 24 weken. Responsen die werden
waargenomen gedurende de open-labelperiode waren vergelijkbaar met de waargenomen responsen in
de dubbelblinde periode.
G
en
ee
sm
id
de
l
Langetermijnveiligheid en -effectiviteit van LIFMIOR 0,8 mg/kg (tot maximaal 50 mg) eenmaal per
week zijn bepaald in een open-label extensieonderzoek met 181 pediatrische patiënten met plaque
psoriasis tot maximaal 2 jaar bovenop het 48 weken durend onderzoek hierboven besproken.
Langetermijnervaring met LIFMIOR was in het algemeen vergelijkbaar met het oorspronkelijke 48
weken durend onderzoek en liet geen nieuwe veiligheidsbevindingen zien.
5.2
Farmacokinetische eigenschappen
Etanercept-serumwaarden werden bepaald door een “Enzyme-Linked Immunosorbent Assay”
(ELISA)-methode, die zowel ELISA-reactieve degraderingsproducten als de originele verbinding kan
detecteren.
Absorptie
Etanercept wordt langzaam vanuit de subcutane injectieplaats geabsorbeerd. Circa 48 uur na een
enkelvoudige dosis wordt de maximale concentratie bereikt. De absolute biologische beschikbaarheid
is 76%. Bij twee doses per week, zijn de concentraties bij een
steady state
naar verwachting ongeveer
twee keer zo hoog als concentraties gemeten na enkelvoudige doses. Na een enkelvoudige subcutane
dosis van 25 mg LIFMIOR was de gemiddelde gemeten maximale serumconcentratie bij gezonde
vrijwilligers 1,65
0,66
g/ml
en was de oppervlakte onder de curve 235
96,6
gu/ml.
Gemiddelde serumconcentratieprofielen bij een
steady state
bij RA-patiënten, die behandeld waren
met eenmaal per week 50 mg LIFMIOR (n=21) vs. tweemaal per week 25 mg LIFMIOR (n=16),
waren respectievelijk C
max
van 2,4 mg/l vs. 2,6 mg/l, C
min
van 1,2 mg/l vs. 1,4 mg/l en gedeeltelijke
AUC van 297 mgu/l vs. 316 mgu/l). In een open-label
cross-over-onderzoek
met een enkelvoudige
dosis en tweevoudige behandeling bij gezonde vrijwilligers, bleek dat etanercept, toegediend als
enkelvoudige injectie van 50 mg/ml, bio-equivalent is aan twee gelijktijdige injecties van 25 mg/ml.
93
ni
e
tl
an
g
Gedurende een gerandomiseerde geneesmiddelvrije periode hadden significant meer patiënten die
opnieuw waren gerandomiseerd naar placebo een terugval (verlies van PASI 75-respons) vergeleken
met patiënten die opnieuw waren gerandomiseerd naar LIFMIOR. Bij voortgezette behandeling
werden responsen gehandhaafd gedurende 48 weken.
er
ge
r
eg
is
14 (13%)
tre
Placebo
(n = 105)
12 (11%)
24 (23%)
er
d
In een farmacokinetische populatieanalyse bij patiënten met spondylitis ankylopoetica waren de
AUC’s van etanercept bij een
steady state
466 μgu/ml en 474 μgu/ml voor respectievelijk 50 mg
LIFMIOR eenmaal per week (N = 154) en 25 mg tweemaal per week (N = 148).
Distributie
Er is een bi-exponentiële curve nodig om de concentratie-tijdscurve van etanercept te beschrijven. Het
centrale distributievolume van etanercept is 7,6 l; het distributievolume bij een steady state is 10,4 l.
Eliminatie
Etanercept wordt langzaam uit het lichaam geklaard. De halfwaardetijd is lang, circa 70 uur. De
klaring is ongeveer 0,066 l/u bij patiënten met RA, enigszins lager dan de waarde van 0,11 l/u
gemeten bij gezonde vrijwilligers. Verder is de farmacokinetiek van LIFMIOR vergelijkbaar bij
patiënten met reumatoïde artritis, patiënten met spondylitis ankylopoetica en patiënten met plaque
psoriasis.
Er is geen duidelijk farmacokinetisch verschil tussen mannen en vrouwen.
Bijzondere populaties
G
en
ee
sm
id
de
l
Ouderen
Het effect van gevorderde leeftijd is bestudeerd middels farmacokinetische populatieanalyse van
serumconcentraties van etanercept. Er werden geen verschillen gevonden in berekeningen van klaring
en verdelingsvolume in de patiëntengroep van 65 tot 87 jaar vergeleken met de groep van jonger dan
65 jaar.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In een onderzoek naar polyarticulairverlopende juveniele idiopathische artritis met LIFMIOR kregen
69 patiënten (leeftijd van 4 tot 17 jaar) twee keer per week 0,4 mg LIFMIOR/kg toegediend
gedurende drie maanden. De serumconcentraties waren gelijk aan die waargenomen bij volwassen
patiënten met reumatoïde artritis. De jongste kinderen (van 4 jaar oud) hadden een verminderde
klaring (verhoogde klaring wanneer genormaliseerd voor gewicht) in vergelijking met oudere
kinderen (van 12 jaar oud) en volwassenen. Simulatie van de dosering suggereert dat terwijl oudere
kinderen (van 10-17 jaar oud) serumspiegels zullen hebben die dicht bij die van volwassenen liggen,
jongere kinderen duidelijk lagere spiegels zullen hebben.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
Kinderen met plaque psoriasis (leeftijd 4 tot 17 jaar) kregen 0,8 mg/kg (tot een maximale dosis van 50
mg per week) etanercept eenmaal per week gedurende maximaal 48 weken. De gemiddelde
dalconcentraties in serum bij een
steady state
varieerden van 1,6 tot 2,1 mcg/ml na 12, 24 en 48
94
ni
e
Leverinsufficiëntie
Er werden geen verhoogde etanerceptconcentraties gemeten bij patiënten met acuut leverfalen. Bij
leverinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden gewijzigd.
tl
Nierinsufficiëntie
Ofschoon er na toediening van radioactief gelabeld etanercept bij zowel patiënten als vrijwilligers
radioactiviteit in de urine wordt uitgescheiden, werden er geen verhoogde etanerceptconcentraties
gemeten bij patiënten met acuut nierfalen. Bij nierinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden
gewijzigd.
an
g
er
ge
r
Lineariteit
Dosisproportionaliteit is niet formeel geëvalueerd, maar er is geen duidelijke verzadiging van de
klaring over het dosisbereik.
eg
is
tre
er
d
weken. Deze gemiddelde concentraties bij kinderen met plaque psoriasis waren vergelijkbaar met de
concentraties die werden waargenomen bij patiënten met juveniele idiopathische artritis (behandeld
met 0,4 mg/kg etanercept tweemaal per week, tot een maximum dosis van 50 mg per week). Deze
gemiddelde concentraties waren vergelijkbaar met de concentraties die werden gezien bij volwassen
patiënten met plaque psoriasis die werden behandeld met 25 mg etanercept tweemaal per week.
5.3
Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
6.
6.1
FARMACEUTISCHE GEGEVENS
Lijst van hulpstoffen
6.2
Gevallen van onverenigbaarheid
G
en
ee
sm
id
de
l
Bij gebrek aan onderzoek naar onverenigbaarheden, mag dit geneesmiddel niet met andere
geneesmiddelen gemengd worden.
6.3
Houdbaarheid
30 maanden
6.4
Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C).
Niet in de vriezer bewaren.
LIFMIOR kan opgeslagen worden bij temperaturen tot maximaal 25
o
C gedurende één enkele periode
van maximaal vier weken; daarna dient het niet meer gekoeld te worden. LIFMIOR dient afgevoerd te
worden indien het niet binnen vier weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt.
De voorgevulde pennen in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
ni
e
Sucrose
Natriumchloride
L-argininehydrochloride
Monobasisch dihydraatnatriumfosfaat
Dibasisch dihydraatnatriumfosfaat
Water voor injecties
tl
an
g
95
er
ge
r
LIFMIOR induceerde geen letaliteit of zichtbare tekenen van toxiciteit bij muizen of ratten na een
enkelvoudige subcutane dosis van 2000 mg/kg of een enkelvoudige intraveneuze dosis van 1.000
mg/kg. LIFMIOR lokte geen dosisbeperkende of doelorgaantoxiciteit uit in cynomolgusapen na
subcutane toediening, tweemaal per week, gedurende 4 of 26 opeenvolgende weken in een dosering
(15 mg/kg) die resulteerde in AUC-gebaseerde geneesmiddelconcentraties in serum die meer dan 27
keer hoger waren dan deze verkregen bij patiënten bij de aanbevolen dosering van 25 mg.
eg
is
tre
In de toxicologische onderzoeken met LIFMIOR was er geen duidelijke dosislimiterende of
doelorgaantoxiciteit. LIFMIOR wordt beschouwd als niet-genotoxisch op basis van een batterij
in-
vitro-
en
in-vivo-onderzoeken.
Carcinogeniciteitsonderzoeken en standaardbeoordelingen van
fertiliteit en postnatale toxiciteit zijn niet uitgevoerd met LIFMIOR vanwege de vorming van
neutraliserende antilichamen in knaagdieren.
er
d
6.5
Aard en inhoud van de verpakking
Voorgevulde pen (MYCLIC) met een voorgevulde spuit met LIFMIOR. De spuit in de pen is gemaakt
van helder glas (type-I-glas) met roestvrijstalen 27 gauge naald, rubberen naalddopje en plastic zuiger.
Het naalddopje van de voorgevulde pen bevat droog natuurlijk rubber (een afgeleide van latex). Zie
rubriek 4.4.
Dozen bevatten 2, 4 of 12 voorgevulde pennen met LIFMIOR met 2, 4 of 12 alcoholdoekjes.
6.6
Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen en andere instructies
Uitgebreide instructies voor de toediening worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, ‘De MYCLIC
voorgevulde pen gebruiken om LIFMIOR te injecteren’.
Al het ongebruikte geneesmiddel of afvalmateriaal dient te worden vernietigd overeenkomstig lokale
voorschriften.
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
G
en
ee
sm
id
de
l
8.
NUMMERS VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/16/1165/011
EU/1/16/1165/012
EU/1/16/1165/013
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING
Datum van eerste verlening van de vergunning: 13 februari 2017
Datum van laatste verlenging:
10.
DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau http://www.ema.europa.eu.
ni
e
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
tl
an
g
96
er
ge
r
eg
is
Instructies voor gebruik en verwerking
Voor injectie moet men de LIFMIOR voorgevulde pennen voor eenmalig gebruik op
kamertemperatuur laten komen (ongeveer 15 tot 30 minuten). Het naalddopje mag niet verwijderd
worden tijdens het op kamertemperatuur laten komen van de voorgevulde pen. De oplossing dient, als
u kijkt door het controlevenster, helder tot licht opalescent, kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin te zijn,
en kan kleine doorzichtige of witte eiwitdeeltjes bevatten.
tre
er
d
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg worden
verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden. Zie rubriek 4.8 voor het rapporteren van
bijwerkingen.
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
LIFMIOR 10 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie voor gebruik bij kinderen.
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Elke injectieflacon bevat 10 mg etanercept. Na reconstitutie bevat de oplossing 10 mg/ml etanercept.
Etanercept is een humaan tumornecrosefactorreceptor-p75 Fc-fusie-eiwit geproduceerd met
recombinant-DNA-techniek in een zoogdierexpressiesysteem van het Chinese hamsterovarium.
Etanercept is een dimeer van een chimerisch eiwit dat via genetische manipulatie tot stand komt door
fusie van de extracellulaire ligandbindingsplaats van humane tumornecrosefactorreceptor-2
(TNFR2/p75) met het Fc-fragment van humaan IgG1. Deze Fc-component bevat het verbindingsdeel,
CH
2
- en CH
3
-regionen, maar niet de CH
1
-regio van IgG1. Etanercept bevat 934 aminozuren en heeft
een schijnbaar moleculair gewicht van circa 150 kilodalton. De specifieke activiteit van etanercept is
1,7 x 10
6
eenheden/mg.
3.
FARMACEUTISCHE VORM
Poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie (poeder voor injectie).
Het poeder is wit. Het oplosmiddel is een heldere, kleurloze vloeistof.
G
en
ee
sm
id
de
l
4.
KLINISCHE GEGEVENS
Therapeutische indicaties
4.1
Juveniele idiopathische artritis
Behandeling van polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij kinderen
en adolescenten vanaf 2 jaar die een ontoereikende respons hebben gehad op methotrexaat of
methotrexaat niet verdroegen.
Behandeling van arthritis psoriatica bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende respons
hebben gehad op methotrexaat of die methotrexaat niet verdroegen.
Behandeling van enthesitis-gerelateerde artritis bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende
respons hebben gehad op conventionele therapie of die conventionele therapie niet verdroegen.
LIFMIOR is niet bestudeerd bij kinderen jonger dan 2 jaar.
Plaque psoriasis bij kinderen
Behandeling van chronische ernstige plaque psoriasis bij kinderen en adolescenten vanaf 6 jaar met
onvoldoende controle door, of intolerantie voor andere systemische therapieën of fototherapieën.
ni
e
tl
an
g
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
97
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
4.2
Dosering en wijze van toediening
Behandeling met LIFMIOR dient te worden begonnen door en onder de begeleiding te blijven van
artsen, gespecialiseerd in de diagnose en behandeling van juveniele idiopathische artritis of plaque
psoriasis bij kinderen. Aan met LIFMIOR behandelde patiënten dient een
‘Patiëntenwaarschuwingskaart’ te worden gegeven.
Dosering
Pediatrische patiënten
De 10 mg presentatie is voor pediatrische patiënten aan wie een dosis van 10 mg of minder is
voorgeschreven. Elke injectieflacon LIFMIOR 10 mg mag maar één enkele keer gebruikt worden bij
één enkele patiënt. Wat er overblijft in de injectieflacon moet worden weggegooid.
Juveniele idiopathische artritis
De aanbevolen dosering is 0,4 mg/kg (tot een maximum van 25 mg per dosis), tweemaal per week
gegeven als subcutane injectie met een interval van 3-4 dagen tussen twee doses, of 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week gegeven.
Het stoppen van de behandeling dient overwogen te worden bij patiënten die geen respons laten zien
na 4 maanden.
Er zijn geen formele klinische onderzoeken uitgevoerd bij kinderen van 2 en 3 jaar oud. Beperkte
veiligheidsdata uit een patiëntenregister suggereren echter dat het veiligheidsprofiel bij kinderen van
2 en 3 jaar oud, die eenmaal per week 0,8 mg/kg subcutaan toegediend krijgen, vergelijkbaar is met
dat bij volwassenen en kinderen van 4 jaar en ouder (zie rubriek 5.1).
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 2 jaar in de
indicatie juveniele idiopathische artritis.
G
en
ee
sm
id
de
l
Plaque psoriasis bij kinderen (leeftijd 6 jaar en ouder)
De aanbevolen dosering is 0,8 mg/kg (tot een maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week
gedurende maximaal 24 weken. De behandeling dient gestaakt te worden bij patiënten die na 12
weken geen respons vertonen.
Wanneer een herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd wordt, dient bovenstaande richtlijn
voor de duur van de behandeling opgevolgd te worden. De dosering dient 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week te zijn.
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 6 jaar in de
indicatie plaque psoriasis.
Wijze van toediening
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een subcutane injectie. LIFMIOR poeder voor oplossing
dient vóór gebruik gereconstitueerd te worden in 1 ml oplosmiddel (zie rubriek 6.6).
Uitgebreide instructies voor de toediening worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, ‘Instructies voor
het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie’.
ni
e
tl
an
g
98
er
ge
r
eg
is
tre
Nier- en leverfunctiestoornissen
Aanpassing van de dosis is niet noodzakelijk.
er
d
Bijzondere populaties
4.3
Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de in rubriek 6.1 vermelde hulpstoffen.
Sepsis of een risico op sepsis.
Behandeling met LIFMIOR mag niet worden begonnen bij patiënten met actieve infecties, met
inbegrip van chronische of gelokaliseerde infecties.
G
en
ee
sm
id
de
l
Patiënten bij wie zich een nieuwe infectie ontwikkelt terwijl zij een behandeling ondergaan met
LIFMIOR dienen nauwkeurig gecontroleerd te worden. De toediening van LIFMIOR dient gestaakt te
worden indien zich bij een patiënt een ernstige infectie ontwikkelt. De veiligheid en werkzaamheid
van LIFMIOR bij patiënten met chronische infecties zijn niet geëvalueerd. Artsen dienen
voorzichtigheid in acht te nemen als zij het gebruik van LIFMIOR overwegen bij patiënten met een
voorgeschiedenis van recidiverende of chronische infecties of met onderliggende ziektes die een
predispositie kunnen vormen voor infecties zoals gevorderde of slecht gecontroleerde diabetes.
Tuberculose
Er zijn gevallen van actieve tuberculose inclusief miliaire tuberculose en extrapulmonaire tuberculose
gemeld bij patiënten die met LIFMIOR werden behandeld.
Voor aanvang van de behandeling met LIFMIOR dienen alle patiënten gecontroleerd te worden op
zowel actieve als inactieve (‘latente’) tuberculose. Deze controle dient een gedetailleerde anamnese
met een persoonlijke voorgeschiedenis van tuberculose of mogelijk eerder contact met tuberculose en
eerdere en/of huidige immunosuppressieve therapie te omvatten. Bij alle patiënten dienen de
geëigende onderzoeken te worden uitgevoerd, zoals de tuberculinehuidtest en een borstkasröntgenfoto
(lokale aanbevelingen kunnen van toepassing zijn). Het wordt aanbevolen de uitslag van deze
onderzoeken op de ‘Patiëntenwaarschuwingskaart’ te noteren. Voorschrijvers worden herinnerd aan
de kans op valsnegatieve uitslag van de tuberculinehuidtest, met name bij ernstig zieke of
immuungecompromitteerde patiënten.
Als actieve tuberculose wordt aangetoond, mag een therapie met LIFMIOR niet begonnen worden.
Als inactieve (‘latente’) tuberculose wordt aangetoond, dient een anti-tuberculosebehandeling voor
latente tuberculose te worden ingesteld alvorens therapie met LIFMIOR te beginnen en in
overeenstemming met lokale aanbevelingen. In deze situatie dient de voordeel/risicobalans van
LIFMIOR-therapie zeer zorgvuldig in beschouwing te worden genomen.
99
ni
e
tl
an
g
Ernstige infecties, sepsis, tuberculose en opportunistische infecties, inclusief invasieve
schimmelinfecties, listeriosis en legionellose, zijn bij gebruik van LIFMIOR gemeld (zie rubriek 4.8).
Deze infecties werden veroorzaakt door bacteriën, mycobacteriën, schimmels, virussen en parasieten
(inclusief
Protozoa).
In sommige gevallen werden specifieke schimmel- en andere opportunistische
infecties niet herkend, resulterend in vertraging van passende behandeling en overlijden. Bij het
evalueren van patiënten voor infecties dient rekening te worden gehouden met het risico van de
patiënt voor relevante opportunistische infecties (bijv. blootstelling aan endemische mycose).
er
ge
r
eg
is
Infecties
Patiënten dienen voor, tijdens en na de behandeling met LIFMIOR op infecties te worden
gecontroleerd, met inachtneming van de gemiddelde eliminatiehalfwaardetijd van etanercept die
ongeveer 70 uur is (bereik: 7 tot 300 uur).
tre
Om de traceerbaarheid van biologische geneesmiddelen te verhogen, dienen de merknaam en het
partijnummer van het toegediende product duidelijk te worden gedocumenteerd (of vermeld) in het
patiëntendossier.
er
d
4.4
Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik
Alle patiënten dienen geïnformeerd te worden medisch advies in te winnen als
verschijnselen/symptomen duidend op tuberculose (bijv. aanhoudende hoest, uitteren/gewichtsverlies,
lage koorts) optreden tijdens of na LIFMIOR-behandeling.
Hepatitis B-reactivering
Bij patiënten die eerder met het hepatitis B-virus (HBV) geïnfecteerd zijn en gelijktijdig TNF-
antagonisten hadden gekregen, inclusief LIFMIOR, is reactivering van hepatitis B gemeld. Hieronder
vallen meldingen van reactivering van hepatitis B bij patiënten die anti-HBc-positief waren maar
HBsAg-negatief. Patiënten moeten worden getest op een HBV-infectie voordat de therapie met
LIFMIOR wordt gestart. Bij patiënten die positief getest zijn voor een HBV-infectie, wordt
aanbevolen om een arts met ervaring in de behandeling van hepatitis B te raadplegen. Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij het toedienen van LIFMIOR bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met
HBV. Deze patiënten moeten gecontroleerd worden op verschijnselen en symptomen van actieve
HBV-infectie, gedurende de gehele therapie en gedurende een aantal weken na beëindiging van de
therapie. Adequate gegevens van de behandeling van patiënten met HBV met antivirale therapie in
combinatie met therapie met TNF-antagonisten zijn niet beschikbaar. Bij patiënten die een HBV-
infectie ontwikkelen, moet LIFMIOR worden gestopt en effectieve antivirale therapie met geschikte
ondersteunende behandeling worden gestart.
G
en
ee
sm
id
de
l
Allergische reacties
Allergische reacties die geassocieerd waren met toediening van LIFMIOR zijn gemeld. De allergische
reacties bestonden uit angio-oedeem en urticaria; er zijn ernstige reacties opgetreden. Als een ernstige
allergische of anafylactische reactie optreedt, dient de behandeling met LIFMIOR onmiddellijk te
worden gestopt en een passende behandeling te worden gestart.
Immunosuppressie
Bij TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR, bestaat de mogelijkheid dat de afweer van de gastheer
tegen infecties en maligniteiten wordt aangetast, aangezien TNF ontstekingen medieert en de
cellulaire immuunrespons moduleert. In een onderzoek van 49 volwassen patiënten met reumatoïde
artritis die behandeld werden met LIFMIOR was er geen bewijs van verlaging van vertraagd-type
overgevoeligheid, verlaging van immunoglobulineniveaus of een verandering in de grootte van
effectorcelpopulaties.
Twee patiënten met juveniele idiopathische artritis ontwikkelden varicella en verschijnselen en
symptomen van aseptische meningitis die zonder gevolgen verdwenen. Patiënten met een significante
blootstelling aan varicellavirus dienen tijdelijk te stoppen met het gebruik van LIFMIOR en
profylactische behandeling met Varicella Zoster Immunoglobuline dient voor hen te worden
overwogen.
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR voor patiënten met immunosuppressie zijn niet
geëvalueerd.
100
ni
e
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van ernstige bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond;
dergelijk gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.5).
tl
an
g
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Gelijktijdige toediening van LIFMIOR en anakinra is in verband gebracht met een groter risico op
ernstige infecties en neutropenie vergeleken met toediening van alleen LIFMIOR. Er is geen klinisch
voordeel aangetoond van deze combinatie. Daarom wordt gecombineerd gebruik van LIFMIOR en
anakinra afgeraden (zie rubrieken 4.5 en 4.8).
er
ge
r
Verergering van hepatitis C
Er zijn meldingen van verergering van hepatitis C bij patiënten die LIFMIOR kregen. LIFMIOR dient
met voorzichtigheid te worden gebruikt bij patiënten met een voorgeschiedenis van hepatitis C.
eg
is
tre
er
d
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen
Vaste en hematopoëtische maligniteiten (huidkankers uitgezonderd)
Tijdens de postmarketingperiode waren er meldingen van verscheidene maligniteiten (waaronder
borst- en longcarcinomen en lymfomen) (zie rubriek 4.8).
In de gecontroleerde delen van de klinische onderzoeken met TNF-antagonisten zijn meer gevallen
van lymfomen waargenomen bij de patiënten die TNF-antagonisten hebben gekregen vergeleken met
de controlepatiënten. Het voorkomen hiervan was echter zeldzaam en de follow-upperiode van de
placebopatiënten was korter dan die van patiënten die behandeld werden met een TNF-antagonist. Er
zijn postmarketinggevallen gemeld van leukemie bij patiënten die werden behandeld met TNF-
antagonisten. Er is een verhoogd achtergrondrisico op lymfomen en leukemie bij patiënten met
reumatoïde artritis met langdurende, zeer actieve ontstekingsziekte, wat de inschatting van het risico
compliceert.
Gebaseerd op de huidige kennis kan een mogelijk risico op de ontwikkeling van lymfomen, leukemie
of andere hematopoëtische of vaste maligniteiten bij patiënten die behandeld worden met een TNF-
antagonist niet worden uitgesloten. Voorzichtigheid dient in acht genomen te worden wanneer een
behandeling met TNF-antagonisten wordt overwogen voor patiënten met een voorgeschiedenis van
maligniteiten of wanneer voortzetting van de behandeling wordt overwogen bij patiënten die een
maligniteit ontwikkelen.
Postmarketing zijn er maligniteiten, enkele fataal, gemeld bij kinderen, adolescenten en jonge
volwassenen (tot een leeftijd van 22 jaar) die zijn behandeld met TNF-antagonisten (bij de start van
de behandeling ≤ 18 jaar oud), waaronder LIFMIOR. Ongeveer de helft van de gevallen betrof
lymfomen. De andere gevallen representeerden een variëteit van verschillende maligniteiten
waaronder zeldzame maligniteiten die vooral geassocieerd worden met immunosuppressie. Een risico
van de ontwikkeling van maligniteiten bij kinderen en adolescenten die zijn behandeld met TNF-
antagonisten kan niet worden uitgesloten.
Huidkankers
Melanoom en niet-melanoma huidkanker (NMHK) zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld
met TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR. Postmarketinggevallen van Merkelcelcarcinoom zijn
zeer zelden gemeld bij patiënten die behandeld worden met LIFMIOR. Het wordt aanbevolen om
periodiek huidonderzoek te verrichten bij alle patiënten, in het bijzonder bij hen die een verhoogd
risico hebben op huidkanker.
G
en
ee
sm
id
de
l
Bij de gecombineerde resultaten van gecontroleerde klinische onderzoeken, werden meer gevallen van
NMHK waargenomen bij patiënten die LIFMIOR kregen vergeleken met de controlepatiënten, vooral
bij patiënten met psoriasis.
Vaccinaties
Levende vaccins dienen niet samen met LIFMIOR te worden gegeven. Er zijn geen gegevens
beschikbaar over de secundaire transmissie van infecties door levende vaccins bij patiënten die
LIFMIOR krijgen. In een dubbelblind, placebogecontroleerd, gerandomiseerd klinisch onderzoek bij
volwassen patiënten met arthritis psoriatica kregen 184 patiënten ook een multivalent pneumokokken
polysacharidevaccin in week 4. In dit onderzoek waren de meeste patiënten met arthritis psoriatica die
LIFMIOR kregen in staat om een effectieve B-celimmuunrespons tegen
pneumokokkenpolysacharidevaccin te genereren, maar titers in aggregaat waren gematigd lager en
enkele patiënten hadden een tweevoudige verhoging van titers in vergelijking met patiënten die geen
LIFMIOR kregen. De klinische significantie hiervan is onbekend.
Vorming van auto-antilichamen
Behandeling met LIFMIOR zou kunnen resulteren in de vorming van auto-immuunantilichamen (zie
rubriek 4.8).
101
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
G
en
ee
sm
id
de
l
Het gebruik van LIFMIOR in combinatie met andere systemische therapieën of fototherapie voor de
behandeling van psoriasis is niet bestudeerd.
Nier- en leverfunctiestoornissen
Op basis van farmacokinetische gegevens (zie rubriek 5.2) is aanpassing van de dosis bij patiënten
met nier- of leverfunctiestoornissen niet noodzakelijk. De klinische ervaring bij zulke patiënten is
beperkt.
Congestief hartfalen
Artsen dienen voorzichtig te zijn wanneer LIFMIOR wordt gebruikt bij patiënten die aan congestief
hartfalen (CHF) lijden. Er zijn postmarketingmeldingen geweest van verergering van CHF, met en
zonder aanwijsbare precipiterende factoren, bij patiënten die LIFMIOR gebruikten. Er zijn ook
zeldzame (< 0,1%) meldingen geweest van nieuw optreden van CHF, waaronder CHF bij patiënten
zonder reeds bestaande cardiovasculaire aandoeningen. Sommige van deze patiënten waren onder de
50 jaar. Twee grote klinische trials waarin het gebruik van LIFMIOR bij de behandeling van CHF
werd geëvalueerd, werden vervroegd afgebroken vanwege een gebrek aan werkzaamheid. Hoewel er
geen conclusies uit kunnen worden getrokken, suggereren de gegevens van één van de trials een
mogelijke tendens tot verergering van CHF bij die patiënten die behandeling met LIFMIOR was
toegewezen.
ni
e
Combinatietherapie
In een twee jaar durend gecontroleerd klinisch onderzoek bij volwassen patiënten met reumatoïde
artritis, resulteerde de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat niet in onverwachte
veiligheidsbevindingen en het veiligheidsprofiel van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat was
gelijk aan profielen die gerapporteerd zijn in onderzoeken met alleen LIFMIOR of alleen
methotrexaat. Langetermijnonderzoeken om de veiligheid van de combinatie te bepalen zijn aan de
gang. De veiligheid van LIFMIOR op lange termijn in combinatie met andere ‘disease-modifying
antirheumatic drugs’ (DMARD’s) is niet vastgesteld.
tl
an
g
102
er
ge
r
Neurologische aandoeningen
Er zijn zelden meldingen geweest over demyeliniserende aandoeningen van het CZS bij patiënten die
behandeld zijn met LIFMIOR (zie rubriek 4.8). Daarnaast zijn er zeldzame meldingen geweest van
perifere demyeliniserende polyneuropathieën (inclusief Guillain-Barré-syndroom, chronische
inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie, demyeliniserende polyneuropathie, en multifocale
motorische neuropathie). Hoewel er geen klinische onderzoeken zijn gedaan naar het effect van
LIFMIOR-therapie bij patiënten met multipele sclerose, hebben klinische onderzoeken met andere
TNF-antagonisten bij patiënten met multipele sclerose een verhoogde activiteit van de ziekte laten
zien. Een zorgvuldige afweging, inclusief een neurologische beoordeling, van de voordelen van
behandeling tegen de risico’s wordt aanbevolen indien LIFMIOR wordt voorgeschreven aan patiënten
met een bestaande of net ontstane demyeliniserende ziekte, of aan patiënten waarvan wordt gedacht
dat ze een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van een demyeliniserende aandoening.
eg
is
tre
er
d
Hematologische reacties
Zeldzame gevallen van pancytopenie en zeer zeldzame gevallen van aplastische anemie, sommige met
een fatale afloop, zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR. Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij patiënten die worden behandeld met LIFMIOR die een voorgeschiedenis
hebben van bloeddyscrasieën. Alle patiënten en ouders/verzorgers dient geadviseerd te worden dat zij
onmiddellijk medisch advies dienen in te winnen als de patiënt verschijnselen en symptomen
ontwikkelt die wijzen op bloeddyscrasieën of infecties (bijv. aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe
plekken, bloedingen, bleekheid) terwijl zij LIFMIOR gebruiken. Deze patiënten dienen dringend
onderzocht te worden, inclusief een volledig bloedbeeld; als bloeddyscrasieën worden bevestigd,
dient het gebruik van LIFMIOR te worden beëindigd.
Alcoholische hepatitis
In een gerandomiseerd, placebogecontroleerd fase II-onderzoek met 48 gehospitaliseerde patiënten die
werden behandeld met LIFMIOR of placebo voor matige tot ernstige alcoholische hepatitis, was
LIFMIOR niet effectief en de mortaliteit bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR was
significant hoger na 6 maanden. Dientengevolge dient LIFMIOR niet gebruikt te worden bij patiënten
voor de behandeling van alcoholische hepatitis. Artsen dienen zorgvuldigheid te betrachten wanneer
zij LIFMIOR gebruiken bij patiënten die ook matige tot ernstige alcoholische hepatitis hebben.
Wegener-granulomatose
Een placebogecontroleerd onderzoek, waarin 89 volwassen patiënten met LIFMIOR werden
behandeld naast de standaardtherapie (waaronder cyclofosfamide of methotrexaat en
glucocorticoïden) voor een mediane duur van 25 maanden, heeft niet aangetoond dat LIFMIOR een
effectieve behandeling is voor Wegener-granulomatose. De incidentie van verscheidene typen van
non-cutane maligniteiten was significant hoger bij patiënten die met LIFMIOR behandeld werden dan
in de controlegroep. LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van Wegener-
granulomatose.
Hypoglykemie bij patiënten die worden behandeld voor diabetes
Er zijn meldingen geweest van hypoglykemie na initiatie van LIFMIOR bij patiënten die medicatie
voor diabetes krijgen met als gevolg daarvan een noodzakelijke vermindering van anti-diabetische
medicatie bij enkele van deze patiënten.
Speciale patiëntgroepen
Pediatrische patiënten
G
en
ee
sm
id
de
l
Vaccinaties
Het wordt aanbevolen om, indien mogelijk, pediatrische patiënten alle immunisaties zoals die
overeenkomen met de geldende immunisatierichtlijnen toe te dienen voordat zij beginnen met
LIFMIOR-therapie (zie ‘Vaccinaties’ hierboven).
Inflammatoire darmziekten (IBD) en uveïtis bij patiënten met juveniele idiopathische artritis (JIA)
Er zijn meldingen geweest van IBD en uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR
(zie rubriek 4.8).
4.5
Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Bij volwassen patiënten die gelijktijdig werden behandeld met LIFMIOR en anakinra werd een hoger
percentage ernstige infecties vastgesteld vergeleken met patiënten die of alleen met LIFMIOR, of
alleen met anakinra behandeld werden (historische data).
Bovendien werd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek bij volwassen patiënten die al
methotrexaat kregen en tevens werden behandeld met LIFMIOR en anakinra, een hoger aantal
ernstige infecties (7%) en neutropenie vastgesteld dan bij patiënten die naast methotrexaat alleen
behandeld werden met LIFMIOR (zie rubrieken 4.4 en 4.8). Er is geen klinisch voordeel aangetoond
van de combinatie LIFMIOR en anakinra en deze combinatie wordt daarom niet aanbevolen.
ni
e
tl
Ouderen
In de fase III-onderzoeken met reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en spondylitis ankylopoetica
werden er geen verschillen waargenomen met betrekking tot bijwerkingen, ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties tussen patiënten van 65 jaar of ouder die LIFMIOR kregen en jongere patiënten.
Voorzichtigheid dient echter in acht genomen te worden bij het behandelen van ouderen en er dient in
het bijzonder gelet te worden op het optreden van infecties.
an
g
103
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van ernstige bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond;
dergelijk gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.4).
Gelijktijdige behandeling met sulfasalazine
In een klinisch onderzoek van volwassen patiënten die vastgestelde doses sulfasalazine kregen,
waaraan LIFMIOR was toegevoegd, ervoeren patiënten in de combinatiegroep een statistisch
significante daling in het gemiddeld aantal witte bloedcellen in vergelijking tot groepen die behandeld
werden met alleen LIFMIOR of sulfasalazine. De klinische significantie van deze interactie in
onbekend. Artsen dienen voorzichtigheid in acht te nemen wanneer zij een combinatietherapie met
sulfasalazine overwegen.
4.6
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Zwangerschap
Ontwikkelingstoxiciteitonderzoeken die zijn uitgevoerd bij ratten en konijnen toonden geen tekenen
van schade, aangebracht aan de foetus of aan de neonatale rat, als gevolg van etanercept. De effecten
van etanercept op de zwangerschapsuitkomsten zijn onderzocht in twee observationele
cohortonderzoeken. Een hoger percentage ernstige geboorteafwijkingen werd waargenomen in één
observationeel onderzoek die zwangerschappen vergeleek waarin de vrouw in het eerste trimester was
blootgesteld aan etanercept (n=370), met zwangerschappen waarin de vrouw niet was blootgesteld aan
etanercept of andere TNF-antagonisten (n=164) (aangepaste oddsratio 2,4, 95%-BI: 1,0-5,5). De typen
ernstige geboorteafwijkingen kwamen overeen met de meest gemelde in de algemene populatie en er
is geen specifiek patroon van afwijkingen geconstateerd. Er werd geen verandering waargenomen in
de mate van voorkomen van miskramen, doodgeboorten of kleine misvormingen. In een
observationeel registeronderzoek dat uitgevoerd werd in meerdere landen, werd het risico van
nadelige zwangerschapsuitkomsten bij vrouwen die in de eerste 90 dagen van hun zwangerschap
waren blootgesteld aan etanercept (n=425) vergeleken met vrouwen die waren blootgesteld aan
niet-biologische geneesmiddelen (n=3497). In dit onderzoek werd geen verhoogd risico op ernstige
geboorteafwijkingen waargenomen (ongecorrigeerde oddsratio [OR] = 1,22, 95%-BI: 0,79-1,90;
gecorrigeerde OR = 0,96, 95%-BI: 0,58-1,60 na correctie voor land, aandoening van de moeder,
vergeleken met vergelijkbare controlepopulatie, leeftijd van de moeder en roken tijdens de vroege
zwangerschap). Dit onderzoek toonde ook geen verhoogde risico’s op kleine geboorteafwijkingen,
vroeggeboorten, doodgeboorten of infecties in het eerste levensjaar bij zuigelingen van vrouwen die
waren blootgesteld aan etanercept tijdens de zwangerschap. LIFMIOR dient alleen te worden gebruikt
tijdens de zwangerschap als dit echt noodzakelijk is.
Etanercept passeert de placenta en is gedetecteerd in het serum van zuigelingen van vrouwelijke
patiënten behandeld met LIFMIOR tijdens de zwangerschap. De klinische impact hiervan is
onbekend. Bij zuigelingen kan het risico op infectie echter verhoogd zijn. Toediening van levende
104
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd dienen het gebruik van geschikte anticonceptie te overwegen om
zwangerschap te voorkomen tijdens behandeling met LIFMIOR en gedurende drie weken na het
stoppen van de behandeling.
er
ge
r
Er werden geen klinisch significante farmacokinetische geneesmiddel-geneesmiddelinteracties
waargenomen in onderzoek met methotrexaat, digoxine of warfarine.
eg
is
Non-interacties
Bij klinisch onderzoek werden geen interacties waargenomen bij toediening van LIFMIOR samen met
glucocorticoïden, salicylaten (behalve sulfasalazine), niet-steroïdale ontstekingsremmers (non-
steroidal anti-inflammatory drugs
- NSAID’s), analgetica of methotrexaat. Zie rubriek 4.4 voor
vaccinatieadvies.
tre
er
d
vaccins aan zuigelingen gedurende 16 weken nadat de moeder de laatste dosis LIFMIOR toegediend
heeft gekregen, wordt over het algemeen niet aanbevolen.
Borstvoeding
Het is gerapporteerd dat etanercept wordt uitgescheiden in de moedermelk na subcutane toediening. In
zogende ratten, na subcutane toediening, werd etanercept uitgescheiden in de melk en ontdekt in het
serum van de rattenjongen. Omdat immunoglobulinen, evenals vele andere geneesmiddelen, in de
moedermelk kunnen worden uitgescheiden, moet worden besloten om óf de borstvoeding te staken óf
de behandeling met LIFMIOR te staken, rekening houdend met het voordeel van borstvoeding voor
het kind en het voordeel van de behandeling voor de vrouw.
Vruchtbaarheid
Preklinische gegevens over peri- en postnatale toxiciteit van etanercept en effecten van etanercept op
vruchtbaarheid en algemene voortplantingsprestatie zijn niet beschikbaar.
Er is geen onderzoek verricht met betrekking tot de effecten op de rijvaardigheid en op het vermogen
om machines te bedienen.
4.8
Bijwerkingen
Samenvatting van het bijwerkingenprofiel
Pediatrische patiënten
G
en
ee
sm
id
de
l
De typen infecties die werden gezien in klinisch onderzoek met patiënten van 2 tot 18 jaar met
juveniele idiopathische artritis waren meestal licht tot matig en kwamen overeen met de typen
infecties die vaak gezien worden bij poliklinische pediatrische patiënten. Ernstige bijwerkingen die
werden gerapporteerd, omvatten varicella met verschijnselen en symptomen van aseptische meningitis
die zonder sequela verdwenen (zie ook rubriek 4.4), appendicitis, gastro-enteritis,
depressie/persoonlijkheidsstoornis, huidulcus, oesofagitis/gastritis, septische shock door groep A-
streptokokken, diabetes mellitus type I en infectie van weke delen en post-operatieve wonden.
In één onderzoek met kinderen van 4 tot 17 jaar met juveniele idiopathische artritis liepen 43 van de
69 (62%) kinderen een infectie op terwijl ze LIFMIOR kregen gedurende de 3 maanden van het
onderzoek (deel 1, open-label). De frequentie en ernst van de infecties was vergelijkbaar met 58
patiënten die de 12 maanden durende open-label extensietherapie afgerond hadden. De typen en
proportie van bijwerkingen bij patiënten met juveniele idiopathische artritis waren gelijk aan die
gezien werden in onderzoeken met LIFMIOR bij volwassen patiënten met reumatoïde artritis, en
waren grotendeels licht. Verschillende bijwerkingen werden meer gerapporteerd bij 69 patiënten met
juveniele idiopathische artritis die gedurende 3 maanden LIFMIOR kregen dan bij de 349 volwassen
patiënten met reumatoïde artritis. Deze omvatten hoofdpijn (19% van de patiënten, 1,7 gebeurtenissen
per patiëntjaar), misselijkheid (9%, 1,0 gebeurtenis per patiëntjaar), buikpijn (19%, 0,74
gebeurtenissen per patiëntjaar) en braken (13%, 0,74 gebeurtenissen per patiëntjaar).
In klinisch onderzoek naar juveniele idiopathische artritis werden 4 gevallen van
macrofaagactivatiesyndroom gemeld.
ni
e
Bijwerkingen bij pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In het algemeen waren de bijwerkingen bij kinderen met juveniele idiopathische artritis
overeenkomstig in frequentie en type met de bijwerkingen die gezien werden bij volwassen patiënten
(zie hieronder, ‘Bijwerkingen bij volwassenen’). Verschillen met volwassenen en andere speciale
overwegingen worden beschreven in de volgende paragrafen.
tl
an
g
105
er
ge
r
eg
is
4.7
Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen
tre
er
d
Er zijn, afkomstig uit postmarketingbronnen, meldingen geweest van inflammatoire darmziekten en
uveïtis in JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR, waaronder een zeer klein aantal
gevallen van terugkerende klachten na wedertoediening (zie rubriek 4.4).
Bijwerkingen bij kinderen met plaque psoriasis
In een 48 weken durend onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met plaque
psoriasis waren de gemelde bijwerkingen vergelijkbaar met de bijwerkingen die in eerdere
onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis werden gezien.
Systeem/orga
anklasse
ee
sm
id
de
l
Binnen de systeem/orgaanklassen zijn bijwerkingen gerangschikt naar frequentie (aantal patiënten dat
wordt verwacht de bijwerking te ervaren), waarbij gebruik is gemaakt van de volgende categorieën:
zeer vaak (≥ 1/10); vaak (≥ 1/100, < 1/10); soms (≥ 1/1.000, < 1/100); zelden (≥ 1/10.000, < 1/1.000);
zeer zelden (< 1/10.000); niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald).
Zeer vaak
≥ 1/10
Vaak
≥ 1/100,
< 1/10
Soms
≥ 1/1.000, < 1/100
Zelden
≥ 1/10.000,
< 1/1.000
Zeer
zelden
< 1/10.000
Frequentie niet
bekend
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)
Hepatitis B-
reactivering,
listeria
G
en
Infecties en
parasitaire
aandoeningen
Infectie
(waaronder
bovenstelu
chtweginfe
ctie,
bronchitis,
cystitis,
huidinfecti
e)*
ni
e
Overzicht van bijwerkingen in tabelvorm
De lijst met bijwerkingen die hieronder is weergegeven is gebaseerd op ervaring uit klinische
onderzoeken met volwassenen en op post-marketingervaring.
Ernstige infecties
(waaronder
pneumonie,
cellulitis, artritis
bacterieel, sepsis en
parasitaire infectie)*
tl
Neoplasmata,
benigne,
maligne en
niet-
gespecificeerd
(inclusief
Niet-melanome
huidkankers* (zie
rubriek 4.4)
an
g
Ernstige hematologische, neurologische en auto-immuunreacties zijn ook gerapporteerd. Deze
omvatten zeldzame meldingen van pancytopenie en zeer zeldzame meldingen van aplastische anemie.
Centrale en perifere demyeliniserende aandoeningen zijn zelden, respectievelijk zeer zelden
waargenomen tijdens het gebruik van LIFMIOR. Er zijn zeldzame meldingen geweest van lupus,
lupus-gerelateerde aandoeningen en vasculitis.
er
ge
r
Tuberculose,
opportunistische
infectie (waaronder
invasieve schimmel-,
Protozoa-,
bacteriële,
atypische
mycobacteriële,
virale infecties en
Legionella)*
Maligne melanoom
(zie rubriek 4.4),
lymfoom, leukemie
Bijwerkingen bij volwassenen
De meest gerapporteerde bijwerkingen zijn reacties op de injectieplaats (waaronder pijn, zwelling,
jeuk, rood worden en bloeding op de punctieplaats), infecties (waaronder bovensteluchtweginfecties,
bronchitis, blaasontsteking en huidinfecties), allergische reacties, vorming van auto-antilichamen,
jeuk en koorts.
Ernstige bijwerkingen zijn ook gerapporteerd voor LIFMIOR. TNF-antagonisten, zoals LIFMIOR,
hebben effect op het immuunsysteem en hun gebruik kan de afweer van het lichaam tegen infecties en
kanker beïnvloeden. Ernstige infecties komen voor bij minder dan 1 op 100 patiënten behandeld met
LIFMIOR. Meldingen betroffen ook fatale en levensbedreigende infecties en sepsis. Verschillende
maligniteiten zijn ook gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR, waaronder borstkanker,
longkanker, huidkanker en lymfeklierkanker (lymfoom).
106
eg
is
tre
Merkelcelcarcin
oom (zie
rubriek 4.4)
er
d
Volwassen patiënten
Systeem/orga
anklasse
Zeer vaak
≥ 1/10
Vaak
≥ 1/100,
< 1/10
Soms
≥ 1/1.000, < 1/100
Zelden
≥ 1/10.000,
< 1/1.000
Zeer
zelden
< 1/10.000
Frequentie niet
bekend
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)
Histiocytose
hematofaag
(macrofaagactiv
atiesyndroom)
Verergering van
symptomen van
dermatomyositis
Zenuwstelsela
andoeningen
Oogaandoenin
gen
Hartaandoeni
ngen
ee
sm
id
de
l
Demyelinisatie van
het CZS wijzend op
multipele sclerose of
gelokaliseerde
demyeliniserende
aandoeningen, zoals
neuritis optica en
myelitis transversa
(zie rubriek 4.4),
perifere
demyelinisatie,
waaronder Guillain-
Barré-syndroom,
chronische
inflammatoire
demyeliniserende
polyneuropathie,
demyeliniserende
polyneuropathie en
multifocale
motorische
neuropathie (zie
rubriek 4.4),
epileptische aanval
ni
e
Uveïtis, scleritis
Verergering van
congestief hartfalen
(zie rubriek 4.4)
Nieuw ontstaan van
congestief hartfalen
(zie rubriek 4.4)
Interstitiële
longaandoening
(waaronder
pneumonitis en
longfibrose)*
Auto-
immuunhepatitis*
G
en
Ademhalingss
telsel-,
borstkas- en
mediastinuma
andoeningen
Lever- en
galaandoening
en
Verhoogde
leverenzymen*
tl
an
g
107
er
ge
r
eg
is
tre
Immuunsystee
maandoeninge
n
Allergische
reacties (zie
Huid- en
onderhuidaan
doeningen),
auto-
antilichaamvo
rming*
Vasculitis
(waaronder
antineutrofielen-
cytoplasma-
antilichaamgeassoci
eerde vasculitis)
Ernstige
allergische/anafylacti
sche reacties
(waaronder angio-
oedeem,
bronchospasme),
sarcoïdose
er
d
cysten en
poliepen)
Bloed- en
lymfestelselaa
ndoeningen
Trombocytopenie,
anemie, leukopenie,
neutropenie
Pancytopenie*
Aplastische
anemie*
Systeem/orga
anklasse
Zeer vaak
≥ 1/10
Vaak
≥ 1/100,
< 1/10
Soms
≥ 1/1.000, < 1/100
Zelden
≥ 1/10.000,
< 1/1.000
Zeer
zelden
< 1/10.000
Frequentie niet
bekend
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)
Huid- en
onderhuidaan
doeningen
Pruritus,
uitslag
Algemene
aandoeningen
en
toedieningspla
atsstoornissen
Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen
G
en
ee
sm
id
de
l
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen
Honderdnegenentwintig (129) nieuwe maligniteiten van verschillende types werden geobserveerd bij
4114 patiënten met reumatoïde artritis die in klinisch onderzoek behandeld werden met LIFMIOR
gedurende maximaal ongeveer 6 jaar, waaronder 231 patiënten die behandeld werden met LIFMIOR
in combinatie met methotrexaat tijdens het 2 jaar durend actief-gecontroleerd onderzoek. De
waargenomen frequentie en incidenties in deze klinische trials waren overeenkomstig de verwachting
voor de bestudeerde populatie. Een totaal aantal van 2 maligniteiten werd gemeld in klinische
onderzoeken die ongeveer 2 jaar duurden en die 240 met LIFMIOR-behandelde patiënten met arthritis
psoriatica omvatten. In klinische onderzoeken die gedurende meer dan 2 jaar werden uitgevoerd met
351 patiënten met spondylitis ankylopoetica, werden 6 maligniteiten gemeld onder de met LIFMIOR
behandelde patiënten. In een groep van 2711 patiënten met plaque psoriasis die met LIFMIOR
behandeld werden in dubbelblinde en open-labelonderzoeken van maximaal 2,5 jaar werden 30
maligniteiten en 43 niet-melanoma huidkankers gemeld.
In een groep van 7416 met LIFMIOR behandelde patiënten in klinische trials voor reumatoïde artritis,
arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica en psoriasis werden 18 lymfomen gemeld.
Tijdens de postmarketingperiode werden ook meldingen ontvangen van verscheidene maligniteiten
(waaronder borst- en longcarcinoom en lymfoom) (zie rubriek 4.4).
ni
e
Reacties
Pyrexie
op de
injectiepla
ats
(waaronder
bloeding,
blauwe
plekken,
erytheem,
jeuk, pijn,
zwelling)*
*Zie Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen hieronder
Zie bovenstaande sub-rubriek ‘Bijwerkingen bij kinderen met juveniele idiopathische artritis’.
tl
an
g
108
er
ge
r
eg
is
Skeletspierstel
sel- en
bindweefselaa
ndoeningen
Cutane lupus
erythematosus,
subacute cutane
lupus erythematosus,
lupusachtig
syndroom
tre
Angio-oedeem,
psoriasis
(waaronder nieuwe
of erger wordende
pustuleuze,
voornamelijk op de
handpalmen en de
voetzolen),
urticaria,
psoriasiforme
huiduitslag
er
d
Stevens-Johnson-
syndroom, cutane
vasculitis (waaronder
overgevoeligheidsvas
culitis), erythema
multiforme,
lichenoïde reacties
Toxische
epidermale
necrolyse
G
en
ee
sm
id
de
l
Er waren geen verschillen in infectiepercentages tussen patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR en die behandeld werden met placebo voor plaque psoriasis in placebogecontroleerde
onderzoeken die tot 24 weken duurden. Ernstige infecties die de met LIFMIOR behandelde patiënten
ondervonden waren, cellulitis, gastro-enteritis, pneumonie, cholecystitis, osteomyelitis, gastritis,
appendicitis, streptokokkenfasciitis, myositis, septische shock, diverticulitis en abces. In de
dubbelblinde en open-label arthritis psoriatica-onderzoeken meldde 1 patiënt een ernstige infectie
(pneumonie).
Ernstige en fatale infecties zijn gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR; gemelde pathogenen
waren onder andere bacteriën, mycobacteriën (waaronder
M. tuberculosis),
virussen en schimmels.
Sommige hebben plaatsgevonden binnen enkele weken na het starten van de behandeling met
LIFMIOR bij patiënten met onderliggende ziektes (bijv. diabetes, congestief hartfalen, een
voorgeschiedenis van actieve of chronische infectie) in aanvulling op hun reumatoïde artritis (zie
rubriek 4.4). Behandeling met LIFMIOR zou de mortaliteit kunnen verhogen bij patiënten met
vastgestelde sepsis.
Opportunistische infecties zijn gemeld in associatie met LIFMIOR, inclusief invasieve schimmel-,
parasitaire (inclusief protozoale), virale (waaronder herpes zoster), bacteriële (inclusief
Listeria
en
Legionella)
en atypische mycobacteriële infecties. In een gepoolde dataset van klinische onderzoeken
was de totale incidentie van opportunistische infecties 0,09% voor de 15.402 patiënten die LIFMIOR
kregen. De incidentie aangepast aan de duur van blootstelling was 0,06 gebeurtenissen per 100
patiëntjaren. In postmarketingervaring bestond ongeveer de helft van alle wereldwijde case reports
van opportunistische infecties uit invasieve schimmelinfecties. De meest voorkomende gerapporteerde
invasieve schimmelinfecties omvatten
Candida, Pneumocystis, Aspergillus
en
Histoplasma.
Invasieve
schimmelinfecties veroorzaakten meer dan de helft van de overlijdensgevallen onder patiënten die
109
ni
e
tl
Ernstige infecties
In placebogecontroleerd onderzoek werd geen verhoging van de incidentie van ernstige infecties
(fataal, levensbedreigend, of met de noodzaak tot ziekenhuisopnames of intraveneuze antibiotica)
waargenomen. Ernstige infecties traden op in 6,3% van de patiënten met reumatoïde artritis die met
LIFMIOR behandeld werden gedurende maximaal 48 maanden. Deze bestonden uit abces (op
verschillende plaatsen), bacteriëmie, bronchitis, bursitis, cellulitis, cholecystitis, diarree, diverticulitis,
endocarditis (verdenking), gastro-enteritis, hepatitis B, herpes zoster, beenzweer, mondinfectie,
osteomyelitis, otitis, peritonitis, pneumonie, pyelonefritis, sepsis, septische artritis, sinusitis,
huidinfectie, huidulcus, urineweginfectie, vasculitis en wondinfectie. In het twee jaar durend actief-
gecontroleerd onderzoek waarin patiënten werden behandeld met alleen LIFMIOR, of alleen
methotrexaat of met LIFMIOR in combinatie met methotrexaat, waren de aantallen ernstige infecties
gelijk in de verschillende behandelingsgroepen. Het kan echter niet worden uitgesloten dat de
combinatie van LIFMIOR en methotrexaat verband zou kunnen houden met een verhoogd percentage
infecties.
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
In gecontroleerde onderzoeken bij patiënten met plaque psoriasis ontwikkelde ongeveer 13,6% van de
met LIFMIOR behandelde patiënten reacties op de plaats van injectie vergeleken met 3,4% van de
met placebo behandelde patiënten gedurende de eerste 12 weken van behandeling.
er
d
Reacties op de plaats van injectie
Vergeleken met placebo hadden patiënten met reumatische aandoeningen die met LIFMIOR werden
behandeld een significant hogere incidentie van reacties op de plaats van injectie (36% vs. 9%).
Reacties op de plaats van injectie vonden gewoonlijk plaats in de eerste maand. De gemiddelde duur
was ongeveer 3 tot 5 dagen. Voor de meerderheid van de reacties op de plaats van injectie in de met
LIFMIOR behandelde groep werd geen behandeling gegeven en de meerderheid van de patiënten die
wel behandeld werden, kregen lokale preparaten zoals corticosteroïden of orale antihistaminica.
Daarnaast ontwikkelden zich bij sommige patiënten geheugenreacties op de plaats van injectie, die
werden gekarakteriseerd door een huidreactie op de meest recente plaats van injectie, tezamen met
een simultane verschijning van reacties op de plaats van de vorige injecties. Deze reacties waren in
het algemeen van voorbijgaande aard en keerden niet terug in de loop van de behandeling.
opportunistische infecties ontwikkelden. De meerderheid van de meldingen met een fatale uitkomst
was bij patiënten met
Pneumocystis
pneumonie, ongespecificeerde systemische schimmelinfecties en
aspergillose (zie rubriek 4.4).
Auto-antilichamen
Van volwassen patiënten werd op meerdere tijdstippen serum getest op auto-antilichamen. Van de
patiënten met reumatoïde artritis die geëvalueerd werden op antinucleaire antilichamen (ANA) was
het percentage patiënten dat nieuwe positieve ANA ontwikkelde (1:40) hoger bij de met LIFMIOR
behandelde patiënten (11%) dan bij de met placebo behandelde patiënten (5%). Het percentage
patiënten dat nieuwe positieve anti-ds-DNA-antilichamen ontwikkelde was ook groter met radio-
immuunbepaling (15% van de patiënten die behandeld werden met LIFMIOR vergeleken met 4% van
de met placebo behandelde patiënten) en met de
Crithidia lucida-test
(3% van de met LIFMIOR
behandelde patiënten vergeleken met geen van de met placebo behandelde patiënten). Van de
patiënten die behandeld werden met LIFMIOR was de proportie die anti-cardiolipineantilichamen
ontwikkelde, vergelijkbaar verhoogd vergeleken met de met placebo behandelde patiënten. De invloed
van langdurige behandeling met LIFMIOR op de ontwikkeling van auto-immuunziekten is onbekend.
Er zijn zeldzame meldingen geweest van patiënten, inclusief reumafactorpositieve patiënten, die
andere auto-antilichamen hebben ontwikkeld in samenhang met een lupusachtig syndroom of uitslag
welke qua klinische presentatie en biopsie vergelijkbaar is met subactieve huidlupus of discoïde
lupus.
Pancytopenie en aplastische anemie
Er waren postmarketingmeldingen van pancytopenie en aplastische anemie waarvan sommige een
fatale afloop hadden (zie rubriek 4.4).
Interstitiële longaandoening
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening bij patiënten die etanercept kregen, zonder
dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,06% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
frequentie (incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening 0,47% (frequentie soms). Er
waren postmarketingmeldingen van interstitiële longaandoening (inclusief pneumonitis en
longfibrose) waarvan sommige een fatale afloop hadden.
G
en
ee
sm
id
de
l
Gelijktijdige behandeling met anakinra
In onderzoeken waarin volwassen patiënten gelijktijdig behandeld werden met LIFMIOR en anakinra,
werd een hoger percentage ernstige infecties gevonden dan bij patiënten die alleen met LIFMIOR
behandeld werden en bij 2% van de patiënten (3/139) ontwikkelde zich neutropenie (absoluut aantal
neutrofielen < 1.000 / mm³). Eén neutropenische patiënt ontwikkelde cellulitis die na
ziekenhuisopname vanzelf verdween (zie rubrieken 4.4 en 4.5).
Verhoogde leverenzymen
In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle
indicaties, bedroeg de frequentie (incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen
bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,54%
(frequentie soms). In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken die
gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen 4,18% (frequentie vaak).
Auto-immuunhepatitis
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze
gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,02% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
frequentie (incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis 0,24% (frequentie soms).
110
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Pediatrische patiënten
Zie samenvatting van het bijwerkingenprofiel hierboven.
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V.
4.9
Overdosering
5.
5.1
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
Farmacodynamische eigenschappen
G
en
ee
sm
id
de
l
Etanercept is een competitieve remmer van de TNF-binding aan de receptoren op het celoppervlak en
remt daarmee de biologische activiteit van TNF. TNF en lymfotoxine zijn pro-inflammatoire
cytokinen die met twee verschillende receptoren van het celoppervlak binden: de 55-kilodalton (p55)
en 75-kilodalton (p75) tumornecrosefactorreceptoren (TNFR’s). Beide TNFR’s bestaan van nature in
membraangebonden en oplosbare vormen. Van oplosbare TNFR’s wordt verondersteld dat zij de
biologische activiteit van TNF reguleren.
TNF en lymfotoxine bestaan voornamelijk als homotrimeren, waarbij hun biologische activiteit
afhankelijk is van cross-linking aan celoppervlakgebonden TNFR’s. Dimere oplosbare receptoren
zoals etanercept bezitten een grotere affiniteit voor TNF dan monomere receptoren en zijn aanzienlijk
sterkere competitieve remmers van de binding van TNF aan zijn cellulaire receptor. Daarenboven
zorgt het gebruik van een immunoglobuline-Fc-regio als fusie-element in de constructie van een
dimere receptor voor een langere serumhalfwaardetijd.
Werkingsmechanisme
Veel aspecten van de gewrichtspathologie in reumatoïde artritis en spondylitis ankylopoetica en de
huidpathologie van plaque psoriasis worden gemedieerd door pro-inflammatoire moleculen die met
elkaar verbonden worden in een netwerk dat onder controle staat van TNF. Het werkingsmechanisme
van etanercept berust vermoedelijk op een competitieve remming van TNF-binding aan de
celoppervlakgebonden TNFR; hierdoor wordt een door TNF-gemedieerde cellulaire respons
voorkomen door TNF biologisch inactief te maken. Mogelijk kan etanercept ook biologische
responsen moduleren die worden gecontroleerd door additionele, later in het ontstekingsproces
111
ni
e
Tumornecrosefactor (TNF) is een dominant cytokine in het ontstekingsproces van reumatoïde artritis.
Verhoogde spiegels van TNF zijn ook gevonden in het synovium en psoriatische plaques van
patiënten met arthritis psoriatica en in het serum en synoviale weefsel van patiënten met spondylitis
ankylopoetica. Bij plaque psoriasis leidt infiltratie door ontstekingscellen waaronder T-cellen tot
verhoogde TNF-spiegels in psoriatische laesies vergeleken met spiegels in onaangetaste huid.
tl
an
g
Farmacotherapeutische categorie: Immunosuppressieve middelen, Tumornecrosefactor-alfa-(TNF-α-)
remmers, ATC code: L04AB01
er
ge
r
eg
is
Er werd geen dosisbeperkende toxiciteit waargenomen gedurende klinisch onderzoek van patiënten
met reumatoïde artritis. De hoogst geëvalueerde dosering was een intraveneuze oplaaddosis van 32
mg/m
2
, gevolgd door subcutane doses van 16 mg/m
2
, tweemaal per week toegediend. Een patiënt met
reumatoïde artritis diende zichzelf per ongeluk gedurende 3 weken tweemaal per week 62 mg
LIFMIOR subcutaan toe zonder bijwerkingen te ervaren.
Er is geen antidotum bekend voor LIFMIOR.
tre
er
d
werkende moleculen (bijvoorbeeld cytokines, adhesiemoleculen of proteïnasen) die door TNF worden
geïnduceerd of gereguleerd.
Klinische werkzaamheid en veiligheid
Deze paragraaf geeft gegevens weer van drie onderzoeken met juveniele idiopathische artritis, één
onderzoek met kinderen met plaque psoriasis, vier onderzoeken met volwassenen met reumatoïde
artritis en vier onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR zijn vastgesteld in een tweedelig onderzoek met 69
kinderen met polyarticulair-verlopende juveniele idiopathische artritis waarbij de juveniele
idiopathische artritis op verschillende wijzen was begonnen (polyartritis, pauciartritis, systemisch
begin). Patiënten in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met matig tot ernstig actieve polyarticulair-verlopende
juveniele idiopathische artritis die niet reageerden op methotrexaat of methotrexaat niet verdroegen,
werden geïncludeerd; patiënten bleven op een stabiele dosis van één niet-steroïdaal,
ontstekingsremmend geneesmiddel en/of prednison (<0,2 mg/kg/dag of 10 mg maximaal). In deel 1
kregen alle patiënten 0,4 mg/kg (maximaal 25 mg per dosis) LIFMIOR subcutaan tweemaal per week.
In deel 2 werden de patiënten met een klinische respons op dag 90 gerandomiseerd naar continuering
van LIFMIOR of placebo gedurende 4 maanden en beoordeeld op opvlamming van de ziekte. De
respons werd gemeten met behulp van de ACR Pedi 30, gedefinieerd als
30% verbetering in ten
minste drie uit zes en
30% verslechtering in niet meer dan één uit zes JCA-kerncriteria, waaronder
het aantal actieve gewrichten, bewegingsbeperking, globale beoordeling door arts en patiënt/ouders,
functionele beoordeling en bezinkingssnelheid erytrocyten (BSE). Opvlamming van de ziekte werd
gedefinieerd als
30% verslechtering in drie uit zes JCA-kerncriteria en
30% verbetering in niet
meer dan één uit zes JCA-kerncriteria en een minimum van twee actieve gewrichten.
In deel 1 van het onderzoek lieten 51 van de 69 patiënten (74%) een klinische respons zien en werden
ingesloten in deel 2. In deel 2 ervoeren 6 uit 25 (24%) patiënten die op LIFMIOR bleven opvlamming
van de ziekte, vergeleken met 20 uit 26 patiënten (77%) die placebo kregen (p=0,007). Vanaf de start
van deel 2 was de mediane tijd tot het plotseling opkomen van de ziekte
116 dagen voor patiënten
die LIFMIOR kregen en 28 dagen voor patiënten die placebo kregen. Van de patiënten die een
klinische respons na 90 dagen lieten zien en in deel 2 van het onderzoek werden opgenomen, ging bij
enkele patiënten die op LIFMIOR bleven de verbetering door van maand drie tot maand 7, terwijl bij
degenen die placebo kregen geen verdere verbetering was.
In een open-label veiligheidsextensieonderzoek hebben 58 pediatrische patiënten uit het
bovengenoemd onderzoek (vanaf de leeftijd van 4 jaar bij start van inclusie) de toediening van
LIFMIOR gecontinueerd voor een periode tot 10 jaar. Het percentage ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties nam niet toe tijdens langdurige blootstelling.
G
en
ee
sm
id
de
l
Langetermijnveiligheid van LIFMIOR-monotherapie (n=103), LIFMIOR plus methotrexaat (n=294),
of methotrexaatmonotherapie (n=197) is beoordeeld tot 3 jaar in een register van 594 kinderen van 2
tot 18 jaar oud met juveniele idiopathische artritis, van wie 39 kinderen 2 tot 3 jaar oud waren. Alles
beschouwd werden infecties vaker gerapporteerd bij patiënten die behandeld zijn met etanercept in
vergelijking met methotrexaat alleen (3,8 versus 2%), en de met etanercept geassocieerde infecties
waren ernstiger van aard.
In een ander open-label, eenarmig onderzoek zijn 60 patiënten met uitgebreide oligoartritis (15
patiënten van 2 tot 4 jaar, 23 patiënten van 5 tot 11 jaar en 22 patiënten van 12 tot 17 jaar), 38
patiënten met enthesitis-gerelateerde artritis (12 tot 17 jaar) en 29 patiënten met arthritis psoriatica
(12 tot 17 jaar) behandeld met LIFMIOR in een wekelijkse dosering van 0,8 mg/kg (tot een maximum
van 50 mg per dosis) gedurende 12 weken. Bij ieder van de JIA-subtypes bereikte het merendeel van
de patiënten de ACR Pedi 30-criteria en liet klinische verbetering zien op de secundaire eindpunten
112
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
zoals aantal gevoelige gewrichten en globale beoordeling door de arts. Het veiligheidsprofiel was
consistent met hetgeen in andere JIA-onderzoeken was waargenomen.
Er zijn geen onderzoeken uitgevoerd bij patiënten met juveniele idiopathische artritis om de effecten
van voortgezette therapie met LIFMIOR vast te stellen bij patiënten die niet binnen drie maanden na
het starten van de therapie met LIFMIOR een respons laten zien. Bovendien zijn er geen onderzoeken
uitgevoerd om de effecten van discontinuering of verlaging van de aanbevolen dosering van
LIFMIOR te bestuderen na langdurig gebruik bij patiënten met JIA.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd onderzocht in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met matige tot
ernstige plaque psoriasis (gedefinieerd als een sPGA score ≥ 3, betrekking hebbend op ≥ 10% van het
BSA, en PASI ≥ 12). Patiënten die in aanmerking kwamen hadden een voorgeschiedenis van
behandeling met fototherapie of systemische therapie of er werd bij hen onvoldoende controle bereikt
met lokale therapie.
Patiënten kregen 0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) of placebo eenmaal per week gedurende
12 weken. In week 12 hadden meer patiënten die waren gerandomiseerd naar LIFMIOR een positieve
werkzaamheidsrespons (d.w.z PASI 75) dan degenen die waren gerandomiseerd naar placebo.
Plaque psoriasis bij pediatrische patiënten, uitkomsten na 12 weken
LIFMIOR
0,8 mg/kg eenmaal
per week
(n = 106)
60 (57%)
a
79 (75%)
a
PASI 75, n (%)
PASI 50, n (%)
G
en
ee
sm
id
de
l
Na de 12 weken durende dubbelblinde behandelingsperiode kregen alle patiënten eenmaal per week
0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) voor nog eens 24 weken. Responsen die werden
waargenomen gedurende de open-labelperiode waren vergelijkbaar met de waargenomen responsen in
de dubbelblinde periode.
Gedurende een gerandomiseerde geneesmiddelvrije periode hadden significant meer patiënten die
opnieuw waren gerandomiseerd naar placebo een terugval (verlies van PASI 75-respons) vergeleken
met patiënten die opnieuw waren gerandomiseerd naar LIFMIOR. Bij voortgezette behandeling
werden responsen gehandhaafd gedurende 48 weken.
Langetermijnveiligheid en -effectiviteit van LIFMIOR 0,8 mg/kg (tot maximaal 50 mg) eenmaal per
week zijn bepaald in een open-label extensieonderzoek met 181 pediatrische patiënten met plaque
psoriasis tot maximaal 2 jaar bovenop het 48 weken durend onderzoek hierboven besproken.
Langetermijnervaring met LIFMIOR was in het algemeen vergelijkbaar met het oorspronkelijke 48
weken durend onderzoek en liet geen nieuwe veiligheidsbevindingen zien.
Volwassen patiënten met reumatoïde artritis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vastgesteld in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek. Het onderzoek evalueerde 234 volwassen patiënten met actieve
reumatoïde artritis (RA) die niet gereageerd hadden op therapie met ten minste één maar niet meer
dan vier ‘disease-modifying antirheumatic drugs’ (DMARD’s). Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR
of placebo werden tweemaal per week subcutaan toegediend gedurende 6 opeenvolgende maanden.
113
ni
e
sPGA “schoon” of “minimaal”, n (%)
56 (53%)
a
Afkorting: sPGA -
static Physician Global Assessment.
a. p < 0,0001 vergeleken met placebo.
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
Placebo
(n = 105)
12 (11%)
24 (23%)
14 (13%)
tre
er
d
De resultaten van dit gecontroleerde onderzoek werden uitgedrukt in een percentage verbetering in
reumatoïde artritis volgens responscriteria van het
American College of Rheumatology
(ACR).
ACR 20- en 50-responsen kwamen meer voor bij patiënten die behandeld werden met LIFMIOR na 3
en 6 maanden dan bij patiënten die behandeld werden met placebo (ACR 20: LIFMIOR 62% en 59%,
placebo 23% en 11% na respectievelijk 3 en 6 maanden; ACR 50: LIFMIOR 41% en 40%, placebo
8% en 5% na respectievelijk 3 en 6 maanden; p≤0,01 LIFMIOR versus placebo op alle tijdstippen
voor zowel ACR 20- als ACR 50-responsen).
Ongeveer 15% van de patiënten die LIFMIOR kregen bereikte een ACR 70-respons in maand 3 en
maand 6, vergeleken met minder dan 5% in de placeboarm. Onder patiënten die LIFMIOR kregen,
verscheen de klinische respons meestal binnen 1 tot 2 weken na het begin van de therapie en bijna
altijd binnen 3 maanden. Een dosisrespons werd gezien: resultaten met 10 mg lagen tussen placebo en
25 mg in. LIFMIOR was significant beter dan placebo in zowel alle componenten van de ACR-criteria
als andere maten voor RA-ziekteactiviteit die niet zijn geïncludeerd in de ACR-responscriteria, zoals
ochtendstijfheid. Een
Health Assessment Questionnaire
(HAQ), inclusief invaliditeit, vitaliteit,
mentale gezondheid, algemene gezondheidstoestand en subdomeinen van artritisgerelateerde
gezondheidstoestand werd elke 3 maanden afgenomen gedurende het onderzoek. Alle subdomeinen
van de HAQ waren verbeterd bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR vergeleken met
controlepatiënten na 3 en 6 maanden.
Na het beëindigen van de behandeling met LIFMIOR, kwamen de symptomen van artritis over het
algemeen binnen een maand terug. Uit resultaten van open-labelonderzoeken bleek dat het opnieuw
starten van de behandeling met LIFMIOR na een onderbreking van maximaal 24 maanden resulteerde
in gelijke omvang van de respons als bij patiënten die LIFMIOR kregen zonder onderbreking van de
therapie. In open-label verlengde behandelingsonderzoeken waarin patiënten LIFMIOR kregen
toegediend zonder onderbreking, werden aanhoudende duurzame responsen waargenomen tot 10 jaar.
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vergeleken met methotrexaat in een derde gerandomiseerd,
actief-gecontroleerd onderzoek met geblindeerde radiografische evaluaties als primair eindpunt, bij
632 volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis (minder dan 3 jaar ziekteduur), die nooit met
methotrexaat behandeld waren. Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR werden tweemaal per week
gedurende maximaal 24 maanden subcutaan toegediend. De doses methotrexaat werden verhoogd van
7,5 mg per week tot een maximum van 20 mg per week gedurende de eerste 8 weken van de trial en
voortgezet tot maximaal 24 maanden. De klinische verbetering, waaronder intrede van werking binnen
2 weken, die gezien werd met 25 mg LIFMIOR was vergelijkbaar met de vorige twee onderzoeken en
bleef in stand tot 24 maanden. Bij aanvang hadden patiënten een matige graad van invaliditeit, met
gemiddelde HAQ-scores van 1,4 tot 1,5. Behandeling met 25 mg LIFMIOR resulteerde in een
substantiële verbetering na 12 maanden, waarbij ongeveer 44% van de patiënten een normale HAQ-
score (lager dan 0,5) bereikte. Dit voordeel werd behouden in het tweede jaar van dit onderzoek.
G
en
ee
sm
id
de
l
In dit onderzoek werd structurele schade van de gewrichten radiografisch bepaald en weergegeven als
verandering in de
Total Sharp Score
(TSS) en zijn componenten de
Erosion Score
en de
Joint Space
Narrowing Score
(JSN). Radiografieën van handen/polsen en voeten werden gelezen bij aanvang en
na 6, 12 en 24 maanden. De dosis van 10 mg LIFMIOR had consequent minder effect op structurele
schade dan 25 mg. LIFMIOR 25 mg was significant beter dan methotrexaat met betrekking tot
Erosion Scores
zowel na 12 maanden als na 24 maanden. De verschillen tussen methotrexaat en
LIFMIOR in TSS en JSN waren niet statistisch significant. De resultaten zijn weergegeven in de
onderstaande afbeelding.
ni
e
tl
an
g
114
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Radiografische progressie: vergelijking van LIFMIOR vs. methotrexaat bij patiënten met RA
die <3 jaar voortduurt
2.5
12 Months
2.5
2.0
Change from Baseline
2.2
24 Months
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
1.3
0.8
0.9
0.4*
0.4 0.4
1.5
1.0
0.9
0.6*
0.6
0.0
JSN
MTX
LIFMIOR 25 mg
*p < 0.05
TSS
G
en
ee
sm
id
de
l
Patiënten in de therapiegroep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg hadden significant
hogere ACR 20-, ACR 50- en ACR 70-responsen en verbetering van DAS- en HAQ-scores na zowel
24 en 52 weken dan patiënten in elk van beide monotherapiegroepen (resultaten zijn weergegeven in
de onderstaande tabel). Significante voordelen van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat in
vergelijking met monotherapie van LIFMIOR of van methotrexaat werden ook na 24 maanden
waargenomen.
ni
e
tl
an
g
In een ander actief-gecontroleerd, dubbelblind, gerandomiseerd onderzoek werden klinische
werkzaamheid, veiligheid en radiografische progressie bij RA-patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR alleen (tweemaal per week 25 mg), methotrexaat alleen (7,5 tot 20 mg per week, mediane
dosis 20 mg) en de combinatie van LIFMIOR en methotrexaat gelijktijdig gestart, vergeleken bij 682
volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis die 6 maanden tot 20 jaar voortduurde (mediaan 5
jaar) en die een minder dan bevredigende respons hadden op ten minste 1 ‘disease-modifying
antirheumatic drug’ (DMARD) anders dan methotrexaat.
115
er
ge
r
eg
is
Erosions
JSN
TSS
Erosions
tre
0.5
er
d
1.2
1.3
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
Na 12 maanden was de radiografische progressie significant minder in de LIFMIOR-groep dan in de
methotrexaatgroep, terwijl de combinatie significant beter was dan beide monotherapieën wat betreft
vertraging van radiografische progressie (zie onderstaande afbeelding).
tl
an
g
a: Patiënten die het onderzoek van 12 maanden niet voltooiden zijn als non-responders
beschouwd.
b: Waarden voor
Disease Activity Score
(DAS) zijn gemiddelden.
c: Remissie is gedefinieerd als DAS < 1,6
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: † = p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. methotrexaat en
= p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. LIFMIOR
116
er
ge
r
HAQ
Uitgangswaarde
Week 52
1,7
1,1
1,7
1,0
eg
is
1,8
0,8
†,
DAS
Aanvangsscore
b
Week 52-score
b
Remissie
c
5,5
3,0
14%
5,7
3,0
18%
5,5
2,3
†,
37%
†,
tre
er
d
Klinische werkzaamheidsresultaten bij 12 maanden: vergelijking van LIFMIOR vs.
methotrexaat vs. LIFMIOR in combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6
maanden tot 20 jaar voortduurt
LIFMIOR +
Methotrexaat
LIFMIOR
methotrexaat
Eindpunt
(n = 228)
(n = 223)
(n = 231)
a
ACR-responsen
ACR 20
58,8%
65,5%
74,5%
†,
ACR 50
36,4%
43,0%
63,2%
†,
ACR 70
16,7%
22,0%
39,8%
†,
Radiografische progressie: vergelijking van LIFMIOR vs. methotrexaat vs. LIFMIOR in
combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6 maanden tot 20 jaar voortduurt
(resultaten na 12 maanden)
G
en
ee
sm
id
de
l
Ook werden er significante voordelen voor de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat in
vergelijking met de LIFMIOR-monotherapie of methotrexaatmonotherapie geobserveerd na 24
maanden. Hiermee vergelijkbaar zijn significante voordelen van LIFMIOR-monotherapie in
vergelijking met methotrexaatmonotherapie ook na 24 maanden waargenomen.
In een analyse waarin alle patiënten als progressief werden beschouwd die om welke reden dan ook
met het onderzoek waren gestopt, was het percentage patiënten zonder progressie (TSS-verandering ≤
0,5) na 24 maanden hoger in de groep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg dan in de
groepen die alleen LIFMIOR of alleen methotrexaat kregen (respectievelijk 62%, 50% and 36%;
p<0,05). Het verschil tussen alleen LIFMIOR en alleen methotrexaat was ook significant (p<0,005).
Onder de patiënten die de volledige 24 maanden van de therapie in het onderzoek hadden afgemaakt,
waren de percentages van patiënten zonder progressie respectievelijk 78%, 70% en 61%.
De veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee subcutane injecties van 25 mg), eenmaal
per week toegediend, werden geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek met
420 patiënten met actieve RA. In dit onderzoek kregen 53 patiënten placebo, 214 patiënten kregen
eenmaal per week 50 mg LIFMIOR en 153 patiënten kregen tweemaal per week 25 mg LIFMIOR. De
veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van de twee LIFMIOR-behandelingsregimes waren na 8
weken vergelijkbaar in hun effect op verschijnselen en symptomen van RA; data na 16 weken
vertoonden geen vergelijkbaarheid (non-inferioriteit) tussen de twee therapieën.
Volwassen patiënten met plaque psoriasis
LIFMIOR wordt aanbevolen voor gebruik bij patiënten zoals gedefinieerd in rubriek 4.1. Patiënten
met “onvoldoende respons” in de doelpopulatie worden gedefinieerd als onvoldoende respons (PASI
117
ni
e
tl
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: * = p<0,05 voor vergelijkingen van
LIFMIOR vs. methotrexaat, † = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR
+ methotrexaat vs. methotrexaat en
= p<0,05 voor vergelijkingen van
LIFMIOR + methotrexaat vs. LIFMIOR
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
<50 of PGA minder dan goed), of verergering van de ziekte tijdens de behandeling, en die adequaat
gedoseerd werden gedurende een voldoende lange periode om respons te beoordelen met ten minste
elk van de drie voornaamste beschikbare systemische therapieën.
De werkzaamheid van LIFMIOR versus andere systemische therapieën bij patiënten met matige tot
ernstige psoriasis (responsief op andere systemische therapieën) is niet geëvalueerd in onderzoeken
met een directe vergelijking tussen LIFMIOR met andere systemische therapieën. In plaats daarvan
zijn de veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR onderzocht in vier gerandomiseerde, dubbelblinde,
placebogecontroleerde onderzoeken. Het primaire eindpunt voor werkzaamheid in alle vier de
onderzoeken was het deel van de patiënten dat PASI 75 bereikt had (ten minste een verbetering van
75% in de
Psoriasis Area and Severity Index-score
vanaf aanvang) na 12 weken.
Onderzoek 1 was een fase II-onderzoek bij patiënten ≥ 18 jaar met actieve maar klinisch stabiele
plaque psoriasis waar ≥10% van het lichaamsoppervlak bij betrokken was. Honderdtwaalf (112)
patiënten werden gerandomiseerd en kregen tweemaal per week een dosis van 25 mg LIFMIOR
(n=57) of placebo (n=55) gedurende 24 weken.
G
en
ee
sm
id
de
l
Onderzoek 4 evalueerde 142 patiënten en had vergelijkbare inclusie criteria als onderzoeken 2 en 3.
Patiënten in dit onderzoek kregen een dosis van 50 mg LIFMIOR of placebo eenmaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label 50 mg LIFMIOR eenmaal per week
gedurende 12 additionele weken.
Bij onderzoek 1 bereikte van de met LIFMIOR behandelde groep patiënten een significant grotere
proportie van de patiënten een PASI 75-respons op 12 weken (30%) vergeleken met de placebogroep
(2%) (p< 0,0001). Na 24 weken, had 56% van de patiënten in de met LIFMIOR behandelde groep de
PASI 75 bereikt vergeleken met 5% van de met placebo behandelde patiënten. De belangrijkste
resultaten uit onderzoek 2, 3 en 4 staan hieronder vermeld.
ni
e
Onderzoek 3 evalueerde 583 patiënten en had dezelfde inclusie criteria als onderzoek 2. Patiënten in
dit onderzoek kregen een dosis van 25 mg of 50 mg LIFMIOR of placebo tweemaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label tweemaal per week 25 mg LIFMIOR
voor nog eens 24 weken.
tl
an
g
Onderzoek 2 evalueerde 652 patiënten met chronische plaque psoriasis met gebruik van dezelfde
inclusiecriteria als in onderzoek 1 met de toevoeging van een minimale
Psoriasis Area and Severity
Index
(PASI) van 10 bij de screening. LIFMIOR werd toegediend in doseringen van eenmaal per
week 25 mg, tweemaal per week 25 mg of tweemaal per week 50 mg gedurende 6 opeenvolgende
maanden. Gedurende de eerste 12 weken van de dubbelblinde behandelingsperiode kregen de
patiënten placebo of één van de drie bovengenoemde LIFMIOR doseringen. Na 12 weken van
behandeling begonnen de patiënten in de placebogroep een geblindeerde behandeling met LIFMIOR
(25 mg tweemaal per week); patiënten in de actieve behandelingsgroepen continueerden tot week 24
de dosis waarvoor zij oorspronkelijk gerandomiseerd waren.
118
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Onderzoek 2 had ook een geneesmiddelvrije periode gedurende welke bij patiënten die na 24 weken
een PASI verbetering van ten minste 50% bereikten de behandeling werd gestopt. Patiënten werden
geobserveerd zonder behandeling voor het voorkomen van rebound (PASI
150% van de basis) en
voor de tijd tot relapse (gedefinieerd als verlies van ten minste de helft van de verbetering bereikt
tussen het begin en week 24). Gedurende de geneesmiddelvrije periode keerden de symptomen van
psoriasis geleidelijk terug met een gemiddelde tijd tot terugkeer van de ziekte van 3 maanden.
G
en
ee
sm
id
de
l
Er werden geen opvlamming als reboundeffect en geen aan psoriasis gerelateerde ernstige
bijwerkingen waargenomen. Er was enig bewijs om een goed effect van LIFMIOR te ondersteunen
van herhalingsbehandeling met LIFMIOR van patiënten met initiële respons op de behandeling.
Bij onderzoek 3 behield de meerderheid van de patiënten (77%) die initieel gerandomiseerd waren op
50 mg tweemaal per week en waarvan de dosis in week 12 tot 25 mg tweemaal per week verlaagd
werd hun PASI 75-respons tot week 36. Voor patiënten die 25 mg tweemaal per week kregen
gedurende het hele onderzoek zette de verbetering in respons zich door tussen week 12 en 36.
In onderzoek 4 bereikte in de met LIFMIOR behandelde groep een grotere proportie patiënten PASI
75 na 12 weken (38%) vergeleken met de placebogroep (2%) (p<0,0001). Voor patiënten die
gedurende het hele onderzoek 50 mg eenmaal per week kregen, bleven de werkzaamheidsresponsen
verbeteren: 71% van de patiënten bereikte PASI 75 na 24 weken.
In open-label langetermijnonderzoeken (tot 34 maanden) waarin LIFMIOR werd gegeven zonder
onderbreking hielden de klinische responsen aan en de veiligheid was vergelijkbaar met die gevonden
in kortetermijnonderzoeken.
Uit een analyse van klinische studiegegevens bleek dat er geen ‘baseline’ ziektekarakteristieken zijn
die artsen zouden kunnen helpen bij het kiezen van de meest geschikte doseringmogelijkheid
ni
e
tl
an
g
Onder de patiënten met plaque psoriasis die LIFMIOR kregen, waren tijdens het eerste bezoek (2
weken) significante responsen zichtbaar ten opzichte van placebo, die gehandhaafd bleven gedurende
24 weken van therapie.
119
er
ge
r
Respons
(%)
PASI 50
PASI 75
DSGA
b
,
schoon
of bijna
schoon
5
34* 39 49* 55
4
39*
57*
4
39*
64
*p
0,0001 vergeleken met placebo
a. Er zijn in onderzoeken 2 en 4 geen statistische vergelijkingen met placebo gemaakt in week 24
omdat de oorspronkelijke placebogroep vanaf week 13 tot week 24 25 mg LIFMIOR BIW of 50 mg
eenmaal per week kreeg.
b.
Dermatologist Static Global Assessment.
Schoon of bijna schoon gedefinieerd als 0 of 1 op een
schaal van 0 tot 5.
eg
is
tre
er
d
Responsen van patiënten met psoriasis in onderzoeken 2, 3 en 4
---------------Onderzoek 2------------- -----------Onderzoek 3----------- -----------Onderzoek 4-----------
----------LIFMIOR-------
--------LIFMIOR---
-------LIFMIOR----
25 mg
50 mg
50 mg
50 mg
25 mg
50 mg
2x/wee 2x/wee
1x/wee 1x/wee
Placebo 2x/week
Placebo
2x/week Placebo
k
k
k
k
n = 166 n = n = n = n = n = 193 n = 196 n = 196 n = 46
n = 96
n = 90
wk 12 162 162 164 164 wk 12
wk 12
wk 12
wk 12
wk 12
wk 24
a
wk wk wk wk
12 24
a
12 24
a
14
58* 70 74* 77
9
64*
77*
9
69*
83
4
34* 44 49* 59
3
34*
49*
2
38*
71
(onderbroken of continue). Dientengevolge dient de keuze voor onderbroken of continue behandeling
te zijn gebaseerd op het oordeel van de arts en de individuele behoeften van de patiënt.
Antilichamen tegen LIFMIOR
In het serum van een aantal met etanercept behandelde personen zijn antilichamen tegen etanercept
aangetoond. Deze antilichamen zijn allemaal niet-neutraliserend en zijn in het algemeen van
voorbijgaande aard. Er lijkt geen correlatie te bestaan tussen antilichaamvorming en klinisch effect of
bijwerkingen.
In klinisch onderzoek tot 12 maanden bij personen die met toegelaten doses etanercept werden
behandeld, waren de cumulatieve percentages van anti-etanercept-antilichamen ongeveer 6% van de
personen met reumatoïde artritis, 7,5% van de personen met arthritis psoriatica, 2,0% van de personen
met spondylitis ankylopoetica, 7% van de personen met psoriasis, 9,7% van de kinderen met psoriasis
en 4,8% van de personen met juveniele idiopathische artritis.
In een langetermijnonderzoek naar psoriasis waarbij patiënten tweemaal per week 50 mg gedurende
96 weken kregen, was de incidentie van antilichamen, die werden waargenomen bij elke meting, tot
ongeveer 9%.
5.2
Farmacokinetische eigenschappen
G
en
ee
sm
id
de
l
Nierinsufficiëntie
Ofschoon er na toediening van radioactief gelabeld etanercept bij zowel patiënten als vrijwilligers
radioactiviteit in de urine wordt uitgescheiden, werden er geen verhoogde etanerceptconcentraties
gemeten bij patiënten met acuut nierfalen. Bij nierinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden
gewijzigd.
Leverinsufficiëntie
Er werden geen verhoogde etanerceptconcentraties gemeten bij patiënten met acuut leverfalen. Bij
leverinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden gewijzigd.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In een onderzoek naar polyarticulairverlopende juveniele idiopathische artritis met LIFMIOR kregen
69 patiënten (leeftijd van 4 tot 17 jaar) twee keer per week 0,4 mg LIFMIOR/kg toegediend
gedurende drie maanden. De serumconcentraties waren gelijk aan de serumconcentraties
waargenomen bij volwassen patiënten met reumatoïde artritis. De jongste kinderen (van 4 jaar oud)
hadden een verminderde klaring (verhoogde klaring wanneer genormaliseerd voor gewicht) in
vergelijking met oudere kinderen (van 12 jaar oud) en volwassenen. Simulatie van de dosering
suggereert dat terwijl oudere kinderen (van 10-17 jaar oud) serumspiegels zullen hebben die dicht bij
die van volwassenen liggen, jongere kinderen duidelijk lagere spiegels zullen hebben.
ni
e
Bijzondere populaties
tl
Etanercept-serumwaarden werden bepaald door een “Enzyme-Linked Immunosorbent Assay”
(ELISA)-methode, die zowel ELISA-reactieve degraderingsproducten als de originele verbinding kan
detecteren.
an
g
120
er
ge
r
eg
is
Zoals verwacht neemt in langetermijnonderzoeken (tot 3,5 jaar) het aandeel van personen die
antilichamen tegen etanercept ontwikkelden met de tijd toe. Vanwege hun voorbijgaande aard was de
incidentie van antilichamen die bij elke meting werd bepaald echter gewoonlijk minder dan 7% bij
personen met reumatoïde artritis en bij personen met psoriasis.
tre
er
d
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
Kinderen met plaque psoriasis (leeftijd 4 tot 17 jaar) kregen 0,8 mg/kg (tot een maximale dosis van 50
mg per week) etanercept eenmaal per week gedurende maximaal 48 weken. De gemiddelde
dalconcentraties in serum bij een
steady state
varieerden van 1,6 tot 2,1 mcg/ml na 12, 24 en 48
weken. Deze gemiddelde concentraties bij kinderen met plaque psoriasis waren vergelijkbaar met de
concentraties die werden waargenomen bij patiënten met juveniele idiopathische artritis (behandeld
met 0,4 mg/kg etanercept tweemaal per week, tot een maximum dosis van 50 mg per week). Deze
gemiddelde concentraties waren vergelijkbaar met de concentraties die werden gezien bij volwassen
patiënten met plaque psoriasis die werden behandeld met 25 mg etanercept tweemaal per week.
Volwassenen
G
en
ee
sm
id
de
l
Distributie
Er is een bi-exponentiële curve nodig om de concentratie-tijdscurve van etanercept te beschrijven. Het
centrale distributievolume van etanercept is 7,6 l; het distributievolume bij een steady state is 10,4 l.
Eliminatie
Etanercept wordt langzaam uit het lichaam geklaard. De halfwaardetijd is lang, circa 70 uur. De
klaring is ongeveer 0,066 l/u bij patiënten met RA, enigszins lager dan de waarde van 0,11 l/u
gemeten bij gezonde vrijwilligers. Verder is de farmacokinetiek van LIFMIOR vergelijkbaar bij
patiënten met reumatoïde artritis, patiënten met spondylitis ankylopoetica en patiënten met plaque
psoriasis.
Er is geen duidelijk farmacokinetisch verschil tussen mannen en vrouwen.
Lineariteit
Dosisproportionaliteit is niet formeel geëvalueerd, maar er is geen duidelijke verzadiging van de
klaring over het dosisbereik.
5.3
Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
In de toxicologische onderzoeken met LIFMIOR was er geen duidelijke dosislimiterende of
doelorgaantoxiciteit. LIFMIOR wordt beschouwd als niet-genotoxisch op basis van een batterij
in-
vitro-
en
in-vivo-onderzoeken.
Carcinogeniciteitsonderzoeken en standaardbeoordelingen van
fertiliteit en postnatale toxiciteit zijn niet uitgevoerd met LIFMIOR vanwege de vorming van
neutraliserende antilichamen in knaagdieren.
121
ni
e
tl
In een farmacokinetische populatieanalyse bij patiënten met spondylitis ankylopoetica waren de
AUC’s van etanercept bij een
steady state
466 μgu/ml en 474 μgu/ml voor respectievelijk 50 mg
LIFMIOR eenmaal per week (N= 154) en 25 mg tweemaal per week (N = 148).
an
g
Gemiddelde serumconcentratieprofielen bij een
steady state
bij RA-patiënten, die behandeld waren
met eenmaal per week 50 mg LIFMIOR (n=21) vs. tweemaal per week 25 mg LIFMIOR (n=16),
waren respectievelijk C
max
van 2,4 mg/l vs. 2,6 mg/l, C
min
van 1,2 mg/l vs. 1,4 mg/l en gedeeltelijke
AUC van 297 mgu/l vs. 316 mgu/l). In een open-label
cross-over-onderzoek
met een enkelvoudige
dosis en tweevoudige behandeling bij gezonde vrijwilligers bleek dat etanercept, toegediend als een
enkelvoudige injectie van 50 mg/ml, bio-equivalent is aan twee gelijktijdige injecties van 25 mg/ml.
er
ge
r
eg
is
Absorptie
Etanercept wordt langzaam vanuit de subcutane injectieplaats geabsorbeerd. Circa 48 uur na een
enkelvoudige dosis wordt de maximale concentratie bereikt. De absolute biologische beschikbaarheid
is 76%. Bij twee doses per week, zijn de concentraties bij een
steady state
naar verwachting ongeveer
twee keer zo hoog als concentraties gemeten na enkelvoudige doses. Na een enkelvoudige subcutane
dosis van 25 mg LIFMIOR was de gemiddelde gemeten maximale serumconcentratie bij gezonde
vrijwilligers 1,65
0,66
g/ml
en was de oppervlakte onder de curve 235
96,6
gu/ml.
tre
er
d
LIFMIOR induceerde geen letaliteit of zichtbare tekenen van toxiciteit bij muizen of ratten na een
enkelvoudige subcutane dosis van 2000 mg/kg of een enkelvoudige intraveneuze dosis van 1.000
mg/kg. LIFMIOR lokte geen dosisbeperkende of doelorgaantoxiciteit uit in cynomolgusapen na
subcutane toediening, tweemaal per week, gedurende 4 of 26 opeenvolgende weken in een dosering
(15 mg/kg) die resulteerde in AUC-gebaseerde geneesmiddelconcentraties in serum die meer dan 27
keer hoger waren dan deze verkregen bij patiënten bij de aanbevolen dosering van 25 mg.
6.
6.1
FARMACEUTISCHE GEGEVENS
Lijst van hulpstoffen
Oplosmiddel
Water voor injecties
6.2
Gevallen van onverenigbaarheid
Bij gebrek aan onderzoek naar onverenigbaarheden, mag dit geneesmiddel niet met andere
geneesmiddelen gemengd worden.
6.3
3 jaar
Houdbaarheid
6.4
Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
G
en
ee
sm
id
de
l
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C). Niet in de vriezer bewaren.
LIFMIOR kan opgeslagen worden bij temperaturen tot maximaal 25°C gedurende één periode van
maximaal vier weken; daarna dient het niet meer gekoeld te worden. LIFMIOR dient afgevoerd te
worden indien het niet binnen vier weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt.
Voor de bewaarcondities van het geneesmiddel na reconstitutie, zie rubriek 6.3.
6.5
Aard en inhoud van de verpakking
Injectieflacon van kleurloos glas (4 ml, type-I-glas) met rubberen stoppen, aluminium afdichtingen en
plastic flip-off-dopjes. LIFMIOR wordt geleverd met voorgevulde spuiten die water voor injecties
bevatten. De spuiten zijn van type-I-glas met vaste naalden van roestvrij staal.
Dozen bevatten 4 injectieflacons LIFMIOR, 4 voorgevulde spuiten met water voor injecties, 4
naalden, 4 hulpstukken voor op de injectieflacon en 8 alcoholdoekjes.
ni
e
Uit microbiologisch oogpunt moet het gereconstitueerde geneesmiddel onmiddellijk worden gebruikt.
Chemische en fysische stabiliteit bij gebruik zijn aangetoond voor 6 uur bij temperaturen tot
maximaal 25°C na reconstitutie.
tl
an
g
122
er
ge
r
eg
is
Poeder
Mannitol (E421)
Sucrose
Trometamol
tre
er
d
6.6
Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen en andere instructies
Instructies voor gebruik en verwerking
LIFMIOR wordt voor gebruik gereconstitueerd met 1 ml water voor injecties en wordt toegediend
door middel van een subcutane injectie. De oplossing dient helder en kleurloos tot lichtgeel of
lichtbruin te zijn, zonder klontertjes, vlokken of deeltjes. Wat wit schuim kan in de injectieflacon
achterblijven – dit is normaal LIFMIOR dient niet te worden gebruikt als al het poeder in de
injectieflacon niet binnen 10 minuten is opgelost. Als dit het geval is, begin dan opnieuw met een
andere injectieflacon.
Uitgebreide instructies voor de bereiding en toediening van de gereconstitueerde LIFMIOR-
injectieflacon worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7 ‘INSTRUCTIES VOOR HET
KLAARMAKEN VAN EN HET TOEDIENEN VAN EEN LIFMIOR-INJECTIE’.
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
8.
NUMMER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING
G
en
ee
sm
id
de
l
Datum van eerste verlening van de vergunning: 13 februari 2017
Datum van laatste verlenging:
10.
DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau http://www.ema.europa.eu.
ni
e
tl
EU/1/16/1165/001
an
g
123
er
ge
r
eg
is
Al het ongebruikte geneesmiddel of afvalmateriaal dient te worden vernietigd overeenkomstig lokale
voorschriften.
tre
er
d
BIJLAGE II
A.
FABRIKANTEN VAN DE BIOLOGISCH WERKZAME STOF
EN FABRIKANTEN VERANTWOORDELIJK VOOR
VRIJGIFTE
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN TEN AANZIEN VAN
LEVERING EN GEBRUIK
ANDERE VOORWAARDEN EN EISEN DIE DOOR DE
HOUDER VAN DE HANDELSVERGUNNING MOETEN
WORDEN NAGEKOMEN
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN MET BETREKKING
TOT EEN VEILIG EN DOELTREFFEND GEBRUIK VAN
HET GENEESMIDDEL
B.
C.
G
en
ee
sm
id
de
l
D.
ni
e
tl
an
g
124
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
A.
FABRIKANTEN VAN DE BIOLOGISCH WERKZAME STOF EN FABRIKANTEN
VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE
Naam en adres van de fabrikanten van de biologisch werkzame stof
Boehringer Ingelheim Pharma KG
Birkendorfer Strasse 65
D-88397 Biberach an der Riss
Duitsland
Pfizer Ireland Pharmaceuticals
Grange Castle Business Park
Clondalkin
Dublin 22
Ierland
Naam en adres van de fabrikanten verantwoordelijk voor vrijgifte
Wyeth Pharmaceuticals
New Lane
Havant, Hampshire
PO9 2NG
Verenigd Koninkrijk
Pfizer Manufacturing Belgium NV
Rijksweg 12
2870 Puurs
België
B.
VOORWAARDEN OF BEPERKNGEN TEN AANZIEN VAN LEVERING EN
GEBRUIK
G
en
ee
sm
id
de
l
Aan beperkt medisch voorschrift onderworpen geneesmiddel (zie bijlage I: Samenvatting van de
productkenmerken, rubriek 4.2).
C.
ANDERE VOORWAARDEN EN EISEN DIE DOOR DE HOUDER VAN DE
HANDELSVERGUNNING MOETEN WORDEN NAGEKOMEN
Periodieke veiligheidsverslagen
De vereisten voor de indiening van periodieke veiligheidsverslagen worden vermeld in de lijst met
Europese referentiedata (EURD-lijst), waarin voorzien wordt in artikel 107c, onder punt 7 van
Richtlijn 2001/83/EG en eventuele hieropvolgende aanpassingen gepubliceerd op het Europese
webportaal voor geneesmiddelen.
D.
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN MET BETREKKING TOT EEN VEILIG EN
DOELTREFFEND GEBRUIK VAN HET GENEESMIDDEL
Risk Management Plan (RMP)
De vergunninghouder voert de verplichte onderzoeken en maatregelen uit ten behoeve van de
125
ni
e
tl
In de gedrukte bijsluiter van het geneesmiddel moeten de naam en het adres van de fabrikant die
verantwoordelijk is voor vrijgifte van de desbetreffende batch zijn opgenomen.
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
geneesmiddelenbewaking, zoals uitgewerkt in het overeengekomen RMP en weergegeven in module
1.8.2 van de handelsvergunning, en in eventuele daaropvolgende overeengekomen RMP-
aanpassingen.
Een aanpassing van het RMP wordt ingediend:
op verzoek van het Europees Geneesmiddelenbureau;
steeds wanneer het risicomanagementsysteem gewijzigd wordt, met name als gevolg van het
beschikbaar komen van nieuwe informatie die kan leiden tot een belangrijke wijziging van de
bestaande verhouding tussen de voordelen en risico’s of nadat een belangrijke mijlpaal (voor
geneesmiddelenbewaking of voor beperking van de risico’s tot een minimum) is bereikt.
Extra risicobeperkende maatregelen
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
De patiëntenwaarschuwingskaart dient de volgende belangrijke onderdelen te bevatten voor patiënten
die met LIFMIOR behandeld worden:
Het risico op opportunistische infecties en tuberculose (TBC)
Het risico op congestief hartfalen (CHF)
tl
an
g
De voorlichtingsmaterialen voor beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg dienen de volgende
belangrijke onderdelen te bevatten:
Handleiding om de training van patiënten in het veilig gebruik van de voorgevulde pen te
faciliteren
Een naaldvrije demonstratiepen
Instructiematerialen om met patiënten te delen
126
er
ge
r
eg
is
Voorafgaand aan het in de handel brengen in iedere lidstaat dient de vergunninghouder de definitieve
voorlichtingsmaterialen overeen te komen met de bevoegde autoriteit in de betreffende lidstaat. De
voorlichtingsmaterialen omvatten informatie over het correct en veilig gebruik van de voorgevulde
pen en een patiëntenwaarschuwingskaart die aan iedere patiënt die LIFMIOR gebruikt gegeven dient
te worden, en worden verstrekt aan alle beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg van wie verwacht
wordt dat ze het product voorschrijven.
tre
er
d
BIJLAGE III
ETIKETTERING EN BIJSLUITER
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
127
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
G
en
ni
e
tl
er
ge
r
A. ETIKETTERING
ee
sm
id
de
l
an
g
128
eg
is
tre
er
d
GEGEVENS DIE OP DE BUITENVERPAKKING MOETEN WORDEN VERMELD
TEKST OP DOOS
– EU/1/16/1165/002 - 004
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
De andere bestanddelen van LIFMIOR zijn:
Poeder: Mannitol, sucrose en trometamol.
Oplosmiddel: Water voor injecties.
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
Poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie
4 injectieflacons met poeder
4 voorgevulde spuiten met 1 ml oplosmiddel
4 roestvrijstalen naalden
4 hulpstukken voor op de injectieflacon
8 alcoholdoekjes
G
en
ee
sm
id
de
l
8 injectieflacons met poeder
8 voorgevulde spuiten met 1 ml oplosmiddel
8 roestvrijstalen naalden
8 hulpstukken voor op de injectieflacon
16 alcoholdoekjes
24 injectieflacons met poeder
24 voorgevulde spuiten met 1 ml oplosmiddel
24 roestvrijstalen naalden
24 hulpstukken voor op de injectieflacon
48 alcoholdoekjes
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Subcutaan gebruik.
ni
e
tl
an
g
129
er
ge
r
eg
is
Elke injectieflacon LIFMIOR bevat 25 mg etanercept.
tre
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF
er
d
LIFMIOR 25 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie
etanercept
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren in de koelkast.
Niet in de vriezer bewaren.
Raadpleeg de bijsluiter voor alternatieve bewaargegevens.
Na bereiding van de LIFMIOR-oplossing wordt direct gebruik aangeraden (tot een maximum van 6
uur).
10.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
11.
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
G
en
ee
sm
id
de
l
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/16/1165/002
EU/1/16/1165/003
EU/1/16/1165/004
13.
PARTIJNUMMER
Lot
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
130
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
16
INFORMATIE IN BRAILLE
LIFMIOR 25 mg
17.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
131
er
ge
r
eg
is
PC:
SN:
NN:
tre
18.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
er
d
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
GEGEVENS DIE IN IEDER GEVAL OP PRIMAIRE KLEINVERPAKKINGEN MOETEN
WORDEN VERMELD
TEKST VOOR ETIKET INJECTIEFLACON
– EU/1/16/1165/002 - 004
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
EXP
4.
Lot
PARTIJNUMMER
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
6.
OVERIGE
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
tl
an
g
132
er
ge
r
eg
is
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
tre
er
d
LIFMIOR 25 mg poeder voor injectie
etanercept
Subcutaan gebruik
GEGEVENS DIE IN IEDER GEVAL OP PRIMAIRE KLEINVERPAKKINGEN MOETEN
WORDEN VERMELD
TEKST VOOR ETIKET SPUIT –
EU/1/16/1165/002 - 004
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
EXP
4.
Lot
PARTIJNUMMER
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
1 ml water voor injecties
G
en
ee
sm
id
de
l
6.
OVERIGE
ni
e
tl
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
an
g
133
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Oplosmiddel voor LIFMIOR
Subcutaan gebruik
GEGEVENS DIE OP DE BUITENVERPAKKING MOETEN WORDEN VERMELD
TEKST OP DOOS – (voorgevulde spuit 25 mg) -
EU/1/16/1165/005 - 007
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
De andere bestanddelen van LIFMIOR zijn:
Sucrose, natriumchloride, L-argininehydrochloride, monobasisch dihydraatnatriumfosfaat, dibasisch
dihydraatnatriumfosfaat en water voor injecties.
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
Oplossing voor injectie in voorgevulde spuit
4 voorgevulde spuiten
4 alcoholdoekjes
8 voorgevulde spuiten
8 alcoholdoekjes
24 voorgevulde spuiten
24 alcoholdoekjes
5.
G
en
ee
sm
id
de
l
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Subcutaan gebruik.
Advies voor injectie:
Injecteer de oplossing nadat deze op kamertemperatuur is gekomen (15 tot 30 minuten nadat het
product uit de koelkast is genomen).
Langzaam injecteren, in een hoek van 45º - 90º met de huid.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
ni
e
tl
an
g
134
er
ge
r
eg
is
Elke voorgevulde spuit LIFMIOR bevat 25 mg etanercept.
tre
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF
er
d
LIFMIOR 25 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
etanercept
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
EXP
9.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren in de koelkast.
Niet in de vriezer bewaren.
Raadpleeg de bijsluiter voor alternatieve bewaargegevens.
De voorgevulde spuiten in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
10.
11.
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
G
en
ee
sm
id
de
l
EU/1/16/1165/005
EU/1/16/1165/006
EU/1/16/1165/007
13.
PARTIJNUMMER
Lot
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16
INFORMATIE IN BRAILLE
LIFMIOR 25 mg
ni
e
tl
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
an
g
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
135
er
ge
r
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
eg
is
tre
er
d
17.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18.
PC:
SN:
NN:
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
136
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
GEGEVENS DIE IN IEDER GEVAL OP PRIMAIRE KLEINVERPAKKINGEN MOETEN
WORDEN VERMELD
TEKST ETIKET VOORGEVULDE SPUIT – (voorgevulde spuit 25 mg)
EU/1/16/1165/005 - 007
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
EXP
4.
Lot
PARTIJNUMMER
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
25 mg/0,5 ml
G
en
ee
sm
id
de
l
6.
OVERIGE
ni
e
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
tl
an
g
137
er
ge
r
eg
is
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
tre
er
d
LIFMIOR 25 mg injectie
etanercept
Subcutaan gebruik
GEGEVENS DIE OP DE BUITENVERPAKKING MOETEN WORDEN VERMELD
TEKST OP DOOS – (voorgevulde spuit 50 mg)
- EU/1/16/1165/008 - 010
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
De andere bestanddelen van LIFMIOR zijn:
Sucrose, natriumchloride, L-argininehydrochloride, monobasisch dihydraatnatriumfosfaat, dibasisch
dihydraatnatriumfosfaat en water voor injecties.
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
Oplossing voor injectie in voorgevulde spuit
2 voorgevulde spuiten
2 alcoholdoekjes
4 voorgevulde spuiten
4 alcoholdoekjes
12 voorgevulde spuiten
12 alcoholdoekjes
5.
G
en
ee
sm
id
de
l
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Subcutaan gebruik.
Advies voor injectie:
Injecteer de oplossing nadat deze op kamertemperatuur is gekomen (15 tot 30 minuten nadat het
product uit de koelkast is genomen).
Langzaam injecteren, in een hoek van 45º - 90º met de huid.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
ni
e
tl
an
g
138
er
ge
r
eg
is
Elke voorgevulde spuit LIFMIOR bevat 50 mg etanercept.
tre
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF
er
d
LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
etanercept
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
EXP
9.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren in de koelkast.
Niet in de vriezer bewaren.
Raadpleeg de bijsluiter voor alternatieve bewaargegevens.
De voorgevulde spuiten in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
10.
11.
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
G
en
ee
sm
id
de
l
EU/1/16/1165/008
EU/1/16/1165/009
EU/1/16/1165/010
13.
PARTIJNUMMER
Lot
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16
INFORMATIE IN BRAILLE
LIFMIOR 50 mg
ni
e
tl
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
an
g
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
139
er
ge
r
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
eg
is
tre
er
d
17.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18.
PC:
SN:
NN:
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
140
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
GEGEVENS DIE IN IEDER GEVAL OP PRIMAIRE KLEINVERPAKKINGEN MOETEN
WORDEN VERMELD
TEKST ETIKET VOORGEVULDE SPUIT – (voorgevulde spuit 50 mg)
- EU/1/16/1165/008 –
010
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
EXP
4.
Lot
PARTIJNUMMER
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
50 mg/1 ml
G
en
ee
sm
id
de
l
6.
OVERIGE
ni
e
tl
an
g
141
er
ge
r
eg
is
tre
LIFMIOR 50 mg injectie
etanercept
Subcutaan gebruik
er
d
GEGEVENS DIE OP DE BUITENVERPAKKING MOETEN WORDEN VERMELD
TEKST OP DOOS – (voorgevulde pen 50 mg) -
EU/1/16/1165/011 - 013
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
De andere bestanddelen van LIFMIOR zijn:
Sucrose, natriumchloride, L-argininehydrochloride, monobasisch dihydraatnatriumfosfaat, dibasisch
dihydraatnatriumfosfaat en water voor injecties.
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
Oplossing voor injectie in een voorgevulde pen (MYCLIC)
4 MYCLIC voorgevulde pennen
4 alcoholdoekjes
G
en
ee
sm
id
de
l
12 MYCLIC voorgevulde pennen
12 alcoholdoekjes
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Subcutaan gebruik.
Advies voor injectie:
Injecteer de oplossing nadat deze op kamertemperatuur is gekomen (15 tot 30 minuten nadat het
product uit de koelkast is genomen).
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
ni
e
tl
2 MYCLIC voorgevulde pennen
2 alcoholdoekjes
an
g
142
er
ge
r
eg
is
Elke voorgevulde pen met LIFMIOR bevat 50 mg etanercept.
tre
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF
er
d
LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde pen
etanercept
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
EXP
9.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren in de koelkast.
Niet in de vriezer bewaren.
Raadpleeg de bijsluiter voor alternatieve bewaargegevens.
De voorgevulde pennen in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
10.
11.
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
G
en
ee
sm
id
de
l
EU/1/16/1165/011
EU/1/16/1165/012
EU/1/16/1165/013
13.
PARTIJNUMMER
Lot
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16
INFORMATIE IN BRAILLE
LIFMIOR 50 mg
ni
e
tl
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
an
g
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
143
er
ge
r
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
eg
is
tre
er
d
17.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18.
PC:
SN:
NN:
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
144
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
GEGEVENS DIE IN IEDER GEVAL OP PRIMAIRE KLEINVERPAKKINGEN MOETEN
WORDEN VERMELD
TEKST ETIKET VOORGEVULDE PEN – (voorgevulde pen 50 mg) -
EU/1/16/1165/011 - 013
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
EXP
4.
Lot
PARTIJNUMMER
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
50 mg/1 ml
G
en
ee
sm
id
de
l
6.
OVERIGE
MYCLIC Voorgevulde pen
ni
e
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
tl
an
g
145
er
ge
r
eg
is
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
tre
er
d
LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in voorgevulde pen
etanercept
Subcutaan gebruik
GEGEVENS DIE OP DE BUITENVERPAKKING MOETEN WORDEN VERMELD
TEKST OP DOOS – (voor gebruik bij kinderen) -
EU/1/16/1165/001
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
De andere bestanddelen in LIFMIOR zijn:
Poeder: Mannitol, sucrose en trometamol.
Oplosmiddel: Water voor injecties.
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
Poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie
4 injectieflacons met poeder
4 voorgevulde spuiten met 1 ml oplosmiddel
4 roestvrijstalen injectienaalden
4 hulpstukken voor op de injectieflacon
8 alcoholdoekjes doekjes
G
en
ee
sm
id
de
l
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Subcutaan gebruik.
De injectieflacon met 10 mg is voor kinderen aan wie een dosis van 10 mg of minder is
voorgeschreven. Volg de instructies op die de arts heeft gegeven.
Elke injectieflacon mag maar voor één enkele dosis bij één enkele patiënt gebruikt worden. De
oplossing die overblijft, moet worden weggegooid.
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
ni
e
tl
an
g
146
er
ge
r
eg
is
Elke injectieflacon LIFMIOR bevat 10 mg etanercept.
tre
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF
er
d
LIFMIOR 10 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie voor gebruik bij kinderen
etanercept
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
EXP
9.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren in de koelkast.
Niet in de vriezer bewaren.
Raadpleeg de bijsluiter voor alternatieve bewaargegevens.
Na bereiding van de LIFMIOR-oplossing wordt direct gebruik aangeraden (tot een maximum van 6
uur).
10.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)
G
en
ee
sm
id
de
l
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/16/1165/001
13.
PARTIJNUMMER
Lot
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16
INFORMATIE IN BRAILLE
LIFMIOR 10 mg
ni
e
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
tl
an
g
11.
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
147
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
17.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18.
PC:
SN:
NN:
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
148
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
GEGEVENS DIE IN IEDER GEVAL OP PRIMAIRE KLEINVERPAKKINGEN MOETEN
WORDEN VERMELD
TEKST ETIKET INJECTIEFLACON – (voor gebruik bij kinderen)
EU/1/16/1165/001
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
EXP
4.
Lot
PARTIJNUMMER
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
6.
OVERIGE
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
tl
an
g
149
er
ge
r
eg
is
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
tre
er
d
LIFMIOR 10 mg poeder voor injectie
etanercept
Subcutaan gebruik
GEGEVENS DIE IN IEDER GEVAL OP PRIMAIRE KLEINVERPAKKINGEN MOETEN
WORDEN VERMELD
TEKST ETIKET SPUIT– (voor gebruik bij kinderen)
EU/1/16/1165/001
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
EXP
4.
Lot
PARTIJNUMMER
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
1 ml water voor injecties
G
en
ee
sm
id
de
l
6.
OVERIGE
ni
e
tl
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
an
g
150
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Oplosmiddel voor LIFMIOR
Subcutaan gebruik
G
en
ni
e
tl
B. BIJSLUITER
ee
sm
id
de
l
an
g
er
ge
r
151
eg
is
tre
er
d
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker
LIFMIOR 25 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie
etanercept
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. U kunt hieraan bijdragen door melding te maken van alle
bijwerkingen die u eventueel zou ervaren. Aan het einde van rubriek 4 leest u hoe u dat kunt doen.
Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
informatie in voor u.
Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
Uw arts zal u ook een ‘Patiëntenwaarschuwingskaart’ geven, die belangrijke veiligheidsinformatie
bevat die u moet kennen voor en tijdens behandeling met LIFMIOR.
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts, apotheker of verpleegkundige.
Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan u, of aan een kind dat u
verzorgt, voorgeschreven. Het kan schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde
klachten als u of het kind dat u verzorgt.
Krijgt u last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt u een bijwerking die niet
in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
Inhoud van deze bijsluiter
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1.
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
G
en
ee
sm
id
de
l
LIFMIOR is een geneesmiddel dat wordt gemaakt van twee menselijke eiwitten. Het blokkeert de
activiteit van een ander eiwit in het lichaam dat ontsteking veroorzaakt. LIFMIOR werkt door de
ontsteking die door bepaalde ziekten veroorzaakt wordt, te verminderen.
Bij volwassenen (leeftijd vanaf 18 jaar) kan LIFMIOR gebruikt worden voor matige of ernstige
reumatoïde artritis, arthritis psoriatica,
ernstige
axiale spondyloartritis
waaronder
spondylitis
ankylopoetica
en matige tot ernstige
psoriasis
– in elk van de gevallen gewoonlijk wanneer andere
veel gebruikte behandelingen niet goed genoeg gewerkt hebben of niet geschikt voor u zijn.
Voor reumatoïde artritis wordt LIFMIOR gewoonlijk in combinatie met methotrexaat gebruikt,
hoewel het ook alleen gebruikt kan worden als behandeling met methotrexaat ongeschikt voor u is.
Alleen of in combinatie met methotrexaat kan LIFMIOR de schade aan uw gewrichten die
veroorzaakt wordt door reumatoïde artritis vertragen en het vermogen om dagelijkse activiteiten te
volbrengen verbeteren.
Bij patiënten met arthritis psoriatica met aandoeningen aan meerdere gewrichten kan LIFMIOR uw
vermogen om de activiteiten van het dagelijks leven uit te voeren verbeteren. Bij patiënten met
meerdere symmetrische pijnlijke of gezwollen gewrichten (bijv. handen, polsen en voeten) kan
LIFMIOR de structurele schade aan deze gewrichten, die door de aandoening wordt veroorzaakt,
vertragen.
ni
e
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
Hoe gebruikt u dit middel?
Mogelijke bijwerkingen
Hoe bewaart u dit middel?
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Instructies voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie (zie achterkant)
tl
an
g
152
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
LIFMIOR wordt ook voorgeschreven voor de behandeling van de volgende aandoeningen bij kinderen
en adolescenten
Voor de volgende vormen van juveniele idiopathische artritis indien behandeling met
methotrexaat niet voldoende werkte of niet geschikt is:
Polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij patiënten
vanaf 2 jaar
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?
Neem contact op met uw arts voordat u dit middel gebruikt.
G
en
ee
sm
id
de
l
Allergische reacties:
Als u of het kind allergische reacties ervaart zoals een beklemmend
gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag u LIFMIOR
niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts
Infecties/operatie:
Als zich bij u of het kind een nieuwe infectie ontwikkelt of als u of het kind
op het punt staat een grote operatie te ondergaan, wil uw arts de behandeling met LIFMIOR
misschien controleren.
Infecties/diabetes:
Vertel het uw arts als u of het kind een voorgeschiedenis heeft van
terugkerende infecties of lijdt aan diabetes of andere ziektes die het risico op infectie verhogen.
Infecties/controle:
Vertel het uw arts als u recent buiten de Europese regio heeft gereisd. Als u
of een kind dat u verzorgt symptomen ontwikkelt van een infectie, zoals koorts, rillingen of
hoest, informeer dan onmiddellijk uw arts. Uw arts kan besluiten om de controle op
aanwezigheid van infecties bij u of het kind voort te zetten nadat u of het kind dat u verzorgt
bent/is gestopt met het gebruik van LIFMIOR.
Tuberculose:
Aangezien gevallen van tuberculose zijn gemeld bij patiënten die met LIFMIOR
werden behandeld, zal uw arts willen onderzoeken of verschijnselen en symptomen van
tuberculose aanwezig zijn vóór het starten met LIFMIOR. Dit kan inhouden een grondig
onderzoek naar de medische voorgeschiedenis, een röntgenfoto van de borst en een
tuberculinetest. De uitkomst van deze onderzoeken moet op de ‘Patiëntenwaarschuwingskaart’
worden genoteerd. Als u of het kind ooit tuberculose heeft gehad, of in contact bent geweest
met iemand die tuberculose heeft gehad, is het erg belangrijk dat u dat uw arts vertelt. Als
verschijnselen van tuberculose (zoals aanhoudende hoest, gewichtsverlies, lusteloosheid, lichte
153
ni
e
tl
U of het kind dat u verzorgt is allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze
stoffen kunt u vinden in rubriek 6. Als u of het kind allergische reacties ervaart zoals een
beklemmend gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag
u LIFMIOR niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.
U of het kind heeft een ernstige bloedvergiftiging, sepsis genaamd, of loopt risico op een
ernstige bloedvergiftiging. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
U of het kind heeft enige vorm van infectie. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
an
g
er
ge
r
2.
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
eg
is
Ernstige psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar die onvoldoende respons hadden op fototherapieën
en andere systemische therapieën (of deze niet kunnen gebruiken).
tre
Voor enthesitis-gerelateerde artritis bij patiënten vanaf 12 jaar indien andere veel gebruikte
behandelingen niet voldoende werkten of niet geschikt zijn.
er
d
Arthritis psoriatica bij patiënten vanaf 12 jaar
G
en
ee
sm
id
de
l
Kinderen en jongeren tot 18 jaar
Vaccinaties:
Indien mogelijk moeten kinderen alle vaccinaties hebben gekregen voordat ze
LIFMIOR gebruiken. Sommige vaccins, zoals poliovaccin dat via de mond wordt ingenomen,
mogen niet gegeven worden als LIFMIOR wordt gebruikt. Overlegt u alstublieft met uw arts
voordat u of het kind vaccins ontvangt.
Inflammatoire darmziekten (IBD):
Er zijn meldingen geweest van IBD bij patiënten met
juveniele idiopathische artritis (JIA) tijdens de behandeling met LIFMIOR. Vertel het uw arts
als het kind last heeft van buikkrampen, buikpijn, diarree, gewichtsverlies of bloed in de
ontlasting.
ni
e
koorts) of van enig andere infectie optreden tijdens of na de therapie, informeer dan
onmiddellijk uw arts.
Hepatitis B:
Vertel het uw arts als u of het kind hepatitis B heeft of ooit heeft gehad. Uw arts
moet de aanwezigheid van hepatitis B-infectie onderzoeken voordat u of het kind met de
behandeling met LIFMIOR begint. Behandeling met LIFMIOR kan leiden tot reactivering van
hepatitis B bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met het hepatitis B-virus. Als dit gebeurt,
moet u stoppen met het gebruik van LIFMIOR.
Hepatitis C:
Informeer uw arts als u of het kind hepatitis C heeft. Uw arts wil misschien de
behandeling met LIFMIOR controleren als de infectie verergert.
Bloedaandoeningen:
Zoek onmiddellijk medisch advies als u of het kind verschijnselen of
symptomen heeft zoals aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe plekken, bloedingen of bleekheid.
Zulke symptomen kunnen wijzen op de aanwezigheid van mogelijk levensbedreigende
bloedaandoeningen die vereisen dat u stopt met het gebruik van LIFMIOR.
Zenuwstelsel- en oogaandoeningen:
Vertel het uw arts als u of het kind multipele sclerose of
neuritis optica (ontsteking van de zenuwen van de ogen) of myelitis transversa (ontsteking van
het ruggenmerg) heeft. Uw arts zal bepalen of LIFMIOR een geschikte behandeling is.
Congestief hartfalen:
Vertel het uw arts als u of het kind een verleden van congestief hartfalen
heeft, omdat LIFMIOR voorzichtig moet worden toegepast onder deze omstandigheden.
Kanker:
Vertel het uw arts als u een lymfoom (een vorm van bloedkanker) of een andere vorm
van kanker heeft of ooit heeft gehad, voordat LIFMIOR aan u wordt gegeven.
Patiënten met ernstige reumatoïde artritis, die de ziekte al lange tijd hebben, kunnen een hoger
dan gemiddeld risico hebben op het ontwikkelen van lymfomen.
Kinderen en volwassenen die LIFMIOR gebruiken kunnen een verhoogd risico hebben op het
ontwikkelen van lymfomen of een andere vorm van kanker.
Bij enkele kinderen en tieners die LIFMIOR of andere geneesmiddelen met dezelfde werking
hebben gekregen, hebben zich vormen van kanker ontwikkeld, waaronder zeldzame vormen, die
enkele malen tot de dood hebben geleid
.
Sommige patiënten die LIFMIOR kregen ontwikkelden vormen van huidkanker. Vertel het uw
arts als bij u of bij het kind dat u verzorgt uiterlijke verandering van de huid of gezwellen op de
huid ontstaan.
Waterpokken:
Vertel het uw arts als u bent, of het kind is, blootgesteld aan waterpokken
tijdens gebruik van LIFMIOR. Uw arts zal bepalen of preventieve behandeling tegen
waterpokken nodig is.
Alcoholmisbruik:
LIFMIOR mag niet gebruikt worden voor de behandeling van hepatitis
gerelateerd aan alcoholmisbruik. Vertel het uw arts of u, of het kind dat u verzorgt, een
voorgeschiedenis van alcoholmisbruik heeft.
Wegener-granulomatose:
LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van
Wegener-granulomatose, een zeldzame ontstekingsziekte. Neem contact op met uw arts als u, of
het kind dat u verzorgt, Wegener-granulomatose heeft.
Anti-diabetische geneesmiddelen:
Vertel het uw arts als u of het kind diabetes heeft of
geneesmiddelen gebruikt om diabetes te behandelen. Uw arts kan bepalen of u of het kind
minder anti-diabetische geneesmiddelen moet nemen tijdens het gebruik van LIFMIOR
.
tl
an
g
154
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
LIFMIOR zou normaal gesproken niet gebruikt moeten worden bij kinderen jonger dan 2 jaar met
polyartritis of uitgebreide oligoartritis, of bij kinderen jonger dan 12 jaar met enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica, of bij kinderen jonger dan 6 jaar met psoriasis.
Gebruikt u of het kind dat u verzorgt nog andere geneesmiddelen?
Gebruikt u of het kind dat u verzorgt naast LIFMIOR nog andere geneesmiddelen, heeft u of het kind
dat u verzorgt dat kort geleden gedaan of bestaat de mogelijkheid dat u in de nabije toekomst andere
geneesmiddelen (waaronder anakinra, abatacept, of sulfasalazine) gaat gebruiken? Vertel dat dan uw
arts of apotheker. U of het kind mag LIFMIOR niet gebruiken met geneesmiddelen die de werkzame
stoffen anakinra of abatacept bevatten.
LIFMIOR mag tijdens de zwangerschap alleen worden gebruikt als dit echt noodzakelijk is .
Raadpleeg uw arts als u zwanger raakt, denkt zwanger te zijn of zwanger wilt worden.
Vrouwen die LIFMIOR gebruiken mogen geen borstvoeding geven omdat LIFMIOR overgaat in de
moedermelk.
G
en
ee
sm
id
de
l
Rijvaardigheid en het gebruik van machines
Het is niet te verwachten dat het gebruik van LIFMIOR de rijvaardigheid of het gebruik van machines
beïnvloedt.
3.
Hoe gebruikt u dit middel?
Gebruik dit geneesmiddel altijd precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
Als u denkt dat het effect van LIFMIOR te sterk of te zwak is, bespreek dit dan met uw arts of
apotheker.
Dosering voor volwassen patiënten (18 jaar en ouder)
Reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en axiale spondyloartritis waaronder spondylitis ankylopoetica
De aanbevolen dosering is 25 mg, tweemaal per week gegeven of 50 mg eenmaal per week als
onderhuidse injectie. Uw arts kan echter besluiten een andere frequentie voor het injecteren van
LIFMIOR in te stellen.
155
ni
e
Als u tijdens de zwangerschap LIFMIOR heeft gebruikt, kan bij uw baby het risico op een infectie
verhoogd zijn. Daarnaast wees één onderzoek erop dat er meer geboorteafwijkingen waren wanneer
de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR had gekregen, vergeleken met moeders die geen
LIFMIOR of vergelijkbare geneesmiddelen (zogeheten TNF-antagonisten) hadden gekregen. Er
werden geen specifieke typen geboorteafwijkingen gemeld. Uit een ander onderzoek bleek dat er geen
verhoogd risico op geboorteafwijkingen was wanneer de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR
had gekregen. Uw arts zal u helpen beslissen of de voordelen van de behandeling opwegen tegen het
mogelijke risico voor uw baby. Het is belangrijk dat u de artsen van de baby en andere
beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg vertelt over het gebruik van LIFMIOR tijdens de
zwangerschap voordat de baby een vaccin toegediend krijgt (zie voor meer informatie rubriek 2,
“Vaccinaties”).
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
Bent u zwanger, denkt u zwanger te zijn, wilt u zwanger worden of geeft u borstvoeding? Neem dan
contact op met uw arts of apotheker voordat u dit geneesmiddel gebruikt.
tre
Zwangerschap en borstvoeding
er
d
Plaque psoriasis
De aanbevolen dosering is 25 mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per week. Ook mag
gedurende maximaal 12 weken 50 mg tweemaal per week gegeven worden, gevolgd door 25 mg
tweemaal per week of 50 mg eenmaal per week.
Uw arts zal beslissen hoe lang u LIFMIOR moet gebruiken en of herhalingsbehandeling noodzakelijk
is op basis van uw respons. Als LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op uw conditie kan uw arts u
adviseren te stoppen met het nemen van dit geneesmiddel.
Gebruik bij kinderen en jongeren tot 18 jaar
Toedieningsweg en manier van toedienen
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een onderhuidse injectie (subcutane injectie).
LIFMIOR kan met of zonder voedsel of drank gebruikt worden.
G
en
ee
sm
id
de
l
Het poeder moet voor gebruik opgelost worden.
Gedetailleerde instructies over hoe LIFMIOR
klaargemaakt en geïnjecteerd moet worden zijn te vinden in rubriek 7 ‘Instructies voor het
klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie’.
Meng de LIFMIOR-oplossing niet met
andere geneesmiddelen.
Om u eraan te helpen herinneren kan het handig zijn om in uw agenda te noteren op welke dagen van
de week LIFMIOR gebruikt moet worden.
Heeft u of het kind dat u verzorgt te veel van dit middel gebruikt?
Als u meer LIFMIOR heeft gebruikt dan u zou mogen (door te veel in één keer te injecteren of door
het te vaak te gebruiken), moet u onmiddellijk een arts of apotheker raadplegen. Neem altijd de doos
van het geneesmiddel mee, zelfs als deze leeg is.
Bent u vergeten dit middel te gebruiken?
Als u een dosis vergeten bent, moet u deze injecteren zodra u daaraan denkt, tenzij de volgende dosis
de volgende dag gegeven moet worden. In dit geval moet u de vergeten dosis overslaan. Daarna moet
u doorgaan met het geneesmiddel te injecteren op de gebruikelijke dag(en). Als u er niet aan denkt tot
de dag dat de volgende injectie toegediend moet worden, neem dan geen dubbele dosis (twee doses op
dezelfde dag) om zo een vergeten dosis in te halen.
ni
e
tl
an
g
Voor psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar is de gebruikelijke dosis 0,8 mg LIFMIOR per kg
lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) en moet eenmaal per week toegediend worden.
Wanneer LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op de toestand van het kind kan uw arts u vertellen
dat u moet stoppen met het gebruik van dit geneesmiddel.
156
er
ge
r
Voor polyartritis of uitgebreide oligoartritis bij patiënten vanaf 2 jaar, of enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica bij kinderen vanaf 12 jaar is de gebruikelijke dosis 0,4 mg LIFMIOR per
kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 25 mg) tweemaal per week gegeven, of 0,8 mg LIFMIOR
per kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) eenmaal per week gegeven.
eg
is
De geschikte dosis en frequentie van de dosering voor het kind of de adolescent zal variëren
afhankelijk van het lichaamsgewicht en de aandoening. De arts zal u gedetailleerde aanwijzingen
geven voor het klaarmaken en afmeten van de juiste dosis.
tre
er
d
Als u stopt met het gebruik van dit middel
Uw symptomen kunnen terugkeren na stopzetting.
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
4.
Mogelijke bijwerkingen
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
daarmee te maken.
Allergische reacties
Ernstige bijwerkingen
Verschijnselen van
ernstige infectie,
zoals hoge koorts die samen kan gaan met hoesten,
ademnood, rillingen, zwakheid, of een warme, rode, gevoelige, pijnlijke plaats op de huid of
gewrichten.
Verschijnselen van
bloedaandoeningen,
zoals bloeden, blauwe plekken of bleekheid.
Verschijnselen van
zenuwaandoeningen,
zoals verdoofd gevoel of tintelingen, veranderingen
in het gezichtsvermogen, pijn aan de ogen, of beginnende zwakheid in een arm of een been.
Verschijnselen van
hartfalen
of het
verergeren van hartfalen,
zoals moeheid of
kortademigheid bij activiteit, zwelling in de enkels, een vol gevoel in de nek of buik, ademnood
gedurende de nacht of hoesten, blauwige kleur van de nagels of rond de lippen.
Verschijnselen van
kanker:
Kanker kan elk deel van het lichaam aantasten, ook huid en bloed,
en mogelijke verschijnselen zullen afhangen van de vorm en de locatie van de kanker. Deze
verschijnselen kunnen gewichtsverlies, koorts, zwelling (met of zonder pijn), aanhoudende
hoest, aanwezigheid van bulten of vergroeiingen op de huid zijn.
Verschijnselen van
auto-immuunreacties
(vorming van antilichamen die tegen normaal
weefsel zijn gericht) zoals pijn, jeuk, gevoel van zwakte en abnormale ademhaling, gedachtes,
gevoel of gezichtsvermogen.
Verschijnselen van lupus of lupusachtig syndroom, zoals veranderingen in gewicht,
aanhoudende huiduitslag, koorts, gewrichts- of spierpijn of vermoeidheid.
Verschijnselen van
ontsteking van de bloedvaten
zoals pijn, koorts, roodheid of warmte van
de huid, jeuk.
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
Als u iets van het onderstaande opmerkt, kan het zijn dat u of het kind met spoed medische hulp nodig
heeft.
tl
an
g
Ernstige allergische reacties komen zelden voor. Echter, de bovenstaande symptomen kunnen op een
allergische reactie op LIFMIOR wijzen. U moet dan onmiddellijk medische hulp zoeken.
157
er
ge
r
Moeilijkheden met slikken of ademhalen
Zwelling in het gezicht, de keel, de handen of de voeten
Nerveus of angstig voelen, een kloppend gevoel of plotseling rood worden van de huid en/of
een warm gevoel
Ernstige uitslag, jeuk of netelroos (verheven stukjes rode of bleke huid die vaak jeuken)
eg
is
Als iets van het onderstaande zich voordoet, injecteer dan geen LIFMIOR meer. Waarschuw
onmiddellijk de arts of ga naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
tre
er
d
Dit zijn bijwerkingen die zich soms of zelden voordoen, maar het zijn ernstige condities (waarvan
sommige zelden fataal kunnen zijn). Als deze verschijnselen zich voordoen, waarschuw dan
onmiddellijk uw arts of ga naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
De bekende bijwerkingen van LIFMIOR omvatten de volgende, gegroepeerd naar afnemende
frequentie:
Zeer vaak
(komen voor bij meer dan 1 op de 10 gebruikers):
Infecties (ook verkoudheid, sinusitis, bronchitis, infecties van de urinewegen en huidinfecties);
reacties op de plaats van injectie (ook bloeding, blauwe plekken, roodheid, jeuk, pijn en
zwelling); reacties op de plaats van injectie (deze komen niet zo vaak meer voor na de eerste
maand van behandeling). Sommige patiënten kregen een reactie op een injectieplaats die al
eerder was gebruikt.
Vaak
(komen voor bij minder dan 1 op de 10 gebruikers):
Allergische reacties, koorts, huiduitslag, jeuk, antilichamen die tegen normaal weefsel zijn
gericht (auto-antilichaamvorming).
G
en
Zelden
(komen voor bij minder dant 1 op de 1000 gebruikers):
Ernstige allergische reacties (ook ernstige plaatselijke zwelling van de huid en piepende en
hijgende ademhaling); lymfomen (een vorm van bloedkanker); leukemie (kanker in het bloed en
beenmerg); melanomen (een vorm van huidkanker); een combinatie van een laag aantal
bloedplaatjes, rode bloedcellen en witte bloedcellen; aandoeningen van het zenuwstelsel (met
ernstige spierzwakte en verschijnselen en symptomen die vergelijkbaar zijn met die van
multipele sclerose of ontsteking van de oogzenuwen of van het ruggenmerg); tuberculose;
nieuw ontstaan van congestief hartfalen, stuipen; lupus of lupusachtig syndroom (symptomen
zijn onder andere aanhoudende uitslag, koorts, gewrichtspijn, en moeheid); huiduitslag die kan
leiden tot ernstige blaasvorming en vervelling van de huid; lichenoïde reacties (jeukende
paarsrode huiduitslag en/of draadvormige grijswitte strepen op slijmvliezen); ontsteking van de
lever veroorzaakt door het afweersysteem van het lichaam zelf (auto-immuunhepatitis; bij
patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de frequentie soms); ontstekingsziekte
die de longen, huid en lymfeklieren kan aantasten (sarcoïdose); ontsteking van of
littekenvorming in de longen (bij patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de
frequentie van ontsteking van of littekenvorming in de longen soms).
Zeer zelden
(komen voor bij minder dan tot 1 op de 10.000 gebruikers): falen van het beenmerg
om cruciale bloedcellen te maken.
Niet bekend
(frequentie kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald):
Merkelcelcarcinoom (een vorm van huidkanker); overmatige activatie van witte bloedcellen
geassocieerd met ontsteking (macrofaagactivatiesyndroom); opnieuw optreden van hepatitis B
(een leverinfectie); het erger worden van een aandoening die dermatomyositis wordt genoemd
(spierontsteking en zwakte die samengaat met een huiduitslag).
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
Soms
(komen voor bij minder dan 1 op de 100 gebruikers):
Ernstige infecties (ook longontsteking, diepe huidinfecties, gewrichtsinfecties,
bloedvergiftiging en infecties op verschillende plaatsen); verergering van congestief hartfalen;
laag aantal rode bloedcellen, laag aantal witte bloedcellen, laag aantal neutrofielen (een type
witte bloedcellen); laag aantal bloedplaatjes; huidkanker (behalve melanomen); plaatselijke
zwelling van de huid (angio-oedeem); netelroos (rode of bleke hoger gelegen stukjes huid die
vaak jeuken); oogontsteking; psoriasis (nieuw of erger wordend); ontsteking van de bloedvaten
in verschillende organen; verhoogde meetwaarden bij bloedonderzoek van de lever (bij
patiënten die ook een behandeling met methotrexaat krijgen, komen verhoogde meetwaarden bij
bloedonderzoek van de lever vaak voor).
158
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Extra bijwerkingen die bij kinderen en jongeren tot 18 jaar kunnen voorkomen
De bijwerkingen en hun frequenties die werden gezien bij kinderen en adolescenten zijn vergelijkbaar
met de bijwerkingen die hierboven beschreven staan.
Het melden van bijwerkingen
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V. Door bijwerkingen te melden, kunt u
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
5.
Hoe bewaart u dit middel?
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C).
Niet in de vriezer bewaren.
Nadat de LIFMIOR-oplossing is klaargemaakt, wordt aangeraden deze onmiddellijk te gebruiken. De
oplossing kan echter tot 6 uur worden gebruikt indien bewaard bij temperaturen tot 25C.
G
en
ee
sm
id
de
l
Gebruik dit geneesmiddel niet indien u ziet dat de oplossing niet helder is of deeltjes bevat. De
oplossing moet helder, kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin, zonder klontertjes, vlokken of deeltjes
zijn.
Voer elke LIFMIOR-oplossing die niet binnen 6 uur na klaarmaken werd gebruikt, zorgvuldig af.
Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag uw
apotheker wat u met geneesmiddelen moet doen die u niet meer gebruikt. Ze worden dan op een
verantwoorde manier vernietigd en komen niet in het milieu terecht.
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Welke stoffen zitten er in dit middel?
De werkzame stof in dit middel is etanercept. Elke injectieflacon met LIFMIOR 25 mg bevat 25 mg
etanercept.
De andere stoffen in dit middel zijn:
Poeder: Mannitol (E421), sucrose en trometamol.
Oplosmiddel: Water voor injecties.
159
ni
e
tl
Voordat de LIFMIOR-oplossing wordt klaargemaakt kan LIFMIOR buiten de koelkast bewaard
worden bij temperaturen tot maximaal 25C gedurende één periode van maximaal vier weken; daarna
mag het niet meer gekoeld worden. LIFMIOR moet afgevoerd worden indien het niet binnen vier
weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt. Het wordt aanbevolen dat u de datum noteert
waarop LIFMIOR uit de koelkast gehaald wordt en de datum waarna LIFMIOR afgevoerd zou moeten
worden (niet meer dan vier weken na verwijdering uit de koelkast).
an
g
er
ge
r
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die is te vinden op de doos
en het etiket na ‘EXP’. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die maand is de uiterste
houdbaarheidsdatum.
eg
is
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
tre
er
d
Hoe ziet LIFMIOR eruit en hoeveel zit er in een verpakking?
LIFMIOR 25 mg wordt geleverd als een wit poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie
(poeder voor injectie). Elke verpakking bevat 4, 8 of 24 injectieflacons met een enkele dosis, 4, 8 of
24 voorgevulde spuiten met water voor injecties, 4, 8 of 24 naalden, 4, 8 of 24 hulpstukken voor op de
injectieflacon en 8, 16 of 48 alcoholdoekjes.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
Neem voor alle informatie met betrekking tot dit geneesmiddel contact op met de lokale
vertegenwoordiger van de houder van de vergunning voor het in de handel brengen:
België/Belgique/Belgien
Luxembourg/Luxemburg
Pfizer S.A. / N.V.
Tél/Tel: +32 (0)2 554 62 11
Česká Republika
Pfizer PFE, spol. s r.o.
Tel: +420-283-004-111
Danmark
Pfizer ApS
Tlf: +45 44 201 100
Kύπρος
PFIZER EΛΛAΣ A.E. (CYPRUS BRANCH)
T: +357 22 817690
ni
e
ee
sm
id
de
l
Deutschland
Pfizer Pharma GmbH
Tel: +49 (0)30 550055-51000
G
en
България
Пфайзер Люксембург САРЛ,
Кло½ България
Teл: +359 2 970 4333
Eesti
Pfizer Luxembourg SARL Eesti filiaal
Tel: +372 666 7500
tl
an
g
Magyarország
Pfizer Kft.
Tel: +36 1 488 3700
Malta
Vivian Corporation Ltd.
Tel: +35621 344610
Nederland
Pfizer bv
Tel: +31 (0)10 406 43 01
Norge
Pfizer Norge AS
Tlf: +47 67 52 61 00
Österreich
Pfizer Corporation Austria Ges.m.b.H.
Tel: +43 (0)1 521 15-0
160
er
ge
r
Fabrikant:
Wyeth Pharmaceuticals
New Lane
Havant
Hampshire PO9 2NG
Verenigd Koninkrijk
Pfizer Manufacturing Belgium NV
Rijksweg 12
2870 Puurs
België
eg
is
Houder van de vergunning voor het in de handel
brengen:
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
tre
er
d
Houder van de vergunning voor het in de handel brengen en fabrikant
Ελλάδα
PFIZER EΛΛAΣ A.E.
Τηλ.: +30 210 67 85 800
España
Pfizer, S.L.
Télf: +34 91 490 99 00
France
Pfizer
Tél +33 (0)1 58 07 34 40
Hrvatska
Pfizer Croatia d.o.o.
Tel: +385 1 3908 777
Polska
Pfizer Polska Sp. z o.o.
Tel.: +48 22 335 61 00
Portugal
Pfizer Biofarmacêutica, Sociedade Unipessoal Lda
Tel: (+351) 21 423 55 00
România
Pfizer Romania S.R.L
Tel: +40 (0) 21 207 28 00
Latvija
Pfizer Luxembourg SARL filiāle Latvijā
Tel. +371 67035775
ni
e
G
en
ee
sm
id
de
l
Lietuva
Pfizer Luxembourg SARL filialas Lietuvoje
Tel. +3705 2514000
Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau: http://www.ema.europa.eu.
Instructie voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie
7.
Deze rubriek is verdeeld in de volgende subrubrieken:
Inleiding
Een injectie voorbereiden
De LIFMIOR-dosis voor injectie klaarmaken
Oplosmiddel toevoegen
De LIFMIOR-oplossing uit de injectieflacon opzuigen
Het plaatsen van de naald op de spuit
Een injectieplaats kiezen
161
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
tl
Italia
Pfizer S.r.l.
Tel: +39 06 33 18 21
an
g
Ísland
Icepharma hf.
Tel: +354 540 8000
Suomi/Finland
Pfizer Oy
Puh/Tel: +358 (0)9 430 040
Sverige
Pfizer Innovations AB
Tel: +46 (0)8 550 520 00
United Kingdom
Pfizer Limited
Tel: +44 (0)1304 616161
er
ge
r
Ireland
Pfizer Healthcare Ireland
Tel: +1800 633 363 (toll free)
Tel: +44 (0)1304 616161
Slovenská Republika
Pfizer Luxembourg SARL, organizačná zložka
Tel: +421 2 3355 5500
eg
is
Slovenija
Pfizer Luxembourg SARL, Pfizer, podružnica
za svetovanje s področja farmacevtske
dejavnosti, Ljubljana
Tel: +386 (0)1 52 11 400
tre
er
d
h.
i.
a.
De injectieplaats gereedmaken en de LIFMIOR-oplossing injecteren
Afvalverwerkingsinstructies van de benodigdheden
Inleiding
b.
Een injectie voorbereiden
c.
De LIFMIOR-dosis voor injectie klaarmaken
Verwijder de inhoud uit de verpakking.
ee
sm
id
de
l
Haal het kunststof dopje van de LIFMIOR-injectieflacon af (zie afbeelding 1). Het grijze stopje
of de aluminium ring aan de bovenzijde van de injectieflacon
NIET
verwijderen.
Afbeelding 1
G
en
Gebruik een nieuw alcoholdoekje om het grijze stopje op de LIFMIOR-injectieflacon te
reinigen. Na het reinigen het stopje niet meer met de handen aanraken en geen ander oppervlak
laten raken.
Plaats de injectieflacon rechtop op een schoon, vlak oppervlak.
Verwijder de papieren achterkant van de verpakking van het hulpstuk voor de injectieflacon.
Plaats het hulpstuk, terwijl het nog in de verpakking zit, bovenop de LIFMIOR-injectieflacon
zodat de punt van het hulpstuk voor de injectieflacon midden in de cirkel bovenop het stopje op
de injectieflacon zit (zie afbeelding 2).
ni
e
tl
an
g
Was uw handen grondig.
Gebruik een schoon, goed verlicht, vlak werkoppervlak.
De dosisverpakking moet de volgende benodigdheden bevatten (zo niet, gebruik de
dosisverpakking niet en raadpleeg uw apotheek). Gebruik alleen de genoemde benodigdheden.
Gebruik
GEEN ENKELE
andere spuit.
1 LIFMIOR-injectieflacon
1 Voorgevulde spuit met helder, kleurloos oplosmiddel (water voor injecties)
1 Naald
1 Hulpstuk voor op de injectieflacon
2 Alcoholdoekjes
Controleer de uiterste gebruiksdata op zowel het injectieflaconetiket als het etiket van de spuit.
Ze mogen niet gebruikt worden na de maand en het jaar dat aangegeven staat.
162
er
ge
r
eg
is
tre
Deze injectie mag niet met een ander geneesmiddel worden gemengd.
er
d
In de onderstaande instructies wordt uitgelegd hoe LIFMIOR voor injectie moet worden klaargemaakt
en hoe LIFMIOR moet worden geïnjecteerd. U wordt vriendelijk verzocht de instructies zorgvuldig
door te lezen en ze stap voor stap te volgen. Uw arts of de assistent(e) zullen de technieken van
zelfinjectie of het geven van een injectie aan uw kind met u doornemen. Begin pas met het toedienen
van een injectie als u er zeker van bent dat u weet hoe de injectie-oplossing moet worden
klaargemaakt en hoe u de injectie moet toedienen.
Houd de injectieflacon stevig op het vlakke oppervlak met één hand. Duw met uw andere hand
de verpakking van het hulpstuk
STEVIG RECHT NAAR BENEDEN
totdat u voelt dat de
punt van het hulpstuk door het stopje van de injectieflacon gaat en u het
RANDJE VAN HET
HULPSTUK
op z’n plaats
VOELT
en
HOORT
klikken (zie afbeelding 3). Duw het hulpstuk
niet onder een hoek naar beneden (zie afbeelding 4). Het is belangrijk dat de punt van het
hulpstuk voor de injectieflacon het injectieflaconstopje geheel doorboort.
Afbeelding 2
Afbeelding 3
Afbeelding 4
CORRECT
FOUT
Afbeelding 5
ee
sm
id
de
l
Verwijder het beschermende dopje van de tip van de spuit door het dopje langs de perforatie te
breken. Dit doet u door de rand van het witte dopje vast te pakken en met de andere hand het
uiteinde van het witte dopje vast te pakken en het naar boven en beneden te buigen totdat het
afbreekt (zie afbeelding 6).
Verwijder de witte rand die op de spuit zit NIET.
Afbeelding 6
G
en
Gebruik de spuit niet als de perforatie tussen de tip en de rand al gebroken is. Begin dan
opnieuw met een andere dosisverpakking.
ni
e
tl
an
g
163
er
ge
r
Terwijl u de injectieflacon met één hand vasthoudt, verwijdert u de plastic verpakking van het
hulpstuk (zie afbeelding 5).
eg
is
tre
er
d
Houd de glazen cilinder van de spuit (niet de witte rand) vast in één hand, en het hulpstuk van
de injectieflacon (niet de injectieflacon) in de andere hand, en bevestig de spuit aan het
hulpstuk van de injectieflacon door de tip in de opening te steken en vervolgens met de klok
mee te draaien totdat hij volledig vastzit (zie afbeelding 7).
Afbeelding 7
Afbeelding 8
ee
sm
id
de
l
Draai de injectieflacon, terwijl de spuit er nog steeds aan vast zit, voorzichtig enkele keren rond
om het poeder op te lossen (zie afbeelding 9). De injectieflacon
NIET
schudden. Wacht tot alle
poeder is opgelost (dit duurt gewoonlijk minder dan 10 minuten). De oplossing moet helder en
kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin zijn en mag geen klontjes, vlokken of deeltjes bevatten. Er
kan wat wit schuim in de injectieflacon achterblijven – dit is normaal.
LIFMIOR NIET
gebruiken als zich na 10 minuten nog onopgelost poeder in de injectieflacon bevindt. Herhaal
de procedure met een andere dosisverpakking.
Afbeelding 9
G
en
ni
e
tl
an
g
164
er
ge
r
Terwijl u de injectieflacon rechtop op het vlakke oppervlak houdt, duwt u de zuiger ZEER
LANGZAAM omlaag totdat al het oplosmiddel in de injectieflacon zit. Dit zal helpen
schuimvorming (veel belletjes) te verminderen (zie afbeelding 8).
Als het oplosmiddel aan de LIFMIOR is toegevoegd kan het voorkomen dat de zuiger vanzelf
naar boven beweegt. Dit komt door de luchtdruk en u hoeft zich hierover geen zorgen te maken.
eg
is
d.
Oplosmiddel toevoegen
tre
er
d
e.
De LIFMIOR-oplossing uit de injectieflacon opzuigen
Met de spuit nog steeds vast aan de injectieflacon en het hulpstuk, houdt u de injectieflacon
ondersteboven op oogniveau. Duw de zuiger helemaal in de spuit (zie afbeelding 10).
Afbeelding 10
Afbeelding 11
Draai, terwijl u de injectieflacon ondersteboven houdt, de spuit los van het hulpstuk door de
spuit tegen de klok in te draaien (zie afbeelding 12).
Afbeelding 12
G
en
ee
sm
id
de
l
Leg de gevulde spuit op een schoon vlak oppervlak. Zorg ervoor dat de naald niets raakt. Let
erop dat u de zuiger niet naar beneden duwt.
(Opmerking: Nadat u deze stappen heeft voltooid kan een kleine hoeveelheid vloeistof in de
injectieflacon achterblijven. Dit is normaal.)
f.
Het plaatsen van de naald op de spuit
De naald zit in een plastic houder om hem steriel te houden.
Om de plastic houder te openen moet u het korte, wijde gedeelte in één hand houden en in de
andere hand het langere deel van de houder.
ni
e
tl
an
g
165
er
ge
r
eg
is
Trek vervolgens de zuiger langzaam terug zodat de vloeistof in de spuit wordt opgezogen (zie
afbeelding 11). Voor volwassenen moet u de volledige inhoud in de spuit opzuigen. Voor
kinderen moet u alleen de hoeveelheid van de vloeistof gebruiken die de arts van uw kind heeft
aangegeven. Nadat u de LIFMIOR-oplossing uit de injectieflacon heeft opgezogen kunt u wat
lucht in de spuit hebben. Maakt u zich geen zorgen deze lucht verwijdert u in een later stadium.
tre
er
d
Om de verzegeling te breken moet u het lange gedeelte op en neer bewegen tot het breekt (zie
afbeelding 13).
Afbeelding 13
Afbeelding 14
ee
sm
id
de
l
G
en
Verwijder luchtbellen door de spuit rechtop te houden en langzaam op de zuiger te duwen,
totdat de lucht is verwijderd (zie afbeelding 16).
Afbeelding 16
ni
e
Verwijder de naalddop van de naald door deze krachtig in de lengterichting van de naald af te
trekken. Raak de naald niet aan en zorg ervoor dat deze nergens mee in contact komt (zie
afbeelding 15).
Pas op dat de dop niet verbogen of verdraaid wordt tijdens het
verwijderen om beschadiging aan de naald te voorkomen.
Afbeelding 15
tl
an
g
166
er
ge
r
eg
is
Als de verzegeling is verbroken kunt u het korte, wijde deel van de plastic houder verwijderen.
De naald zal in het lange deel van de verpakking blijven.
Terwijl u de naald met de houder in één hand houdt, pakt u de spuit en drukt u de tip van de
spuit in de naaldopening.
Bevestig de spuit aan de naald door deze met de klok mee te draaien totdat hij helemaal vastzit
(zie afbeelding 14).
tre
er
d
g.
Een injectieplaats kiezen
De drie aanbevolen injectieplaatsen voor LIFMIOR zijn: (1) aan de voorzijde van het midden
van de dijen; (2) de buik, uitgezonderd het gebied binnen 5 cm rond de navel; en (3) de
achterzijde van de bovenarmen (zie afbeelding 17). Als u uzelf injecteert, moet u dit niet in de
achterzijde van uw bovenarmen doen.
h.
G
en
ee
sm
id
de
l
De injectieplaats gereedmaken en de LIFMIOR-oplossing injecteren
Maak met het alcoholdoekje de injectieplaats met een ronddraaiende beweging schoon en laat
deze opdrogen. Raak deze plaats
NIET
meer aan voordat u gaat injecteren.
Als het schoongemaakte gebied van de huid is opgedroogd, knijp de huid dan met één hand
samen en houd de huid stevig vast. Houd de spuit met de andere hand als een potlood vast.
ni
e
tl
Gebruik voor elke nieuwe injectie een andere plaats. Elke injectie moet ten minste 3 cm
verwijderd zijn van de vorige injectieplaats. Niet injecteren in gebieden waar de huid gevoelig,
rood of hard is of waar deze blauwe plekken vertoont. Vermijd gebieden met littekens of striae.
(Het kan helpen om telkens de plaats van de vorige injecties te noteren.)
Als u of het kind psoriasis heeft, moet u proberen niet direct te injecteren in een verheven,
verdikte, rode, of schilferige huid (‘psoriatische huidlaesies’).
an
g
167
er
ge
r
eg
is
Afbeelding 17
tre
er
d
Duw de naald met een snelle, korte beweging in een hoek tussen 45º en 90º door de huid (zie
afbeelding 18). Met wat ervaring vindt u de hoek die voor u of het kind het meest comfortabel
is. Wees voorzichtig: duw de naald niet te langzaam of met te veel kracht in de huid.
Afbeelding 18
Afbeelding 19
G
en
ee
sm
id
de
l
Als de spuit leeg is, kan de naald uit de huid worden teruggetrokken. Doe dit voorzichtig onder
dezelfde hoek als bij het aanprikken van de huid.
Er kan zich wat bloed vormen. Druk gedurende 10 seconden een wattenbolletje op de
injectieplaats. Wrijf
NIET
op de plaats van de injectie. Indien nodig kunt u de injectieplaats
met een pleister bedekken.
Afvalverwerkingsinstructies van de benodigdheden
i.
De spuit en de naald mogen
NOOIT
opnieuw worden gebruikt. Voer de naalden en de spuit af
volgens instructies van de arts, verpleegkundige of apotheker.
Als u nog vragen heeft raadpleeg dan uw arts, verpleegkundige of apotheker die met LIFMIOR
bekend is.
ni
e
tl
an
g
168
er
ge
r
Als de naald volledig in de huid is gebracht, laat dan de huid los die u vasthoudt. Houd met uw
vrije hand de basis van de spuit vast ter ondersteuning. Duw vervolgens op de zuiger om alle
oplossing
langzaam
en met stabiele snelheid te injecteren (zie afbeelding 19).
eg
is
tre
er
d
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker
LIFMIOR 25 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
etanercept
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. U kunt hieraan bijdragen door melding te maken van alle
bijwerkingen die u eventueel zou ervaren. Aan het einde van rubriek 4 leest u hoe u dat kunt doen.
Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
informatie in voor u.
Inhoud van deze bijsluiter
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1.
G
en
ee
sm
id
de
l
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
LIFMIOR is een geneesmiddel dat wordt gemaakt van twee menselijke eiwitten. Het blokkeert de
activiteit van een ander eiwit in het lichaam dat ontsteking veroorzaakt. LIFMIOR werkt door de
ontsteking die door bepaalde ziekten veroorzaakt wordt, te verminderen.
Bij volwassenen (leeftijd vanaf 18 jaar), kan LIFMIOR gebruikt worden voor matige of ernstige
reumatoïde artritis, arthritis psoriatica,
ernstige
axiale spondyloartritis
waaronder
spondylitis
ankylopoetica
en matige tot ernstige
psoriasis
– in elk van de gevallen gewoonlijk wanneer andere,
veel gebruikte behandelingen niet goed genoeg gewerkt hebben of niet geschikt voor u zijn.
Voor reumatoïde artritis wordt LIFMIOR gewoonlijk in combinatie met methotrexaat gebruikt,
hoewel het ook alleen gebruikt kan worden wanneer behandeling met methotrexaat ongeschikt voor u
is. Alleen of in combinatie met methotrexaat kan LIFMIOR de schade aan uw gewrichten die
veroorzaakt wordt door reumatoïde artritis vertragen en het vermogen om dagelijkse activiteiten te
volbrengen verbeteren.
Bij patiënten met arthritis psoriatica met aandoeningen aan meerdere gewrichten kan LIFMIOR uw
vermogen om de activiteiten van het dagelijks leven uit te voeren verbeteren. Bij patiënten met
meerdere symmetrische pijnlijke of gezwollen gewrichten (bijv. handen, polsen en voeten) kan
ni
e
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
Hoe gebruikt u dit middel?
Mogelijke bijwerkingen
Hoe bewaart u dit middel?
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Instructies voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie (zie achterkant)
tl
an
g
169
er
ge
r
Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
Uw arts zal u ook een ‘Patiëntenwaarschuwingskaart’ geven, die belangrijke veiligheidsinformatie
bevat die u moet kennen voor en tijdens behandeling met LIFMIOR.
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts, apotheker of verpleegkundige.
Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan u, of aan een kind dat u
verzorgt, voorgeschreven. Het kan schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde
klachten als u of het kind dat u verzorgt.
Krijgt u last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt u een bijwerking die niet
in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
eg
is
tre
er
d
LIFMIOR de structurele schade aan deze gewrichten, die door de aandoening wordt veroorzaakt,
vertragen.
LIFMIOR wordt ook voorgeschreven voor de behandeling van de volgende aandoeningen bij kinderen
en adolescenten
Voor de volgende vormen van juveniele idiopathische artritis indien behandeling met
methotrexaat niet voldoende werkte of niet geschikt is:
Ernstige psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar die onvoldoende respons hadden op fototherapieën
en andere systemische therapieën (of deze niet kunnen gebruiken).
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
2.
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?
G
en
ee
sm
id
de
l
Neem contact op met uw arts voordat u dit middel gebruikt.
Allergische reacties:
Als u of het kind allergische reacties ervaart zoals een beklemmend
gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag u LIFMIOR
niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.
Infecties/operatie:
Als zich bij u of het kind een nieuwe infectie ontwikkelt of als u of het kind
op het punt staat een grote operatie te ondergaan, wil uw arts de behandeling met LIFMIOR
misschien controleren.
Infecties/diabetes:
Vertel het uw arts als u of het kind een voorgeschiedenis heeft van
terugkerende infecties of lijdt aan diabetes of andere ziektes die het risico op infectie verhogen.
Infecties/controle:
Vertel het uw arts als u recent buiten de Europese regio heeft gereisd. Als u
of een kind dat u verzorgt symptomen ontwikkelt van een infectie, zoals koorts, rillingen of
hoest, informeer dan onmiddellijk uw arts. Uw arts kan besluiten om de controle op
aanwezigheid van infecties bij u of het kind voort te zetten nadat u of het kind dat u verzorgt
bent/is gestopt met het gebruik van LIFMIOR.
Tuberculose:
Aangezien gevallen van tuberculose zijn gemeld bij patiënten die met LIFMIOR
werden behandeld, zal uw arts willen onderzoeken of verschijnselen en symptomen van
tuberculose aanwezig zijn vóór het starten met LIFMIOR. Dit kan inhouden een grondig
onderzoek naar de medische voorgeschiedenis, een röntgenfoto van de borst en een
tuberculinetest. De uitkomst van deze onderzoeken moet op de ‘Patiëntenwaarschuwingskaart’
orden genoteerd. Als u of het kind ooit tuberculose heeft gehad, of in contact bent geweest met
170
ni
e
tl
U of het kind dat u verzorgt is allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze
stoffen kunt u vinden in rubriek 6. Als u of het kind allergische reacties ervaart zoals een
beklemmend gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag
u LIFMIOR niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.
U of het kind heeft een ernstige bloedvergiftiging, sepsis genaamd, of loopt risico op een
ernstige bloedvergiftiging. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
U of het kind heeft enige vorm van infectie. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
an
g
er
ge
r
eg
is
Voor enthesitis-gerelateerde artritis bij patiënten vanaf 12 jaar indien andere veel gebruikte
behandelingen niet voldoende werkten of niet geschikt zijn.
tre
er
d
Polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij patiënten
vanaf 2 jaar
Arthritis psoriatica bij patiënten vanaf 12 jaar
G
en
ee
sm
id
de
l
Kinderen en jongeren tot 18 jaar
Vaccinaties:
Indien mogelijk moeten kinderen alle vaccinaties hebben gekregen voordat ze
LIFMIOR gebruiken. Sommige vaccins, zoals poliovaccin dat via de mond wordt ingenomen,
mogen niet gegeven worden als LIFMIOR wordt gebruikt. Overlegt u alstublieft met uw arts
voordat u of het kind vaccins ontvangt.
ni
e
tl
an
g
171
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
iemand die tuberculose heeft gehad, is het erg belangrijk dat u dat uw arts vertelt. Als
verschijnselen van tuberculose (zoals aanhoudende hoest, gewichtsverlies, lusteloosheid, lichte
koorts) of van enig andere infectie optreden tijdens of na de therapie, informeer dan
onmiddellijk uw arts.
Hepatitis B:
Vertel het uw arts als u of het kind hepatitis B heeft of ooit heeft gehad. Uw arts
moet de aanwezigheid van hepatitis B-infectie onderzoeken voordat u of het kind met de
behandeling met LIFMIOR begint. Behandeling met LIFMIOR kan leiden tot reactivering van
hepatitis B bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met het hepatitis B-virus. Als dit gebeurt,
moet u stoppen met het gebruik van LIFMIOR.
Hepatitis C:
Informeer uw arts als u of het kind hepatitis C heeft. Uw arts wil misschien de
behandeling met LIFMIOR controleren als de infectie verergert.
Bloedaandoeningen:
Zoek onmiddellijk medisch advies als u of het kind verschijnselen of
symptomen heeft zoals aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe plekken, bloedingen of bleekheid.
Zulke symptomen kunnen wijzen op de aanwezigheid van mogelijk levensbedreigende
bloedaandoeningen die vereisen dat u s stopt met het gebruik van LIFMIOR.
Zenuwstelsel- en oogaandoeningen:
Vertel het uw arts als u of het kind multipele sclerose of
neuritis optica (ontsteking van de zenuwen van de ogen) of myelitis transversa (ontsteking van
het ruggenmerg) heeft. Uw arts zal bepalen of LIFMIOR een geschikte behandeling is.
Congestief hartfalen:
Vertel het uw arts als u of het kind een verleden van congestief hartfalen
heeft, omdat LIFMIOR voorzichtig moet worden toegepast onder deze omstandigheden.
Kanker:
Vertel het uw arts als u een lymfoom (een vorm van bloedkanker) of een andere vorm
van kanker heeft of ooit heeft gehad, voordat LIFMIOR aan u wordt gegeven.
Patiënten met ernstige reumatoïde artritis, die de ziekte al lange tijd hebben, kunnen een hoger
dan gemiddeld risico hebben op het ontwikkelen van lymfomen.
Kinderen en volwassenen die LIFMIOR gebruiken kunnen een verhoogd risico hebben op het
ontwikkelen van lymfomen of een andere vorm van kanker.
Bij enkele kinderen en tieners die LIFMIOR of andere geneesmiddelen met dezelfde werking
hebben gekregen, hebben zich vormen van kanker ontwikkeld, waaronder zeldzame vormen, die
enkele malen tot de dood hebben geleid.
Sommige patiënten die LIFMIOR kregen ontwikkelden vormen van huidkanker. Vertel het uw
arts als bij u of bij het kind dat u verzorgt uiterlijke verandering van de huid of gezwellen op de
huid ontstaan.
Waterpokken:
Vertel het uw arts als u bent, of het kind is, blootgesteld aan waterpokken
tijdens gebruik van LIFMIOR. Uw arts zal bepalen of preventieve behandeling tegen
waterpokken nodig is.
Latex:
Het naalddopje in de LIFMIOR-verpakking is van latex gemaakt. Neem voordat u
LIFMIOR gebruikt contact op met uw arts als het naalddopje wordt gehanteerd door of het
middel wordt toegediend aan iemand met een latexallergie.
Alcoholmisbruik:
LIFMIOR mag niet gebruikt worden voor de behandeling van hepatitis
gerelateerd aan alcoholmisbruik. Vertel het uw arts of u, of het kind dat u verzorgt, een
voorgeschiedenis van alcoholmisbruik heeft.
Wegener-granulomatose:
LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van
Wegener-granulomatose, een zeldzame ontstekingsziekte. Neem contact op met uw arts als u, of
het kind dat u verzorgt, Wegener-granulomatose heeft.
Anti-diabetische geneesmiddelen:
Vertel het uw arts als u of het kind diabetes heeft of
geneesmiddelen gebruikt om diabetes te behandelen. Uw arts kan bepalen of u of het kind
minder anti-diabetische geneesmiddelen moet nemen tijdens het gebruik van LIFMIOR
.
Inflammatoire darmziekten (IBD):
Er zijn meldingen geweest van IBD bij patiënten met
juveniele idiopathische artritis (JIA) tijdens de behandeling met LIFMIOR. Vertel het uw arts
als het kind last heeft van buikkrampen, buikpijn, diarree, gewichtsverlies of bloed in de
ontlasting.
LIFMIOR zou normaal gesproken niet gebruikt moeten worden bij kinderen jonger dan 2 jaar met
polyartritis of uitgebreide oligoartritis, of bij kinderen jonger dan 12 jaar met enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica, of bij kinderen jonger dan 6 jaar met psoriasis.
Zwangerschap en borstvoeding
LIFMIOR mag tijdens de zwangerschap alleen worden gebruikt als dit echt noodzakelijk is.
Raadpleeg uw arts als u zwanger raakt, denkt zwanger te zijn of zwanger wilt worden.
Als u tijdens de zwangerschap LIFMIOR heeft gebruikt, kan bij uw baby het risico op een infectie
verhoogd zijn. Daarnaast wees één onderzoek erop dat er meer geboorteafwijkingen waren wanneer
de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR had gekregen, vergeleken met moeders die geen
LIFMIOR of vergelijkbare geneesmiddelen (zogeheten TNF-antagonisten) hadden gekregen. Er
werden geen specifieke typen geboorteafwijkingen gemeld. Uit een ander onderzoek bleek dat er geen
verhoogd risico op geboorteafwijkingen was wanneer de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR
had gekregen. Uw arts zal u helpen beslissen of de voordelen van de behandeling opwegen tegen het
mogelijke risico voor uw baby. Het is belangrijk dat u de artsen van de baby en andere
beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg vertelt over het gebruik van LIFMIOR tijdens de
zwangerschap voordat de baby een vaccin toegediend krijgt (zie voor meer informatie rubriek 2,
“Vaccinaties”).
Vrouwen die LIFMIOR gebruiken mogen geen borstvoeding geven omdat LIFMIOR overgaat in de
moedermelk.
Rijvaardigheid en het gebruik van machines
G
en
ee
sm
id
de
l
Het is niet te verwachten dat het gebruik van LIFMIOR de rijvaardigheid of het gebruik van machines
beïnvloedt.
3.
Hoe gebruikt u dit middel?
Gebruik dit geneesmiddel altijd precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
Als u denkt dat het effect van LIFMIOR te sterk of te zwak is, bespreek dit dan met uw arts of
apotheker.
De voorgevulde spuit is verkrijgbaar in doses van 25 mg en 50 mg.
172
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
Bent u zwanger, denkt u zwanger te zijn, wilt u zwanger worden of geeft u borstvoeding? Neem dan
contact op met uw arts of apotheker voordat u dit geneesmiddel gebruikt.
eg
is
Gebruikt u of het kind dat u verzorgt naast LIFMIOR nog andere geneesmiddelen, heeft u of het kind
dat u verzorgt dat kort geleden gedaan of bestaat de mogelijkheid dat u in de nabije toekomst andere
geneesmiddelen (waaronder anakinra, abatacept, of sulfasalazine) gaat gebruiken? Vertel dat dan uw
arts of apotheker. U of het kind mag LIFMIOR niet gebruiken met geneesmiddelen die de werkzame
stoffen anakinra of abatacept bevatten.
tre
er
d
Gebruikt u of het kind dat u verzorgt nog andere geneesmiddelen?
Dosering voor volwassen patiënten (18 jaar en ouder)
Reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en axiale spondyloartritis waaronder spondylitis ankylopoetica
De aanbevolen dosering is 25 mg, tweemaal per week gegeven of 50 mg eenmaal per week als
onderhuidse injectie. Uw arts kan echter besluiten een andere frequentie voor het injecteren van
LIFMIOR in te stellen.
Plaque psoriasis
De aanbevolen dosering is 25 mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per week.
De geschikte dosis en frequentie van de dosering voor het kind of de adolescent zal variëren
afhankelijk van het lichaamsgewicht en de aandoening. Uw arts zal de juiste dosis voor het kind
bepalen en zal een geschikte sterkte van LIFMIOR (10 mg, 25 mg of 50 mg) voorschrijven.
Voor polyartritis of uitgebreide oligoartritis bij patiënten vanaf 2 jaar, of enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica bij kinderen vanaf 12 jaar is de gebruikelijke dosis 0,4 mg LIFMIOR per
kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 25 mg) tweemaal per week gegeven, of 0,8 mg LIFMIOR
per kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) eenmaal per week gegeven.
Voor psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar is de gebruikelijke dosis 0,8 mg LIFMIOR per kg
lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) en moet eenmaal per week toegediend worden.
Wanneer LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op de toestand van het kind kan uw arts u vertellen
dat u moet stoppen met het gebruik van dit geneesmiddel.
G
en
ee
sm
id
de
l
De arts zal u gedetailleerde aanwijzingen geven voor het klaarmaken en afmeten van de juiste dosis.
Toedieningsweg en manier van toedienen
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een onderhuidse injectie (subcutane injectie).
LIFMIOR kan met of zonder voedsel of drank gebruikt worden.
Gedetailleerde instructies over hoe LIFMIOR klaargemaakt en geïnjecteerd moet worden zijn
te vinden in rubriek 7 ‘Instructies voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-
injectie’.
Meng de LIFMIOR-oplossing niet met andere geneesmiddelen.
Om u eraan te helpen herinneren kan het handig zijn om in uw agenda te noteren op welke dagen van
de week LIFMIOR gebruikt moet worden.
Heeft u of het kind dat u verzorgt te veel van dit middel gebruikt?
Als u meer LIFMIOR heeft gebruikt dan u zou mogen (door te veel in één keer te injecteren of door
het te vaak te gebruiken), moet u onmiddellijk een arts of apotheker raadplegen. Neem altijd de doos
van het geneesmiddel mee, zelfs als deze leeg is.
173
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
Gebruik bij kinderen en jongeren tot 18 jaar
eg
is
Uw arts zal beslissen hoe lang u LIFMIOR moet gebruiken en of herhalingsbehandeling noodzakelijk
is op basis van uw respons. Als LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op uw conditie kan uw arts u
adviseren te stoppen met het nemen van dit geneesmiddel.
tre
Ook mag gedurende maximaal 12 weken 50 mg tweemaal per week gegeven worden, gevolgd door 25
mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per week.
er
d
Bent u vergeten dit middel te gebruiken?
Als u een dosis vergeten bent, moet u deze injecteren zodra u daaraan denkt, tenzij de volgende dosis
de volgende dag gegeven moet worden. In dit geval moet u de vergeten dosis overslaan. Daarna moet
u doorgaan met het geneesmiddel te injecteren op de gebruikelijke dagen. Als u er niet aan denkt tot
de dag dat de volgende injectie toegediend moet worden, neem dan geen dubbele dosis (twee doses op
dezelfde dag) om zo een vergeten dosis in te halen.
Als u stopt met het gebruik van dit middel
Uw symptomen kunnen terugkeren na stopzetting.
4.
Mogelijke bijwerkingen
Allergische reacties
Als iets van het onderstaande zich voordoet, injecteer dan geen LIFMIOR meer. Waarschuw
onmiddellijk de arts of ga naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
Moeilijkheden met slikken of ademhalen
Zwelling in het gezicht, de keel, de handen of de voeten
Nerveus of angstig voelen, een kloppend gevoel of plotseling rood worden van de huid en/of
een warm gevoel
Ernstige uitslag, jeuk of netelroos (verheven stukjes rode of bleke huid die vaak jeuken)
G
en
ee
sm
id
de
l
Ernstige allergische reacties komen zelden voor. Echter, de bovenstaande symptomen kunnen op een
allergische reactie op LIFMIOR wijzen. U moet dan onmiddellijk medische hulp zoeken.
Ernstige bijwerkingen
Als u iets van het onderstaande opmerkt, kan het zijn dat u of het kind met spoed medische hulp nodig
heeft.
Verschijnselen van
ernstige infectie,
zoals hoge koorts die samen kan gaan met hoesten,
ademnood, rillingen, zwakheid, of een warme, rode, gevoelige, pijnlijke plaats op de huid of
gewrichten.
Verschijnselen van
bloedaandoeningen,
zoals bloeden, blauwe plekken of bleekheid.
Verschijnselen van
zenuwaandoeningen,
zoals verdoofd gevoel of tintelingen, veranderingen
in het gezichtsvermogen, pijn aan de ogen, of beginnende zwakheid in een arm of een been.
Verschijnselen van
hartfalen
of het
verergeren van hartfalen,
zoals moeheid of
kortademigheid bij activiteit, zwelling in de enkels, een vol gevoel in de nek of buik, ademnood
gedurende de nacht of hoesten, blauwige kleur van de nagels of rond de lippen.
Verschijnselen van
kanker:
Kanker kan elk deel van het lichaam aantasten, ook huid en bloed,
en mogelijke verschijnselen zullen afhangen van de vorm en de locatie van de kanker. Deze
verschijnselen kunnen gewichtsverlies, koorts, zwelling (met of zonder pijn), aanhoudende
hoest, aanwezigheid van bulten of vergroeiingen op de huid zijn.
ni
e
tl
an
g
174
er
ge
r
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
daarmee te maken.
eg
is
tre
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
er
d
Verschijnselen van
auto-immuunreacties
(vorming van antilichamen die tegen normaal
weefsel zijn gericht) zoals pijn, jeuk, gevoel van zwakte en abnormale ademhaling, gedachtes,
gevoel of gezichtsvermogen.
Verschijnselen van lupus of lupusachtig syndroom, zoals veranderingen in gewicht,
aanhoudende huiduitslag, koorts, gewrichts- of spierpijn of vermoeidheid.
Verschijnselen van
ontsteking van de bloedvaten
zoals pijn, koorts, roodheid of warmte van
de huid, jeuk.
G
en
ee
sm
id
de
l
Soms
(komen voor bij minder dan 1 op de 100 gebruikers):
Ernstige infecties (ook longontsteking, diepe huidinfecties, gewrichtsinfecties,
bloedvergiftiging en infecties op verschillende plaatsen); verergering van congestief hartfalen;
laag aantal rode bloedcellen, laag aantal witte bloedcellen, laag aantal neutrofielen (een type
witte bloedcellen); laag aantal bloedplaatjes; huidkanker (behalve melanomen); plaatselijke
zwelling van de huid (angio-oedeem); netelroos (rode of bleke hoger gelegen stukjes huid die
vaak jeuken); oogontsteking; psoriasis (nieuw of erger wordend); ontsteking van de bloedvaten
in verschillende organen; verhoogde meetwaarden bij bloedonderzoek van de lever (bij
patiënten die ook een behandeling met methotrexaat krijgen, komen verhoogde meetwaarden bij
bloedonderzoek van de lever vaak voor).
Zelden
(komen voor bij minder dan 1 op de 1000 gebruikers):
Ernstige allergische reacties (ook ernstige plaatselijke zwelling van de huid en piepende en
hijgende ademhaling); lymfomen (een vorm van bloedkanker); leukemie (kanker in het bloed en
beenmerg); melanomen (een vorm van huidkanker); een combinatie van een laag aantal
bloedplaatjes, rode bloedcellen en witte bloedcellen; aandoeningen van het zenuwstelsel (met
ernstige spierzwakte en verschijnselen en symptomen die vergelijkbaar zijn met die van
multipele sclerose of ontsteking van de oogzenuwen of van het ruggenmerg); tuberculose;
nieuw ontstaan van congestief hartfalen, stuipen; lupus of lupusachtig syndroom (symptomen
zijn onder andere aanhoudende uitslag, koorts, gewrichtspijn, en moeheid); huiduitslag die kan
leiden tot ernstige blaasvorming en vervelling van de huid; lichenoïde reacties (jeukende
paarsrode huiduitslag en/of draadvormige grijswitte strepen op slijmvliezen); ontsteking van de
lever veroorzaakt door het afweersysteem van het lichaam zelf (auto-immuunhepatitis; bij
patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de frequentie soms); ontstekingsziekte
die de longen, huid en lymfeklieren kan aantasten (sarcoïdose); ontsteking van of
littekenvorming in de longen (bij patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de
frequentie van ontsteking van of littekenvorming in de longen soms).
ni
e
tl
an
g
Vaak
(komen voor bij minder dan 1 op de 10 gebruikers):
Allergische reacties, koorts, huiduitslag, jeuk, antilichamen die tegen normaal weefsel zijn
gericht (auto-antilichaamvorming).
175
er
ge
r
Zeer vaak
(komen voor bijmeer dan 1 op de 10 gebruikers):
Infecties (ook verkoudheid, sinusitis, bronchitis, infecties van de urinewegen en huidinfecties);
reacties op de plaats van injectie (ook bloeding, blauwe plekken, roodheid, jeuk, pijn en
zwelling); reacties op de plaats van injectie (deze komen niet zo vaak meer voor na de eerste
maand van behandeling). Sommige patiënten kregen een reactie op een injectieplaats die al
eerder was gebruikt.
eg
is
tre
De bekende bijwerkingen van LIFMIOR omvatten de volgende, gegroepeerd naar afnemende
frequentie:
er
d
Dit zijn bijwerkingen die zich soms of zelden voordoen, maar het zijn ernstige condities (waarvan
sommige zelden fataal kunnen zijn). Als deze verschijnselen zich voordoen, waarschuw dan
onmiddellijk uw arts of ga naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
Zeer zelden
(komen voor bij minder dan 1 op de 10.000 gebruikers): falen van het beenmerg
om cruciale bloedcellen te maken.
Niet bekend
(frequentie kan met de beschikbare gegevens niet bepaald worden):
Merkelcelcarcinoom (een vorm van huidkanker); overmatige activatie van witte bloedcellen
geassocieerd met ontsteking (macrofaagactivatiesyndroom); opnieuw optreden van hepatitis B
(een leverinfectie); het erger worden van een aandoening die dermatomyositis wordt genoemd
(spierontsteking en zwakte die samengaat met een huiduitslag).
Het melden van bijwerkingen
5.
Hoe bewaart u dit middel?
G
en
ee
sm
id
de
l
De voorgevulde spuiten in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
Nadat u de spuit uit de koelkast heeft gehaald, moet u
ongeveer 15-30 minuten wachten om de
LIFMIOR-oplossing in de spuit op kamertemperatuur te laten komen.
Niet op enige andere wijze
verwarmen. Daarna wordt onmiddellijk gebruik aangeraden.
LIFMIOR kan buiten de koelkast bewaard worden bij temperaturen tot maximaal 25C gedurende één
periode van maximaal vier weken; daarna dient het niet meer gekoeld te worden. LIFMIOR dient
afgevoerd te worden indien het niet binnen vier weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt.
Het wordt aanbevolen dat u de datum noteert waarop LIFMIOR uit de koelkast gehaald wordt en de
datum waarna LIFMIOR afgevoerd zou moeten worden (niet meer dan vier weken na verwijdering uit
de koelkast).
Inspecteer de oplossing in de spuit. De oplossing moet helder of licht melkachtig, kleurloos tot
lichtgeel of lichtbruin zijn, en kan kleine witte of bijna doorzichtige eiwitdeeltjes bevatten. Zo ziet
LIFMIOR er normaal uit. Gebruik de oplossing niet als deze verkleurd of troebel is, of als er andere
deeltjes aanwezig zijn dan hierboven wordt beschreven. Als u zich zorgen maakt over het uiterlijk van
de oplossing, neemt u dan contact op met uw apotheker voor assistentie.
Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag uw
apotheker wat u met geneesmiddelen moet doen die u niet meer gebruikt. Ze worden dan op een
verantwoorde manier vernietigd en komen niet in het milieu terecht.
176
ni
e
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C).
Niet in de vriezer bewaren.
tl
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die is te vinden op de doos
en het etiket na ‘EXP’. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die maand is de uiterste
houdbaarheidsdatum.
an
g
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
er
ge
r
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V. Door bijwerkingen te melden, kunt u
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
eg
is
tre
De bijwerkingen en hun frequenties die werden gezien bij kinderen en adolescenten zijn vergelijkbaar
met de bijwerkingen die hierboven beschreven staan.
er
d
Extra bijwerkingen die bij kinderen en jongeren tot 18 jaar kunnen voorkomen
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Welke stoffen zitten er in dit middel?
25 mg oplossing voor injectie in voorgevulde spuit
De werkzame stof in dit middel is etanercept. Elke voorgevulde spuit bevat 0,5 ml oplossing met 25
mg etanercept.
50 mg oplossing voor injectie in voorgevulde spuit
De werkzame stof in dit middel is etanercept. Elke voorgevulde spuit bevat 1,0 ml oplossing met 50
mg etanercept.
Hoe ziet LIFMIOR eruit en hoeveel zit er in een verpakking?
Houder van de vergunning voor het in de handel brengen en fabrikant
ee
sm
id
de
l
Houder van de vergunning voor het in de handel
brengen:
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
Fabrikant:
Wyeth Pharmaceuticals
New Lane
Havant
Hampshire PO9 2NG
Verenigd Koninkrijk
Pfizer Manufacturing Belgium NV
Rijksweg 12
2870 Puurs
België
G
en
Neem voor alle informatie met betrekking tot dit geneesmiddel contact op met de lokale
vertegenwoordiger van de houder van de vergunning voor het in de handel brengen:
België/Belgique/Belgien
Luxembourg/Luxemburg
Pfizer S.A. / N.V.
Tél/Tel: +32 (0)2 554 62 11
Česká Republika
Kύπρος
PFIZER EΛΛAΣ A.E. (CYPRUS BRANCH)
T: +357 22 817690
Magyarország
177
ni
e
tl
50 mg oplossing voor injectie in voorgevulde spuit
LIFMIOR 50 mg wordt geleverd als een voorgevulde spuit met een heldere, kleurloze tot lichtgele of
lichtbruine oplossing voor injectie (oplossing voor injectie). Elke verpakking bevat 2, 4 of 12
voorgevulde spuiten en 2, 4 of 12 alcoholdoekjes. Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in
de handel gebracht.
an
g
er
ge
r
25 mg oplossing voor injectie in voorgevulde spuit
LIFMIOR 25 mg wordt geleverd als een voorgevulde spuit met een heldere, kleurloze tot lichtgele of
lichtbruine oplossing voor injectie (oplossing voor injectie). Elke verpakking bevat 4, 8 of 24
voorgevulde spuiten en 4, 8 of 24 alcoholdoekjes. Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in
de handel gebracht.
eg
is
De andere stoffen in dit middel zijn sucrose, natriumchloride, L-argininehydrochloride, monobasisch
dihydraatnatriumfosfaat en dibasisch dihydraatnatriumfosfaat, en water voor injecties.
tre
er
d
Pfizer PFE, spol. s r.o.
Tel: +420-283-004-111
Danmark
Pfizer ApS
Tlf: +45 44 201 100
Deutschland
Pfizer Pharma GmbH
Tel: +49 (0)30 550055-51000
България
Пфайзер Люксембург САРЛ,
Кло½ България
Teл: +359 2 970 4333
Eesti
Pfizer Luxembourg SARL Eesti filiaal
Tel: +372 666 7500
Ελλάδα
PFIZER EΛΛAΣ A.E.
Τηλ.: +30 210 67 85 800
España
Pfizer, S.L.
Télf: +34 91 490 99 00
France
Pfizer
Tél +33 (0)1 58 07 34 40
Hrvatska
Pfizer Croatia d.o.o.
Tel: +385 1 3908 777
Pfizer Kft.
Tel: +36 1 488 3700
Malta
Vivian Corporation Ltd.
Tel: +35621 344610
Nederland
Pfizer bv
Tel: +31 (0)10 406 43 01
Norge
Pfizer Norge AS
Tlf: +47 67 52 61 00
Österreich
Pfizer Corporation Austria Ges.m.b.H.
Tel: +43 (0)1 521 15-0
Polska
Pfizer Polska Sp. z o.o.
Tel.: +48 22 335 61 00
ni
e
ee
sm
id
de
l
Ireland
Pfizer Healthcare Ireland
Tel: +1800 633 363 (toll free)
Tel: +44 (0)1304 616161
Ísland
Icepharma hf.
Tel: +354 540 8000
G
en
Italia
Pfizer S.r.l.
Tel: +39 06 33 18 21
Latvija
Pfizer Luxembourg SARL filiāle Latvijā
Tel. +371 67035775
Lietuva
tl
an
g
Portugal
Pfizer Biofarmacêutica, Sociedade Unipessoal Lda
Tel: (+351) 21 423 55 00
România
Pfizer Romania S.R.L
Tel: +40 (0) 21 207 28 00
Slovenija
Pfizer Luxembourg SARL, Pfizer, podružnica
za svetovanje s področja farmacevtske
dejavnosti, Ljubljana
Tel: +386 (0)1 52 11 400
Slovenská Republika
Pfizer Luxembourg SARL, organizačná zložka
Tel: +421 2 3355 5500
Suomi/Finland
Pfizer Oy
Puh/Tel: +358 (0)9 430 040
Sverige
Pfizer Innovations AB
Tel: +46 (0)8 550 520 00
United Kingdom
Pfizer Limited
Tel: +44 (0)1304 616161
178
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Pfizer Luxembourg SARL filialas Lietuvoje
Tel. +3705 2514000
Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau: http://www.ema.europa.eu.
7.
Instructies voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie
Deze rubriek is verdeeld in de volgende subrubrieken:
Inleiding
Stap 1: Voorbereiding voor een injectie
Stap 2: Een injectieplaats kiezen
Stap 3: Het injecteren van de LIFMIOR-oplossing
Stap 4: Afvalverwerkingsinstructies van de benodigdheden
Inleiding
De LIFMIOR-oplossing mag niet voor gebruik met een ander geneesmiddel worden gemengd.
Stap 1: Voorbereiding voor een injectie
1. Gebruik een schoon, goed verlicht, vlak werkoppervlak.
G
en
ee
sm
id
de
l
2. Haal de LIFMIOR-doos met de voorgevulde spuiten uit de koelkast en zet deze op het vlakke
werkoppervlak. Trek de papieren bescherming van de bovenkant en van de zijkanten van het
plastic bakje; begin hiervoor bij één van de bovenste hoeken. Haal er één voorgevulde spuit en één
alcoholdoekje uit en plaats deze op het werkoppervlak. De voorgevulde spuit met LIFMIOR niet
schudden. Vouw de papieren bescherming terug over het plastic bakje en zet de doos met
overgebleven voorgevulde spuiten terug in de koelkast. Zie rubriek 5 voor instructies voor het
bewaren van LIFMIOR. Als u vragen heeft over het bewaren, neem dan contact op met uw arts,
verpleegkundige of apotheker voor verdere instructies.
3.
De LIFMIOR-oplossing in de spuit heeft 15 tot 30 minuten nodig om op kamertemperatuur
te komen.
De naaldbescherming
NIET
verwijderen bij het op kamertemperatuur laten komen. Het
wachten totdat de oplossing op kamertemperatuur is kan de injectie comfortabeler voor u maken.
Verwarm LIFMIOR niet op enige andere wijze (verwarm het bijvoorbeeld niet in een magnetron
of in heet water).
4. Leg de overige benodigdheden die u nodig heeft voor uw injectie klaar. Dit zijn onder andere het
alcoholdoekje uit de LIFMIOR-verpakking en een wattenbolletje of een gaasje.
5. Was uw handen met zeep en warm water.
6. Inspecteer de oplossing in de spuit. De oplossing moet helder of licht melkachtig, kleurloos tot
lichtgeel of lichtbruin zijn, en kan kleine witte of bijna doorzichtige eiwitdeeltjes bevatten. Zo ziet
LIFMIOR er normaal uit. Gebruik de oplossing niet als deze verkleurd of troebel is, of als er
179
ni
e
tl
an
g
In de onderstaande instructies wordt uitgelegd hoe LIFMIOR voor injectie moet worden klaargemaakt
en hoe LIFMIOR moet worden geïnjecteerd. U wordt vriendelijk verzocht de instructies zorgvuldig
door te lezen en ze stap voor stap te volgen. Uw arts of de assistent(e) zullen de technieken van
zelfinjectie of het geven van een injectie aan een kind met u doornemen. Begin pas met het toedienen
van een injectie als u er zeker van bent dat u weet hoe de injectie-oplossing moet worden
klaargemaakt en hoe u de injectie moet toedienen.
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
andere deeltjes aanwezig zijn dan hierboven wordt beschreven. Als u zich zorgen maakt over het
uiterlijk van de oplossing, neemt u dan contact op met uw apotheker voor assistentie.
Stap 2: Een injectieplaats kiezen
1.
De drie aanbevolen injectieplaatsen voor LIFMIOR bij gebruik van een voorgevulde spuit zijn: (1)
aan de voorzijde van het midden van de dijen; (2) de buik, uitgezonderd het gebied binnen 5
centimeter rond de navel; en (3) de achterzijde van de bovenarmen (zie afbeelding 1). Als u uzelf
injecteert, moet u dit niet in de achterzijde van uw bovenarmen doen.
Afbeelding 1
1. Veeg in een ronddraaiende beweging de injectieplaats waar LIFMIOR wordt geïnjecteerd met het
alcoholdoekje schoon. Raak dit gebied
NIET
meer aan voor het geven van de injectie.
ee
sm
id
de
l
2. Pak de voorgevulde spuit van het vlakke werkoppervlak. Verwijder het naalddopje door het stevig,
in het verlengde van de spuit af te trekken (zie afbeelding 2).
Pas op dat de dop niet verbogen of
verdraaid wordt tijdens het verwijderen om beschadiging aan de naald te voorkomen.
Als u het naalddopje eraf haalt, kan er een vloeistofdruppeltje aan het einde van de naald zitten;
dit is normaal. Raak de naald niet aan en houd de naald niet tegen enig oppervlak aan. Raak de
zuiger niet aan en stoot er niet tegen. Dit kan ervoor zorgen dat de vloeistof eruit lekt.
Afbeelding 2
G
en
ni
e
Stap 3: Het injecteren van de LIFMIOR-oplossing
tl
2. Gebruik voor elke nieuwe injectie een andere plaats. Iedere nieuwe injectie dient op een afstand
van ten minste 3 cm van een vorige injectieplaats te worden gegeven. Niet injecteren in gebieden
waar de huid teer, rood of hard is of waar deze blauwe plekken vertoont. Vermijd gebieden met
littekens of striae. (Het kan helpen om telkens de plaats van de vorige injecties te noteren.)
3. Als u of het kind psoriasis heeft, moet u proberen niet direct te injecteren in een verheven,
verdikte, rode, of schilferige huid (‘psoriatische huidlaesies’).
an
g
180
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
3. Als het schoongemaakte gebied van de huid is opgedroogd, knijp de huid dan met één hand samen
en houd de huid stevig vast. Houd de spuit met de andere hand als een potlood vast.
4. Duw de naald met een snelle, korte beweging in een hoek tussen 45º en 90º door de huid (zie
afbeelding 3). Met wat ervaring vindt u de hoek die voor u of het kind het meest comfortabel is.
Wees voorzichtig: duw de naald niet te langzaam of met te veel kracht in de huid.
afbeelding 3
5. Als de naald volledig in de huid is gebracht, laat dan de huid los die u vasthoudt. Houd met uw
vrije hand de basis van de spuit vast ter ondersteuning. Duw vervolgens op de zuiger om alle
oplossing
langzaam
en met stabiele snelheid te injecteren (zie afbeelding 4).
G
en
ee
sm
id
de
l
6. Als de spuit leeg is, kan de naald uit de huid worden teruggetrokken. Doe dit voorzichtig onder
dezelfde hoek als bij het aanprikken van de huid. Er kan zich wat bloed vormen. Druk gedurende
10 seconden een wattenbolletje op de injectieplaats. Wrijf niet op de plaats van de injectie. Indien
nodig kunt u de injectieplaats met een pleister bedekken.
Stap 4: Afvalverwerkingsinstructies van de benodigdheden
De voorgevulde spuit is alleen voor éénmalig gebruik. De spuit en naald mogen
NOOIT
opnieuw
worden gebruikt. Doe
NOOIT
de dop weer op de naald. Voer de naalden en de spuit af volgens
instructies van de arts, verpleegkundige of apotheker.
Als u nog vragen heeft raadpleeg dan uw arts, verpleegkundige of apotheker die met LIFMIOR
bekend is.
ni
e
tl
an
g
Afbeelding 4
181
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker
LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde pen
etanercept
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. U kunt hieraan bijdragen door melding te maken van alle
bijwerkingen die u eventueel zou ervaren. Aan het einde van rubriek 4 leest u hoe u dat kunt doen.
Inhoud van deze bijsluiter
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1.
G
en
ee
sm
id
de
l
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
LIFMIOR is een geneesmiddel dat wordt gemaakt van twee menselijke eiwitten. Het blokkeert de
activiteit van een ander eiwit in het lichaam dat ontsteking veroorzaakt. LIFMIOR werkt door de
ontsteking die door bepaalde ziekten veroorzaakt wordt, te verminderen.
Bij volwassenen (leeftijd vanaf 18 jaar), kan LIFMIOR gebruikt worden voor matige of ernstige
reumatoïde artritis, arthritis psoriatica,
ernstige
axiale spondyloartritis
waaronder
spondylitis
ankylopoetica
en matige tot ernstige
psoriasis
– in elk van de gevallen gewoonlijk wanneer andere,
veel gebruikte behandelingen niet goed genoeg gewerkt hebben of niet geschikt voor u zijn.
Voor reumatoïde artritis wordt LIFMIOR gewoonlijk in combinatie met methotrexaat gebruikt,
hoewel het ook alleen gebruikt kan worden wanneer behandeling met methotrexaat ongeschikt voor u
is. Alleen of in combinatie met methotrexaat kan LIFMIOR de schade aan uw gewrichten die
veroorzaakt wordt door reumatoïde artritis vertragen en het vermogen om dagelijkse activiteiten te
volbrengen verbeteren.
Bij patiënten met arthritis psoriatica met aandoeningen aan meerdere gewrichten kan LIFMIOR uw
vermogen om de activiteiten van het dagelijks leven uit te voeren verbeteren. Bij patiënten met
meerdere symmetrische pijnlijke of gezwollen gewrichten (bijv. handen, polsen en voeten) kan
LIFMIOR de structurele schade aan deze gewrichten, die door de aandoening wordt veroorzaakt,
vertragen.
182
ni
e
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
Hoe gebruikt u dit middel?
Mogelijke bijwerkingen
Hoe bewaart u dit middel?
Inhoud van de verpakking en overige informatie
De MYCLIC voorgevulde pen gebruiken om LIFMIOR te injecteren (zie achterkant)
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
tre
Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
Uw arts zal u ook een ‘Patiëntenwaarschuwingskaart’ geven, die belangrijke veiligheidsinformatie
bevat die u moet kennen voor en tijdens behandeling met LIFMIOR.
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts, apotheker of verpleegkundige.
Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan u, of aan een kind dat u
verzorgt, voorgeschreven. Het kan schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde
klachten als u of het kind dat u verzorgt.
Krijgt u last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt u een bijwerking die niet
in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
er
d
Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
informatie in voor u.
LIFMIOR wordt ook voorgeschreven voor de behandeling van de volgende aandoeningen bij kinderen
en adolescenten
Voor de volgende vormen van juveniele idiopathische artritis indien behandeling met
methotrexaat niet voldoende werkte of niet geschikt is:
Polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij patiënten
vanaf 2 jaar
Arthritis psoriatica bij patiënten vanaf 12 jaar
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?
Neem contact op met uw arts voordat u dit middel gebruikt.
G
en
ee
sm
id
de
l
Allergische reacties:
Als u of het kind allergische reacties ervaart zoals een beklemmend
gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag u LIFMIOR
niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.
Infecties/operatie:
Als zich bij u of het kind een nieuwe infectie ontwikkelt of als u of het kind
op het punt staat een grote operatie te ondergaan, wil uw arts de behandeling met LIFMIOR
misschien controleren.
Infecties/diabetes:
Vertel het uw arts als u of het kind een voorgeschiedenis heeft van
terugkerende infecties of lijdt aan diabetes of andere ziektes die het risico op infectie verhogen.
Infecties/controle:
Vertel het uw arts als u recent buiten de Europese regio heeft gereisd. Als u
of een kind dat u verzorgt symptomen ontwikkelt van een infectie, zoals koorts, rillingen of
hoest, informeer dan onmiddellijk uw arts. Uw arts kan besluiten om de controle op
aanwezigheid van infecties bij u of het kind voort te zetten nadat u of het kind dat u verzorgt
bent/is gestopt met het gebruik van LIFMIOR.
Tuberculose:
Aangezien gevallen van tuberculose zijn gemeld bij patiënten die met LIFMIOR
werden behandeld, zal uw arts willen onderzoeken of verschijnselen en symptomen van
tuberculose aanwezig zijn vóór het starten met LIFMIOR. Dit kan inhouden een grondig
onderzoek naar de medische voorgeschiedenis, een röntgenfoto van de borst en een
tuberculinetest. De uitkomst van deze onderzoeken moet op de ‘Patiëntenwaarschuwingskaart’
worden genoteerd. Als u of het kind ooit tuberculose heeft gehad, of in contact bent geweest
met iemand die tuberculose heeft gehad, is het erg belangrijk dat u dat uw arts vertelt. Als
verschijnselen van tuberculose (zoals aanhoudende hoest, gewichtsverlies, lusteloosheid, lichte
183
ni
e
tl
U of het kind dat u verzorgt is allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze
stoffen kunt u vinden in rubriek 6. Als u of het kind allergische reacties ervaart zoals een
beklemmend gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag
u LIFMIOR niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.
U of het kind heeft een ernstige bloedvergiftiging, sepsis genaamd, of loopt risico op een
ernstige bloedvergiftiging. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
U of het kind heeft enige vorm van infectie. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
an
g
er
ge
r
2.
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
eg
is
Ernstige psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar die onvoldoende respons hadden op fototherapieën
en andere systemische therapieën (of deze niet kunnen gebruiken).
tre
Voor enthesitis-gerelateerde artritis bij patiënten vanaf 12 jaar indien andere veel gebruikte
behandelingen niet voldoende werkten of niet geschikt zijn.
er
d
G
en
ee
sm
id
de
l
Kinderen en jongeren tot 18 jaar
Vaccinaties:
Indien mogelijk moeten kinderen alle vaccinaties hebben gekregen voordat ze
LIFMIOR gebruiken. Sommige vaccins, zoals poliovaccin dat via de mond wordt ingenomen,
mogen niet gegeven worden als LIFMIOR wordt gebruikt. Overlegt u alstublieft met uw arts
voordat u of het kind vaccins ontvangt.
Inflammatoire darmziekten (IBD):
Er zijn meldingen geweest van IBD bij patiënten met
juveniele idiopathische artritis (JIA) tijdens de behandeling met LIFMIOR. Vertel het uw arts
ni
e
koorts) of van enig andere infectie optreden tijdens of na de therapie, informeer dan
onmiddellijk uw arts.
Hepatitis B:
Vertel het uw arts als u of het kind hepatitis B heeft of ooit heeft gehad. Uw arts
moet de aanwezigheid van hepatitis B-infectie onderzoeken voordat u of het kind met de
behandeling met LIFMIOR begint. Behandeling met LIFMIOR kan leiden tot reactivering van
hepatitis B bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met het hepatitis B-virus. Als dit gebeurt,
moet u stoppen met het gebruik van LIFMIOR.
Hepatitis C:
Informeer uw arts als u of het kind hepatitis C heeft. Uw arts wil misschien de
behandeling met LIFMIOR controleren als de infectie verergert.
Bloedaandoeningen:
Zoek onmiddellijk medisch advies als u of het kind verschijnselen of
symptomen heeft zoals aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe plekken, bloedingen of bleekheid.
Zulke symptomen kunnen wijzen op de aanwezigheid van mogelijk levensbedreigende
bloedaandoeningen die vereisen dat u stopt met het gebruik van LIFMIOR.
Zenuwstelsel- en oogaandoeningen:
Vertel het uw arts als u of het kind multipele sclerose of
neuritis optica (ontsteking van de zenuwen van de ogen) of myelitis transversa (ontsteking van
het ruggenmerg) heeft. Uw arts zal bepalen of LIFMIOR een geschikte behandeling is.
Congestief hartfalen:
Vertel het uw arts als u of het kind een verleden van congestief hartfalen
heeft, omdat LIFMIOR voorzichtig moet worden toegepast onder deze omstandigheden.
Kanker:
Vertel het uw arts als u een lymfoom (een vorm van bloedkanker) of een andere vorm
van kanker heeft of ooit heeft gehad, voordat LIFMIOR aan u wordt gegeven.
Patiënten met ernstige reumatoïde artritis, die de ziekte al lange tijd hebben, kunnen een hoger
dan gemiddeld risico hebben op het ontwikkelen van lymfomen.
Kinderen en volwassenen die LIFMIOR gebruiken kunnen een verhoogd risico hebben op het
ontwikkelen van lymfomen of een andere vorm van kanker.
Bij enkele kinderen en tieners die LIFMIOR of andere geneesmiddelen met dezelfde werking
hebben gekregen, hebben zich vormen van kanker ontwikkeld, waaronder zeldzame vormen, die
enkele malen tot de dood hebben geleid.
Sommige patiënten die LIFMIOR kregen ontwikkelden vormen van huidkanker. Vertel het uw
arts als bij u of bij het kind dat u verzorgt uiterlijke verandering van de huid of gezwellen op de
huid ontstaan.
Waterpokken:
Vertel het uw arts als u bent, of het kind is, blootgesteld aan waterpokken
tijdens gebruik van LIFMIOR. Uw arts zal bepalen of preventieve behandeling tegen
waterpokken nodig is.
Latex:
Het naalddopje in de LIFMIOR-verpakking is van latex gemaakt. Neem voordat u
LIFMIOR gebruikt contact op met uw arts als het naalddopje wordt gehanteerd door of het
middel wordt toegediend aan iemand met een latexallergie.
Alcoholmisbruik:
LIFMIOR mag niet gebruikt worden voor de behandeling van hepatitis
gerelateerd aan alcoholmisbruik. Vertel het uw arts als u, of het kind dat u verzorgt, een
voorgeschiedenis van alcoholmisbruik heeft.
Wegener-granulomatose:
LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van
Wegener-granulomatose, een zeldzame ontstekingsziekte. Neem contact op met uw arts als u, of
het kind dat u verzorgt, Wegener-granulomatose heeft.
Anti-diabetische geneesmiddelen:
Vertel het uw arts als u of het kind diabetes heeft of
geneesmiddelen gebruikt om diabetes te behandelen. Uw arts kan bepalen of u of het kind
minder anti-diabetische geneesmiddelen moet nemen tijdens het gebruik van LIFMIOR.
tl
an
g
184
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
als het kind last heeft van buikkrampen, buikpijn, diarree, gewichtsverlies of bloed in de
ontlasting.
LIFMIOR zou normaal gesproken niet gebruikt moeten worden bij kinderen jonger dan 2 jaar met
polyartritis of uitgebreide oligoartritis, of bij kinderen jonger dan 12 jaar met enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica, of bij kinderen jonger dan 6 jaar met psoriasis.
Gebruikt u of het kind dat u verzorgt nog andere geneesmiddelen?
Gebruikt u of het kind dat u verzorgt naast LIFMIOR nog andere geneesmiddelen, heeft u of het kind
dat u verzorgt dat kort geleden gedaan of bestaat de mogelijkheid dat u in de nabije toekomst andere
geneesmiddelen (waaronder anakinra, abatacept, of sulfasalazine) gaat gebruiken? Vertel dat dan uw
arts of apotheker. U of het kind mag LIFMIOR niet gebruiken met geneesmiddelen die de werkzame
stoffen anakinra of abatacept bevatten.
Bent u zwanger, denkt u zwanger te zijn, wilt u zwanger worden of geeft u borstvoeding? Neem dan
contact op met uw arts of apotheker voordat u dit geneesmiddel gebruikt.
LIFMIOR mag tijdens de zwangerschap alleen worden gebruikt als dit echt noodzakelijk is.
Raadpleeg uw arts als u zwanger raakt, denkt zwanger te zijn of zwanger wilt worden.
Als u tijdens de zwangerschap LIFMIOR heeft gebruikt, kan bij uw baby het risico op een infectie
verhoogd zijn. Daarnaast wees één onderzoek erop dat er meer geboorteafwijkingen waren wanneer
de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR had gekregen, vergeleken met moeders die geen
LIFMIOR of vergelijkbare geneesmiddelen (zogeheten TNF-antagonisten) hadden gekregen. Er
werden geen specifieke typen geboorteafwijkingen gemeld. Uit een ander onderzoek bleek dat er geen
verhoogd risico op geboorteafwijkingen was wanneer de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR
had gekregen. Uw arts zal u helpen beslissen of de voordelen van de behandeling opwegen tegen het
mogelijke risico voor uw baby. Het is belangrijk dat u de artsen van de baby en andere
beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg vertelt over het gebruik van LIFMIOR tijdens de
zwangerschap voordat de baby een vaccin toegediend krijgt (zie voor meer informatie rubriek 2,
“Vaccinaties”).
G
en
ee
sm
id
de
l
Vrouwen die LIFMIOR gebruiken mogen geen borstvoeding geven omdat LIFMIOR overgaat in de
moedermelk.
Rijvaardigheid en het gebruik van machines
Het is niet te verwachten dat het gebruik van LIFMIOR de rijvaardigheid of het gebruik van machines
beïnvloedt.
3.
Hoe gebruikt u dit middel?
Gebruik dit geneesmiddel altijd precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
Als u denkt dat het effect van LIFMIOR te sterk of te zwak is, bespreek dit dan met uw arts of
apotheker.
Er is LIFMIOR met een sterkte van 50 mg aan u voorgeschreven. LIFMIOR in een sterkte van 25 mg
is beschikbaar voor doses van 25 mg.
ni
e
tl
an
g
185
er
ge
r
eg
is
Zwangerschap en borstvoeding
tre
er
d
Dosering voor volwassen patiënten (18 jaar en ouder)
Reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en axiale spondyloartritis waaronder spondylitis ankylopoetica
De aanbevolen dosering is 25 mg, tweemaal per week gegeven of 50 mg eenmaal per week als
onderhuidse injectie. Uw arts kan echter besluiten een andere frequentie voor het injecteren van
LIFMIOR in te stellen.
Plaque psoriasis
De aanbevolen dosering is 25 mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per week.
De geschikte dosis en frequentie van de dosering voor het kind of de adolescent zal variëren
afhankelijk van het lichaamsgewicht en de aandoening. Uw arts zal de juiste dosis voor het kind
bepalen en zal een geschikte sterkte van LIFMIOR (10 mg, 25 mg of 50 mg) voorschrijven.
Voor polyartritis of uitgebreide oligoartritis bij patiënten vanaf 2 jaar, of enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica bij kinderen vanaf 12 jaar is de gebruikelijke dosis 0,4 mg LIFMIOR per
kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 25 mg) tweemaal per week gegeven, of 0,8 mg LIFMIOR
per kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) eenmaal per week gegeven.
Voor psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar is de gebruikelijke dosis 0,8 mg LIFMIOR per kg
lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) en moet eenmaal per week toegediend worden.
Wanneer LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op de toestand van het kind kan uw arts u vertellen
dat u moet stoppen met het gebruik van dit geneesmiddel.
G
en
ee
sm
id
de
l
De arts zal u gedetailleerde aanwijzingen geven voor het klaarmaken en afmeten van de juiste dosis.
Toedieningsweg en manier van toedienen
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een onderhuidse injectie (subcutane injectie).
LIFMIOR kan met of zonder voedsel of drank gebruikt worden.
Gedetailleerde instructies over hoe LIFMIOR geïnjecteerd moet worden zijn te vinden in
rubriek 7 ‘De MYCLIC voorgevulde pen gebruiken om LIFMIOR te injecteren’.
Meng de
LIFMIOR-oplossing niet met andere geneesmiddelen.
Om u eraan te helpen herinneren kan het handig zijn om in uw agenda te noteren op welke dagen van
de week LIFMIOR gebruikt moet worden.
Heeft u of het kind dat u verzorgt te veel van dit middel gebruikt?
Als u meer LIFMIOR heeft gebruikt dan u zou mogen (door te veel in één keer te injecteren of door
het te vaak te gebruiken), moet u onmiddellijk een arts of apotheker raadplegen. Neem altijd de doos
van het geneesmiddel mee, zelfs als deze leeg is.
186
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
Gebruik bij kinderen en jongeren tot 18 jaar
eg
is
Uw arts zal beslissen hoe lang u LIFMIOR moet gebruiken en of herhalingsbehandeling noodzakelijk
is op basis van uw respons. Als LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op uw conditie kan uw arts u
adviseren te stoppen met het nemen van dit geneesmiddel.
tre
Ook mag gedurende maximaal 12 weken 50 mg tweemaal per week gegeven worden, gevolgd door 25
mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per week.
er
d
Bent u vergeten dit middel te gebruiken?
Als u een dosis vergeten bent, moet u deze injecteren zodra u daaraan denkt, tenzij de volgende dosis
de volgende dag gegeven moet worden. In dit geval moet u de vergeten dosis overslaan. Daarna moet
u doorgaan met het geneesmiddel te injecteren op de gebruikelijke dag(en). Als u er niet aan denkt tot
de dag dat de volgende injectie toegediend moet worden, neem dan geen dubbele dosis (twee doses op
dezelfde dag) om zo een vergeten dosis in te halen.
Als u stopt met het gebruik van dit middel
Uw symptomen kunnen terugkeren na stopzetting.
4.
Mogelijke bijwerkingen
Allergische reacties
Als iets van het onderstaande zich voordoet, injecteer dan geen LIFMIOR meer. Waarschuw
onmiddellijk de arts of ga naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
Moeilijkheden met slikken of ademhalen
Zwelling in het gezicht, de keel, de handen of de voeten
Nerveus of angstig voelen, een kloppend gevoel of plotseling rood worden van de huid en/of
een warm gevoel
Ernstige uitslag, jeuk of netelroos (verheven stukjes rode of bleke huid die vaak jeuken)
G
en
ee
sm
id
de
l
Ernstige allergische reacties komen zelden voor. Echter, de bovenstaande symptomen kunnen op een
allergische reactie op LIFMIOR wijzen. U moet dan onmiddellijk medische hulp zoeken.
Ernstige bijwerkingen
Als u iets van het onderstaande opmerkt, kan het zijn dat u of het kind met spoed medische hulp nodig
heeft.
Verschijnselen van
ernstige infectie,
zoals hoge koorts die samen kan gaan met hoesten,
ademnood, rillingen, zwakheid, of een warme, rode, gevoelige, pijnlijke plaats op de huid of
gewrichten.
Verschijnselen van
bloedaandoeningen,
zoals bloeden, blauwe plekken of bleekheid.
Verschijnselen van
zenuwaandoeningen,
zoals verdoofd gevoel of tintelingen, veranderingen
in het gezichtsvermogen, pijn aan de ogen, of beginnende zwakheid in een arm of een been.
Verschijnselen van
hartfalen
of het
verergeren van hartfalen,
zoals moeheid of
kortademigheid bij activiteit, zwelling in de enkels, een vol gevoel in de nek of buik, ademnood
gedurende de nacht of hoesten, blauwige kleur van de nagels of rond de lippen.
Verschijnselen van
kanker:
Kanker kan elk deel van het lichaam aantasten, ook huid en bloed,
en mogelijke verschijnselen zullen afhangen van de vorm en de locatie van de kanker. Deze
verschijnselen kunnen gewichtsverlies, koorts, zwelling (met of zonder pijn), aanhoudende
hoest, aanwezigheid van bulten of vergroeiingen op de huid zijn.
ni
e
tl
an
g
187
er
ge
r
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
daarmee te maken.
eg
is
tre
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
er
d
Verschijnselen van
auto-immuunreacties
(vorming van antilichamen die tegen normaal
weefsel zijn gericht) zoals pijn, jeuk, gevoel van zwakte en abnormale ademhaling, gedachtes,
gevoel of gezichtsvermogen.
Verschijnselen van lupus of lupusachtig syndroom, zoals veranderingen in gewicht,
aanhoudende huiduitslag, koorts, gewrichts- of spierpijn of vermoeidheid.
Verschijnselen van
ontsteking van de bloedvaten
zoals pijn, koorts, roodheid of warmte van
de huid, jeuk.
G
en
ee
sm
id
de
l
Soms
(komen voor bij minder dan 1 op de 100 gebruikers):
Ernstige infecties (ook longontsteking, diepe huidinfecties, gewrichtsinfecties,
bloedvergiftiging en infecties op verschillende plaatsen); verergering van congestief hartfalen;
laag aantal rode bloedcellen, laag aantal witte bloedcellen, laag aantal neutrofielen (een type
witte bloedcellen); laag aantal bloedplaatjes; huidkanker (behalve melanomen); plaatselijke
zwelling van de huid (angio-oedeem); netelroos (rode of bleke hoger gelegen stukjes huid die
vaak jeuken); oogontsteking; psoriasis (nieuw of erger wordend); ontsteking van de bloedvaten
in verschillende organen; verhoogde meetwaarden bij bloedonderzoek van de lever (bij
patiënten die ook een behandeling met methotrexaat krijgen, komen verhoogde meetwaarden bij
bloedonderzoek van de lever vaak voor).
Zelden
(komen voor bij minder dan 1 op de 1000 gebruikers):
Ernstige allergische reacties (ook ernstige plaatselijke zwelling van de huid en piepende en
hijgende ademhaling); lymfomen (een vorm van bloedkanker); leukemie (kanker in het bloed en
beenmerg); melanomen (een vorm van huidkanker); een combinatie van een laag aantal
bloedplaatjes, rode bloedcellen en witte bloedcellen; aandoeningen van het zenuwstelsel (met
ernstige spierzwakte en verschijnselen en symptomen die vergelijkbaar zijn met die van
multipele sclerose of ontsteking van de oogzenuwen of van het ruggenmerg); tuberculose;
nieuw ontstaan van congestief hartfalen, stuipen; lupus of lupusachtig syndroom (symptomen
zijn onder andere aanhoudende uitslag, koorts, gewrichtspijn, en moeheid); huiduitslag die kan
leiden tot ernstige blaasvorming en vervelling van de huid; lichenoïde reacties (jeukende
paarsrode huiduitslag en/of draadvormige grijswitte strepen op slijmvliezen); ontsteking van de
lever veroorzaakt door het afweersysteem van het lichaam zelf (auto-immuunhepatitis; bij
patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de frequentie soms); ontstekingsziekte
die de longen, huid en lymfeklieren kan aantasten (sarcoïdose); ontsteking van of
littekenvorming in de longen (bij patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de
frequentie van ontsteking van of littekenvorming in de longen soms).
ni
e
tl
an
g
Vaak
(komen voor bij minder dan 1 op de 10 gebruikers):
Allergische reacties, koorts, huiduitslag, jeuk, antilichamen die tegen normaal weefsel zijn
gericht (auto-antilichaamvorming).
188
er
ge
r
Zeer vaak
(komen voor bijmeer dan 1 op de 10 gebruikers):
Infecties (ook verkoudheid, sinusitis, bronchitis, infecties van de urinewegen en huidinfecties);
reacties op de plaats van injectie (ook bloeding, blauwe plekken, roodheid, jeuk, pijn en
zwelling); reacties op de plaats van injectie (deze komen niet zo vaak meer voor na de eerste
maand van behandeling). Sommige patiënten kregen een reactie op een injectieplaats die al
eerder was gebruikt.
eg
is
tre
De bekende bijwerkingen van LIFMIOR omvatten de volgende, gegroepeerd naar afnemende
frequentie:
er
d
Dit zijn bijwerkingen die zich soms of zelden voordoen, maar het zijn ernstige condities (waarvan
sommige zelden fataal kunnen zijn). Als deze verschijnselen zich voordoen, waarschuw dan
onmiddellijk uw arts of ga naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
Zeer zelden
(komen voor bij minder dan 1 op de 10.000 gebruikers): falen van het beenmerg
om cruciale bloedcellen te maken.
Niet bekend
(frequentie kan met de beschikbare gegevens niet bepaald worden):
Merkelcelcarcinoom (een vorm van huidkanker); overmatige activatie van witte bloedcellen
geassocieerd met ontsteking (macrofaagactivatiesyndroom); opnieuw optreden van hepatitis B
(een leverinfectie); het erger worden van een aandoening die dermatomyositis wordt genoemd
(spierontsteking en zwakte die samengaat met een huiduitslag).
Het melden van bijwerkingen
5.
Hoe bewaart u dit middel?
G
en
ee
sm
id
de
l
De voorgevulde pennen in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
Nadat u een voorgevulde pen uit de koelkast heeft gehaald,
moet u ongeveer 15-30 minuten
wachten om de LIFMIOR-oplossing in de pen op kamertemperatuur te laten komen.
Niet op
enige andere wijze verwarmen. Daarna wordt onmiddellijk gebruik aangeraden.
LIFMIOR kan buiten de koelkast bewaard worden bij temperaturen tot maximaal 25C gedurende één
periode van maximaal vier weken; daarna dient het niet meer gekoeld te worden. LIFMIOR dient
afgevoerd te worden indien het niet binnen vier weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt.
Het wordt aanbevolen dat u de datum noteert waarop LIFMIOR uit de koelkast gehaald wordt en de
datum waarna LIFMIOR afgevoerd zou moeten worden (niet meer dan vier weken na verwijdering uit
de koelkast).
Inspecteer de oplossing in de pen door door het heldere controlevenster te kijken. De oplossing moet
helder of licht melkachtig, kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin zijn, en kan kleine witte of bijna
doorzichtige eiwitdeeltjes bevatten. Zo ziet LIFMIOR er normaal uit. Gebruik de oplossing niet als
deze verkleurd of troebel is, of als er andere deeltjes aanwezig zijn dan hierboven wordt beschreven.
Als u zich zorgen maakt over het uiterlijk van de oplossing, neemt u dan contact op met uw apotheker
voor assistentie.
ni
e
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C).
Niet in de vriezer bewaren.
tl
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die is te vinden op de doos
en op de MYCLIC voorgevulde pen na ‘EXP’. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van
die maand is de uiterste houdbaarheidsdatum.
an
g
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
189
er
ge
r
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V. Door bijwerkingen te melden, kunt u
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
eg
is
tre
De bijwerkingen en hun frequenties die werden gezien bij kinderen en adolescenten zijn vergelijkbaar
met de bijwerkingen die hierboven beschreven staan.
er
d
Extra bijwerkingen die bij kinderen en jongeren tot 18 jaar kunnen voorkomen
Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag uw
apotheker wat u met geneesmiddelen moet doen die u niet meer gebruikt. Ze worden dan op een
verantwoorde manier vernietigd en komen niet in het milieu terecht.
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Welke stoffen zitten er in dit middel?
Hoe ziet LIFMIOR eruit en hoeveel zit er in een verpakking?
LIFMIOR 50 mg wordt geleverd als een oplossing voor injectie in een voorgevulde pen (MYCLIC)
(oplossing voor injectie). De MYCLIC-pen bevat een heldere, kleurloze tot lichtgele of lichtbruine
oplossing voor injectie. Elke verpakking bevat 2, 4 of 12 pennen en 2, 4 of 12 alcoholdoekjes.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
Houder van de vergunning voor het in de handel brengen en fabrikant
Houder van de vergunning voor het in de handel
brengen:
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
Fabrikant:
Wyeth Pharmaceuticals
New Lane
Havant
Hampshire PO9 2NG
Verenigd Koninkrijk
ni
e
ee
sm
id
de
l
Neem voor alle informatie met betrekking tot dit geneesmiddel contact op met de lokale
vertegenwoordiger van de houder van de vergunning voor het in de handel brengen:
België/Belgique/Belgien
Luxembourg/Luxemburg
Pfizer S.A. / N.V.
Tél/Tel: +32 (0)2 554 62 11
Česká Republika
Pfizer PFE, spol. s r.o.
Tel: +420-283-004-111
Danmark
Pfizer ApS
Tlf: +45 44 201 100
Deutschland
Pfizer Pharma GmbH
Kύπρος
PFIZER EΛΛAΣ A.E. (CYPRUS BRANCH)
T: +357 22 817690
Magyarország
Pfizer Kft.
Tel: +36 1 488 3700
Malta
Vivian Corporation Ltd.
Tel: +35621 344610
Nederland
Pfizer bv
190
G
en
tl
an
g
Pfizer Manufacturing Belgium NV
Rijksweg 12
2870 Puurs
België
er
ge
r
eg
is
tre
De andere stoffen in dit middel zijn sucrose, natriumchloride, L-argininehydrochloride, monobasisch
dihydraatnatriumfosfaat en dibasisch dihydraatnatriumfosfaat en water voor injecties.
er
d
De werkzame stof in dit middel is etanercept. Elke MYCLIC voorgevulde pen bevat 50 mg etanercept.
Tel: +49 (0)30 550055-51000
България
Пфайзер Люксембург САРЛ,
Кло½ България
Teл: +359 2 970 4333
Eesti
Pfizer Luxembourg SARL Eesti filiaal
Tel: +372 666 7500
Ελλάδα
PFIZER EΛΛAΣ A.E.
Τηλ.: +30 210 67 85 800
España
Pfizer, S.L.
Télf: +34 91 490 99 00
France
Pfizer
Tél +33 (0)1 58 07 34 40
Hrvatska
Pfizer Croatia d.o.o.
Tel: +385 1 3908 777
Tel: +31 (0)10 406 43 01
Norge
Pfizer Norge AS
Tlf: +47 67 52 61 00
Österreich
Pfizer Corporation Austria Ges.m.b.H.
Tel: +43 (0)1 521 15-0
Polska
Pfizer Polska Sp. z o.o.
Tel.: +48 22 335 61 00
ee
sm
id
de
l
Ísland
Icepharma hf.
Tel: +354 540 8000
ni
e
Ireland
Pfizer Healthcare Ireland
Tel: +1800 633 363 (toll free)
Tel: +44 (0)1304 616161
Italia
Pfizer S.r.l.
Tel: +39 06 33 18 21
G
en
Latvija
Pfizer Luxembourg SARL filiāle Latvijā
Tel. +371 67035775
Lietuva
Pfizer Luxembourg SARL filialas Lietuvoje
Tel. +3705 2514000
Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau: http://www.ema.europa.eu.
tl
an
g
Slovenija
Pfizer Luxembourg SARL, Pfizer, podružnica
za svetovanje s področja farmacevtske
dejavnosti, Ljubljana
Tel: +386 (0)1 52 11 400
Slovenská Republika
Pfizer Luxembourg SARL, organizačná zložka
Tel: +421 2 3355 5500
Suomi/Finland
Pfizer Oy
Puh/Tel: +358 (0)9 430 040
Sverige
Pfizer Innovations AB
Tel: +46 (0)8 550 520 00
United Kingdom
Pfizer Limited
Tel: +44 (0)1304 616161
191
er
ge
r
România
Pfizer Romania S.R.L
Tel: +40 (0) 21 207 28 00
eg
is
Portugal
Pfizer Biofarmacêutica, Sociedade Unipessoal Lda
Tel: (+351) 21 423 55 00
tre
er
d
7.
De MYCLIC voorgevulde pen gebruiken om LIFMIOR te injecteren
Deze rubriek is verdeeld in de volgende subrubrieken:
Inleiding
Stap 1: Voorbereiding voor een LIFMIOR-injectie
Stap 2: Een injectieplaats kiezen
Stap 3: Het injecteren van de LIFMIOR-oplossing
Stap 4: Het verwijderen van de gebruikte MYCLIC-pen
Inleiding
Afbeelding 1
De MYCLIC voorgevulde pen
Groene activatieknop
an
g
er
ge
r
Wit naalddopje
Doorzichtig controlevenster
Stap 1: Voorbereiding voor een LIFMIOR-injectie
G
en
ee
sm
id
de
l
1. Kies een schoon, goed verlicht, glad werkoppervlak.
2. Verzamel de onderdelen die u nodig heeft voor de injectie en plaats deze op de uitgekozen plaats.
a.
Eén MYCLIC voorgevulde pen en één alcoholdoekje (neem deze uit de doos met pennen
die u in uw koelkast bewaart). Schud de pen niet.
Eén watje of gaasje
b.
3.
Controleer de uiterste houdbaarheidsdatum (maand/jaar) op de pen.
Gebruik de pen niet als
de datum is verstreken en neem in dat geval contact op met uw apotheker.
Inspecteer de oplossing in de pen door te kijken door het doorzichtige controlevenster. De
oplossing moet helder of licht melkachtig, kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin zijn, en kan kleine
witte of bijna doorzichtige eiwitdeeltjes bevatten. Zo ziet LIFMIOR er normaal uit. Gebruik de
oplossing niet als deze verkleurd of troebel is, of als er andere deeltjes aanwezig zijn dan
hierboven wordt beschreven. Als u zich zorgen maakt over het uiterlijk van de oplossing, neemt u
dan contact op met uw apotheker voor assistentie.
Laat het witte naalddopje op z’n plaats en wacht ongeveer 15-30 minuten
om de LIFMIOR-
oplossing in de pen op kamertemperatuur te laten komen. Het wachten totdat de oplossing op
kamertemperatuur is kan de injectie comfortabeler voor u maken. Verwarm niet op enige andere
manier.
Bewaar de pen altijd buiten het zicht en bereik van kinderen.
4.
5.
ni
e
tl
Uiterste
houdbaarheidsdatum
192
eg
is
In de onderstaande instructies wordt uitgelegd hoe de MYCLIC-pen gebruikt moet worden om
LIFMIOR te injecteren. Lees de instructies alstublieft goed, en volg de instructies stap voor stap. Uw
arts of verpleegkundige zal u vertellen hoe u LIFMIOR moet injecteren. Begin pas met het toedienen
van een injectie als u er zeker van bent dat u weet hoe de MYCLIC-pen gebruikt moet worden. Als u
vragen heeft over het injecteren, vraag dan alstublieft uw arts of verpleegkundige om hulp.
tre
er
d
Lees, terwijl u wacht totdat de oplossing in de pen op kamertemperatuur is gekomen, stap 2
(hieronder) en kies een injectieplaats.
Stap 2: Een injectieplaats kiezen (zie afbeelding 2)
1. De aanbevolen plaats voor injectie is het midden van de voorkant van de dijen. Als u dat liever
wilt kunt u als alternatief de buik gebruiken, maar zorg ervoor dat u een plaats kiest die ten minste
5 cm van de navel verwijderd is. Als iemand anders u de injectie toedient kan ook de buitenkant
van de bovenarmen gebruikt worden.
Afbeelding 2
Stap 3: Het injecteren van de LIFMIOR-oplossing
G
en
ee
sm
id
de
l
1. Was, na ongeveer 15-30 minuten wachten om de oplossing in de pen op kamertemperatuur te
laten komen, uw handen met zeep en water.
2. Maak met het alcoholdoekje de injectieplaats met een ronddraaiende beweging schoon en laat
deze opdrogen. Raak deze plaats niet meer aan voordat u gaat injecteren.
3. Pak de pen en verwijder het witte naalddopje door het er recht af te trekken (zie afbeelding 3). Om
beschadiging van de naald in de pen te voorkomen, mag u het witte naalddopje niet buigen wanneer
u het verwijdert en mag u het er niet opnieuw opzetten als het er eenmaal af is. Na verwijdering van
het naalddopje zult u een paarse beschermhuls voor de naald iets zien uitsteken aan het uiteinde van
de pen. De naald zal beschermd blijven in de pen totdat de pen geactiveerd wordt. Gebruik de pen
niet als deze is gevallen terwijl het naalddopje er niet op zat.
ni
e
3. Als u psoriasis heeft, moet u proberen niet direct te injecteren in een verheven, verdikte, rode of
schilferige huid.
tl
an
g
2. Elke injectie moet ten minste 3 cm verwijderd zijn van de vorige injectieplaats. Niet injecteren in
gevoelige huid, blauwe plekken of harde huid. Vermijd gebieden met littekens of striae. (Het kan
helpen om telkens de plaats van de vorige injecties te noteren.)
193
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Afbeelding 3
Wit naalddopje
4. Licht knijpen in de huid rondom de injectieplaats tussen de duim en wijsvinger van uw vrije hand,
kan het injecteren makkelijker en comfortabeler maken.
ee
sm
id
de
l
G
en
6. Terwijl u de pen
stevig
op z’n plaats drukt, tegen de huid om ervoor te zorgen dat de
beschermhuls van de naald volledig is ingedrukt in de pen,
drukt u met uw duim op het midden
van de groene knop
aan de bovenkant van de pen om de injectie te starten (zie afbeelding 5). Bij
het indrukken van het midden van de knop zult u een klik horen.
Blijf de pen stevig op uw huid
drukken totdat u een tweede klik hoort
of tot 10 seconden na de eerste klik (wat het eerst
gebeurt).
Let op – Kunt u de injectie niet starten zoals beschreven, druk de pen dan steviger tegen uw huid
en druk opnieuw op de groene knop.
ni
e
tl
an
g
Afbeelding 4
Beschermhuls van de naald
verdwijnt in de pen
194
er
ge
r
5. Houd de pen onder een rechte hoek (90º) op de injectieplaats.
Duw het open uiteinde van de pen
stevig tegen de huid
zodat de beschermhuls van de naald in zijn geheel in de pen wordt geduwd.
Een licht indrukken van de huid zal te zien zijn (zie afbeelding 4). De pen kan alleen worden
geactiveerd wanneer de beschermhuls van de naald volledig in de pen is geduwd.
eg
is
Paarse beschermhuls voor de naald
tre
er
d
Afbeelding 5
Afbeelding 6
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
Paarse beschermhuls
schuift om de naald om
deze af te schermen
G
en
195
er
ge
r
7. Bij het horen van de tweede ‘klik’ (of, als u geen tweede klik hoort, nadat er tien seconden zijn
verstreken), is uw injectie klaar (zie afbeelding 6). U mag de pen nu van uw huid halen (zie
afbeelding 7). Als u de pen optilt zal de paarse beschermhuls voor de naald vanzelf uitschuiven
om de naald af te schermen.
Afbeelding 7
eg
is
Controlevenster zal paars
geworden zijn
tre
er
d
8. Het controlevenster van de pen moet nu helemaal paars zijn, ter bevestiging dat de dosis goed
geïnjecteerd is (zie afbeelding 8). Als het venster niet helemaal paars is, vraag dan uw
verpleegkundige of apotheker om hulp, aangezien het kan zijn dat niet alle LIFMIOR-oplossing
uit de pen geïnjecteerd is. Probeer de pen niet opnieuw te gebruiken en probeer niet een andere
pen te gebruiken zonder instemming van uw verpleegkundige of apotheker.
Afbeelding 8
Controlevenster zal paars
geworden zijn
9. Als u wat bloed ziet op de injectieplaats, moet u het watje of gaasje voor 10 seconden op de
injectieplaats drukken. Wrijf niet over de injectieplaats.
Stap 4: Het verwijderen van de gebruikte MYCLIC-pen
Als u nog vragen heeft, raadpleeg dan uw arts, verpleegkundige of apotheker die met LIFMIOR
bekend is.
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
De pen mag maar één keer gebruikt worden. Hij mag nooit opnieuw gebruikt worden. Verwijder
de gebruikte pen zoals uw arts, verpleegkundige of apotheker u heeft uitgelegd. Probeer niet de
dop weer terug op de pen te doen.
tl
an
g
196
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker
LIFMIOR 10 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie voor gebruik bij kinderen
etanercept
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. U kunt hieraan bijdragen door melding te maken van alle
bijwerkingen die u eventueel zou ervaren. Aan het einde van rubriek 4 leest u hoe u dat kunt doen.
Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
informatie in voor u.
Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
Uw arts zal u ook een ‘Patiëntenwaarschuwingskaart’ geven, die belangrijke veiligheidsinformatie
bevat die u moet kennen voor en tijdens behandeling met LIFMIOR.
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts, apotheker of verpleegkundige.
Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan een kind dat u verzorgt
voorgeschreven. Het kan schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde klachten als het
kind dat u verzorgt.
Krijgt het kind dat u verzorgt last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt het
kind dat u verzorgt een bijwerking die niet in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw
arts of apotheker.
Inhoud van deze bijsluiter
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1.
G
en
ee
sm
id
de
l
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
LIFMIOR is een geneesmiddel dat wordt gemaakt van twee menselijke eiwitten. Het blokkeert de
activiteit van een ander eiwit in het lichaam, dat ontsteking veroorzaakt. LIFMIOR werkt door de
ontsteking te verminderen, die wordt veroorzaakt door de ziekte waaraan het kind dat u verzorgt, lijdt.
LIFMIOR wordt voorgeschreven voor de behandeling van de volgende aandoeningen bij kinderen en
adolescenten
Voor de volgende vormen van juveniele idiopathische artritis indien behandeling met
methotrexaat niet voldoende werkte of niet geschikt is:
Polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij patiënten
vanaf 2 jaar
Arthritis psoriatica bij patiënten vanaf 12 jaar
Voor enthesitis-gerelateerde artritis bij patiënten vanaf 12 jaar indien andere veel gebruikte
behandelingen niet voldoende werkten of niet geschikt zijn.
Ernstige psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar die onvoldoende respons hadden op fototherapieën
en andere systemische therapieën (of deze niet kunnen gebruiken).
ni
e
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
Hoe gebruikt u dit middel?
Mogelijke bijwerkingen
Hoe bewaart u dit middel?
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Instructies voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie (zie achterkant)
tl
an
g
197
er
ge
r
eg
is
tre
er
d
2.
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
Het kind dat u verzorgt is allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze stoffen
kunt u vinden in rubriek 6. Als het kind allergische reacties ervaart zoals een beklemmend
gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag u LIFMIOR
niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.
Het kind heeft een ernstige bloedvergiftiging, sepsis genaamd, of loopt risico op een ernstige
bloedvergiftiging. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
Het kind heeft een infectie. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
Neem contact op met uw arts voordat u dit middel gebruikt.
Allergische reacties:
Als het kind allergische reacties ervaart zoals een beklemmend gevoel op
de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag u LIFMIOR niet meer
injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.
Infecties/operatie:
Als zich bij het kind een nieuwe infectie ontwikkelt of als het kind op het
punt staat een grote operatie te ondergaan wil de arts misschien de behandeling met LIFMIOR
van het kind controleren.
Infecties/diabetes:
Vertel het uw arts als het kind een voorgeschiedenis heeft van terugkerende
infecties of lijdt aan diabetes of andere ziektes die het risico op infectie verhogen.
Infecties/controle:
Vertel het uw arts als u of het kind recent buiten de Europese regio heeft
gereisd. Als het kind dat u verzorgt symptomen ontwikkelt van een infectie, zoals koorts,
rillingen of hoest, informeer dan onmiddellijk uw arts. Uw arts kan besluiten om de controle op
aanwezigheid van infecties bij het kind voort te zetten nadat er gestopt is met het gebruik van
LIFMIOR.
Tuberculose:
Aangezien gevallen van tuberculose zijn gemeld bij patiënten die met LIFMIOR
werden behandeld, zal uw arts willen onderzoeken of verschijnselen en symptomen van
tuberculose aanwezig zijn vóór het starten met LIFMIOR. Dit kan inhouden een grondig
onderzoek naar de medische voorgeschiedenis, een röntgenfoto van de borst en een
tuberculinetest. De uitkomst van deze onderzoeken moet op de ‘Patiëntenwaarschuwingskaart’
worden genoteerd. Als het kind ooit tuberculose heeft gehad, of als het in contact is geweest
met iemand die tuberculose heeft gehad, is het erg belangrijk dat u dat uw arts vertelt. Als
verschijnselen van tuberculose (zoals aanhoudende hoest, gewichtsverlies, lusteloosheid, lichte
koorts) of van enig andere infectie optreden tijdens of na de therapie, informeer dan
onmiddellijk uw arts.
Hepatitis B:
Vertel het uw arts als het kind hepatitis B heeft of ooit heeft gehad. Uw arts moet
de aanwezigheid van hepatitis B-infectie onderzoeken voordat het kind met de behandeling met
LIFMIOR begint. Behandeling met LIFMIOR kan leiden tot reactivering van hepatitis B bij
patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met het hepatitis B-virus. Als dit gebeurt, moet u stoppen
met het gebruik van LIFMIOR.
Hepatitis C:
Informeer uw arts als het kind hepatitis C heeft. Uw arts wil misschien de
behandeling met LIFMIOR controleren als de infectie verergert.
Bloedaandoeningen:
Zoek onmiddellijk medisch advies als het kind verschijnselen of
symptomen heeft zoals aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe plekken, bloedingen of bleekheid.
Zulke symptomen kunnen wijzen op de aanwezigheid van mogelijk levensbedreigende
bloedaandoeningen die vereisen dat u stopt met het gebruik van LIFMIOR.
Zenuwstelsel- en oogaandoeningen:
Vertel het uw arts als het kind multipele sclerose, neuritis
optica (ontsteking van de zenuwen van de ogen) of myelitis transversa (ontsteking van het
ruggenmerg) heeft. Uw arts zal bepalen of LIFMIOR een geschikte behandeling is.
Congestief hartfalen:
Vertel het uw arts als het kind een verleden van congestief hartfalen
heeft, omdat LIFMIOR voorzichtig moet worden toegepast onder deze omstandigheden.
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
an
g
198
er
ge
r
eg
is
tre
Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?
er
d
Kinderen en jongeren tot 18 jaar
G
en
ee
sm
id
de
l
Vaccinaties:
Indien mogelijk moeten kinderen alle vaccinaties hebben gekregen voordat ze
LIFMIOR gebruiken. Sommige vaccins, zoals poliovaccin dat via de mond wordt ingenomen,
mogen niet gegeven worden als LIFMIOR wordt gebruikt. Overlegt u alstublieft met de arts van
het kind voordat het kind vaccins ontvangt.
Inflammatoire darmziekten (IBD):
Er zijn meldingen geweest van IBD bij patiënten met
juveniele idiopathische artritis (JIA) tijdens de behandeling met LIFMIOR. Vertel het uw arts
als het kind last heeft van buikkrampen, buikpijn, diarree, gewichtsverlies of bloed in de
ontlasting.
LIFMIOR zou normaal gesproken niet gebruikt moeten worden bij kinderen jonger dan 2 jaar met
polyartritis of uitgebreide oligoartritis, of bij kinderen jonger dan 12 jaar met enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica, of bij kinderen jonger dan 6 jaar met psoriasis.
Gebruikt het kind nog andere geneesmiddelen?
Gebruikt het kind dat u verzorgt naast LIFMIOR nog andere geneesmiddelen, heeft het kind dat u
verzorgt dat kort geleden gedaan of bestaat de mogelijkheid dat hij/zij in de nabije toekomst andere
geneesmiddelen (waaronder anakinra, abatacept, of sulfasalazine) gaat gebruiken? Vertel dat dan uw
arts of apotheker. Het kind mag LIFMIOR niet gebruiken met geneesmiddelen die de werkzame
stoffen anakinra of abatacept bevatten.
Zwangerschap en borstvoeding
Bent u zwanger, denkt u zwanger te zijn, wilt u zwanger worden of geeft u borstvoeding? Neem dan
contact op met uw arts of apotheker voordat u dit geneesmiddel gebruikt.
LIFMIOR mag tijdens de zwangerschap alleen worden gebruikt als dit echt noodzakelijk is.
Raadpleeg uw arts als u zwanger raakt, denkt zwanger te zijn of zwanger wilt worden.
199
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
Kanker:
Vertel het uw arts als het kind een lymfoom (een vorm van bloedkanker) of een
andere vorm van kanker heeft of ooit heeft gehad, voordat LIFMIOR aan het kind wordt
gegeven.
Patiënten met ernstige reumatoïde artritis, die de ziekte al lange tijd hebben, kunnen een hoger
dan gemiddeld risico hebben op het ontwikkelen van lymfomen.
Kinderen en volwassenen die LIFMIOR gebruiken kunnen een verhoogd risico hebben op het
ontwikkelen van lymfomen of een andere vorm van kanker.
Bij enkele kinderen en tieners die LIFMIOR of andere geneesmiddelen met dezelfde werking
hebben gekregen, hebben zich vormen van kanker ontwikkeld, waaronder zeldzame vormen, die
enkele malen tot de dood hebben geleid.
Sommige patiënten die LIFMIOR kregen ontwikkelden vormen van huidkanker. Vertel het uw
arts als zich bij het kind dat u verzorgt enige uiterlijke verandering van de huid of gezwellen op
de huid ontwikkelen.
Waterpokken:
Vertel het uw arts als het kind is blootgesteld aan waterpokken tijdens gebruik
van LIFMIOR. Uw arts zal bepalen of preventieve behandeling tegen waterpokken nodig is.
Alcoholmisbruik:
LIFMIOR mag niet gebruikt worden voor de behandeling van hepatitis
gerelateerd aan alcoholmisbruik. Vertel het uw arts of het kind dat u verzorgt, een
voorgeschiedenis van alcoholmisbruik heeft.
Wegener-granulomatose:
LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van
Wegener-granulomatose, een zeldzame ontstekingsziekte. Neem contact op met uw arts als het
kind dat u verzorgt, Wegener-granulomatose heeft.
Anti-diabetische geneesmiddelen:
Vertel het uw arts als het kind diabetes heeft of
geneesmiddelen gebruikt om diabetes te behandelen. Uw arts kan bepalen of het kind minder
anti-diabetische geneesmiddelen moet nemen tijdens het gebruik van LIFMIOR
.
eg
is
tre
er
d
Het is niet te verwachten dat het gebruik van LIFMIOR de rijvaardigheid of het gebruik van machines
beïnvloedt.
3.
Hoe gebruikt u dit middel?
Gebruik bij kinderen en jongeren tot 18 jaar
Gebruik dit geneesmiddel altijd precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
De geschikte dosis en frequentie van de dosering voor het kind of de adolescent zal variëren
afhankelijk van het lichaamsgewicht en de aandoening. De arts zal gedetailleerde aanwijzingen geven
voor het klaarmaken en afmeten van de juiste dosis voor het kind.
G
en
ee
sm
id
de
l
De 10 mg injectieflacon is voor kinderen aan wie een dosis van 10 mg of minder is voorgeschreven.
Elke injectieflacon mag maar voor één enkele dosis bij één enkele patiënt gebruikt worden. De
oplossing die overblijft, moet worden afgevoerd.
Voor polyartritis of uitgebreide oligoartritis bij patiënten vanaf 2 jaar, of enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica bij kinderen vanaf 12 jaar is de gebruikelijke dosis 0,4 mg LIFMIOR per
kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 25 mg) tweemaal per week gegeven, of 0,8 mg LIFMIOR
per kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) eenmaal per week gegeven.
Voor psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar is de gebruikelijke dosis 0,8 mg LIFMIOR per kg
lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) en moet eenmaal per week toegediend worden.
Wanneer LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op de toestand van het kind kan uw arts u vertellen
dat u moet stoppen met het gebruik van dit geneesmiddel.
Toedieningsweg en manier van toedienen
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een onderhuidse injectie (subcutane injectie).
LIFMIOR kan met of zonder voedsel of drank gebruikt worden.
ni
e
tl
Als u denkt dat het effect van LIFMIOR te sterk of te zwak is, bespreek dit dan met uw arts of
apotheker.
an
g
200
er
ge
r
eg
is
Rijvaardigheid en het gebruik van machines
tre
Vrouwen die LIFMIOR gebruiken mogen geen borstvoeding geven omdat LIFMIOR overgaat in de
moedermelk.
er
d
Als u tijdens de zwangerschap LIFMIOR heeft gebruikt, kan bij uw baby het risico op een infectie
verhoogd zijn. Daarnaast wees één onderzoek erop dat er meer geboorteafwijkingen waren wanneer
de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR had gekregen, vergeleken met moeders die geen
LIFMIOR of vergelijkbare geneesmiddelen (zogeheten TNF-antagonisten) hadden gekregen. Er
werden geen specifieke typen geboorteafwijkingen gemeld. Uit een ander onderzoek bleek dat er geen
verhoogd risico op geboorteafwijkingen was wanneer de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR
had gekregen. Uw arts zal u helpen beslissen of de voordelen van de behandeling opwegen tegen het
mogelijke risico voor uw baby. Het is belangrijk dat u de artsen van de baby en andere
beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg vertelt over het gebruik van LIFMIOR tijdens de
zwangerschap voordat de baby een vaccin toegediend krijgt (zie voor meer informatie rubriek 2,
“Vaccinaties”).
Het poeder moet voor gebruik opgelost worden.
Gedetailleerde instructies over hoe LIFMIOR
klaargemaakt en geïnjecteerd moet worden zijn te vinden in rubriek 7 ‘Instructies voor het
klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie’.
Meng de LIFMIOR-oplossing niet met
andere geneesmiddelen.
Om u eraan te helpen herinneren kan het handig zijn om in uw agenda te noteren op welke dagen van
de week LIFMIOR gebruikt moet worden.
Heeft het kind te veel van dit middel gebruikt?
Als u meer LIFMIOR heeft gebruikt dan u zou mogen (door te veel in één keer te injecteren of door
het te vaak te gebruiken), moet u onmiddellijk een arts of apotheker waarschuwen. Neem altijd de
doos van het geneesmiddel mee, zelfs als deze leeg is.
Bent u vergeten dit middel te gebruiken?
Als u stopt met het gebruik van dit middel
Uw symptomen kunnen terugkeren na stopzetting.
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
4.
Mogelijke bijwerkingen
G
en
ee
sm
id
de
l
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
daarmee te maken.
Allergische reacties
Als iets van het onderstaande zich voordoet bij het kind, geef het kind dan geen LIFMIOR meer.
Waarschuw onmiddellijk de arts of ga naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde
ziekenhuis.
Moeilijkheden met slikken of ademhalen
Zwelling in het gezicht, de keel, de handen of de voeten
Nerveus of angstig voelen, een kloppend gevoel of plotseling rood worden van de huid en/of
een warm gevoel
Ernstige uitslag, jeuk of netelroos (verheven stukjes rode of bleke huid die vaak jeuken)
Ernstige allergische reacties komen zelden voor. Als het kind enig(e) van de bovenstaande symptomen
heeft kan hij/zij een allergische reactie op LIFMIOR hebben en moet u onmiddellijk medische hulp
zoeken.
Ernstige bijwerkingen
Als u iets van het onderstaande opmerkt, kan het zijn dat het kind met spoed medische hulp nodig
heeft.
201
ni
e
tl
an
g
er
ge
r
Als u een dosis vergeten bent, moet u deze geven zodra u daaraan denkt, tenzij de volgende dosis de
volgende dag gegeven moet worden. In dit geval moet u de vergeten dosis overslaan. Daarna moet u
doorgaan met injecteren zoals op de normale dagen. Als u er niet aan denkt tot aan de dag dat de
volgende injectie gegeven moet worden, moet u het kind geen dubbele dosis geven (2 doses op
dezelfde dag) om de vergeten dosis in te halen.
eg
is
tre
er
d
G
en
ee
sm
id
de
l
Zeer vaak
(komen voor bij meer dan 1 op de 10 gebruikers):
Infecties (ook verkoudheid, sinusitis, bronchitis, infecties van de urinewegen en huidinfecties);
reacties op de plaats van injectie (ook bloeding, blauwe plekken, roodheid, jeuk, pijn en
zwelling); reacties op de plaats van injectie (deze komen niet zo vaak meer voor na de eerste
maand van behandeling). Sommige patiënten kregen een reactie op een injectieplaats die al
eerder was gebruikt.
Vaak
(komen voor bij minder dan 1 op de 10 gebruikers):
Allergische reacties, koorts, huiduitslag, jeuk, antilichamen die tegen normaal weefsel zijn
gericht (auto-antilichaamvorming).
Soms
(komen voor bij minder dan 1 op de 100 gebruikers):
Ernstige infecties (ook longontsteking, diepe huidinfecties, gewrichtsinfecties,
bloedvergiftiging en infecties op verschillende plaatsen); verergering van congestief hartfalen;
laag aantal rode bloedcellen, laag aantal witte bloedcellen, laag aantal neutrofielen (een type
witte bloedcellen); laag aantal bloedplaatjes; huidkanker (behalve melanomen); plaatselijke
zwelling van de huid (angio-oedeem); netelroos (rode of bleke hogergelegen stukjes huid die
vaak jeuken); oogontsteking; psoriasis (nieuw of erger wordend); ontsteking van de bloedvaten
in verschillende organen; verhoogde meetwaarden bij bloedonderzoek van de lever (bij
patiënten die ook een behandeling met methotrexaat krijgen, komen verhoogde meetwaarden bij
bloedonderzoek van de lever vaak voor).
Zelden
(komen voor bij minder dan 1 op de 1000 gebruikers):
Ernstige allergische reacties (ook ernstige plaatselijke zwelling van de huid en piepende en
hijgende ademhaling); lymfomen (een vorm van bloedkanker); leukemie (kanker in het bloed en
202
ni
e
tl
De bekende bijwerkingen van LIFMIOR omvatten de volgende, gegroepeerd naar afnemende
frequentie:
an
g
Dit zijn bijwerkingen die zich soms of zelden voordoen, maar het zijn ernstige condities (waarvan
sommige zelden fataal kunnen zijn). Als deze verschijnselen zich voordoen, waarschuw dan
onmiddellijk uw arts of breng het kind naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde
ziekenhuis.
er
ge
r
eg
is
Verschijnselen van
ernstige infectie,
zoals hoge koorts die samen kan gaan met hoesten,
ademnood, rillingen, zwakheid, of een warme, rode, gevoelige, pijnlijke plaats op de huid of
gewrichten.
Verschijnselen van
bloedaandoeningen,
zoals bloeden, blauwe plekken of bleekheid.
Tekenen van
zenuwaandoeningen,
zoals verdoofd gevoel of tintelingen, veranderingen in het
gezichtsvermogen, pijn aan de ogen, of beginnende zwakheid in een arm of een been.
Verschijnselen van
hartfalen
of het
verergeren van hartfalen,
zoals moeheid of
kortademigheid bij activiteit, zwelling in de enkels, een vol gevoel in de nek of buik, ademnood
gedurende de nacht of hoesten, blauwige kleur van de nagels of rond de lippen van het kind.
Verschijnselen van
kanker:
Kanker kan elk deel van het lichaam aantasten, ook huid en bloed,
en mogelijke verschijnselen zullen afhangen van de vorm en de locatie van de kanker. Deze
verschijnselen kunnen gewichtsverlies, koorts, zwelling (met of zonder pijn), aanhoudende
hoest, aanwezigheid van bulten of vergroeiingen op de huid zijn.
Verschijnselen van
auto-immuunreacties
(vorming van antilichamen die tegen normaal
weefsel zijn gericht) zoals pijn, jeuk, gevoel van zwakte en abnormale ademhaling, gedachtes,
gevoel of gezichtsvermogen.
Verschijnselen van lupus of lupus-achtig syndroom, zoals veranderingen in gewicht,
aanhoudende huiduitslag, koorts, gewrichts- of spierpijn of vermoeidheid.
Verschijnselen van
ontsteking van de bloedvaten
zoals pijn, koorts, roodheid of warmte van
de huid, jeuk.
tre
er
d
Extra bijwerkingen die bij kinderen en jongeren tot 18 jaar kunnen voorkomen
De bijwerkingen en hun frequenties die werden gezien bij kinderen en adolescenten zijn vergelijkbaar
met de bijwerkingen die hierboven beschreven staan.
G
en
ee
sm
id
de
l
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V. Door bijwerkingen te melden, kunt u
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
5.
Hoe bewaart u dit middel?
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die is te vinden op de doos
en het etiket na ‘EXP’. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die maand is de uiterste
houdbaarheidsdatum.
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C).
Niet in de vriezer bewaren.
Voordat de LIFMIOR-oplossing wordt klaargemaakt kan LIFMIOR buiten de koelkast bewaard
worden bij temperaturen tot maximaal 25C gedurende één periode van maximaal vier weken; daarna
mag het niet meer gekoeld worden. LIFMIOR moet afgevoerd worden indien het niet binnen vier
weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt. Het wordt aanbevolen dat u de datum noteert
waarop LIFMIOR uit de koelkast gehaald wordt en de datum waarna LIFMIOR afgevoerd zou moeten
worden (niet meer dan vier weken na verwijdering uit de koelkast). Deze nieuwe uiterste
houdbaarheidsdatum mag de uiterste houdbaarheidsdatum op de doos niet overschrijden.
ni
e
tl
Het melden van bijwerkingen
an
g
203
er
ge
r
Niet bekend
(frequentie kan met de beschikbare gegevens niet bepaald worden):
Merkelcelcarcinoom (een vorm van huidkanker); overmatige activatie van witte bloedcellen
geassocieerd met ontsteking (macrofaagactivatiesyndroom); opnieuw optreden van hepatitis B
(een leverinfectie); het erger worden van een aandoening die dermatomyositis wordt genoemd
(spierontsteking en zwakte die samengaat met een huiduitslag).
eg
is
Zeer zelden
(komen voor bij minder dan 1 op de 10.000 gebruikers): falen van het beenmerg
om cruciale bloedcellen te maken.
tre
beenmerg); melanomen (een vorm van huidkanker); een combinatie van een laag aantal
bloedplaatjes, rode bloedcellen en witte bloedcellen; aandoeningen van het zenuwstelsel (met
ernstige spierzwakte en verschijnselen en symptomen die vergelijkbaar zijn met die van
multipele sclerose of ontsteking van de oogzenuwen of van het ruggenmerg); tuberculose;
nieuw ontstaan van congestief hartfalen, stuipen; lupus of lupusachtig syndroom (symptomen
zijn onder andere aanhoudende uitslag, koorts, gewrichtspijn, en moeheid); huiduitslag die kan
leiden tot ernstige blaasvorming en vervelling van de huid; lichenoïde reacties (jeukende
paarsrode huiduitslag en/of draadvormige grijswitte strepen op slijmvliezen); ontsteking van de
lever veroorzaakt door het afweersysteem van het lichaam zelf (auto-immuunhepatitis; bij
patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de frequentie soms); ontstekingsziekte
die de longen, huid en lymfeklieren kan aantasten (sarcoïdose); ontsteking van of
littekenvorming in de longen (bij patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de
frequentie van ontsteking van of littekenvorming in de longen soms).
er
d
Nadat de LIFMIOR-oplossing is klaargemaakt, wordt het aangeraden om deze onmiddellijk te
gebruiken. De oplossing kan echter tot 6 uur worden gebruikt indien bewaard bij temperaturen tot
25C.
Gebruik de oplossing niet als u ziet dat de oplossing niet helder is of deeltjes bevat. De oplossing
moet helder, kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin, zonder klontertjes, vlokken of deeltjes zijn.
Voer elke LIFMIOR-oplossing die niet binnen 6 uur na klaarmaken werd gebruikt, zorgvuldig af.
Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag uw
apotheker wat u met geneesmiddelen moet doen die u niet meer gebruikt. Ze worden dan op een
verantwoorde manier vernietigd en komen niet in het milieu terecht.
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
De andere stoffen in dit middel zijn:
Poeder: Mannitol (E421), sucrose en trometamol.
Oplosmiddel: Water voor injectie.
Hoe ziet LIFMIOR eruit en hoeveel zit er in een verpakking?
LIFMIOR 10 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie voor gebruik bij kinderen wordt
geleverd als een wit poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie (poeder voor injectie). Elke
verpakking bevat 4 injectieflacons, 4 voorgevulde spuiten met water voor injecties, 4 naalden, 4
hulpstukken voor op de injectieflacon en 8 alcoholdoekjes.
Houder van de vergunning voor het in de handel brengen en fabrikant
ee
sm
id
de
l
Houder van de vergunning voor het in de
handel brengen:
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
Fabrikant:
Wyeth Pharmaceuticals
New Lane
Havant
Hampshire PO9 2NG
Verenigd Koninkrijk
Pfizer Manufacturing Belgium NV
Rijksweg 12
2870 Puurs
België
G
en
Neem voor alle informatie met betrekking tot dit geneesmiddel contact op met de lokale
vertegenwoordiger van de houder van de vergunning voor het in de handel brengen:
België/Belgique/Belgien
Luxembourg/Luxemburg
Pfizer S.A. / N.V.
Tél/Tel: +32 (0)2 554 62 11
Kύπρος
PFIZER EΛΛAΣ A.E. (CYPRUS BRANCH)
T: +357 22 817690
ni
e
tl
an
g
204
er
ge
r
De werkzame stof in dit middel is etanercept. Elke injectieflacon met LIFMIOR 10 mg poeder en
oplosmiddel voor oplossing voor injectie voor gebruik bij kinderen bevat 10 mg etanercept. Nadat het
is klaargemaakt bevat de oplossing 10 mg/ml etanercept.
eg
is
Welke stoffen zitten er in dit middel?
tre
er
d
Česká Republika
Pfizer PFE, spol. s r.o.
Tel: +420-283-004-111
Danmark
Pfizer ApS
Tlf: +45 44 201 100
Deutschland
Pfizer Pharma GmbH
Tel: +49 (0)30 550055-51000
България
Пфайзер Люксембург САРЛ,
Кло½ България
Teл: +359 2 970 4333
Eesti
Pfizer Luxembourg SARL Eesti filiaal
Tel: +372 666 7500
Ελλάδα
PFIZER EΛΛAΣ A.E.
Τηλ.: +30 210 67 85 800
España
Pfizer, S.L.
Télf: +34 91 490 99 00
France
Pfizer
Tél +33 (0)1 58 07 34 40
Hrvatska
Pfizer Croatia d.o.o.
Tel: +385 1 3908 777
Magyarország
Pfizer Kft.
Tel: +36 1 488 3700
Malta
Vivian Corporation Ltd.
Tel: +35621 344610
Nederland
Pfizer bv
Tel: +31 (0)10 406 43 01
Norge
Pfizer Norge AS
Tlf: +47 67 52 61 00
Polska
Pfizer Polska Sp. z o.o.
Tel.: +48 22 335 61 00
ni
e
ee
sm
id
de
l
Ireland
Pfizer Healthcare Ireland
Tel: +1800 633 363 (toll free)
Tel: +44 (0)1304 616161
Ísland
Icepharma hf.
Tel: +354 540 8000
G
en
Italia
Pfizer S.r.l.
Tel: +39 06 33 18 21
Latvija
Pfizer Luxembourg SARL filiāle Latvijā
Tel. +371 67035775
tl
an
g
Portugal
Pfizer Biofarmacêutica, Sociedade Unipessoal Lda
Tel: (+351) 21 423 55 00
România
Pfizer Romania S.R.L
Tel: +40 (0) 21 207 28 00
Slovenija
Pfizer Luxembourg SARL, Pfizer, podružnica
za svetovanje s področja farmacevtske
dejavnosti, Ljubljana
Tel: +386 (0)1 52 11 400
Slovenská Republika
Pfizer Luxembourg SARL, organizačná zložka
Tel: +421 2 3355 5500
Suomi/Finland
Pfizer Oy
Puh/Tel: +358 (0)9 430 040
Sverige
Pfizer Innovations AB
Tel: +46 (0)8 550 520 00
United Kingdom
Pfizer Limited
Tel: +44 (0)1304 616161
205
er
ge
r
Österreich
Pfizer Corporation Austria Ges.m.b.H.
Tel: +43 (0)1 521 15-0
eg
is
tre
er
d
Lietuva
Pfizer Luxembourg SARL filialas Lietuvoje
Tel. +3705 2514000
Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau: http://www.ema.europa.eu.
7.
Instructies voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie
a.
Inleiding
G
en
ee
sm
id
de
l
Deze injectie mag niet in dezelfde spuit of flacon met een ander geneesmiddel worden gemengd. Zie
rubriek 5 voor instructies over hoe LIFMIOR bewaard moet worden.
Een injectie voorbereiden
b.
Was uw handen grondig.
Gebruik een schoon, goed verlicht, vlak werkoppervlak.
De dosisverpakking moet de volgende benodigdheden bevatten (zo niet, gebruik de
dosisverpakking niet en raadpleeg uw apotheek). Gebruik alleen de genoemde benodigdheden.
Gebruik
GEEN ENKELE
andere spuit.
1 LIFMIOR-injectieflacon
1 Voorgevulde spuit met helder, kleurloos oplosmiddel (water voor injecties)
1 Naald
1 Hulpstuk voor op de injectieflacon
2 Alcoholdoekjes
Controleer de uiterste gebruiksdata op zowel het injectieflaconetiket als het etiket van de spuit.
Ze mogen niet gebruikt worden na de maand en het jaar dat aangegeven staat.
De LIFMIOR-dosis voor injectie klaarmaken
Verwijder de inhoud uit de verpakking.
c.
ni
e
In de onderstaande instructies wordt uitgelegd hoe LIFMIOR voor injectie moet worden klaargemaakt
en hoe LIFMIOR moet worden geïnjecteerd. U wordt vriendelijk verzocht de instructies zorgvuldig
door te lezen en ze stap voor stap te volgen. De arts van uw kind of zijn/haar assistent(e) zullen de
technieken van het geven van een injectie aan uw kind plus de juiste dosering met u doornemen.
Begin pas met het toedienen van een injectie als u er zeker van bent dat u weet hoe de injectie-
oplossing moet worden klaargemaakt en hoe u de injectie moet toedienen.
tl
an
g
206
er
ge
r
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
Inleiding
Een injectie voorbereiden
De LIFMIOR-dosis voor injectie klaarmaken
Oplosmiddel toevoegen
De LIFMIOR-oplossing uit de injectieflacon opzuigen
Het plaatsen van de naald op de spuit
Een injectieplaats kiezen
De injectieplaats gereedmaken en de LIFMIOR-oplossing injecteren
Afvalverwerkingsinstructies van de benodigdheden
eg
is
tre
Deze rubriek is verdeeld in de volgende subrubrieken:
er
d
Haal het kunststof dopje van de LIFMIOR-injectieflacon af (zie afbeelding 1). Het grijze stopje
of de aluminium ring aan de bovenzijde van de injectieflacon
NIET
verwijderen.
Afbeelding 1
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
Afbeelding 2
an
g
Gebruik een nieuw alcoholdoekje om het grijze stopje op de LIFMIOR-injectieflacon te
reinigen. Na het reinigen het stopje niet meer met de handen aanraken en geen ander oppervlak
laten raken.
Plaats de injectieflacon rechtop op een schoon, vlak oppervlak.
Verwijder de papieren achterkant van de verpakking van het hulpstuk voor de injectieflacon.
Plaats het hulpstuk, terwijl het nog in de verpakking zit, bovenop de LIFMIOR-injectieflacon
zodat de punt van het hulpstuk voor de injectieflacon midden in de cirkel bovenop het stopje op
de injectieflacon zit (zie afbeelding 2).
Houd de injectieflacon stevig op het vlakke oppervlak met één hand. Duw met uw andere hand
de verpakking van het hulpstuk
STEVIG RECHT NAAR BENEDEN
totdat u voelt dat de
punt van het hulpstuk door het stopje van de injectieflacon gaat en u het
RANDJE VAN HET
HULPSTUK
op z’n plaats
VOELT
en
HOORT
klikken (zie afbeelding 3). Duw het hulpstuk
niet onder een hoek naar beneden (zie afbeelding 4). Het is belangrijk dat de punt van het
hulpstuk voor de injectieflacon het injectieflaconstopje geheel doorboort.
Afbeelding 3
CORRECT
Terwijl u de injectieflacon met één hand vasthoudt, verwijdert u de plastic verpakking van het
hulpstuk (zie afbeelding 5).
Afbeelding 5
G
en
Verwijder het beschermende dopje van de tip van de spuit door het dopje langs de perforatie te
breken. Dit doet u door de rand van het witte dopje vast te pakken en met de andere hand het
207
er
ge
r
Afbeelding 4
FOUT
eg
is
tre
er
d
uiteinde van het witte dopje vast te pakken en het naar boven en beneden te buigen totdat het
afbreekt (zie afbeelding 6).
Verwijder de witte rand die op de spuit zit NIET.
Afbeelding 6
Afbeelding 7
ee
sm
id
de
l
Terwijl u de injectieflacon rechtop op het vlakke oppervlak houdt, duwt u de zuiger ZEER
LANGZAAM omlaag totdat al het oplosmiddel in de injectieflacon zit. Dit zal helpen
schuimvorming (veel belletjes) te verminderen (zie afbeelding 8).
Als het oplosmiddel aan de LIFMIOR is toegevoegd kan het voorkomen dat de zuiger vanzelf
naar boven beweegt. Dit komt door de luchtdruk en u hoeft zich hierover geen zorgen te maken.
Afbeelding 8
G
en
Draai de injectieflacon, terwijl de spuit er nog steeds aan vast zit, voorzichtig enkele keren rond
om het poeder op te lossen (zie afbeelding 9). De injectieflacon
NIET
schudden. Wacht tot alle
poeder is opgelost (dit duurt gewoonlijk minder dan 10 minuten). De oplossing moet helder en
kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin zijn en mag geen klontjes, vlokken of deeltjes bevatten. Er
kan wat wit schuim in de injectieflacon achterblijven – dit is normaal.
LIFMIOR NIET
gebruiken als zich na 10 minuten nog onopgelost poeder in de injectieflacon bevindt. Herhaal
de procedure met een andere dosisverpakking.
208
ni
e
d.
Oplosmiddel toevoegen
tl
an
g
er
ge
r
eg
is
Gebruik de spuit niet als de perforatie tussen de tip en de rand al gebroken is. Begin dan
opnieuw met een andere dosisverpakking.
Houd de glazen cilinder van de spuit (niet de witte rand) vast in één hand, en het hulpstuk van
de injectieflacon (niet de injectieflacon) in de andere hand, en bevestig de spuit aan het
hulpstuk van de injectieflacon door de tip in de opening te steken en vervolgens met de klok
mee te draaien totdat hij volledig vast zit (zie afbeelding 7).
tre
er
d
Afbeelding 9
e.
De LIFMIOR-oplossing uit de injectieflacon opzuigen
G
en
ee
sm
id
de
l
ni
e
tl
Trek vervolgens de zuiger langzaam terug zodat de vloeistof in de spuit wordt opgezogen (zie
afbeelding 11). Gebruik alleen de hoeveelheid van de vloeistof die de arts van uw kind heeft
aangegeven. Nadat u de LIFMIOR-oplossing uit de injectieflacon heeft gezogen kunt u wat
lucht in de spuit hebben. Maakt u zich geen zorgen, deze lucht verwijdert u in een later stadium.
Afbeelding 11
an
g
209
er
ge
r
Afbeelding 10
eg
is
De arts of zijn/haar assistent moet u instructies hebben geven over welke hoeveelheid oplossing
uit de flacon moet worden opgezogen. Als de arts deze instructies niet gegeven heeft moet u
met hem/haar contact opnemen.
Met de spuit nog steeds vast aan de injectieflacon en het hulpstuk, houdt u de injectieflacon
ondersteboven op oogniveau. Duw de zuiger helemaal in de spuit (zie afbeelding 10).
tre
er
d
Draai, terwijl u de injectieflacon ondersteboven houdt, de spuit los van het hulpstuk door de
spuit tegen de klok in te draaien (zie afbeelding 12).
Afbeelding 12
Leg de gevulde spuit op een schoon vlak oppervlak. Zorg ervoor dat de naald niets raakt. Let
erop dat u de zuiger niet naar beneden duwt.
(Opmerking: Nadat u deze stappen heeft voltooid kan een kleine hoeveelheid vloeistof in de
injectieflacon achterblijven. Dit is normaal.)
Afbeelding 13
G
en
ee
sm
id
de
l
Als de verzegeling is verbroken kunt u het korte, wijde deel van de plastic houder verwijderen.
De naald zal in het lange deel van de verpakking blijven.
Terwijl u de naald met de houder in één hand houdt, pakt u de spuit en drukt u de tip van de
spuit in de naaldopening.
Bevestig de spuit aan de naald door deze met de klok mee te draaien totdat hij helemaal vast zit
(zie afbeelding 14).
Afbeelding 14
ni
e
tl
an
g
De naald zit in een plastic houder om hem steriel te houden.
Om de plastic houder te openen moet u het korte, wijde gedeelte in één hand houden en in de
andere hand het langere deel van de houder.
Om de verzegeling te breken moet u het lange gedeelte op en neer bewegen tot het breekt (zie
afbeelding 13).
210
er
ge
r
f.
Het plaatsen van de naald op de spuit
eg
is
tre
er
d
Verwijder de naalddop van de naald door deze krachtig in de lengterichting van de naald af te
trekken. Raak de naald niet aan en zorg ervoor dat deze nergens mee in contact komt (zie
afbeelding 15).
Pas op dat de dop niet verbogen of verdraaid wordt tijdens het
verwijderen om beschadiging aan de naald te voorkomen.
Afbeelding 15
Afbeelding 16
ee
sm
id
de
l
G
en
Gebruik voor elke nieuwe injectie een andere plaats. Elke injectie moet ten minste 3 cm
verwijderd zijn van de vorige injectieplaats. Niet injecteren in gebieden waar de huid teer, rood
of hard is of waar deze blauwe plekken vertoont. Vermijd gebieden met littekens of striae. (Het
kan helpen om telkens de plaats van de vorige injecties te noteren.)
Als het kind psoriasis heeft, moet u proberen niet direct te injecteren in een verheven, verdikte,
rode, of schilferige huid (‘psoriatische huidlaesies’).
ni
e
De drie aanbevolen injectieplaatsen voor LIFMIOR zijn: (1) aan de voorzijde van het midden
van de dijen; (2) de buik, uitgezonderd het gebied binnen 5 cm rond de navel; en (3) de
achterzijde van de bovenarmen (zie afbeelding 17). Als u uzelf injecteert, moet u dit niet in de
achterzijde van uw bovenarmen doen.
Afbeelding 17
tl
g.
Een injectieplaats kiezen
an
g
211
er
ge
r
eg
is
Verwijder luchtbellen door de spuit rechtop te houden en langzaam op de zuiger te duwen,
totdat de lucht is verwijderd (zie afbeelding 16).
tre
er
d
h.
De injectieplaats gereedmaken en de LIFMIOR-oplossing injecteren
Maak met het alcoholdoekje de injectieplaats met een ronddraaiende beweging schoon en laat
deze opdrogen. Raak deze plaats
NIET
meer aan voordat u gaat injecteren.
Als het schoongemaakte gebied van de huid is opgedroogd, knijp de huid dan met één hand
samen en houd de huid stevig vast. Houd de spuit met de andere hand als een potlood vast.
Duw de naald met een snelle, korte beweging in een hoek tussen 45º en 90º door de huid (zie
afbeelding 18). Met wat ervaring vindt u de hoek die voor u of het kind het meest comfortabel
is. Wees voorzichtig: duw de naald niet te langzaam of met te veel kracht in de huid.
Afbeelding 18
Als de naald volledig in de huid is gebracht, laat dan de huid los die u vasthoudt. Houd met uw
vrije hand de basis van de spuit vast ter ondersteuning. Duw vervolgens op de zuiger om alle
oplossing
langzaam
en met stabiele snelheid te injecteren (zie afbeelding 19).
G
en
ee
sm
id
de
l
Als de spuit leeg is, kan de naald uit de huid worden teruggetrokken. Doe dit voorzichtig onder
dezelfde hoek als bij het aanprikken van de huid.
Er kan zich wat bloed vormen. Druk gedurende 10 seconden een wattenbolletje op de
injectieplaats. Wrijf
NIET
op de plaats van de injectie. Indien nodig kunt u de injectieplaats
met een pleister bedekken.
Afvalverwerkingsinstructies van de benodigdheden
De spuit en de naald mogen
NOOIT
opnieuw worden gebruikt. Voer de naalden en de spuit af
volgens instructies van de arts, verpleegkundige of apotheker.
i.
Als u nog vragen heeft, raadpleeg dan uw arts, verpleegkundige of apotheker die met LIFMIOR
bekend is.
212
ni
e
tl
an
g
Afbeelding 19
er
ge
r
eg
is
tre
er
d

BIJLAGE I
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
langer
niet
Geneesmiddel
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg worden
verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden. Zie rubriek 4.8 voor het rapporteren van
bijwerkingen.
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
LIFMIOR 25 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie.
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Elke injectieflacon bevat 25 mg etanercept.
Etanercept is een humaan tumornecrosefactorreceptor-p75 Fc-fusie-eiwit geproduceerd met
recombinant-DNA-techniek in een zoogdierexpressiesysteem van het Chinese hamsterovarium.
Etanercept is een dimeer van een chimerisch eiwit dat via genetische manipulatie tot stand komt door
fusie van de extracellulaire ligandbindingsplaats van humane tumornecrosefactorreceptor-2
(TNFR2/p75) met het Fc-fragment van humaan IgG1. Deze Fc-component bevat het verbindingsdeel,
CH2- en CH3-regionen, maar niet de CH1-regio van IgG1. Etanercept bevat 934 aminozuren en heeft
een schijnbaar moleculair gewicht van circa 150 kilodalton. De specifieke activiteit van etanercept is
geregistreerd
1,7 x 106 eenheden/mg.
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
3.
FARMACEUTISCHE VORM
langer
Poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie (poeder voor injectie).
Het poeder is wit. Het oplosmiddel is een heldere, kleurloze vloeistof.
niet
4.
KLINISCHE GEGEVENS
4.1
Therapeutische indicaties
Reumatoïde artritis
LIFMIOR in combinatie met methotrexaat is geïndiceerd voor de behandeling van volwassenen met
matige tot ernstige actieve reumatoïde artritis, waarbij de respons op `disease-modifying
antirheumatic drugs', waaronder methotrexaat (tenzij gecontra-indiceerd), ontoereikend is gebleken.
LIFMIOR kan als monotherapie verstrekt worden wanneer er sprake is van een intolerantie ten
opzichte van methotrexaat of wanneer verdere behandeling met methotrexaat als ongepast wordt
ervaren.
Geneesmiddel
LIFMIOR is tevens geïndiceerd voor de behandeling van ernstige, actieve en progressieve reumatoïde
artritis bij volwassenen die niet eerder behandeld zijn met methotrexaat.
Het is gebleken dat LIFMIOR, zowel op zichzelf gebruikt als in combinatie met methotrexaat, de
progressiesnelheid van gewrichtsschade, zoals deze door middel van röntgenonderzoek gemeten
wordt, reduceert en het lichamelijk functioneren verbetert.
Behandeling van arthritis psoriatica bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende respons
hebben gehad op methotrexaat of die methotrexaat niet verdroegen.
Behandeling van enthesitis-gerelateerde artritis bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende
respons hebben gehad op conventionele therapie of die conventionele therapie niet verdroegen.
LIFMIOR is niet bestudeerd bij kinderen jonger dan 2 jaar.
Arthritis psoriatica
Behandeling van actieve en progressieve arthritis psoriatica bij volwassenen bij wie de respons op
eerdere `disease-modifying antirheumatic drug'-therapie onvoldoende is gebleken. LIFMIOR heeft
laten zien dat het het lichamelijk functioneren van patiënten met arthritis psoriatica verbetert en de
snelheid van progressie van perifere gewrichtsschade, gemeten door middel van röntgenonderzoek,
vermindert bij patiënten met polyarticulaire symmetrische subtypen van de aandoening.
Axiale spondyloartritis
geregistreerd
Spondylitis ankylopoetica (SA)
Behandeling van ernstige actieve spondylitis ankylopoetica bij volwassenen bij wie de respons op
conventionele therapie ontoereikend was.
Niet-radiografische axiale spondyloartritis
Behandeling van volwassenen met ernstige niet-radiografische axiale spondyloartritis met objectieve
verschijnselen van ontsteking zoals aangegeven door een verhoogd C-reactief proteïne (CRP) en/of
langer
met magnetische kernspinresonantie (MRI), die een ontoereikende respons hebben gehad op niet-
steroïdale ontstekingsremmers (non-steroidal anti-inflammatory drugs - NSAID's).
Plaque psoriasis
niet
Behandeling van matige tot ernstige plaque psoriasis bij volwassenen met onvoldoende respons op, of
een intolerantie of een contra-indicatie voor, andere systemische therapie waaronder ciclosporine,
methotrexaat of psoralenen en ultraviolet-A licht (PUVA) (zie rubriek 5.1).
Plaque psoriasis bij kinderen
Behandeling van chronische ernstige plaque psoriasis bij kinderen en adolescenten vanaf 6 jaar met
onvoldoende controle door, of intolerantie voor, andere systemische therapieën of fototherapieën.
4.2
Dosering en wijze van toediening
Behandeling met LIFMIOR dient te worden begonnen door en onder de begeleiding te blijven van
artsen, gespecialiseerd in de diagnose en behandeling van reumatoïde artritis, juveniele idiopathische
artritis, arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica, niet-radiografische axiale spondyloartritis,
plaque psoriasis of plaque psoriasis bij kinderen. Aan met LIFMIOR behandelde patiënten dient een
`Patiëntenwaarschuwingskaart' te worden gegeven.
Geneesmiddel
LIFMIOR is beschikbaar in sterktes van 10, 25 en 50 mg.
Dosering
Reumatoïde artritis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend. Ook 50 mg LIFMIOR,
eenmaal per week toegediend, is veilig en effectief gebleken (zie rubriek 5.1).
Beschikbare gegevens suggereren dat voor alle bovengenoemde indicaties een klinische respons
gewoonlijk binnen 12 behandelweken wordt bereikt. Indien een patiënt niet reageert binnen dit
tijdsbestek dient een vervolgbehandeling zorgvuldig te worden overwogen.
Plaque psoriasis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend, of 50 mg, eenmaal per
week toegediend. Als alternatief kan voor maximaal 12 weken tweemaal per week 50 mg gebruikt
worden, indien nodig gevolgd door een dosering van 25 mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per
week. De behandeling met LIFMIOR dient te worden voortgezet tot remissie wordt bereikt, tot
maximaal 24 weken. Voortdurende behandeling na 24 weken kan geschikt zijn voor sommige
volwassen patiënten (zie rubriek 5.1). De behandeling dient gestaakt te worden bij patiënten die na 12
weken geen respons vertonen. Als herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd is, dient de
bovenstaande richtlijn over de behandelingsduur gevolgd te worden. De dosis dient 25 mg tweemaal
per week of 50 mg eenmaal per week te zijn.
Bijzondere populaties
geregistreerd
Nier- en leverfunctiestoornissen
Aanpassing van de dosering is niet noodzakelijk.
Ouderen
Aanpassing van de dosering is niet noodzakelijk. Dosering en wijze van toediening zijn hetzelfde als
voor volwassenen in de leeftijd van 18 ­ 64 jaar.
langer
Pediatrische patiënten
Juveniele idiopathische artritis (JIA)
De aanbevolen dosering is 0,4 mg/kg (tot een maximum van 25 mg per dosis), tweemaal per week
gegeven als subcutane injectie met een interval van 3-4 dagen tussen twee doses, of 0,8 mg/kg (tot een
niet
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week gegeven.
Het stoppen van de behandeling dient overwogen te worden bij patiënten die geen respons laten zien
na 4 maanden.
De injectieflacon met 10 mg kan geschikter zijn voor toediening aan kinderen met JIA die een
lichaamsgewicht van minder dan 25 kg hebben.
Er zijn geen formele klinische onderzoeken uitgevoerd bij kinderen van 2 en 3 jaar oud. Beperkte
veiligheidsdata uit een patiëntenregister suggereren echter dat het veiligheidsprofiel bij kinderen van
2 en 3 jaar oud, die eenmaal per week 0,8 mg/kg subcutaan toegediend krijgen, vergelijkbaar is met
dat bij volwassenen en kinderen van 4 jaar en ouder (zie rubriek 5.1).
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 2 jaar in de
indicatie juveniele idiopathische artritis.
Geneesmiddel
Plaque psoriasis bij kinderen (leeftijd 6 jaar en ouder)
De aanbevolen dosering is 0,8 mg/kg (tot een maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week
gedurende maximaal 24 weken. De behandeling dient gestaakt te worden bij patiënten die na 12
weken geen respons vertonen.
Wanneer een herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd wordt, dient bovenstaande richtlijn
voor de duur van de behandeling opgevolgd te worden. De dosering dient 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week te zijn.
Wijze van toediening
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een subcutane injectie. LIFMIOR poeder voor oplossing
dient vóór gebruik gereconstitueerd te worden in 1 ml oplosmiddel (zie rubriek 6.6).
Uitgebreide instructies voor de bereiding en toediening van de gereconstitueerde LIFMIOR-
injectieflacon worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, `Instructies voor het klaarmaken en het
toedienen van een LIFMIOR-injectie'.
4.3
Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de in rubriek 6.1 vermelde hulpstoffen.
Sepsis of een risico op sepsis.
Behandeling met LIFMIOR mag niet worden begonnen bij patiënten met actieve infecties, met
inbegrip van chronische of gelokaliseerde infecties.
geregistreerd
4.4
Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik
Om de traceerbaarheid van biologische geneesmiddelen te verhogen, dienen de merknaam en het
partijnummer van het toegediende product duidelijk te worden gedocumenteerd (of vermeld) in het
patiëntendossier.
Infecties
langer
Patiënten dienen voor, tijdens en na de behandeling met LIFMIOR op infecties te worden
gecontroleerd, met inachtneming van de gemiddelde eliminatiehalfwaardetijd van etanercept die
ongeveer 70 uur is (bereik: 7 tot 300 uur).
niet
Ernstige infecties, sepsis, tuberculose en opportunistische infecties, inclusief invasieve
schimmelinfecties, listeriosis en legionellose, zijn bij gebruik van LIFMIOR gemeld (zie rubriek 4.8).
Deze infecties werden veroorzaakt door bacteriën, mycobacteriën, schimmels, virussen en parasieten
(inclusief Protozoa). In sommige gevallen werden specifieke schimmel- en andere opportunistische
infecties niet herkend, resulterend in vertraging van passende behandeling en overlijden. Bij het
evalueren van patiënten voor infecties dient rekening te worden gehouden met het risico van de
patiënt voor relevante opportunistische infecties (bijv. blootstelling aan endemische mycose).
Patiënten bij wie zich een nieuwe infectie ontwikkelt terwijl zij een behandeling ondergaan met
LIFMIOR dienen nauwkeurig gecontroleerd te worden. De toediening van LIFMIOR dient gestaakt te
worden indien zich bij een patiënt een ernstige infectie ontwikkelt. De veiligheid en werkzaamheid
van LIFMIOR bij patiënten met chronische infecties zijn niet geëvalueerd. Artsen dienen
voorzichtigheid in acht te nemen als zij het gebruik van LIFMIOR overwegen bij patiënten met een
voorgeschiedenis van recidiverende of chronische infecties of met onderliggende ziektes die een
predispositie kunnen vormen voor infecties, zoals gevorderde of slecht gecontroleerde diabetes.
Geneesmiddel
Tuberculose
Er zijn gevallen van actieve tuberculose inclusief miliaire tuberculose en extrapulmonaire tuberculose
gemeld bij patiënten die met LIFMIOR werden behandeld.
Voor aanvang van de behandeling met LIFMIOR dienen alle patiënten gecontroleerd te worden op
zowel actieve als inactieve (`latente') tuberculose. Deze controle dient een gedetailleerde anamnese
met een persoonlijke voorgeschiedenis van tuberculose of mogelijk eerder contact met tuberculose en
Als actieve tuberculose wordt aangetoond, mag een therapie met LIFMIOR niet begonnen worden.
Als inactieve (`latente') tuberculose wordt aangetoond, dient een anti-tuberculosebehandeling voor
latente tuberculose te worden ingesteld alvorens therapie met LIFMIOR te beginnen, en in
overeenstemming met lokale aanbevelingen. In deze situatie dient de voordeel/risicobalans van
LIFMIOR-therapie zeer zorgvuldig in beschouwing te worden genomen.
Alle patiënten dienen geïnformeerd te worden medisch advies in te winnen als
verschijnselen/symptomen duidend op tuberculose (bijv. aanhoudende hoest, uitteren/gewichtsverlies,
lage koorts) optreden tijdens of na LIFMIOR-behandeling.
Hepatitis B-reactivering
Bij patiënten die eerder met het hepatitis B-virus (HBV) geïnfecteerd zijn en gelijktijdig TNF-
antagonisten hadden gekregen, inclusief LIFMIOR, is reactivering van hepatitis B gemeld. Hieronder
vallen meldingen van reactivering van hepatitis B bij patiënten die anti-HBc-positief waren maar
HBsAg-negatief. Patiënten moeten worden getest op een HBV-infectie voordat de therapie met
geregistreerd
LIFMIOR wordt gestart. Bij patiënten die positief getest zijn voor een HBV-infectie, wordt
aanbevolen om een arts met ervaring in de behandeling van hepatitis B te raadplegen.Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij het toedienen van LIFMIOR bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met
HBV. Deze patiënten moeten gecontroleerd worden op verschijnselen en symptomen van actieve
HBV-infectie, gedurende de gehele therapie en gedurende een aantal weken na beëindiging van de
therapie. Adequate gegevens van de behandeling van patiënten met HBV met antivirale therapie in
combinatie met therapie met TNF-antagonisten zijn niet beschikbaar. Bij patiënten die een HBV-
langer
infectie ontwikkelen, moet LIFMIOR worden gestopt en effectieve antivirale therapie met geschikte
ondersteunende behandeling worden gestart.
Verergering van hepatitis C
niet
Er zijn meldingen van verergering van hepatitis C bij patiënten die LIFMIOR kregen. LIFMIOR dient
met voorzichtigheid te worden gebruikt bij patiënten met een voorgeschiedenis van hepatitis C.
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Gelijktijdige toediening van LIFMIOR en anakinra is in verband gebracht met een groter risico op
ernstige infecties en neutropenie vergeleken met toediening van alleen LIFMIOR. Er is geen klinisch
voordeel aangetoond van deze combinatie. Daarom wordt gecombineerd gebruik van LIFMIOR en
anakinra afgeraden (zie rubrieken 4.5 en 4.8).
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van ernstige bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond;
dergelijk gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.5).
Allergische reacties
Geneesmiddel
Allergische reacties die geassocieerd waren met toediening van LIFMIOR zijn vaak gemeld. De
allergische reacties bestonden uit angio-oedeem en urticaria; er zijn ernstige reacties opgetreden. Als
een ernstige allergische of anafylactische reactie optreedt, dient de behandeling met LIFMIOR
onmiddellijk te worden gestopt en een passende behandeling te worden gestart.
Immunosuppressie
Bij TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR, bestaat de mogelijkheid dat de afweer van de gastheer
tegen infecties en maligniteiten wordt aangetast, aangezien TNF ontstekingen medieert en de
Twee patiënten met juveniele idiopathische artritis ontwikkelden varicella en verschijnselen en
symptomen van aseptische meningitis die zonder gevolgen verdwenen. Patiënten met een significante
blootstelling aan varicellavirus dienen tijdelijk te stoppen met het gebruik van LIFMIOR en
profylactische behandeling met Varicella Zoster Immunoglobuline dient voor hen te worden
overwogen.
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR voor patiënten met immunosuppressie zijn niet
geëvalueerd.
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen
Vaste en hematopoëtische maligniteiten (huidkankers uitgezonderd)
Tijdens de postmarketingperiode waren er meldingen van verscheidene maligniteiten (waaronder
borst- en longcarcinomen en lymfomen) (zie rubriek 4.8).
In de gecontroleerde delen van de klinische onderzoeken met TNF-antagonisten zijn meer gevallen
van lymfomen waargenomen bij de patiënten die TNF-antagonisten hebben gekregen vergeleken met
geregistreerd
de controlepatiënten. Het voorkomen hiervan was echter zeldzaam en de follow-upperiode van de
placebopatiënten was korter dan die van patiënten die behandeld werden met een TNF-antagonist. Er
zijn postmarketinggevallen gemeld van leukemie bij patiënten die werden behandeld met TNF-
antagonisten. Er is een verhoogd achtergrondrisico op lymfomen en leukemie bij patiënten met
reumatoïde artritis met langdurende, zeer actieve ontstekingsziekte, wat de inschatting van het risico
compliceert.
langer
Gebaseerd op de huidige kennis kan een mogelijk risico op de ontwikkeling van lymfomen, leukemie
of andere hematopoëtische of vaste maligniteiten bij patiënten die behandeld worden met een TNF-
antagonist niet worden uitgesloten. Voorzichtigheid dient in acht genomen te worden wanneer een
behandeling met TNF-antagonisten wordt overwogen voor patiënten met een voorgeschiedenis van
niet
maligniteiten of wanneer voortzetting van de behandeling wordt overwogen bij patiënten die een
maligniteit ontwikkelen.
Postmarketing zijn er maligniteiten, enkele fataal, gemeld bij kinderen, adolescenten en jonge
volwassenen (tot een leeftijd van 22 jaar) die zijn behandeld met TNF-antagonisten (bij de start van
de behandeling 18 jaar oud), waaronder LIFMIOR. Ongeveer de helft van de gevallen betrof
lymfomen. De andere gevallen representeerden een variëteit van verschillende maligniteiten
waaronder zeldzame maligniteiten die vooral geassocieerd worden met immunosuppressie. Een risico
van de ontwikkeling van maligniteiten bij kinderen en adolescenten die zijn behandeld met TNF-
antagonisten kan niet worden uitgesloten.
Huidkankers
Melanoom en niet-melanoma huidkanker (NMHK) zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld
met TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR. Postmarketinggevallen van Merkelcelcarcinoom zijn
zeer zelden gemeld bij patiënten die behandeld worden met LIFMIOR. Het wordt aanbevolen om
Geneesmiddel
periodiek huidonderzoek te verrichten bij alle patiënten, in het bijzonder bij hen die een verhoogd
risico hebben op huidkanker.
Bij de gecombineerde resultaten van gecontroleerde klinische onderzoeken, werden meer gevallen van
NMHK waargenomen bij patiënten die LIFMIOR kregen vergeleken met de controlepatiënten, vooral
bij patiënten met psoriasis.
Vorming van auto-antilichamen
Behandeling met LIFMIOR zou kunnen resulteren in de vorming van auto-immuunantilichamen (zie
rubriek 4.8).
Hematologische reacties
Zeldzame gevallen van pancytopenie en zeer zeldzame gevallen van aplastische anemie, sommige met
een fatale afloop, zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR. Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij patiënten die worden behandeld met LIFMIOR die een voorgeschiedenis
hebben van bloeddyscrasieën. Alle patiënten en ouders/verzorgers dient geadviseerd te worden dat zij
onmiddellijk medisch advies dienen in te winnen als de patiënt verschijnselen en symptomen
ontwikkelt die wijzen op bloeddyscrasieën of infecties (bijv. aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe
geregistreerd
plekken, bloedingen, bleekheid) terwijl zij LIFMIOR gebruiken. Deze patiënten dienen dringend
onderzocht te worden, inclusief een volledig bloedbeeld; als bloeddyscrasieën worden bevestigd,
dient het gebruik van LIFMIOR te worden beëindigd.
Neurologische aandoeningen
Er zijn zelden meldingen geweest over demyeliniserende aandoeningen van het CZS bij patiënten die
behandeld zijn met LIFMIOR (zie rubriek 4.8). Daarnaast zijn er zeldzame meldingen geweest van
langer
perifere demyeliniserende polyneuropathieën (inclusief Guillain-Barré-syndroom, chronische
inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie, demyeliniserende polyneuropathie en multifocale
motorische neuropathie). Hoewel er geen klinische onderzoeken zijn gedaan naar het effect van
LIFMIOR-therapie bij patiënten met multipele sclerose, hebben klinische onderzoeken met andere
niet
TNF-antagonisten bij patiënten met multipele sclerose een verhoogde activiteit van de ziekte laten
zien. Een zorgvuldige afweging, inclusief een neurologische beoordeling, van de voordelen van
behandeling tegen de risico's wordt aanbevolen indien LIFMIOR wordt voorgeschreven aan patiënten
met een bestaande of net ontstane demyeliniserende ziekte, of aan patiënten waarvan wordt gedacht
dat ze een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van een demyeliniserende aandoening.
Combinatietherapie
In een twee jaar durend gecontroleerd klinisch onderzoek bij patiënten met reumatoïde artritis,
resulteerde de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat niet in onverwachte
veiligheidsbevindingen en het veiligheidsprofiel van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat was
gelijk aan profielen die gerapporteerd zijn in onderzoeken met alleen LIFMIOR of alleen
methotrexaat. Langetermijnonderzoeken om de veiligheid van de combinatie te bepalen zijn aan de
gang. De veiligheid van LIFMIOR op lange termijn in combinatie met andere `disease-modifying
antirheumatic drugs' (DMARD's) is niet vastgesteld.
Geneesmiddel
Het gebruik van LIFMIOR in combinatie met andere systemische therapieën of fototherapie voor de
behandeling van psoriasis is niet bestudeerd.
Nier- en leverfunctiestoornissen
Op basis van farmacokinetische gegevens (zie rubriek 5.2) is aanpassing van de dosis bij patiënten
met nier- of leverfunctiestoornissen niet noodzakelijk. De klinische ervaring bij zulke patiënten is
beperkt.
Alcoholische hepatitis
In een gerandomiseerd, placebogecontroleerd fase II-onderzoek met 48 gehospitaliseerde patiënten die
werden behandeld met LIFMIOR of placebo voor matige tot ernstige alcoholische hepatitis, was
LIFMIOR niet effectief en de mortaliteit bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR was
significant hoger na 6 maanden. Dientengevolge dient LIFMIOR niet gebruikt te worden bij patiënten
voor de behandeling van alcoholische hepatitis. Artsen dienen zorgvuldigheid te betrachten wanneer
zij LIFMIOR gebruiken bij patiënten die ook matige tot ernstige alcoholische hepatitis hebben.
Wegener-granulomatose
Een placebogecontroleerd onderzoek, waarin 89 volwassen patiënten met LIFMIOR werden
geregistreerd
behandeld naast de standaardtherapie (waaronder cyclofosfamide of methotrexaat en
glucocorticoïden) voor een mediane duur van 25 maanden, heeft niet aangetoond dat LIFMIOR een
effectieve behandeling is voor Wegener-granulomatose. De incidentie van verscheidene typen van
non-cutane maligniteiten was significant hoger bij patiënten die met LIFMIOR behandeld werden dan
in de controlegroep. LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van Wegener-
granulomatose.
langer
Hypoglykemie bij patiënten die worden behandeld voor diabetes
Er zijn meldingen geweest van hypoglykemie na initiatie van LIFMIOR bij patiënten die medicatie
voor diabetes krijgen met als gevolg daarvan een noodzakelijke vermindering van anti-diabetische
medicatie bij enkele van deze patiënten.niet
Speciale patiëntgroepen
Ouderen
In de fase III-onderzoeken met reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en spondylitis ankylopoetica
werden er geen verschillen waargenomen met betrekking tot bijwerkingen, ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties tussen patiënten van 65 jaar of ouder die LIFMIOR kregen en jongere patiënten.
Voorzichtigheid dient echter in acht genomen te worden bij het behandelen van ouderen en er dient in
het bijzonder gelet te worden op het optreden van infecties.
Pediatrische patiënten
Vaccinaties
Het wordt aanbevolen om, indien mogelijk, pediatrische patiënten alle immunisaties zoals die
overeenkomen met de geldende immunisatierichtlijnen toe te dienen voordat zij beginnen met
Geneesmiddel
LIFMIOR-therapie (zie `Vaccinaties' hierboven).
Inflammatoire darmziekten (IBD) en uveïtis bij patiënten met juveniele idiopathische artritis (JIA)
Er zijn meldingen geweest van IBD en uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR
(zie rubriek 4.8).
Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Bij volwassen patiënten die gelijktijdig werden behandeld met LIFMIOR en anakinra werd een hoger
percentage ernstige infecties vastgesteld vergeleken met patiënten die of alleen met LIFMIOR, of
alleen met anakinra behandeld werden (historische data).
Bovendien werd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek bij volwassen patiënten die al
methotrexaat kregen en tevens werden behandeld met LIFMIOR en anakinra, een hoger aantal
ernstige infecties (7%) en neutropenie vastgesteld dan bij patiënten die naast methotrexaat alleen
behandeld werden met LIFMIOR (zie rubrieken 4.4 en 4.8). Er is geen klinisch voordeel aangetoond
van de combinatie LIFMIOR en anakinra en deze combinatie wordt daarom niet aanbevolen.
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van ernstige bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond;
dergelijk gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.4).
Gelijktijdige behandeling met sulfasalazine
In een klinische onderzoek van volwassen patiënten die vastgestelde doses sulfasalazine kregen,
waaraan LIFMIOR was toegevoegd, ervoeren patiënten in de combinatiegroep een statistisch
significante daling in het gemiddeld aantal witte bloedcellen in vergelijking tot groepen die behandeld
werden met alleen LIFMIOR of sulfasalazine. De klinische significantie van deze interactie in
geregistreerd
onbekend. Artsen dienen voorzichtigheid in acht te nemen wanneer zij een combinatietherapie met
sulfasalazine overwegen.
Non-interacties
Bij klinisch onderzoek werden geen interacties waargenomen bij toediening van LIFMIOR samen met
glucocorticoïden, salicylaten (behalve sulfasalazine), niet-steroïdale ontstekingsremmers (non-
steroidal anti-inflammatory drugs
- NSAID's), analgetica of methotrexaat. Zie rubriek 4.4 voor
langer
vaccinatieadvies.
Er werden geen klinisch significante farmacokinetische geneesmiddel-geneesmiddelinteracties
waargenomen in onderzoek met methotrexaat, digoxine of warfarine.
niet
4.6
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd dienen het gebruik van geschikte anticonceptie te overwegen om
zwangerschap te voorkomen tijdens behandeling met LIFMIOR en gedurende drie weken na het
stoppen van de behandeling.
Zwangerschap
Ontwikkelingstoxiciteitonderzoeken die zijn uitgevoerd bij ratten en konijnen toonden geen tekenen
van schade, aangebracht aan de foetus of aan de neonatale rat, als gevolg van etanercept. De effecten
van etanercept op de zwangerschapsuitkomsten zijn onderzocht in twee observationele
cohortonderzoeken. Een hoger percentage ernstige geboorteafwijkingen werd waargenomen in één
observationeel onderzoek dat zwangerschappen vergeleek waarin de vrouw in het eerste trimester was
blootgesteld aan etanercept (n=370), met zwangerschappen waarin de vrouw niet was blootgesteld aan
Geneesmiddel
etanercept of andere TNF-antagonisten (n=164) (aangepaste oddsratio 2,4, 95%-BI: 1,0-5,5). De typen
ernstige geboorteafwijkingen kwamen overeen met de meest gemelde in de algemene populatie en er
is geen specifiek patroon van afwijkingen geconstateerd. Er werd geen verandering waargenomen in
de mate van voorkomen van miskramen, doodgeboorten of kleine misvormingen. In een
observationeel registeronderzoek dat uitgevoerd werd in meerdere landen, werd het risico van
nadelige zwangerschapsuitkomsten bij vrouwen die in de eerste 90 dagen van hun zwangerschap
waren blootgesteld aan etanercept (n=425) vergeleken met vrouwen die waren blootgesteld aan
niet-biologische geneesmiddelen (n=3497). In dit onderzoek werd geen verhoogd risico op ernstige
Etanercept passeert de placenta en is gedetecteerd in het serum van zuigelingen van vrouwelijke
patiënten behandeld met LIFMIOR tijdens de zwangerschap. De klinische impact hiervan is
onbekend. Bij zuigelingen kan het risico op infectie echter verhoogd zijn. Toediening van levende
vaccins aan zuigelingen gedurende 16 weken nadat de moeder de laatste dosis LIFMIOR toegediend
heeft gekregen, wordt over het algemeen niet aanbevolen.
Borstvoeding
Het is gerapporteerd dat etanercept wordt uitgescheiden in de moedermelk na subcutane toediening. In
zogende ratten, na subcutane toediening, werd etanercept uitgescheiden in de melk en ontdekt in het
serum van de rattenjongen. Omdat immunoglobulinen, evenals vele andere geneesmiddelen, in de
moedermelk kunnen worden uitgescheiden, moet worden besloten om óf de borstvoeding te staken óf
de behandeling met LIFMIOR te staken, rekening houdend met het voordeel van borstvoeding voor
het kind en het voordeel van de behandeling voor de vrouw.
geregistreerd
Vruchtbaarheid
Preklinische gegevens over peri- en postnatale toxiciteit van etanercept en effecten van etanercept op
vruchtbaarheid en algemene voortplantingsprestatie zijn niet beschikbaar.
4.7
Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen
Er is geen onderzoek verricht met betrekking tot de effecten op de rijvaardigheid en op het vermogen
langer
om machines te bedienen.
4.8
Bijwerkingen
niet
Samenvatting van het bijwerkingenprofiel
De meest gerapporteerde bijwerkingen zijn reacties op de injectieplaats (waaronder pijn, zwelling,
jeuk, rood worden en bloeding op de punctieplaats), infecties (waaronder bovensteluchtweginfecties,
bronchitis, blaasontsteking en huidinfecties), allergische reacties, vorming van auto-antilichamen,
jeuk en koorts.
Ernstige bijwerkingen zijn ook gerapporteerd voor LIFMIOR. TNF-antagonisten, zoals LIFMIOR,
hebben effect op het immuunsysteem en hun gebruik kan de afweer van het lichaam tegen infecties en
kanker beïnvloeden. Ernstige infecties komen voor bij minder dan 1 op 100 patiënten behandeld met
LIFMIOR. Meldingen betroffen ook fatale en levensbedreigende infecties en sepsis. Verschillende
maligniteiten zijn ook gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR, waaronder borstkanker,
longkanker, huidkanker en lymfeklierkanker (lymfoom).
Ernstige hematologische, neurologische en auto-immuunreacties zijn ook gerapporteerd. Deze
omvatten zeldzame meldingen van pancytopenie en zeer zeldzame meldingen van aplastische anemie.
Geneesmiddel
Centrale en perifere demyeliniserende aandoeningen zijn zelden, respectievelijk zeer zelden
waargenomen tijdens het gebruik van LIFMIOR. Er zijn zeldzame meldingen geweest van lupus,
lupus-gerelateerde aandoeningen en vasculitis.
Overzicht van bijwerkingen in tabelvorm
De lijst met bijwerkingen die hieronder is weergegeven is gebaseerd op ervaring uit klinische
onderzoeken met volwassenen en op post-marketingervaring.
Systeem/orgaan
Zeer vaak
Vaak
Soms
Zelden
Zeer
Frequentie niet
klasse
1/10
1/100,
1/1.000, < 1/100
1/10.000,
zelden
bekend
< 1/10
< 1/1.000
< 1/10.000
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)

Infecties en
Infectie
Ernstige infecties
Tuberculose,
Hepatitis B-
parasitaire
(waaronder
(waaronder
opportunistische
reactivering,
aandoeningen
bovenstelu
pneumonie,
infectie (waaronder
listeria
chtweginfe
cellulitis, artritis
invasieve schimmel-,
ctie,
bacterieel, sepsis en
Protozoa-, bacteriële,
bronchitis,
parasitaire infectie)*
atypische
cystitis,
mycobacteriële,
huidinfecti
virale infecties en
e)*
Legionella)*
Neoplasmata,
Niet-melanome
Maligne melanoom
Merkelcelcarcin
benigne,
huidkankers* (zie
(zie rubriek 4.4),
oom (zie
maligne en niet-
rubriek 4.4)
lymfoom, leukemie
rubriek 4.4)
gespecificeerd
geregistreerd
(inclusief cysten
en poliepen)
Bloed- en
Trombocytopenie,
Pancytopenie*
Aplastische Histiocytose
lymfestelselaand
anemie, leukopenie,
anemie*
hematofaag
oeningen
neutropenie
(macrofaagactiv
atiesyndroom)*
Immuunsysteem
Allergische
Vasculitis
Ernstige
Verergering van
aandoeningen
reacties (zie
(waaronder
allergische/anafylacti
symptomen van
Huid- en
antineutrofielen-
sche reacties
dermatomyositis
langer
onderhuidaan
cytoplasma-
(waaronder angio-
doeningen),
antilichaamgeassoci
oedeem,
auto-
eerde vasculitis)
bronchospasme),
antilichaamvo
sarcoïdose
rming*
niet
Zenuwstelselaan
Demyelinisatie van
doeningen
het CZS wijzend op
multipele sclerose of
gelokaliseerde
demyeliniserende
aandoeningen, zoals
neuritis optica en
myelitis transversa
(zie rubriek 4.4),
perifere
demyelinisatie,
waaronder Guillain-
Barré-syndroom,
chronische
inflammatoire
demyeliniserende
polyneuropathie,
demyeliniserende
Geneesmiddel
polyneuropathie en
multifocale
motorische
neuropathie (zie
rubriek 4.4),
epileptische aanval
Oogaandoeninge
Uveïtis, scleritis
n
Zeer vaak
Vaak
Soms
Zelden
Zeer
Frequentie niet
klasse
1/10
1/100,
1/1.000, < 1/100
1/10.000,
zelden
bekend
< 1/10
< 1/1.000
< 1/10.000
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)

Hartaandoeninge
Verergering van
Nieuw ontstaan van
n
congestief hartfalen
congestief hartfalen
(zie rubriek 4.4)
(zie rubriek 4.4)
Ademhalingsstel
Interstitiële
sel-, borstkas- en
longaandoening
mediastinumaan
(waaronder
doeningen
pneumonitis en
longfibrose)*
Lever- en
Verhoogde
Auto-
galaandoeningen
leverenzymen*
immuunhepatitis*
Huid- en
Pruritus,uitsla
Angio-oedeem,
Stevens-Johnson-
Toxische
onderhuidaando
g
psoriasis
syndroom, cutane
epidermale
eningen
(waaronder nieuwe
vasculitis (waaronder
necrolyse
of erger wordende
overgevoeligheidsvas
pustuleuze,
culitis), erythema
voornamelijk op de
multiforme,
handpalmen en de
lichenoïde reacties
voetzolen),
urticaria,
geregistreerd
psoriasiforme
huiduitslag
Skeletspierstelse
Cutane lupus
l- en
erythematosus,
bindweefselaand
subacute cutane
oeningen
lupus erythematosus,
lupusachtig
syndroom
langer
Algemene
Reacties
Pyrexie
aandoeningen en op de
toedieningsplaat
injectiepla
sstoornissen
ats
(waaronder
niet
bloeding,
blauwe
plekken,
erytheem,
jeuk, pijn,
zwelling)*
*Zie Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen hieronder
Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen
Honderdnegenentwintig (129) nieuwe maligniteiten van verschillende types werden geobserveerd bij
4114 patiënten met reumatoïde artritis die in klinisch onderzoek behandeld werden met LIFMIOR
gedurende maximaal ongeveer 6 jaar, waaronder 231 patiënten die behandeld werden met LIFMIOR
in combinatie met methotrexaat tijdens het 2 jaar durend actief-gecontroleerd onderzoek. De
waargenomen frequentie en incidenties in deze klinische trials waren overeenkomstig de verwachting
Geneesmiddel
voor de bestudeerde populatie. Een totaal aantal van 2 maligniteiten werd gemeld in klinische
onderzoeken die ongeveer 2 jaar duurden en die 240 met LIFMIOR behandelde patiënten met arthritis
psoriatica omvatten. In klinische onderzoeken die gedurende meer dan 2 jaar werden uitgevoerd met
351 patiënten met spondylitis ankylopoetica werden 6 maligniteiten gemeld onder de met LIFMIOR
behandelde patiënten. In een groep van 2711 patiënten met plaque psoriasis die met LIFMIOR
behandeld werden in dubbelblinde en open-labelonderzoeken van maximaal 2,5 jaar werden 30
maligniteiten en 43 niet-melanoma huidkankers gemeld.
Tijdens de postmarketingperiode werden ook meldingen ontvangen van verscheidene maligniteiten
(waaronder borst- en longcarcinoom en lymfoom) (zie rubriek 4.4).
Reacties op de plaats van injectie
Vergeleken met placebo hadden patiënten met reumatische aandoeningen die met LIFMIOR werden
behandeld een significant hogere incidentie van reacties op de plaats van injectie (36% vs. 9%).
Reacties op de plaats van injectie vonden gewoonlijk plaats in de eerste maand. De gemiddelde duur
was ongeveer 3 tot 5 dagen. Voor de meerderheid van de reacties op de plaats van injectie in de met
LIFMIOR behandelde groep werd geen behandeling gegeven en de meerderheid van de patiënten die
wel behandeld werden, kregen lokale preparaten zoals corticosteroïden of orale antihistaminica.
Daarnaast ontwikkelden zich bij sommige patiënten geheugenreacties op de plaats van injectie, die
werden gekarakteriseerd door een huidreactie op de meest recente plaats van injectie, tezamen met
een simultane verschijning van reacties op de plaats van de vorige injecties. Deze reacties waren in
het algemeen van voorbijgaande aard en keerden niet terug in de loop van de behandeling.
In gecontroleerde onderzoeken bij patiënten met plaque psoriasis ontwikkelde ongeveer 13,6% van de
met LIFMIOR behandelde patiënten reacties op de plaats van injectie vergeleken met 3,4% van de
met placebo behandelde patiënten gedurende de eerste 12 weken van behandeling.
geregistreerd
Ernstige infecties
In placebogecontroleerd onderzoek werd geen verhoging van de incidentie van ernstige infecties
(fataal, levensbedreigend, of met de noodzaak tot ziekenhuisopnames of intraveneuze antibiotica)
waargenomen. Ernstige infecties traden op in 6,3% van de patiënten met reumatoïde artritis die met
LIFMIOR behandeld werden gedurende maximaal 48 maanden. Deze bestonden uit abces (op
verschillende plaatsen), bacteriëmie, bronchitis, bursitis, cellulitis, cholecystitis, diarree, diverticulitis,
endocarditis (verdenking), gastro-enteritis, hepatitis B, herpes zoster, beenzweer, mondinfectie,
langer
osteomyelitis, otitis, peritonitis, pneumonie, pyelonefritis, sepsis, septische artritis, sinusitis,
huidinfectie, huidulcus, urineweginfectie, vasculitis en wondinfectie. In het twee jaar durend actief
gecontroleerd onderzoek waarin patiënten werden behandeld met alleen LIFMIOR, of alleen
methotrexaat of met LIFMIOR in combinatie met methotrexaat, waren de aantallen ernstige infecties
niet
gelijk in de verschillende behandelingsgroepen. Het kan echter niet worden uitgesloten dat de
combinatie van LIFMIOR en methotrexaat verband zou kunnen houden met een verhoogd percentage
infecties.
Er waren geen verschillen in infectiepercentages tussen patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR en die behandeld werden met placebo voor plaque psoriasis in placebogecontroleerde
onderzoeken die tot 24 weken duurden. Ernstige infecties die de met LIFMIOR behandelde patiënten
ondervonden waren, cellulitis, gastro-enteritis, pneumonie, cholecystitis, osteomyelitis, gastritis,
appendicitis, streptokokkenfasciitis, myositis, septische shock, diverticulitis en abces. In de
dubbelblinde en open-label arthritis psoriatica-onderzoeken meldde 1 patiënt een ernstige infectie
(pneumonie).
Ernstige en fatale infecties zijn gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR; gemelde pathogenen
waren onder andere bacteriën, mycobacteriën (waaronder M. tuberculosis), virussen en schimmels.
Sommige hebben plaatsgevonden binnen enkele weken na het starten van de behandeling met
Geneesmiddel
LIFMIOR bij patiënten met onderliggende ziektes (bijv. diabetes, congestief hartfalen, een
voorgeschiedenis van actieve of chronische infectie) in aanvulling op hun reumatoïde artritis (zie
rubriek 4.4). Behandeling met LIFMIOR zou de mortaliteit kunnen verhogen bij patiënten met
vastgestelde sepsis.
Opportunistische infecties zijn gemeld in associatie met LIFMIOR, inclusief invasieve schimmel-,
parasitaire (inclusief protozoale), virale (waaronder herpes zoster), bacteriële (inclusief Listeria en
Legionella) en atypische mycobacteriële infecties. In een gepoolde dataset van klinische onderzoeken
Auto-antilichamen
Van volwassen patiënten werd op meerdere tijdstippen serum getest op auto-antilichamen. Van de
patiënten met reumatoïde artritis die geëvalueerd werden op antinucleaire antilichamen (ANA) was
het percentage patiënten dat nieuwe positieve ANA ontwikkelde (1:40) hoger bij de met LIFMIOR
behandelde patiënten (11%) dan bij de met placebo behandelde patiënten (5%). Het percentage
patiënten dat nieuwe positieve anti-ds-DNA-antilichamen ontwikkelde was ook groter met radio-
immuunbepaling (15% van de patiënten die behandeld werden met LIFMIOR vergeleken met 4% van
de met placebo behandelde patiënten) en met de Crithidia lucida-test (3% van de met LIFMIOR
behandelde patiënten vergeleken met geen van de met placebo behandelde patiënten). Van de
patiënten die behandeld werden met LIFMIOR was de proportie die anti-cardiolipineantilichamen
ontwikkelde vergelijkbaar verhoogd vergeleken met de met placebo behandelde patiënten. De invloed
van langdurige behandeling met LIFMIOR op de ontwikkeling van auto-immuunziekten is onbekend.
geregistreerd
Er zijn zeldzame meldingen geweest van patiënten, inclusief reumafactorpositieve patiënten, die
andere auto-antilichamen hebben ontwikkeld in samenhang met een lupusachtig syndroom of uitslag
welke qua klinische presentatie en biopsie vergelijkbaar is met subactieve huidlupus of discoïde
lupus.
Pancytopenie en aplastische anemie
langer
Er waren postmarketingmeldingen van pancytopenie en aplastische anemie waarvan sommige een
fatale afloop hadden (zie rubriek 4.4).
Interstitiële longaandoening
niet
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening bij patiënten die etanercept kregen, zonder
dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,06% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
frequentie (incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening 0,47% (frequentie soms). Er
waren postmarketingmeldingen van interstitiële longaandoening (inclusief pneumonitis en
longfibrose) waarvan sommige een fatale afloop hadden.
Gelijktijdige behandeling met anakinra
In onderzoeken waarin volwassen patiënten gelijktijdig behandeld werden met LIFMIOR en anakinra,
werd een hoger percentage ernstige infecties gevonden dan bij patiënten die alleen met LIFMIOR
behandeld werden en bij 2% van de patiënten (3/139) ontwikkelde zich neutropenie (absoluut aantal
neutrofielen < 1.000 / mm³). Eén neutropenische patiënt ontwikkelde cellulitis die na
ziekenhuisopname vanzelf verdween (zie rubrieken 4.4 en 4.5).
Geneesmiddel
Verhoogde leverenzymen
In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle
indicaties, bedroeg de frequentie (incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen
bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,54%
(frequentie soms). In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken die
gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen 4,18% (frequentie vaak).
Pediatrische patiënten
Bijwerkingen bij pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In het algemeen waren de bijwerkingen bij kinderen met juveniele idiopathische artritis
overeenkomstig in frequentie en type met de bijwerkingen die gezien werden bij volwassenen.
Verschillen met volwassenen en andere speciale overwegingen staan beschreven in de volgende
paragrafen.
De typen infecties die werden gezien in klinisch onderzoek met patiënten van 2 tot 18 jaar met
juveniele idiopathische artritis waren meestal licht tot matig en kwamen overeen met de typen
infecties die vaak gezien worden bij poliklinische pediatrische patiënten. Ernstige bijwerkingen die
werden gerapporteerd, omvatten varicella met verschijnselen en symptomen van aseptische meningitis
die zonder sequela verdwenen (zie ook rubriek 4.4), appendicitis, gastro-enteritis,
depressie/persoonlijkheidsstoornis, huidulcus, oesofagitis/gastritis, septische shock door groep A-
streptokokken, diabetes mellitus type I en infectie van weke delen en postoperatieve wonden.
geregistreerd
In één onderzoek met kinderen van 4 tot 17 jaar met juveniele idiopathische artritis liepen 43
van de 69 (62%) kinderen een infectie op terwijl ze LIFMIOR kregen gedurende 3 maanden van het
onderzoek (deel 1, open-label). De frequentie en ernst van de infecties was vergelijkbaar bij 58
patiënten die de 12 maanden durende open-label extensietherapie afgerond hadden. De typen en
proportie van bijwerkingen bij patiënten met juveniele idiopathische artritis waren gelijk aan die
gezien werden in onderzoeken met LIFMIOR bij volwassen patiënten met reumatoïde artritis en
langer
waren merendeels licht. Verschillende bijwerkingen werden meer gerapporteerd bij 69 patiënten met
juveniele idiopathische artritis die gedurende 3 maanden LIFMIOR kregen dan bij de 349 volwassen
patiënten met reumatoïde artritis. Deze omvatten hoofdpijn (19% van de patiënten, 1,7 gebeurtenissen
per patiëntjaar), misselijkheid (9%, 1,0 gebeurtenis per patiëntjaar), buikpijn (19%, 0,74
niet
gebeurtenissen per patiëntjaar) en braken (13%, 0,74 gebeurtenissen per patiëntjaar).
In klinisch onderzoek naar juveniele idiopathische artritis werden 4 gevallen van
macrofaagactivatiesyndroom gemeld.
Er zijn, afkomstig uit postmarketingbronnen, meldingen geweest van inflammatoire darmziekten en
uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR, waaronder een zeer klein aantal
gevallen van terugkerende klachten na wedertoediening (zie rubriek 4.4).
Bijwerkingen bij kinderen met plaque psoriasis
In een 48 weken durend onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met plaque
psoriasis waren de gemelde bijwerkingen vergelijkbaar met de bijwerkingen die in eerdere
onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis werden gezien.
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Geneesmiddel
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico's van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V.
Overdosering
Er werd geen dosisbeperkende toxiciteit waargenomen gedurende klinisch onderzoek van patiënten
met reumatoïde artritis. De hoogst geëvalueerde dosering was een intraveneuze oplaaddosis van 32
mg/m2, gevolgd door subcutane doses van 16 mg/m2, tweemaal per week toegediend. Een patiënt met
reumatoïde artritis diende zichzelf per ongeluk gedurende 3 weken tweemaal per week 62 mg
LIFMIOR subcutaan toe zonder bijwerkingen te ervaren.
Er is geen antidotum bekend voor LIFMIOR.
5.
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
5.1
Farmacodynamische eigenschappen
Farmacotherapeutische categorie: Immunosuppressieve middelen, Tumornecrosefactor-alfa-(TNF--)
remmers, ATC code: L04AB01
Tumornecrosefactor (TNF) is een dominant cytokine in het ontstekingsproces van reumatoïde artritis.
Verhoogde spiegels van TNF zijn ook gevonden in het synovium en psoriatische plaques van
patiënten met arthritis psoriatica en in het serum en synoviale weefsel van patiënten met spondylitis
ankylopoetica. Bij plaque psoriasis leidt infiltratie door ontstekingscellen waaronder T-cellen tot
verhoogde TNF-spiegels in psoriatische laesies vergeleken met spiegels in onaangetaste huid.
geregistreerd
Etanercept is een competitieve remmer van de TNF-binding aan de receptoren op het celoppervlak en
remt daarmee de biologische activiteit van TNF. TNF en lymfotoxine zijn pro-inflammatoire
cytokinen die met twee verschillende receptoren van het celoppervlak binden: de 55-kilodalton (p55)
en 75-kilodalton (p75) tumornecrosefactorreceptoren (TNFR's). Beide TNFR's bestaan van nature in
membraangebonden en oplosbare vormen. Van oplosbare TNFR's wordt verondersteld dat zij de
biologische activiteit van TNF reguleren.
langer
TNF en lymfotoxine bestaan voornamelijk als homotrimeren, waarbij hun biologische activiteit
afhankelijk is van cross-linking aan celoppervlakgebonden TNFR's. Dimere oplosbare receptoren
zoals etanercept bezitten een grotere affiniteit voor TNF dan monomere receptoren en zijn aanzienlijk
niet
sterkere competitieve remmers van de binding van TNF aan zijn cellulaire receptor. Daarenboven
zorgt het gebruik van een immunoglobuline-Fc-regio als fusie-element in de constructie van een
dimere receptor voor een langere serumhalfwaardetijd.
Werkingsmechanisme
Veel aspecten van de gewrichtspathologie in reumatoïde artritis en spondylitis ankylopoetica en de
huidpathologie van plaque psoriasis worden gemedieerd door pro-inflammatoire moleculen die met
elkaar verbonden worden in een netwerk dat onder controle staat van TNF. Het werkingsmechanisme
van etanercept berust vermoedelijk op een competitieve remming van TNF-binding aan de
celoppervlakgebonden TNFR; hierdoor wordt een door TNF-gemedieerde cellulaire respons
voorkomen door TNF biologisch inactief te maken. Mogelijk kan etanercept ook biologische
responsen moduleren die worden gecontroleerd door additionele, later in het ontstekingsproces
werkende moleculen (bijvoorbeeld cytokines, adhesiemoleculen of proteïnasen) die door TNF worden
geïnduceerd of gereguleerd.
Geneesmiddel
Klinische werkzaamheid en veiligheid
Deze paragraaf geeft gegevens weer van vier gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken met
volwassenen met reumatoïde artritis, één onderzoek met volwassenen met arthritis psoriatica, één
onderzoek met volwassenen met spondylitis ankylopoetica, één onderzoek met volwassenen met niet-
radiografische axiale spondyloartritis, 4 onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis, drie
onderzoeken met juveniele idiopathische artritis en één onderzoek met kinderen met plaque psoriasis.
ACR 20- en 50-responsen kwamen meer voor bij patiënten die behandeld werden met LIFMIOR na 3
en 6 maanden dan bij patiënten die behandeld werden met placebo (ACR 20: LIFMIOR 62% en 59%,
placebo 23% en 11% na respectievelijk 3 en 6 maanden; ACR 50: LIFMIOR 41% en 40%, placebo
8% en 5% na respectievelijk 3 en 6 maanden; p0,01 LIFMIOR versus placebo op alle tijdstippen
voor zowel ACR 20- als ACR 50-responsen).
Ongeveer 15% van de patiënten die LIFMIOR kregen bereikte een ACR 70-respons in maand 3 en
maand 6, vergeleken met minder dan 5% in de placeboarm. Onder patiënten die LIFMIOR kregen,
verscheen de klinische respons meestal binnen 1 tot 2 weken na het begin van de therapie en bijna
altijd binnen 3 maanden. Een dosisrespons werd gezien: resultaten met 10 mg lagen tussen placebo en
25 mg in. LIFMIOR was significant beter dan placebo in zowel alle componenten van de ACR-criteria
als andere maten voor RA-ziekteactiviteit die niet zijn geïncludeerd in de ACR-responscriteria, zoals
ochtendstijfheid. Een Health Assessment Questionnaire (HAQ), inclusief invaliditeit, vitaliteit,
geregistreerd
mentale gezondheid, algemene gezondheidstoestand en subdomeinen van artritisgerelateerde
gezondheidstoestand werd elke 3 maanden afgenomen gedurende het onderzoek. Alle subdomeinen
van de HAQ waren verbeterd bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR vergeleken met
controlepatiënten na 3 en 6 maanden.
Na het beëindigen van de behandeling met LIFMIOR kwamen de symptomen van artritis over het
algemeen binnen een maand terug. Uit resultaten van open-labelonderzoeken bleek dat het opnieuw
langer
starten van de behandeling met LIFMIOR na een onderbreking van maximaal 24 maanden resulteerde
in gelijke omvang van de respons als bij patiënten die LIFMIOR kregen zonder onderbreking van de
therapie. In open-label verlengde behandelingsonderzoeken waarin patiënten LIFMIOR kregen
toegediend zonder onderbreking, werden aanhoudende duurzame responsen waargenomen tot 10 jaar.
niet
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vergeleken met methotrexaat in een derde gerandomiseerd
actief-gecontroleerd onderzoek met geblindeerde radiografische evaluaties als primair eindpunt bij
632 volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis (minder dan 3 jaar ziekteduur), die nooit met
methotrexaat behandeld waren. Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR werden tweemaal per week
gedurende maximaal 24 maanden subcutaan toegediend. De doses methotrexaat werden verhoogd van
7,5 mg per week tot een maximum van 20 mg per week gedurende de eerste 8 weken van de trial en
voortgezet tot maximaal 24 maanden. De klinische verbetering, waaronder intrede van werking binnen
2 weken, die gezien werd met 25 mg LIFMIOR was vergelijkbaar met de vorige twee onderzoeken en
bleef in stand tot 24 maanden. Bij aanvang hadden patiënten een matige graad van invaliditeit, met
gemiddelde HAQ-scores van 1,4 tot 1,5. Behandeling met 25 mg LIFMIOR resulteerde in een
substantiële verbetering na 12 maanden, waarbij ongeveer 44% van de patiënten een normale HAQ-
score (lager dan 0,5) bereikte. Dit voordeel werd behouden in het tweede jaar van dit onderzoek.
In dit onderzoek werd structurele schade van de gewrichten radiografisch bepaald en weergegeven als
Geneesmiddel
verandering in de Total Sharp Score (TSS) en zijn componenten de Erosion Score en de Joint Space
Narrowing Score
(JSN). Radiografieën van handen/polsen en voeten werden gelezen bij aanvang en
na 6, 12 en 24 maanden. De dosis van 10 mg LIFMIOR had consequent minder effect op structurele
schade dan 25 mg. LIFMIOR 25 mg was significant beter dan methotrexaat met betrekking tot
Erosion Scores zowel na 12 maanden als na 24 maanden. De verschillen tussen methotrexaat en
LIFMIOR in TSS en JSN waren niet statistisch significant. De resultaten zijn weergegeven in de
onderstaande afbeelding.
die <3 jaar voortduurt
2.5
12 Months
2.5
24 Months
2.2
2.0
2.0
a
s
e
l
i
n
e
B
1.5
1.3
1.5
1.3
1.2
1.0
0.9
0.9
1.0
0.8
0.6*
0.6
h
a
n
g
e
f
r
o
m
C
0.5
0.4*
0.4 0.4
0.5
0.0
0.0
TSS
Erosions
JSN
TSS
Erosions JSN
MTX
LIFMIOR 25 mg
*p < 0.05
In een ander actief-gecontroleerd, dubbelblind, gerandomiseerd onderzoek werden klinische
werkzaamheid, veiligheid en radiografische progressie bij RA-patiënten die behandeld werden met
geregistreerd
LIFMIOR alleen (tweemaal per week 25 mg), methotrexaat alleen (7,5 tot 20 mg per week, mediane
dosis 20 mg) en de combinatie van LIFMIOR en methotrexaat gelijktijdig gestart, vergeleken bij 682
volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis die 6 maanden tot 20 jaar voortduurde (mediaan 5
jaar) en die een minder dan bevredigende respons hadden op ten minste 1 `disease-modifying
antirheumatic drug' (DMARD) anders dan methotrexaat.
Patiënten in de therapiegroep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg hadden significant
langer
hogere ACR 20-, ACR 50- en ACR 70-responsen en verbetering van DAS- en HAQ-scores na zowel
24 en 52 weken dan patiënten in elk van beide monotherapiegroepen (resultaten zijn weergegeven in
de onderstaande tabel). Significante voordelen van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat in
vergelijking met monotherapie van LIFMIOR of van methotrexaat werden ook na 24 maanden
niet
waargenomen.
Geneesmiddel
methotrexaat vs. LIFMIOR in combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6
maanden tot 20 jaar voortduurt
LIFMIOR +
Eindpunt
Methotrexaat
LIFMIOR
methotrexaat
(n = 228)
(n = 223)
(n = 231)
ACR-responsena
ACR 20
58,8%
65,5%
74,5%
,
ACR 50
36,4%
43,0%
63,2%
,
ACR 70
16,7%
22,0%
39,8%
,
DAS
Aanvangsscoreb
5,5
5,7
5,5
Week 52-scoreb
3,0
3,0
2,3
,
Remissiec
14%
18%
37%
,
HAQ
Uitgangswaarde
1,7
1,7
1,8
Week 52
1,1
1,0
0,8
,
a: Patiënten die het onderzoek van 12 maanden niet voltooiden zijn als non-responders
geregistreerd
beschouwd.
b: Waarden voor Disease Activity Score (DAS) zijn gemiddelden.
c: Remissie is gedefinieerd als DAS < 1,6
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: = p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. methotrexaat en = p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. LIFMIOR
langer
Na 12 maanden was de radiografische progressie significant minder in de LIFMIOR-groep dan in de
methotrexaatgroep, terwijl de combinatie significant beter was dan beide monotherapieën wat betreft
vertraging van radiografische progressie (zie onderstaande afbeelding).
niet
Geneesmiddel
combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6 maanden tot 20 jaar voortduurt
(resultaten na 12 maanden)
geregistreerd
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: * = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR vs.
methotrexaat, = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR + methotrexaat vs.
methotrexaat en = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR + methotrexaat vs.
langer
LIFMIOR
Ook werden er significante voordelen voor de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat in
vergelijking met de LIFMIOR-monotherapie of methotrexaatmonotherapie geobserveerd na 24
niet
maanden. Hiermee vergelijkbaar zijn significante voordelen van LIFMIOR-monotherapie in
vergelijking met methotrexaatmonotherapie ook na 24 maanden geobserveerd.
In een analyse waarin alle patiënten als progressief werden beschouwd die om welke reden dan ook
met het onderzoek waren gestopt, was het percentage patiënten zonder progressie (TSS-verandering
0,5) na 24 maanden hoger in de groep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg dan in de
groepen die alleen LIFMIOR of alleen methotrexaat kregen (respectievelijk 62%, 50% and 36%;
p<0,05). Het verschil tussen alleen LIFMIOR en alleen methotrexaat was ook significant (p<0,005).
Onder de patiënten die de volledige 24 maanden van de therapie in het onderzoek hadden afgemaakt,
waren de percentages van patiënten zonder progressie respectievelijk 78%, 70% en 61%.
De veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee subcutane injecties van 25 mg), eenmaal
per week toegediend, werden geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek met
420 patiënten met actieve RA. In dit onderzoek kregen 53 patiënten placebo, 214 patiënten kregen
eenmaal per week 50 mg LIFMIOR en 153 patiënten kregen tweemaal per week 25 mg LIFMIOR. De
Geneesmiddel
veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van de twee LIFMIOR-behandelingsregimes waren na 8
weken vergelijkbaar in hun effect op verschijnselen en symptomen van RA; data na 16 weken
vertoonden geen vergelijkbaarheid (non-inferioriteit) tussen de twee therapieën.
Volwassen patiënten met arthritis psoriatica
De werkzaamheid van LIFMIOR was vastgesteld in een gerandomiseerd dubbelblind
placebogecontroleerd onderzoek bij 205 patiënten met arthritis psoriatica. Patiënten hadden een
leeftijd tussen 18 en 70 jaar en hadden actieve arthritis psoriatica ( 3 gezwollen gewrichten en 3
Klinische responsen werden uitgedrukt in percentages van patiënten die de ACR 20-, 50- en 70-
respons bereikten en percentages met verbetering van Psoriatic Artritis Respons Criteria (PsARC).
De resultaten zijn samengevat in de onderstaande tabel.
Responsen van patiënten met arthritis psoriatica in een
placebogecontroleerde trial
Percentage van patiënten
Placebo
LIFMIORa
geregistreerd
Arthritis psoriatica-respons
n = 104
n = 101
ACR 20
Maand 3
15
59b
Maand 6
13
50b
langer
ACR 50
Maand 3
4
38b
Maand 6
4
37b
niet
ACR 70
Maand 3
0
11b
Maand 6
1
9c
PsARC
Maand 3
31
72b
Maand 6
23
70b
a: 25 mg LIFMIOR subcutaan tweemaal per week
b: p < 0,001, LIFMIOR vs. placebo
c: p < 0,01, LIFMIOR vs. placebo
Bij de patiënten met arthritis psoriatica die LIFMIOR kregen waren de klinische responsen duidelijk
bij de eerste controle (na 4 weken) en bleven gehandhaafd gedurende 6 maanden van behandeling.
LIFMIOR was significant beter dan placebo in alle maten van ziekteactiviteit (p<0,001) en de
Geneesmiddel
responsen waren vergelijkbaar met en zonder gelijktijdige methotrexaattherapie. De kwaliteit van
leven bij patiënten met arthritis psoriatica werd op ieder tijdspunt bepaald met behulp van de
invaliditeitsindex van de HAQ. De invaliditeitsindexscore was significant verbeterd op alle
tijdspunten bij patiënten met arthritis psoriatica die behandeld werden met LIFMIOR, in vergelijking
met placebo (p<0,001).
Radiografische veranderingen werden in het arthritis psoriatica onderzoek geëvalueerd.
Radiografische beelden van handen en polsen werden verkregen bij aanvang en na 6, 12 en 24
Gemiddelde (SF) verandering in totale Sharp-Score op jaarbasis ten opzichte van de
uitgangswaarde
Placebo
Etanercept
Tijd
(n = 104)
(n = 101)
Maand 12
1,00 (0,29)
-0,03 (0,09)a
SF = standaardfout.
a. p = 0,0001.
Behandeling met LIFMIOR resulteerde in verbetering van lichamelijk functioneren gedurende de
dubbelblinde periode en dit voordeel werd gehandhaafd gedurende de blootstelling op langere termijn
van maximaal 2 jaar.
Er is onvoldoende bewijs voor de werkzaamheid van LIFMIOR bij patiënten met spondylitis
geregistreerd
ankylopoetica-achtige en arthritis mutilans psoriatische artropathieën vanwege het kleine aantal
patiënten dat werd bestudeerd.
Er is geen onderzoek uitgevoerd onder patiënten met arthritis psoriatica waarbij gebruik werd
gemaakt van het doseringsregime van 50 mg eenmaal per week. Bewijs van werkzaamheid van het
doseringsregime van eenmaal per week bij deze patiëntenpopulatie is gebaseerd op data uit het
langer
onderzoek bij patiënten met spondylitis ankylopoetica.
Volwassen patiënten met spondylitis ankylopoetica
De werkzaamheid van LIFMIOR bij spondylitis ankylopoetica werd onderzocht in 3
niet
gerandomiseerde, dubbelblinde onderzoeken die de toediening van tweemaal per week 25 mg
LIFMIOR vergeleken met placebo. In totaal werden er 401 patiënten geïncludeerd waarvan er 203
werden behandeld met LIFMIOR. In de grootste van deze onderzoeken (n=277) werden patiënten
geïncludeerd in de leeftijd van 18 tot 70 jaar met actieve spondylitis ankylopoetica gedefinieerd als
scores op een visuele analoge schaal (VAS) van 30 voor de gemiddelde duur en intensiteit van
ochtendstijfheid plus VAS-scores van 30 voor ten minste 2 van de volgende 3 parameters: algemene
beoordeling van de patiënt; gemiddelde van VAS-waarden voor nachtelijke pijn in de rug en totale
pijn in de rug; gemiddelde van 10 vragen over de Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index
(BASFI). Patiënten die DMARD's, NSAID's of corticosteroïden toegediend kregen konden hiermee
doorgaan met stabiele doses. Patiënten met algehele ankylopoetica van de wervelkolom werden niet
geïncludeerd in het onderzoek. Doses van 25 mg LIFMIOR (gebaseerd op dosisbepalingsonderzoeken
bij patiënten met reumatoïde artritis) of placebo werden gedurende 6 maanden tweemaal per week
subcutaan toegediend bij 138 patiënten.
De primaire maat voor werkzaamheid (ASAS 20) was een 20% verbetering op ten minste 3 van de 4
Geneesmiddel
Assessment in Ankylosing Spondylitis-(ASAS-)gebieden (algemene beoordeling van de patiënt, pijn in
de rug, BASFI en ontsteking) en afwezigheid van verslechtering op het overige gebied. ASAS 50- en
ASAS 70-responsen gebruikten dezelfde criteria met respectievelijk een verbetering van 50% en een
verbetering van 70%. Vergeleken met placebo resulteerde de behandeling met LIFMIOR al vanaf 2
weken na de start van de therapie in een significante verbetering van de ASAS 20, ASAS 50 en ASAS
70.
een placebogecontroleerd onderzoek
Percentage van patiënten
Placebo
LIFMIOR
Spondylitis ankylopoetica-
n = 139
n = 138
respons
ASAS 20
2 weken
22
46ª
3 maanden
27
60ª
6 maanden
23
58ª
ASAS 50
2 weken
7
24ª
3 maanden
13
45ª
6 maanden
10
42ª
ASAS 70
2 weken
2
12b
3 maanden
7
29b
6 maanden
5
28b
a: p < 0,001, LIFMIOR vs. placebo
b: p = 0,002, LIFMIOR vs. placebo
geregistreerd
Bij patiënten met spondylitis ankylopoetica die LIFMIOR toegediend kregen waren de klinische
responsen aanwezig bij de eerste controle (na 2 weken) en bleven gedurende 6 maanden therapie
gehandhaafd. Responsen waren vergelijkbaar bij patiënten die wel of geen gelijktijdige therapie
kregen bij aanvang.
Vergelijkbare resultaten werden verkregen in 2 kleinere onderzoeken van spondylitis ankylopoetica.
langer
In een vierde onderzoek werden de veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee 25 mg
subcutane injecties) eenmaal per week toegediend versus 25 mg LIFMIOR tweemaal per week
toegediend geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek onder 356 patiënten met
niet
actieve spondylitis ankylopoetica. De veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van het eenmaal per
week 50 mg doseringsregime en het tweemaal per week 25 mg doseringsregime waren vergelijkbaar.
Volwassen patiënten met niet-radiografische axiale spondyloartritis
De werkzaamheid van LIFMIOR bij patiënten met niet-radiografische axiale spondyloartritis (nr-
AxSpa) werd onderzocht in een gerandomiseerd, 12 weken durend, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek. In het onderzoek werden 215 volwassen patiënten geëvalueerd
(aangepaste intent-to-treat-populatie) met actieve nr-AxSpa (18 tot 49 jaar oud), gedefinieerd als die
patiënten die voldeden aan de ASAS-classificatiecriteria voor axiale spondyloartritis, maar die niet
voldeden aan de gewijzigde New York criteria voor AS. Patiënten dienden ook een ontoereikende
respons op of intolerantie voor twee of meer NSAID's te hebben. In de dubbelblinde periode kregen
patiënten gedurende 12 weken wekelijks 50 mg LIFMIOR of placebo. De primaire maat voor
werkzaamheid (ASAS 40) was een verbetering van 40% op minstens drie van de vier ASAS-gebieden
en afwezigheid van verslechtering op het overige gebied. De dubbelblinde periode werd gevolgd door
een open-label periode waarin alle patiënten gedurende nog eens 92 weken wekelijks 50 mg
Geneesmiddel
LIFMIOR kregen. De ontsteking werd bij aanvang van het onderzoek (uitgangswaarde) en in week 12
en in week 104 beoordeeld aan de hand van MRI's van het sacro-iliacaal gewricht en de wervelkolom.
Vergeleken met placebo resulteerde de behandeling met LIFMIOR in een statistisch significante
verbetering van de ASAS 40, ASAS 20 en ASAS 5/6. Er werd ook een significante verbetering
waargenomen voor de ASAS gedeeltelijke remissie en voor BASDAI 50. Onderstaande tabel geeft de
resultaten van week 12 weer.
patiënten dat de eindpunten bereikte
Dubbelblinde klinische responsen in
Placebo
LIFMIOR
week 12
n = 106 tot 109*
n = 103 tot 105*
ASAS** 40
15,7
32,4b
ASAS 20
36,1
52,4c
ASAS 5/6
10,4
33,0a
ASAS gedeeltelijke remissie
11,9
24,8c
BASDAI***50
23,9
43,8b
*Van sommige patiënten werden de volledige gegevens voor elk eindpunt niet ontvangen
**ASAS = Assessments in Spondyloarthritis International Society
***Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index
a: p <0,001; b:<0,01 en c:<0,05; respectievelijk tussen LIFMIOR en placebo
In week 12 werd er een statistisch significante verbetering waargenomen in de SPARCC
(Spondyloarthritis Research Consortium of Canada)-score voor het sacro-iliacaal (SI-) gewricht zoals
gemeten aan de hand van MRI bij patiënten die LIFMIOR kregen. De gecorrigeerde gemiddelde
verandering ten opzichte van de uitgangswaarde was 3,8 voor patiënten behandeld met LIFMIOR
(n=95) versus 0,8 voor patiënten behandeld met placebo (n=105) (p<0,001). In week 104 was de
gemiddelde verandering ten opzichte van de uitgangswaarde in de SPARCC-score, zoals gemeten aan
de hand van MRI bij alle met LIFMIOR behandelde patiënten, 4,64 voor het SI-gewricht (n=153) en
1,40 voor de wervelkolom (n=154).
geregistreerd
LIFMIOR vertoonde een statistisch significante grotere verbetering in week 12 ten opzichte van de
uitgangswaarde in vergelijking met placebo bij de meeste vragenlijsten over gezondheidsgerelateerde
levenskwaliteit en fysieke functie, waaronder BASFI (Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index),
score voor EuroQol 5D algemene gezondheidstoestand en score voor SF-36 fysieke component.
langer
Patiënten met nr-AxSpa die LIFMIOR kregen, hadden een duidelijke klinische respons bij het eerste
bezoek (2 weken). Deze bleef gehandhaafd tijdens de 2 jaar durende therapie. De verbeteringen in
gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven en fysieke functie bleven ook gehandhaafd tijdens de 2
jaar durende therapie. De gegevens van deze 2-jarige periode lieten geen nieuwe
niet
veiligheidsbevindingen zien. In week 104 waren 8 patiënten gevorderd tot een bilaterale graad 2-
score. Deze score is vastgesteld met behulp van spinale radiografie volgens de gewijzigde New York
radiologische criteria, wat een indicatie is voor axiale spondylartropathie.
Volwassen patiënten met plaque psoriasis
LIFMIOR wordt aanbevolen voor gebruik bij patiënten zoals gedefinieerd in rubriek 4.1. Patiënten
met 'onvoldoende respons' in de doelpopulatie worden gedefinieerd als onvoldoende respons (PASI
<50 of PGA minder dan goed) of verergering van de ziekte tijdens de behandeling, en die adequaat
gedoseerd werden gedurende een voldoende lange periode om respons te beoordelen met ten minste
elk van de drie voornaamste beschikbare systemische therapieën.
De werkzaamheid van LIFMIOR versus andere systemische therapieën bij patiënten met matige tot
ernstige psoriasis (responsief op andere systemische therapieën) is niet geëvalueerd in onderzoeken
met een directe vergelijking tussen LIFMIOR met andere systemische therapieën. In plaats daarvan
zijn de veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR onderzocht in vier gerandomiseerde, dubbelblinde,
Geneesmiddel
placebogecontroleerde onderzoeken. Het primaire eindpunt voor werkzaamheid in alle vier de
onderzoeken was de proportie van de patiënten per behandelgroep dat PASI 75 bereikt had (ten
minste een verbetering van 75% in de Psoriasis Area and Severity Index-score vanaf aanvang) na 12
weken.
Onderzoek 1 was een fase II-onderzoek bij patiënten 18 jaar met actieve maar klinisch stabiele
plaque psoriasis waar 10% van het lichaamsoppervlak bij betrokken was. Honderdtwaalf (112)
Onderzoek 2 evalueerde 652 patiënten met chronische plaque psoriasis met gebruik van dezelfde
inclusiecriteria als in onderzoek 1 met de toevoeging van een minimale Psoriasis Area and Severity
Index
(PASI) van 10 bij de screening. LIFMIOR werd toegediend in doseringen van eenmaal per
week 25 mg, tweemaal per week 25 mg of tweemaal per week 50 mg gedurende 6 opeenvolgende
maanden. Gedurende de eerste 12 weken van de dubbelblinde behandelingsperiode kregen de
patiënten placebo of één van de drie bovengenoemde LIFMIOR-doseringen. Na 12 weken van
behandeling begonnen de patiënten in de placebogroep een geblindeerde behandeling met LIFMIOR
(25 mg tweemaal per week); patiënten in de actieve behandelingsgroepen continueerden tot week 24
de dosis waarvoor zij oorspronkelijk gerandomiseerd waren.
Onderzoek 3 evalueerde 583 patiënten en had dezelfde inclusiecriteria als onderzoek 2. Patiënten in
dit onderzoek kregen een dosis van 25 mg of 50 mg LIFMIOR of placebo tweemaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label tweemaal per week 25 mg LIFMIOR
voor nog eens 24 weken.
Onderzoek 4 evalueerde 142 patiënten en had vergelijkbare inclusiecriteria als onderzoeken 2 en 3.
Patiënten in dit onderzoek kregen een dosis van 50 mg LIFMIOR of placebo eenmaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label 50 mg LIFMIOR eenmaal per week
gedurende 12 additionele weken.
geregistreerd
Bij onderzoek 1 bereikte van de met LIFMIOR behandelde groep patiënten een significant grotere
proportie patiënten een PASI 75-respons na 12 weken (30%) vergeleken met de placebogroep (2%)
(p< 0,0001). Na 24 weken, had 56% van de patiënten in de met LIFMIOR behandelde groep de PASI
75 bereikt vergeleken met 5% van de met placebo behandelde patiënten. De belangrijkste resultaten
uit onderzoek 2, 3 en 4 staan hieronder vermeld.
langer
Responsen van patiënten met psoriasis in onderzoeken 2, 3 en 4
---------------Onderzoek 2------------- -------------Onderzoek 3------------ --------------Onderzoek 4-------------
----------LIFMIOR-------
--------LIFMIOR-----
-------LIFMIOR------
25 mg
50 mg
25 mg
50 mg
50 mg
50 mg
niet
Placebo
2x/week
2x/week
Placebo
2x/week
2x/week Placebo 1x/week 1x/week
n = 166
n = n = n = n = n = 193
n = 196
n = 196
n = 46
n = 96
n = 90
wk 12
162 162 164 164
wk 12
wk 12
wk 12
wk 12
wk 12
wk 24a
Respons
wk wk wk wk
(%)
12
24a
12
24a
PASI 50
14
58*
70
74*
77
9
64*
77*
9
69*
83
PASI 75
4
34*
44
49*
59
3
34*
49*
2
38*
71
DSGAb,
schoon
of bijna
schoon
5
34*
39
49*
55
4
39*
57*
4
39*
64
*p 0,0001 vergeleken met placebo
a. Er zijn in onderzoeken 2 en 4 geen statistische vergelijkingen met placebo gemaakt in week 24 omdat de
oorspronkelijke placebogroep vanaf week 13 tot week 24 25 mg LIFMIOR 2x/week of 50 mg eenmaal per
Geneesmiddel
week kreeg.
b. Dermatologist Static Global Assessment. Schoon of bijna schoon gedefinieerd als 0 of 1 op een schaal
van 0 tot 5.
Onder de patiënten met plaque psoriasis die LIFMIOR kregen, waren tijdens het eerste bezoek (2
weken) significante responsen zichtbaar ten opzichte van placebo, die gehandhaafd bleven gedurende
24 weken van therapie.
Er werden geen opvlamming als reboundeffect en geen aan psoriasis gerelateerde ernstige
bijwerkingen waargenomen. Er was enig bewijs om een goed effect van LIFMIOR te ondersteunen
van herhalingsbehandeling met LIFMIOR van patiënten met initiële respons op de behandeling.
Bij onderzoek 3 behield de meerderheid van de patiënten (77%) die initieel gerandomiseerd waren op
50 mg tweemaal per week en waarvan de dosis in week 12 tot 25 mg tweemaal per week verlaagd
werd hun PASI 75-respons tot week 36. Voor patiënten die 25 mg tweemaal per week kregen
gedurende het hele onderzoek zette de verbetering in respons zich door tussen week 12 en 36.
In onderzoek 4 bereikte in de met LIFMIOR behandelde groep een grotere proportie patiënten PASI
75 na 12 weken (38%) vergeleken met de placebogroep (2%) (p<0,0001). Voor patiënten die
gedurende het hele onderzoek 50 mg eenmaal per week kregen, bleven de werkzaamheidsresponsen
verbeteren: 71% van de patiënten bereikte PASI 75 na 24 weken.
In open-label langetermijnonderzoeken (tot 34 maanden) waarin LIFMIOR werd gegeven zonder
geregistreerd
onderbreking hielden de klinische responsen aan en de veiligheid was vergelijkbaar met die gevonden
in kortetermijnonderzoeken.
Uit een analyse van klinische studiegegevens bleek dat er geen `baseline' ziektekarakteristieken zijn
die artsen zouden kunnen helpen bij het kiezen van de meest geschikte doseringmogelijkheid
(onderbroken of continue). Dientengevolge dient de keuze voor onderbroken of continue behandeling
te zijn gebaseerd op het oordeel van de arts en de individuele behoeften van de patiënt.
langer
Antilichamen tegen LIFMIOR
In het serum van een aantal met etanercept behandelde personen zijn antilichamen tegen etanercept
aangetoond. Deze antilichamen zijn allemaal niet-neutraliserend en zijn in het algemeen van
niet
voorbijgaande aard. Er lijkt geen correlatie te bestaan tussen antilichaamvorming en klinisch effect of
bijwerkingen.
In klinisch onderzoek tot 12 maanden bij personen die met toegelaten doses etanercept werden
behandeld, waren de cumulatieve percentages van anti-etanercept-antilichamen ongeveer 6% van de
personen met reumatoïde artritis, 7,5% van de personen met arthritis psoriatica, 2,0% van de personen
met spondylitis ankylopoetica, 7% van de personen met psoriasis, 9,7% van de kinderen met psoriasis
en 4,8% van de personen met juveniele idiopathische artritis.
Zoals verwacht neemt in langetermijnonderzoeken (tot 3,5 jaar) het aandeel van personen die
antilichamen tegen etanercept ontwikkelden met de tijd toe. Vanwege hun voorbijgaande aard was de
incidentie van antilichamen die bij elke meting werd bepaald echter gewoonlijk minder dan 7% bij
personen met reumatoïde artritis en bij personen met psoriasis.
In een langetermijnonderzoek naar psoriasis waarbij patiënten tweemaal per week 50 mg gedurende
Geneesmiddel
96 weken kregen, was de incidentie van antilichamen, die werden waargenomen bij elke meting, tot
ongeveer 9%.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR zijn vastgesteld in een tweedelig onderzoek met 69
kinderen met polyarticulair-verlopende juveniele idiopathische artritis waarbij de juveniele
In deel 1 van het onderzoek lieten 51 van de 69 patiënten (74%) een klinische respons zien en werden
ingesloten in deel 2. In deel 2 ervoeren 6 uit 25 (24%) patiënten die op LIFMIOR bleven opvlamming
van de ziekte, vergeleken met 20 uit 26 patiënten (77%) die placebo kregen (p=0,007). Vanaf de start
van deel 2 was de mediane tijd tot het plotseling opkomen van de ziekte 116 dagen voor patiënten
die LIFMIOR kregen en 28 dagen voor patiënten die placebo kregen. Van de patiënten die een
klinische respons na 90 dagen lieten zien en in deel 2 van het onderzoek werden opgenomen,
verbeterden enkele patiënten die op LIFMIOR bleven verder van maand drie tot maand 7, terwijl
geregistreerd
degenen die placebo kregen niet verbeterden.
In een open-label veiligheidsextensieonderzoek hebben 58 pediatrische patiënten uit het
bovengenoemd onderzoek (vanaf de leeftijd van 4 jaar bij start van inclusie) de toediening van
LIFMIOR gecontinueerd voor een periode tot 10 jaar. Het percentage ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties nam niet toe tijdens langdurige blootstelling.
langer
Langetermijnveiligheid van LIFMIOR-monotherapie (n=103), LIFMIOR plus methotrexaat (n=294),
of methotrexaatmonotherapie (n=197) is beoordeeld tot 3 jaar in een register van 594 kinderen van 2
tot 18 jaar oud met juveniele idiopathische artritis, van wie 39 kinderen 2 tot 3 jaar oud waren. Alles
beschouwd werden infecties vaker gerapporteerd bij patiënten die behandeld zijn met etanercept in
niet
vergelijking met methotrexaat alleen (3,8 versus 2%), en de met etanercept geassocieerde infecties
waren ernstiger van aard.
In een ander open-label, eenarmig onderzoek zijn 60 patiënten met uitgebreide oligoartritis (15
patiënten van 2 tot 4 jaar, 23 patiënten van 5 tot 11 jaar en 22 patiënten van 12 tot 17 jaar), 38
patiënten met enthesitis-gerelateerde artritis (12 tot 17 jaar) en 29 patiënten met arthritis psoriatica
(12 tot 17 jaar) behandeld met LIFMIOR in een wekelijkse dosering van 0,8 mg/kg (tot een maximum
van 50 mg per dosis) gedurende 12 weken. Bij ieder van de JIA-subtypes bereikte het merendeel van
de patiënten de ACR Pedi 30-criteria en liet klinische verbetering zien op de secundaire eindpunten
zoals aantal gevoelige gewrichten en globale beoordeling door de arts. Het veiligheidsprofiel was
consistent met hetgeen in andere JIA-onderzoeken was waargenomen.
Er zijn geen onderzoeken uitgevoerd bij patiënten met juveniele idiopathische artritis om de effecten
van voortgezette therapie met LIFMIOR vast te stellen bij patiënten die niet binnen drie maanden na
Geneesmiddel
het starten van de therapie met LIFMIOR een respons laten zien. Bovendien zijn er geen onderzoeken
uitgevoerd om de effecten van discontinuering of verlaging van de aanbevolen dosering van
LIFMIOR te bestuderen na langdurig gebruik bij patiënten met JIA.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd onderzocht in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met matige tot
ernstige plaque psoriasis (gedefinieerd als een sPGA score 3, betrekking hebbend op 10% van het
BSA, en PASI 12). Patiënten die in aanmerking kwamen hadden een voorgeschiedenis van
Patiënten kregen 0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) of placebo eenmaal per week gedurende
12 weken. In week 12 hadden meer patiënten die gerandomiseerd waren naar LIFMIOR een positieve
werkzaamheidsrespons (d.w.z. PASI 75) dan degenen die gerandomiseerd waren naar placebo.
Plaque psoriasis bij pediatrische patiënten, uitkomsten na 12 weken
LIFMIOR
0,8 mg/kg eenmaal
per week
Placebo
(n = 106)
(n = 105)
PASI 75, n (%)
60 (57%)a
12 (11%)
PASI 50, n (%)
79 (75%)a
24 (23%)
sPGA 'schoon' of 'minimaal', n (%)
56 (53%)a
14 (13%)
Afkorting: sPGA - static Physician Global Assessment.
a. p < 0,0001 vergeleken met placebo.
Na de 12 weken durende dubbelblinde behandelingsperiode kregen alle patiënten eenmaal per week
0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) voor nog eens 24 weken. Responsen die werden
geregistreerd
waargenomen gedurende de open-labelperiode waren vergelijkbaar met de waargenomen responsen in
de dubbelblinde periode.
Gedurende een gerandomiseerde geneesmiddelvrije periode hadden significant meer patiënten die
opnieuw waren gerandomiseerd naar placebo een terugval (verlies van PASI 75-respons) vergeleken
met patiënten die opnieuw waren gerandomiseerd naar LIFMIOR. Bij voortgezette behandeling
werden responsen gehandhaafd gedurende 48 weken.langer
Langetermijnveiligheid en -effectiviteit van LIFMIOR 0,8 mg/kg (tot maximaal 50 mg) eenmaal per
week zijn bepaald in een open-label extensieonderzoek met 181 pediatrische patiënten met plaque
psoriasis tot maximaal 2 jaar bovenop het 48 weken durend onderzoek hierboven besproken.
niet
Langetermijnervaring met LIFMIOR was in het algemeen vergelijkbaar met het oorspronkelijke 48
weken durend onderzoek en liet geen nieuwe veiligheidsbevindingen zien.
5.2
Farmacokinetische eigenschappen
Etanercept-serumwaarden werden bepaald door een 'Enzyme-Linked Immunosorbent Assay'
(ELISA)-methode, die zowel ELISA-reactieve degraderingsproducten als de originele verbinding kan
detecteren.
Absorptie
Etanercept wordt langzaam vanuit de subcutane injectieplaats geabsorbeerd. Circa 48 uur na een
enkelvoudige dosis wordt de maximale concentratie bereikt. De absolute biologische beschikbaarheid
is 76%. Bij twee doses per week zijn de concentraties bij een steady state naar verwachting ongeveer
twee keer zo hoog als concentraties gemeten na enkelvoudige doses. Na een enkelvoudige subcutane
dosis van 25 mg LIFMIOR was de gemiddelde gemeten maximale serumconcentratie bij gezonde
Geneesmiddel
vrijwilligers 1,65 0,66 g/ml en was de oppervlakte onder de curve 235 96,6 gu/ml.
Gemiddelde serumconcentratieprofielen bij een steady state bij RA-patiënten, die behandeld waren
met eenmaal per week 50 mg LIFMIOR (n=21) vs. tweemaal per week 25 mg LIFMIOR (n=16),
waren respectievelijk Cmax van 2,4 mg/l vs. 2,6 mg/l, Cmin van 1,2 mg/l vs. 1,4 mg/l en gedeeltelijke
AUC van 297 mgu/l vs. 316 mgu/l). In een open-label cross-over-onderzoek met een enkelvoudige
dosis en tweevoudige behandeling bij gezonde vrijwilligers bleek dat etanercept, toegediend als
enkelvoudige injectie van 50 mg/ml, bio-equivalent is aan twee gelijktijdige injecties van 25 mg/ml.
Distributie
Er is een bi-exponentiële curve nodig om de concentratie-tijdscurve van etanercept te beschrijven. Het
centrale distributievolume van etanercept is 7,6 l; het distributievolume bij een steady state is 10,4 l.
Eliminatie
Etanercept wordt langzaam uit het lichaam geklaard. De halfwaardetijd is lang, circa 70 uur. De
klaring is ongeveer 0,066 l/u bij patiënten met RA, enigszins lager dan de waarde van 0,11 l/u
gemeten bij gezonde vrijwilligers. Verder is de farmacokinetiek van LIFMIOR vergelijkbaar bij
patiënten met reumatoïde artritis, patiënten met spondylitis ankylopoetica en patiënten met plaque
psoriasis.
Er is geen duidelijk farmacokinetisch verschil tussen mannen en vrouwen.
Lineariteit
Dosisproportionaliteit is niet formeel geëvalueerd, maar er is geen duidelijke verzadiging van de
klaring over het dosisbereik.
geregistreerd
Bijzondere populaties
Nierinsufficiëntie
Ofschoon er na toediening van radioactief gelabeld etanercept bij zowel patiënten als vrijwilligers
radioactiviteit in de urine wordt uitgescheiden, werden er geen verhoogde etanerceptconcentraties
gemeten bij patiënten met acuut nierfalen. Bij nierinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden
gewijzigd.
langer
Leverinsufficiëntie
Er werden geen verhoogde etanerceptconcentraties gemeten bij patiënten met acuut leverfalen. Bij
leverinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden gewijzigd.
niet
Ouderen
Het effect van gevorderde leeftijd is bestudeerd middels farmacokinetische populatieanalyse van
serumconcentraties van etanercept. Er werden geen verschillen gevonden in berekeningen van klaring
en verdelingsvolume in de patiëntengroep van 65 tot 87 jaar vergeleken met de groep van jonger dan
65 jaar.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In een onderzoek naar polyarticulairverlopende juveniele idiopathische artritis met LIFMIOR kregen
69 patiënten (leeftijd van 4 tot 17 jaar) twee keer per week 0,4 mg LIFMIOR/kg toegediend
gedurende drie maanden. De serumconcentraties waren gelijk aan die waargenomen bij volwassen
patiënten met reumatoïde artritis. De jongste kinderen (van 4 jaar oud) hadden een verminderde
klaring (verhoogde klaring wanneer genormaliseerd voor gewicht) in vergelijking met oudere
Geneesmiddel
kinderen (van 12 jaar oud) en volwassenen. Simulatie van de dosering suggereert dat terwijl oudere
kinderen (van 10-17 jaar oud) serumspiegels zullen hebben die dicht bij die van volwassenen liggen,
jongere kinderen duidelijk lagere spiegels zullen hebben.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
Kinderen met plaque psoriasis (leeftijd 4 tot 17 jaar) kregen 0,8 mg/kg (tot een maximale dosis van 50
mg per week) etanercept eenmaal per week gedurende maximaal 48 weken. De gemiddelde
dalconcentraties in serum bij een steady state varieerden van 1,6 tot 2,1 mcg/ml na 12, 24 en 48
5.3
Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
In de toxicologische onderzoeken met LIFMIOR was er geen duidelijke dosislimiterende of
doelorgaantoxiciteit. LIFMIOR wordt beschouwd als niet-genotoxisch op basis van een batterij in-
vitro
- en in-vivo-onderzoeken. Carcinogeniciteitsonderzoeken en standaardbeoordelingen van
fertiliteit en postnatale toxiciteit zijn niet uitgevoerd met LIFMIOR vanwege de vorming van
neutraliserende antilichamen in knaagdieren.
LIFMIOR induceerde geen letaliteit of zichtbare tekenen van toxiciteit bij muizen of ratten na een
enkelvoudige subcutane dosis van 2000 mg/kg of een enkelvoudige intraveneuze dosis van 1.000
mg/kg. LIFMIOR lokte geen dosisbeperkende of doelorgaantoxiciteit uit in cynomolgusapen na
subcutane toediening, tweemaal per week, gedurende 4 of 26 opeenvolgende weken in een dosering
(15 mg/kg) die resulteerde in AUC-gebaseerde geneesmiddelconcentraties in serum die meer dan 27
keer hoger waren dan deze verkregen bij patiënten bij de aanbevolen dosering van 25 mg.
geregistreerd
6.
FARMACEUTISCHE GEGEVENS
6.1
Lijst van hulpstoffen
Poeder
Mannitol (E421)
Sucrose
langer
Trometamol
Oplosmiddel
Water voor injecties
niet
6.2
Gevallen van onverenigbaarheid
Bij gebrek aan onderzoek naar onverenigbaarheden, mag dit geneesmiddel niet met andere
geneesmiddelen gemengd worden.
6.3
Houdbaarheid
4 jaar
Chemische en fysische stabiliteit bij gebruik zijn aangetoond voor 6 uur bij temperaturen tot
maximaal 25oC na reconstitutie. Uit microbiologisch oogpunt moet het gereconstitueerde
geneesmiddel onmiddellijk worden gebruikt. Indien niet direct gebruikt, zijn de bewaartijden en de
bewaarcondities vóór gebruik de verantwoordelijkheid van de gebruiker en mogen deze normaal niet
langer zijn dan 6 uur bij temperaturen tot maximaal 25oC, tenzij reconstitutie heeft plaatsgevonden
Geneesmiddel
onder gecontroleerde en gevalideerde aseptische condities.
6.4
Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
Bewaren in de koelkast (2°C - 8°C). Niet in de vriezer bewaren.
LIFMIOR kan opgeslagen worden bij temperaturen tot maximaal 25oC gedurende één periode van
maximaal vier weken; daarna dient het niet meer gekoeld te worden. LIFMIOR dient afgevoerd te
Voor de bewaarcondities van het geneesmiddel na reconstitutie, zie rubriek 6.3.
6.5
Aard en inhoud van de verpakking
Injectieflacon van kleurloos glas (4 ml, type-I-glas) met rubberen stoppen, aluminium afdichtingen en
plastic flip-off-dopjes. LIFMIOR wordt geleverd met voorgevulde spuiten die water voor injecties
bevatten. De spuiten zijn van type-I-glas.
Dozen bevatten 4, 8 of 24 injectieflacons LIFMIOR met 4, 8 of 24 voorgevulde spuiten, 4, 8 of 24
naalden, 4, 8 of 24 hulpstukken voor op de injectieflacon en 8, 16 of 48 alcoholdoekjes.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
6.6
Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen en andere instructies
Instructies voor gebruik en verwerking
LIFMIOR wordt voor gebruik gereconstitueerd met 1 ml water voor injecties en wordt toegediend
door middel van een subcutane injectie. LIFMIOR bevat geen antibacterieel bewaarmiddel. Een met
water voor injecties aangemaakte oplossing moet daarom zo snel mogelijk en binnen zes uur na
reconstitutie worden toegediend. De oplossing dient helder en kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin te
geregistreerd
zijn, zonder klontertjes, vlokken of deeltjes. Wat wit schuim kan in de injectieflacon achterblijven ­
dit is normaal. LIFMIOR dient niet te worden gebruikt als al het poeder in de injectieflacon niet
binnen 10 minuten is opgelost. Als dit het geval is, begin dan opnieuw met een andere injectieflacon.
Uitgebreide instructies voor de bereiding en toediening van de gereconstitueerde LIFMIOR-
injectieflacon worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, `INSTRUCTIES VOOR HET
KLAARMAKEN EN HET TOEDIENEN VAN EEN LIFMIOR-INJECTIE'.
langer
Al het ongebruikte geneesmiddel of afvalmateriaal dient te worden vernietigd overeenkomstig lokale
voorschriften.
niet
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
8.
NUMMERS VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/16/1165/002
EU/1/16/1165/003
EU/1/16/1165/004
Geneesmiddel
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING
Datum van eerste verlening van de vergunning: 13 februari 2017
Datum van laatste verlenging:
DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau http://www.ema.europa.eu.
geregistreerd
langer
niet
Geneesmiddel
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg worden
verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden. Zie rubriek 4.8 voor het rapporteren van
bijwerkingen.
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
LIFMIOR 25 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit.
LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit.
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
25 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
Elke voorgevulde spuit bevat 25 mg etanercept.
50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
Elke voorgevulde spuit bevat 50 mg etanercept.
Etanercept is een humaan tumornecrosefactorreceptor-p75 Fc-fusie-eiwit geproduceerd met
recombinant-DNA-techniek in een zoogdierexpressiesysteem van het Chinese hamsterovarium.
geregistreerd
Etanercept is een dimeer van een chimerisch eiwit dat via genetische manipulatie tot stand komt door
fusie van de extracellulaire ligandbindingsplaats van humane tumornecrosefactorreceptor-2
(TNFR2/p75) met het Fc-fragment van humaan IgG1. Deze Fc-component bevat het verbindingsdeel,
CH2- en CH3-regionen, maar niet de CH1-regio van IgG1. Etanercept bevat 934 aminozuren en heeft
een schijnbaar moleculair gewicht van circa 150 kilodalton. De specifieke activiteit van etanercept is
1,7 x 106 eenheden/mg.
langer
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
niet
3.
FARMACEUTISCHE VORM
Oplossing voor injectie.
De oplossing is helder, en kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin.
4.
KLINISCHE GEGEVENS
4.1
Therapeutische indicaties
Reumatoïde artritis
LIFMIOR in combinatie met methotrexaat is geïndiceerd voor de behandeling van volwassenen met
matige tot ernstige actieve reumatoïde artritis, waarbij de respons op `disease-modifying
antirheumatic drugs', waaronder methotrexaat (tenzij gecontra-indiceerd), ontoereikend is gebleken.
Geneesmiddel
LIFMIOR kan als monotherapie verstrekt worden wanneer er sprake is van een intolerantie ten
opzichte van methotrexaat of wanneer verdere behandeling met methotrexaat als ongepast wordt
ervaren.
LIFMIOR is tevens geïndiceerd voor de behandeling van ernstige, actieve en progressieve reumatoïde
artritis bij volwassenen die niet eerder behandeld zijn met methotrexaat.
Juveniele idiopathische artritis
Behandeling van polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij kinderen
en adolescenten vanaf 2 jaar die een ontoereikende respons hebben gehad op methotrexaat of
methotrexaat niet verdroegen.
Behandeling van arthritis psoriatica bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende respons
hebben gehad op methotrexaat of die methotrexaat niet verdroegen.
Behandeling van enthesitis-gerelateerde artritis bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende
respons hebben gehad op conventionele therapie of die conventionele therapie niet verdroegen.
LIFMIOR is niet bestudeerd bij kinderen jonger dan 2 jaar.
Arthritis psoriatica
Behandeling van actieve en progressieve arthritis psoriatica bij volwassenen bij wie de respons op
eerdere `disease-modifying antirheumatic drug'-therapie onvoldoende is gebleken. LIFMIOR heeft
laten zien dat het het lichamelijk functioneren van patiënten met arthritis psoriatica verbetert en de
snelheid van progressie van perifere gewrichtsschade, gemeten door middel van röntgenonderzoek,
geregistreerd
vermindert bij patiënten met polyarticulaire symmetrische subtypen van de aandoening.
Axiale spondyloartritis
Spondylitis ankylopoetica (SA)
Behandeling van ernstige actieve spondylitis ankylopoetica bij volwassenen bij wie de respons op
conventionele therapie ontoereikend was.
langer
Niet-radiografische axiale spondyloartritis
Behandeling van volwassenen met ernstige niet-radiografische axiale spondyloartritis met objectieve
verschijnselen van ontsteking zoals aangegeven door een verhoogd C-reactief proteïne (CRP) en/of
niet
met magnetische kernspinresonantie (MRI), die een ontoereikende respons hebben gehad op niet-
steroïdale ontstekingsremmers (non-steroidal anti-inflammatory drugs - NSAID's).
Plaque psoriasis
Behandeling van matige tot ernstige plaque psoriasis bij volwassenen met onvoldoende respons op, of
een intolerantie of een contra-indicatie voor, andere systemische therapie waaronder ciclosporine,
methotrexaat of psoralenen en ultraviolet-A licht (PUVA) (zie rubriek 5.1).
Plaque psoriasis bij kinderen
Behandeling van chronische ernstige plaque psoriasis bij kinderen en adolescenten vanaf 6 jaar met
onvoldoende controle door, of intolerantie voor, andere systemische therapieën of fototherapieën.
4.2
Dosering en wijze van toediening
Behandeling met LIFMIOR dient te worden begonnen door en onder de begeleiding te blijven van
Geneesmiddel
artsen, gespecialiseerd in de diagnose en behandeling van reumatoïde artritis, juveniele idiopathische
artritis, arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica of psoriasis, niet-radiografische axiale
spondyloartritis, plaque psoriasis of plaque psoriasis bij kinderen. Aan met LIFMIOR behandelde
patiënten dient een `Patiëntenwaarschuwingskaart' te worden gegeven.
LIFMIOR is beschikbaar in sterktes van 10, 25 en 50 mg.
Reumatoïde artritis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend. Ook 50 mg LIFMIOR,
eenmaal per week toegediend is veilig en effectief gebleken (zie rubriek 5.1).
Arthritis psoriatica spondylitis ankylopoetica en niet-radiografische axiale spondyloartritis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend, of 50 mg LIFMIOR
eenmaal per week toegediend.
Beschikbare gegevens suggereren dat voor alle bovengenoemde indicaties een klinische respons
gewoonlijk binnen 12 behandelweken wordt bereikt. Indien een patiënt niet reageert binnen dit
tijdsbestek dient een vervolgbehandeling zorgvuldig te worden overwogen.
Plaque psoriasis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend, of 50 mg eenmaal per
week toegediend. Als alternatief kan voor maximaal 12 weken tweemaal per week 50 mg gebruikt
worden, indien nodig gevolgd door een dosering van 25 mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per
week. De behandeling met LIFMIOR dient te worden voortgezet tot remissie wordt bereikt, tot
maximaal 24 weken. Voortdurende behandeling na 24 weken kan geschikt zijn voor sommige
volwassen patiënten (zie rubriek 5.1). De behandeling dient gestaakt te worden bij patiënten die na 12
weken geen respons vertonen. Als herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd is, dient de
geregistreerd
bovenstaande richtlijn over de behandelingsduur gevolgd te worden. De dosis dient 25 mg tweemaal
per week of 50 mg eenmaal per week te zijn.
Bijzondere populaties
Nier- en leverfunctiestoornissen
Aanpassing van de dosis is niet noodzakelijk.
langer
Ouderen
Aanpassing van de dosering is niet noodzakelijk. Dosering en wijze van toediening zijn hetzelfde als
voor volwassenen in de leeftijd van 18 ­ 64 jaar.
niet
Pediatrische patiënten
De dosering van LIFMIOR is gebaseerd op het lichaamsgewicht van kinderen. Patiënten die minder
dan 62,5 kg wegen, moeten nauwkeurig gedoseerd worden op basis van mg/kg gebruikmakend van het
poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie of het poeder voor oplossing voor injectie (zie
hieronder de dosering voor specifieke indicaties). Patiënten die 62,5 kg of meer wegen kunnen met
een voorgevulde spuit of voorgevulde pen met vaste dosis worden gedoseerd.
Juveniele idiopathische artritis (JIA)
De aanbevolen dosering is 0,4 mg/kg (tot een maximum van 25 mg per dosis) tweemaal per week
gegeven als subcutane injectie met een interval van 3-4 dagen tussen twee doses, of 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week gegeven.
Het stoppen van de behandeling dient overwogen te worden bij patiënten die geen respons laten zien
na 4 maanden.
Geneesmiddel
De injectieflacon met 10 mg kan geschikter zijn voor toediening aan kinderen met JIA die een
lichaamsgewicht van minder dan 25 kg hebben.
Er zijn geen formele klinische onderzoeken uitgevoerd bij kinderen van 2 en 3 jaar oud. Beperkte
veiligheidsdata uit een patiëntenregister suggereren echter dat het veiligheidsprofiel bij kinderen van
2 en 3 jaar oud, die eenmaal per week 0,8 mg/kg subcutaan toegediend krijgen, vergelijkbaar is met
dat bij volwassenen en kinderen van 4 jaar en ouder (zie rubriek 5.1).
Plaque psoriasis bij kinderen (leeftijd 6 jaar en ouder)
De aanbevolen dosering is 0,8 mg/kg (tot een maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week
gedurende maximaal 24 weken. De behandeling dient gestaakt te worden bij patiënten die na 12
weken geen respons vertonen.
Wanneer een herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd wordt, dient bovenstaande richtlijn
voor de duur van de behandeling opgevolgd te worden. De dosering dient 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week te zijn.
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 6 jaar in de
indicatie plaque psoriasis.
Wijze van toediening
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een subcutane injectie (zie rubriek 6.6).
Uitgebreide instructies voor de toediening worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, `Instructies voor
het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie'.
geregistreerd
4.3
Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de in rubriek 6.1 vermelde hulpstoffen.
Sepsis of een risico op sepsis.
Behandeling met LIFMIOR mag niet worden begonnen bij patiënten met actieve infecties, met
langer
inbegrip van chronische of gelokaliseerde infecties.
4.4
Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik
niet
Om de traceerbaarheid van biologische geneesmiddelen te verhogen, dienen de merknaam en het
partijnummer van het toegediende product duidelijk te worden gedocumenteerd (of vermeld) in het
patiëntendossier.
Infecties
Patiënten dienen voor, tijdens en na de behandeling met LIFMIOR op infecties te worden
gecontroleerd, met inachtneming van de gemiddelde eliminatiehalfwaardetijd van etanercept die
ongeveer 70 uur is (bereik: 7 tot 300 uur).
Ernstige infecties, sepsis, tuberculose en opportunistische infecties, inclusief invasieve
schimmelinfecties, listeriosis en legionellose, zijn bij gebruik van LIFMIOR gemeld (zie rubriek 4.8).
Deze infecties werden veroorzaakt door bacteriën, mycobacteriën, schimmels, virussen en parasieten
(inclusief Protozoa). In sommige gevallen werden specifieke schimmel- en andere opportunistische
infecties niet herkend, resulterend in vertraging van passende behandeling en overlijden. Bij het
evalueren van patiënten voor infecties dient rekening te worden gehouden met het risico van de
Geneesmiddel
patiënt voor relevante opportunistische infecties (bijv. blootstelling aan endemische mycose).
Patiënten bij wie zich een nieuwe infectie ontwikkelt terwijl zij een behandeling ondergaan met
LIFMIOR dienen nauwkeurig gecontroleerd te worden. De toediening van LIFMIOR dient gestaakt te
worden indien zich bij een patiënt een ernstige infectie ontwikkelt. De veiligheid en werkzaamheid
van LIFMIOR bij patiënten met chronische infecties zijn niet geëvalueerd. Artsen dienen
voorzichtigheid in acht te nemen als zij het gebruik van LIFMIOR overwegen bij patiënten met een
Tuberculose
Er zijn gevallen van actieve tuberculose inclusief miliaire tuberculose en extrapulmonaire tuberculose
gemeld bij patiënten die met LIFMIOR werden behandeld.
Voor aanvang van de behandeling met LIFMIOR dienen alle patiënten gecontroleerd te worden op
zowel actieve als inactieve (`latente') tuberculose. Deze controle dient een gedetailleerde anamnese
met een persoonlijke voorgeschiedenis van tuberculose of mogelijk eerder contact met tuberculose en
eerdere en/of huidige immunosuppressieve therapie te omvatten. Bij alle patiënten dienen de
geëigende onderzoeken te worden uitgevoerd, zoals de tuberculinehuidtest en een borstkasröntgenfoto
(lokale aanbevelingen kunnen van toepassing zijn). Het wordt aanbevolen de uitslag van deze
onderzoeken op de `Patiëntenwaarschuwingskaart' te noteren. Voorschrijvers worden herinnerd aan
de kans op valsnegatieve uitslag van de tuberculinehuidtest, met name bij ernstig zieke of
immuungecompromitteerde patiënten.
Als actieve tuberculose wordt aangetoond, mag een therapie met LIFMIOR niet begonnen worden.
Als inactieve (`latente') tuberculose wordt aangetoond, dient een anti-tuberculosebehandeling voor
latente tuberculose te worden ingesteld alvorens therapie met LIFMIOR te beginnen en in
overeenstemming met lokale aanbevelingen. In deze situatie dient de voordeel/risicobalans van
LIFMIOR-therapie zeer zorgvuldig in beschouwing te worden genomen.geregistreerd
Alle patiënten dienen geïnformeerd te worden medisch advies in te winnen als
verschijnselen/symptomen duidend op tuberculose (bijv. aanhoudende hoest, uitteren/gewichtsverlies,
lage koorts) optreden tijdens of na LIFMIOR-behandeling.
Hepatitis B-reactivering
Bij patiënten die eerder met het hepatitis B-virus (HBV) geïnfecteerd zijn en gelijktijdig TNF-
langer
antagonisten hadden gekregen inclusief LIFMIOR, is reactivering van hepatitis B gemeld. Hieronder
vallen meldingen van reactivering van hepatitis B bij patiënten die anti-HBc-positief waren maar
HBsAg-negatief. Patiënten moeten worden getest op een HBV-infectie voordat de therapie met
LIFMIOR wordt gestart. Bij patiënten die positief getest zijn voor een HBV-infectie, wordt
niet
aanbevolen om een arts met ervaring in de behandeling van hepatitis B te raadplegen. Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij het toedienen van LIFMIOR bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met
HBV. Deze patiënten moeten gecontroleerd worden op verschijnselen en symptomen van actieve
HBV-infectie, gedurende de gehele therapie en gedurende een aantal weken na beëindiging van de
therapie. Adequate gegevens van de behandeling van patiënten met HBV met antivirale therapie in
combinatie met therapie met TNF-antagonisten zijn niet beschikbaar. Bij patiënten die HBV-infectie
ontwikkelen, moet LIFMIOR worden gestopt en effectieve antivirale therapie met geschikte
ondersteunende behandeling worden gestart.
Verergering van hepatitis C
Er zijn meldingen van verergering van hepatitis C bij patiënten die LIFMIOR kregen. LIFMIOR dient
met voorzichtigheid te worden gebruikt bij patiënten met een voorgeschiedenis van hepatitis C.
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Gelijktijdige toediening van LIFMIOR en anakinra is in verband gebracht met een groter risico op
Geneesmiddel
ernstige infecties en neutropenie vergeleken met toediening van alleen LIFMIOR. Er is geen klinisch
voordeel aangetoond van deze combinatie. Daarom wordt gecombineerd gebruik van LIFMIOR en
anakinra afgeraden (zie rubrieken 4.5 en 4.8).
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van ernstige bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond;
dergelijk gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.5).
Allergische reacties die geassocieerd waren met toediening van LIFMIOR zijn vaak gemeld. De
allergische reacties bestonden uit angio-oedeem en urticaria; er zijn ernstige reacties opgetreden. Als
een ernstige allergische of anafylactische reactie optreedt, dient de behandeling met LIFMIOR
onmiddellijk te worden gestopt en een passende behandeling te worden gestart.
Immunosuppressie
Bij TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR, bestaat de mogelijkheid dat de afweer van de gastheer
tegen infecties en maligniteiten wordt aangetast, aangezien TNF ontstekingen medieert en de
cellulaire immuunrespons moduleert. In een onderzoek van 49 volwassen patiënten met reumatoïde
artritis die behandeld werden met LIFMIOR was er geen bewijs van verlaging van vertraagd-type
overgevoeligheid, verlaging van immunoglobulineniveaus of een verandering in de grootte van
effectorcelpopulaties.
Twee patiënten met juveniele idiopathische artritis ontwikkelden varicella en verschijnselen en
symptomen van aseptische meningitis die zonder gevolgen verdwenen. Patiënten met een significante
blootstelling aan varicellavirus dienen tijdelijk te stoppen met het gebruik van LIFMIOR en
geregistreerd
profylactische behandeling met Varicella Zoster Immunoglobuline dient voor hen te worden
overwogen.
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR voor patiënten met immunosuppressie zijn niet
geëvalueerd.
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen langer
Vaste en hematopoëtische maligniteiten (huidkankers uitgezonderd)
Tijdens de postmarketingperiode waren er meldingen van verscheidene maligniteiten (waaronder
borst- en longcarcinomen en lymfomen) (zie rubriek 4.8).
niet
In de gecontroleerde delen van de klinische onderzoeken met TNF-antagonisten zijn meer gevallen
van lymfomen waargenomen bij de patiënten die TNF-antagonisten hebben gekregen vergeleken met
de controlepatiënten. Het voorkomen hiervan was echter zeldzaam en de follow-upperiode van de
placebopatiënten was korter dan die van patiënten die behandeld werden met een TNF-antagonist. Er
zijn postmarketinggevallen gemeld van leukemie bij patiënten die werden behandeld met TNF-
antagonisten. Er is een verhoogd achtergrondrisico op lymfomen en leukemie bij patiënten met
reumatoïde artritis met langdurende, zeer actieve ontstekingsziekte, wat de inschatting van het risico
compliceert.
Gebaseerd op de huidige kennis kan een mogelijk risico op de ontwikkeling van lymfomen, leukemie
of andere hematopoëtische of vaste maligniteiten bij patiënten die behandeld worden met een TNF-
antagonist niet worden uitgesloten. Voorzichtigheid dient in acht genomen te worden wanneer een
behandeling met TNF-antagonisten wordt overwogen voor patiënten met een voorgeschiedenis van
maligniteiten of wanneer voortzetting van de behandeling wordt overwogen bij patiënten die een
Geneesmiddel
maligniteit ontwikkelen.
Postmarketing zijn er maligniteiten, enkele fataal, gemeld bij kinderen, adolescenten en jonge
volwassenen (tot een leeftijd van 22 jaar) die zijn behandeld met TNF-antagonisten (bij de start van
de behandeling 18 jaar oud), waaronder LIFMIOR. Ongeveer de helft van de gevallen betrof
lymfomen. De andere gevallen representeerden een variëteit van verschillende maligniteiten
waaronder zeldzame maligniteiten die vooral geassocieerd worden met immunosuppressie. Een risico
Huidkankers
Melanoom en niet-melanoma huidkanker (NMHK) zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld
met TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR. Postmarketinggevallen van Merkelcelcarcinoom zijn
zeer zelden gemeld bij patiënten die behandeld worden met LIFMIOR. Het wordt aanbevolen om
periodiek huidonderzoek te verrichten bij alle patiënten, in het bijzonder bij hen die een verhoogd
risico hebben op huidkanker.
Bij de gecombineerde resultaten van gecontroleerde klinische onderzoeken, werden meer gevallen van
NMHK waargenomen bij patiënten die LIFMIOR kregen vergeleken met de controlepatiënten, vooral
bij patiënten met psoriasis.
Vaccinaties
Levende vaccins dienen niet samen met LIFMIOR te worden gegeven. Er zijn geen gegevens
beschikbaar over de secundaire transmissie van infecties door levende vaccins bij patiënten die
LIFMIOR krijgen. In een dubbelblind, placebogecontroleerd, gerandomiseerd klinisch onderzoek bij
volwassen patiënten met arthritis psoriatica kregen 184 patiënten ook een multivalent pneumokokken
polysacharidevaccin in week 4. In dit onderzoek waren de meeste patiënten met arthritis psoriatica die
LIFMIOR kregen in staat om een effectieve B-celimmuunrespons tegen
pneumokokkenpolysacharidevaccin te genereren, maar titers in aggregaat waren gematigd lager en
geregistreerd
enkele patiënten hadden een tweevoudige verhoging van titers in vergelijking met patiënten die geen
LIFMIOR kregen. De klinische significantie hiervan is onbekend.
Vorming van auto-antilichamen
Behandeling met LIFMIOR zou kunnen resulteren in de vorming van auto-immuunantilichamen (zie
rubriek 4.8).
langer
Hematologische reacties
Zeldzame gevallen van pancytopenie en zeer zeldzame gevallen van aplastische anemie, sommige met
een fatale afloop, zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR. Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij patiënten die worden behandeld met LIFMIOR die een voorgeschiedenis
niet
hebben van bloeddyscrasieën. Alle patiënten en ouders/verzorgers dient geadviseerd te worden dat zij
onmiddellijk medisch advies dienen in te winnen als de patiënt verschijnselen en symptomen
ontwikkelt die wijzen op bloeddyscrasieën of infecties (bijv. aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe
plekken, bloedingen, bleekheid) terwijl zij LIFMIOR gebruiken. Deze patiënten dienen dringend
onderzocht te worden, inclusief een volledig bloedbeeld; als bloeddyscrasieën worden bevestigd,
dient het gebruik van LIFMIOR te worden beëindigd.
Neurologische aandoeningen
Er zijn zelden meldingen geweest over demyeliniserende aandoeningen van het CZS bij patiënten die
behandeld zijn met LIFMIOR (zie rubriek 4.8). Daarnaast zijn er zeldzame meldingen geweest van
perifere demyeliniserende polyneuropathieën (inclusief Guillain-Barré-syndroom, chronische
inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie, demyeliniserende polyneuropathie, en multifocale
motorische neuropathie). Hoewel er geen klinische onderzoeken zijn gedaan naar het effect van
LIFMIOR-therapie bij patiënten met multipele sclerose, hebben klinische onderzoeken met andere
TNF-antagonisten bij patiënten met multipele sclerose een verhoogde activiteit van de ziekte laten
Geneesmiddel
zien. Een zorgvuldige afweging, inclusief een neurologische beoordeling, van de voordelen van
behandeling tegen de risico's wordt aanbevolen indien LIFMIOR wordt voorgeschreven aan patiënten
met een bestaande of net ontstane demyeliniserende ziekte, of aan patiënten waarvan wordt gedacht
dat ze een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van een demyeliniserende aandoening.
Het gebruik van LIFMIOR in combinatie met andere systemische therapieën of fototherapie voor de
behandeling van psoriasis is niet bestudeerd.
Nier- en leverfunctiestoornissen
Op basis van farmacokinetische gegevens (zie rubriek 5.2) is aanpassing van de dosis bij patiënten
met nier- of leverfunctiestoornissen niet noodzakelijk. De klinische ervaring bij zulke patiënten is
beperkt.
Congestief hartfalen
Artsen dienen voorzichtig te zijn wanneer LIFMIOR wordt gebruikt bij patiënten die aan congestief
hartfalen (CHF) lijden. Er zijn postmarketingmeldingen geweest van verergering van CHF, met en
zonder aanwijsbare precipiterende factoren, bij patiënten die LIFMIOR gebruikten. Er zijn ook
zeldzame (< 0,1%) meldingen geweest van nieuw optreden van CHF, waaronder CHF bij patiënten
geregistreerd
zonder reeds bestaande cardiovasculaire aandoeningen. Sommige van deze patiënten waren onder de
50 jaar. Twee grote klinische trials waarin het gebruik van LIFMIOR bij de behandeling van CHF
werd geëvalueerd, werden vervroegd afgebroken vanwege een gebrek aan werkzaamheid. Hoewel er
geen conclusies uit kunnen worden getrokken, suggereren de gegevens van één van de trials een
mogelijke tendens tot verergering van CHF bij die patiënten die behandeling met LIFMIOR was
toegewezen.
langer
Alcoholische hepatitis
In een gerandomiseerd placebogecontroleerd fase II-onderzoek met 48 gehospitaliseerde patiënten die
werden behandeld met LIFMIOR of placebo voor matige tot ernstige alcoholische hepatitis, was
LIFMIOR niet effectief en de mortaliteit bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR was
niet
significant hoger na 6 maanden. Dientengevolge dient LIFMIOR niet gebruikt te worden bij patiënten
voor de behandeling van alcoholische hepatitis. Artsen dienen zorgvuldigheid te betrachten wanneer
zij LIFMIOR gebruiken bij patiënten die ook matige tot ernstige alcoholische hepatitis hebben.
Wegener-granulomatose
Een placebogecontroleerd onderzoek, waarin 89 volwassen patiënten met LIFMIOR werden
behandeld naast de standaardtherapie (waaronder cyclofosfamide of methotrexaat en
glucocorticoïden) voor een mediane duur van 25 maanden, heeft niet aangetoond dat LIFMIOR een
effectieve behandeling is voor Wegener-granulomatose. De incidentie van verscheidene typen van
non-cutane maligniteiten was significant hoger bij patiënten die met LIFMIOR behandeld werden dan
in de controlegroep. LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van Wegener-
granulomatose.
Hypoglykemie bij patiënten die worden behandeld voor diabetes
Er zijn meldingen geweest van hypoglykemie na initiatie van LIFMIOR bij patiënten die medicatie
Geneesmiddel
voor diabetes krijgen met als gevolg daarvan een noodzakelijke vermindering van anti-diabetische
medicatie bij enkele van deze patiënten.
Speciale patiëntgroepen
Ouderen
In de fase III-onderzoeken met reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en spondylitis ankylopoetica
werden er geen verschillen waargenomen met betrekking tot bijwerkingen, ernstige bijwerkingen en
Pediatrische patiënten
Vaccinaties
Het wordt aanbevolen om, indien mogelijk, pediatrische patiënten alle immunisaties zoals die
overeenkomen met de geldende immunisatierichtlijnen toe te dienen voordat zij beginnen met
LIFMIOR-therapie (zie `Vaccinaties' hierboven).
Inflammatoire darmziekten (IBD) en uveïtis bij patiënten met juveniele idiopathische artritis (JIA)
Er zijn meldingen geweest van IBD en uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR
(zie rubriek 4.8).
4.5
Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Bij volwassen patiënten die gelijktijdig werden behandeld met LIFMIOR en anakinra werd een hoger
percentage ernstige infecties vastgesteld vergeleken met patiënten die of alleen met LIFMIOR, of
alleen met anakinra behandeld werden (historische data).
geregistreerd
Bovendien werd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek bij volwassen patiënten die al
methotrexaat kregen en tevens werden behandeld met LIFMIOR en anakinra, een hoger aantal
ernstige infecties (7%) en neutropenie vastgesteld dan bij patiënten die naast methotrexaat alleen
behandeld werden met LIFMIOR (zie rubrieken 4.4 en 4.8). Er is geen klinisch voordeel aangetoond
van de combinatie LIFMIOR en anakinra en deze combinatie wordt daarom niet aanbevolen.
Gelijktijdige behandeling met abatacept
langer
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van ernstige bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond;
dergelijk gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.4).
niet
Gelijktijdige behandeling met sulfasalazine
In een klinisch onderzoek van volwassen patiënten die vastgestelde doses sulfasalazine kregen,
waaraan LIFMIOR was toegevoegd, ervoeren patiënten in de combinatiegroep een statistisch
significante daling in het gemiddeld aantal witte bloedcellen in vergelijking tot groepen die behandeld
werden met alleen LIFMIOR of sulfasalazine. De klinische significantie van deze interactie in
onbekend. Artsen dienen voorzichtigheid in acht te nemen wanneer zij een combinatietherapie met
sulfasalazine overwegen.
Non-interacties
Bij klinisch onderzoek werden geen interacties waargenomen bij toediening van LIFMIOR samen met
glucocorticoïden, salicylaten (behalve sulfasalazine), niet-steroïdale ontstekingsremmers (non-
steroidal anti-inflammatory drugs
- NSAID's), analgetica of methotrexaat. Zie rubriek 4.4 voor
vaccinatieadvies.
Er werden geen klinisch significante farmacokinetische geneesmiddel-geneesmiddelinteracties
Geneesmiddel
waargenomen in onderzoek met methotrexaat, digoxine of warfarine.
4.6
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd dienen het gebruik van geschikte anticonceptie te overwegen om
zwangerschap te voorkomen tijdens behandeling met LIFMIOR en gedurende drie weken na het
stoppen van de behandeling
geregistreerd
tijdens de zwangerschap als dit echt noodzakelijk is.
Etanercept passeert de placenta en is gedetecteerd in het serum van zuigelingen van vrouwelijke
patiënten behandeld met LIFMIOR tijdens de zwangerschap. De klinische impact hiervan is
onbekend. Bij zuigelingen kan het risico op infectie echter verhoogd zijn. Toediening van levende
vaccins aan zuigelingen gedurende 16 weken nadat de moeder de laatste dosis LIFMIOR toegediend
heeft gekregen, wordt over het algemeen niet aanbevolen.
langer
Borstvoeding
Het is gerapporteerd dat etanercept wordt uitgescheiden in de moedermelk na subcutane toediening. In
zogende ratten, na subcutane toediening, werd etanercept uitgescheiden in de melk en ontdekt in het
niet
serum van de rattenjongen. Omdat immunoglobulinen, evenals vele andere geneesmiddelen, in de
moedermelk kunnen worden uitgescheiden, moet worden besloten om óf de borstvoeding te staken óf
de behandeling met gebruik van LIFMIOR te staken, rekening houdend met voordeel van
borstvoeding voor het kind en het voordeel van de behandeling voor de vrouw.
Vruchtbaarheid
Preklinische gegevens over peri- en postnatale toxiciteit van etanercept en effecten van etanercept op
vruchtbaarheid en algemene voortplantingsprestatie zijn niet beschikbaar.
4.7
Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen
Er is geen onderzoek verricht met betrekking tot de effecten op de rijvaardigheid en op het vermogen
om machines te bedienen.
4.8
Bijwerkingen
Geneesmiddel
Samenvatting van het bijwerkingenprofiel
De meest gerapporteerde bijwerkingen zijn reacties op de injectieplaats (waaronder pijn, zwelling,
jeuk, rood worden en bloeding op de punctieplaats), infecties (waaronder bovensteluchtweginfecties,
bronchitis, blaasontsteking en huidinfecties), allergische reacties, vorming van auto-antilichamen,
jeuk en koorts.
Ernstige bijwerkingen zijn ook gerapporteerd voor LIFMIOR. TNF-antagonisten, zoals LIFMIOR,
Ernstige hematologische, neurologische en auto-immuunreacties zijn ook gerapporteerd. Deze
omvatten zeldzame meldingen van pancytopenie en zeer zeldzame meldingen van aplastische anemie.
Centrale en perifere demyeliniserende aandoeningen zijn zelden, respectievelijk zeer zelden
waargenomen tijdens het gebruik van LIFMIOR. Er zijn zeldzame meldingen geweest van lupus,
lupus-gerelateerde aandoeningen en vasculitis.
Overzicht van bijwerkingen in tabelvorm
De lijst met bijwerkingen die hieronder is weergegeven is gebaseerd op ervaring uit klinische
onderzoeken met volwassenen en op post-marketingervaring.
Binnen de systeem/orgaanklassen zijn bijwerkingen gerangschikt naar frequentie (aantal patiënten dat
wordt verwacht de bijwerking te ervaren), waarbij gebruik is gemaakt van de volgende categorieën:
zeer vaak ( 1/10); vaak ( 1/100, < 1/10); soms ( 1/1.000, < 1/100); zelden ( 1/10.000, < 1/1.000);
zeer zelden (< 1/10.000); niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald).
Systeem/orgaan
Zeer vaak
Vaak
Soms
Zelden
Zeer
Frequentie niet
geregistreerd
klasse
1/10
1/100,
1/1.000, < 1/100
1/10.000,
zelden
bekend
< 1/10
< 1/1.000
< 1/10.000
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)

Infecties en
Infectie
Ernstige infecties
Tuberculose,
Hepatitis B-
parasitaire
(waaronder
(waaronder
opportunistische
reactivering,
langer
aandoeningen
bovenstelu
pneumonie,
infectie (waaronder
listeria
chtweginfe
cellulitis, artritis
invasieve schimmel-,
ctie,
bacterieel, sepsis en
Protozoa-, bacteriële,
bronchitis,
parasitaire infectie)*
atypische
cystitis,
mycobacteriële,
niet
huidinfecti
virale infecties en
e)*
Legionella)*
Neoplasmata,
Niet-melanome
Maligne melanoom
Merkelcelcarcin
benigne,
huidkankers* (zie
(zie rubriek 4.4),
oom (zie
maligne en niet-
rubriek 4.4)
lymfoom, leukemie
rubriek 4.4)
gespecificeerd
(inclusief cysten
en poliepen)
Bloed- en
Trombocytopenie,
Pancytopenie*
Aplastische Histiocytose
lymfestelselaand
anemie, leukopenie,
anemie*
hematofaag
oeningen
neutropenie
(macrofaagactiv
atiesyndroom)*
Immuunsysteem
Allergische
Vasculitis
Ernstige
Verergering van
aandoeningen
reacties (zie
(waaronder
allergische/anafylacti
symptomen van
Huid- en
antineutrofielen-
sche reacties
dermatomyositis
onderhuidaan
cytoplasma-
(waaronder angio-
doeningen),
antilichaamgeassoci
oedeem,
auto-
eerde vasculitis)
bronchospasme),
Geneesmiddel
antilichaamvo
sarcoïdose
rming*
Zenuwstelselaan
Demyelinisatie van
doeningen
het CZS wijzend op
multipele sclerose of
gelokaliseerde
demyeliniserende
aandoeningen, zoals
neuritis optica en
myelitis transversa
Zeer vaak
Vaak
Soms
Zelden
Zeer
Frequentie niet
klasse
1/10
1/100,
1/1.000, < 1/100
1/10.000,
zelden
bekend
< 1/10
< 1/1.000
< 1/10.000
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)

(zie rubriek 4.4),
perifere
demyelinisatie,
waaronder Guillain-
Barré-syndroom,
chronische
inflammatoire
demyeliniserende
polyneuropathie,
demyeliniserende
polyneuropathie en
multifocale
motorische
neuropathie (zie
rubriek 4.4),
epileptische aanval
Oogaandoeninge
Uveïtis, scleritis
n
Hartaandoeninge
Verergering van
Nieuw ontstaan van
geregistreerd
n
congestief hartfalen
congestief hartfalen
(zie rubriek 4.4)
(zie rubriek 4.4)
Ademhalingsstel
Interstitiële
sel-, borstkas- en
longaandoening
mediastinumaan
(waaronder
doeningen
pneumonitis en
longfibrose)*
Lever- en
Verhoogde
Auto-
galaandoeningen
leverenzymen*
immuunhepatitis*
langer
Huid- en
Pruritus,
Angio-oedeem,
Stevens-Johnson-
Toxische
onderhuidaando
uitslag
psoriasis
syndroom, cutane
epidermale
eningen
(waaronder nieuwe
vasculitis (waaronder
necrolyse
of erger wordende
overgevoeligheidsvas
pustuleuze,
culitis), erythema
niet
voornamelijk op de
multiforme,
handpalmen en de
lichenoïde reacties
voetzolen),
urticaria,
psoriasiforme
huiduitslag
Skeletspierstelse
Cutane lupus
l- en
erythematosus,
bindweefselaand
subacute cutane
oeningen
lupus erythematosus,
lupusachtig
syndroom
Algemene
Reacties
Pyrexie
aandoeningen en op de
toedieningsplaat
injectiepla
sstoornissen
ats
(waaronder
Geneesmiddel
bloeding,
blauwe
plekken,
erytheem,
jeuk, pijn,
zwelling)*
*Zie Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen hieronder
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen
Honderdnegenentwintig (129) nieuwe maligniteiten van verschillende types werden geobserveerd bij
4114 patiënten met reumatoïde artritis die in klinisch onderzoek behandeld werden met LIFMIOR
gedurende maximaal ongeveer 6 jaar, waaronder 231 patiënten die behandeld werden met LIFMIOR
in combinatie met methotrexaat tijdens het 2 jaar durend actief-gecontroleerd onderzoek. De
waargenomen frequentie en incidenties in deze klinische trials waren overeenkomstig de verwachting
voor de bestudeerde populatie. Een totaal aantal van 2 maligniteiten werd gemeld in klinische
onderzoeken die ongeveer 2 jaar duurden en die 240 met LIFMIOR-behandelde patiënten met arthritis
psoriatica omvatten. In klinische onderzoeken die gedurende meer dan 2 jaar werden uitgevoerd met
351 patiënten met spondylitis ankylopoetica, werden 6 maligniteiten gemeld onder de met LIFMIOR
behandelde patiënten. In een groep van 2711 patiënten met plaque psoriasis die met LIFMIOR
behandeld werden in dubbelblinde en open-labelonderzoeken van maximaal 2,5 jaar werden 30
maligniteiten en 43 niet-melanoma huidkankers gemeld.
In een groep van 7416 met LIFMIOR behandelde patiënten in klinische trials voor reumatoïde artritis,
arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica en psoriasis werden 18 lymfomen gemeld.
Tijdens de postmarketingperiode werden ook meldingen ontvangen van verscheidene maligniteiten
(waaronder borst- en longcarcinoom en lymfoom) (zie rubriek 4.4).
geregistreerd
Reacties op de plaats van injectie
Vergeleken met placebo hadden patiënten met reumatische aandoeningen die met LIFMIOR werden
behandeld een significant hogere incidentie van reacties op de plaats van injectie (36% vs. 9%).
Reacties op de plaats van injectie vonden gewoonlijk plaats in de eerste maand. De gemiddelde duur
was ongeveer 3 tot 5 dagen. Voor de meerderheid van de reacties op de plaats van injectie in de met
LIFMIOR behandelde groep werd geen behandeling gegeven en de meerderheid van de patiënten die
wel behandeld werden, kregen lokale preparaten zoals corticosteroïden of orale antihistaminica.
langer
Daarnaast ontwikkelden zich bij sommige patiënten geheugenreacties op de plaats van injectie, die
werden gekarakteriseerd door een huidreactie op de meest recente plaats van injectie, tezamen met
een simultane verschijning van reacties op de plaats van de vorige injecties. Deze reacties waren in
het algemeen van voorbijgaande aard en keerden niet terug in de loop van de behandeling.
niet
In gecontroleerde onderzoeken bij patiënten met plaque psoriasis ontwikkelde ongeveer 13,6% van de
met LIFMIOR behandelde patiënten reacties op de plaats van injectie vergeleken met 3,4% van de
met placebo behandelde patiënten gedurende de eerste 12 weken van behandeling.
Ernstige infecties
In placebogecontroleerd onderzoek werd geen verhoging van de incidentie van ernstige infecties
(fataal, levensbedreigend, of met de noodzaak tot ziekenhuisopnames of intraveneuze antibiotica)
waargenomen. Ernstige infecties traden op in 6,3% van de patiënten met reumatoïde artritis die met
LIFMIOR behandeld werden gedurende maximaal 48 maanden. Deze bestonden uit abces (op
verschillende plaatsen), bacteriëmie, bronchitis, bursitis, cellulitis, cholecystitis, diarree, diverticulitis,
endocarditis (verdenking), gastro-enteritis, hepatitis B, herpes zoster, beenzweer, mondinfectie,
osteomyelitis, otitis, peritonitis, pneumonie, pyelonefritis, sepsis, septische artritis, sinusitis,
huidinfectie, huidulcus, urineweginfectie, vasculitis en wondinfectie. In het twee jaar durend actief-
gecontroleerd onderzoek waarin patiënten werden behandeld met alleen LIFMIOR, of alleen
Geneesmiddel
methotrexaat of met LIFMIOR in combinatie met methotrexaat, waren de aantallen ernstige infecties
gelijk in de verschillende behandelingsgroepen. Het kan echter niet worden uitgesloten dat de
combinatie van LIFMIOR en methotrexaat verband zou kunnen houden met een verhoogd percentage
infecties.
Ernstige en fatale infecties zijn gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR; gemelde pathogenen
waren onder andere bacteriën, mycobacteriën (waaronder M. tuberculosis), virussen en schimmels.
Sommige hebben plaatsgevonden binnen enkele weken na het starten van de behandeling met
LIFMIOR bij patiënten met onderliggende ziektes (bijv. diabetes, congestief hartfalen, een
voorgeschiedenis van actieve of chronische infectie) in aanvulling op hun reumatoïde artritis (zie
rubriek 4.4). Behandeling met LIFMIOR zou de mortaliteit kunnen verhogen bij patiënten met
vastgestelde sepsis.
Opportunistische infecties zijn gemeld in associatie met LIFMIOR, inclusief invasieve schimmel-,
parasitaire (inclusief protozoale), virale (waaronder herpes zoster), bacteriële (inclusief Listeria en
Legionella) en atypische mycobacteriële infecties. In een gepoolde dataset van klinische onderzoeken
was de totale incidentie van opportunistische infecties 0,09% voor de 15.402 patiënten die LIFMIOR
kregen. De incidentie aangepast aan de duur van blootstelling was 0,06 gebeurtenissen per 100
patiëntjaren. In postmarketingervaring bestond ongeveer de helft van alle wereldwijde case reports
geregistreerd
van opportunistische infecties uit invasieve schimmelinfecties. De meest voorkomende gerapporteerde
invasieve schimmelinfecties omvatten Candida, Pneumocystis, Aspergillus en Histoplasma. Invasieve
schimmelinfecties veroorzaakten meer dan de helft van de overlijdensgevallen onder patiënten die
opportunistische infecties ontwikkelden. De meerderheid van de meldingen met een fatale uitkomst
was bij patiënten met Pneumocystis pneumonie, ongespecificeerde systemische schimmelinfecties en
aspergillose (zie rubriek 4.4).
langer
Auto-antilichamen
Van volwassen patiënten werd op meerdere tijdstippen serum getest op auto-antilichamen. Van de
patiënten met reumatoïde artritis die geëvalueerd werden op antinucleaire antilichamen (ANA) was
het percentage patiënten dat nieuwe positieve ANA ontwikkelde (1:40) hoger bij de met LIFMIOR
niet
behandelde patiënten (11%) dan bij de met placebo behandelde patiënten (5%). Het percentage
patiënten dat nieuwe positieve anti- ds-DNA-antilichamen ontwikkelde was ook groter met radio-
immuunbepaling (15% van de patiënten die behandeld werden met LIFMIOR vergeleken met 4% van
de met placebo behandelde patiënten) en met de Crithidia lucida-test (3% van de met LIFMIOR
behandelde patiënten vergeleken met geen van de met placebo behandelde patiënten). Van de
patiënten die behandeld werden met LIFMIOR was de proportie die anti-cardiolipineantilichamen
ontwikkelde vergelijkbaar verhoogd vergeleken met de met placebo behandelde patiënten. De invloed
van langdurige behandeling met LIFMIOR op de ontwikkeling van auto-immuunziekten is onbekend.
Er zijn zeldzame meldingen geweest van patiënten, inclusief reumafactorpositieve patiënten, die
andere auto-antilichamen hebben ontwikkeld in samenhang met een lupusachtig syndroom of uitslag
welke qua klinische presentatie en biopsie vergelijkbaar is met subactieve huidlupus of discoïde
lupus.
Pancytopenie en aplastische anemie
Geneesmiddel
Er waren postmarketingmeldingen van pancytopenie en aplastische anemie waarvan sommige een
fatale afloop hadden (zie rubriek 4.4).
Interstitiële longaandoening
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening bij patiënten die etanercept kregen, zonder
dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,06% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
Gelijktijdige behandeling met anakinra
In onderzoeken waarin volwassen patiënten gelijktijdig behandeld werden met LIFMIOR en anakinra,
werd een hoger percentage ernstige infecties gevonden dan bij patiënten die alleen met LIFMIOR
behandeld werden en bij 2% van de patiënten (3/139) ontwikkelde zich neutropenie (absoluut aantal
neutrofielen < 1.000 / mm³). Eén neutropenische patiënt ontwikkelde cellulitis die na
ziekenhuisopname vanzelf verdween (zie rubrieken 4.4 en 4.5).
Verhoogde leverenzymen
In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle
indicaties, bedroeg de frequentie (incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen
bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,54%
(frequentie soms). In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken die
gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen 4,18% (frequentie vaak).
Auto-immuunhepatitis
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze
geregistreerd
gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,02% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
frequentie (incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis 0,24% (frequentie soms).
Pediatrische patiënten
Bijwerkingen bij pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
langer
In het algemeen waren de bijwerkingen bij kinderen met juveniele idiopathische artritis
overeenkomstig in frequentie en type met de bijwerkingen die gezien werden bij volwassenen.
Verschillen met volwassenen en andere speciale overwegingen staan beschreven in de volgende
paragrafen.
niet
De typen infecties die werden gezien in klinisch onderzoek met patiënten van 2 tot 18 jaar met
juveniele idiopathische artritis waren meestal licht tot matig en kwamen overeen met de typen
infecties die vaak gezien worden bij poliklinische pediatrische patiënten. Ernstige bijwerkingen die
werden gerapporteerd, omvatten varicella met verschijnselen en symptomen van aseptische meningitis
die zonder sequela verdwenen (zie ook rubriek 4.4), appendicitis, gastro-enteritis,
depressie/persoonlijkheidsstoornis, huidulcus, oesofagitis/gastritis, septische shock door groep A-
streptokokken, diabetes mellitus type I en infectie van weke delen en postoperatieve wonden.
In één onderzoek met kinderen van 4 tot 17 jaar met juveniele idiopathische artritis liepen 43 van de
69 (62%) kinderen een infectie op terwijl ze LIFMIOR kregen gedurende 3 maanden van het
onderzoek (deel 1, open-label). De frequentie en ernst van de infecties was vergelijkbaar bij 58
patiënten die de 12 maanden durende open-label extensietherapie afgerond hadden. De typen en
proportie van bijwerkingen bij patiënten met juveniele idiopathische artritis waren gelijk aan die
gezien werden in onderzoeken met LIFMIOR bij volwassen patiënten met reumatoïde artritis en
Geneesmiddel
waren merendeels licht. Verschillende bijwerkingen werden meer gerapporteerd bij 69 patiënten met
juveniele idiopathische artritis die gedurende 3 maanden LIFMIOR kregen dan bij de 349 volwassen
patiënten met reumatoïde artritis. Deze omvatten hoofdpijn (19% van de patiënten, 1,7 gebeurtenissen
per patiëntjaar), misselijkheid (9%, 1,0 gebeurtenis per patiëntjaar), buikpijn (19%, 0,74
gebeurtenissen per patiëntjaar) en braken (13%, 0,74 gebeurtenissen per patiëntjaar).
In klinisch onderzoek naar juveniele idiopathische artritis werden 4 gevallen van
macrofaagactivatiesyndroom gemeld.
Bijwerkingen bij kinderen met plaque psoriasis
In een 48 weken durend onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met plaque
psoriasis waren de gemelde bijwerkingen vergelijkbaar met de bijwerkingen die in eerdere
onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis werden gezien.
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico's van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V.
4.9
Overdosering
Er werd geen dosisbeperkende toxiciteit waargenomen gedurende klinisch onderzoek van patiënten
met reumatoïde artritis. De hoogst geëvalueerde dosering was een intraveneuze oplaaddosis van 32
mg/m2, gevolgd door subcutane doses van 16 mg/m2, tweemaal per week toegediend. Een patiënt met
reumatoïde artritis diende zichzelf per ongeluk gedurende 3 weken tweemaal per week 62 mg
geregistreerd
LIFMIOR subcutaan toe zonder bijwerkingen te ervaren.
Er is geen antidotum bekend voor LIFMIOR.
5.
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
5.1
Farmacodynamische eigenschappen
langer
Farmacotherapeutische categorie: Immunosuppressieve middelen, Tumornecrosefactor-alfa-(TNF--)
remmers, ATC code: L04AB01
niet
Tumornecrosefactor (TNF) is een dominant cytokine in het ontstekingsproces van reumatoïde artritis.
Verhoogde spiegels van TNF zijn ook gevonden in het synovium en psoriatische plaques van
patiënten met arthritis psoriatica en in het serum en synoviale weefsel van patiënten met spondylitis
ankylopoetica. Bij plaque psoriasis leidt infiltratie door ontstekingscellen waaronder T-cellen tot
verhoogde TNF-spiegels in psoriatische laesies vergeleken met spiegels in onaangetaste huid.
Etanercept is een competitieve remmer van de TNF-binding aan de receptoren op het celoppervlak en
remt daarmee de biologische activiteit van TNF.
TNF en lymfotoxine zijn pro-inflammatoire cytokinen die met twee verschillende receptoren van het
celoppervlak binden: de 55-kilodalton (p55) en 75-kilodalton (p75) tumornecrosefactorreceptoren
(TNFR's). Beide TNFR's bestaan van nature in membraangebonden en oplosbare vormen. Van
oplosbare TNFR's wordt verondersteld dat zij de biologische activiteit van TNF reguleren.
TNF en lymfotoxine bestaan voornamelijk als homotrimeren, waarbij hun biologische activiteit
afhankelijk is van cross-linking aan celoppervlakgebonden TNFR's. Dimere oplosbare receptoren
Geneesmiddel
zoals etanercept bezitten een grotere affiniteit voor TNF dan monomere receptoren en zijn aanzienlijk
sterkere competitieve remmers van de binding van TNF aan zijn cellulaire receptor. Daarenboven
zorgt het gebruik van een immunoglobuline-Fc-regio als fusie-element in de constructie van een
dimere receptor voor een langere serumhalfwaardetijd.
Werkingsmechanisme
Veel aspecten van de gewrichtspathologie in reumatoïde artritis en spondylitis ankylopoetica en de
huidpathologie van plaque psoriasis worden gemedieerd door pro-inflammatoire moleculen die met
Klinische werkzaamheid en veiligheid
Deze paragraaf geeft gegevens weer van vier gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken met
volwassenen met reumatoïde artritis, één onderzoek met volwassenen met arthritis psoriatica, één
onderzoek met volwassenen met spondylitis ankylopoetica, één onderzoek met volwassenen met niet-
radiografische axiale spondyloartritis, 4 onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis, drie
onderzoeken met juveniele idiopathische artritis en één onderzoek met kinderen met plaque psoriasis.
Volwassen patiënten met reumatoïde artritis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vastgesteld in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek. Het onderzoek evalueerde 234 volwassen patiënten met actieve
reumatoïde artritis (RA) die niet gereageerd hadden op therapie met ten minste één maar niet meer
dan vier `disease-modifying antirheumatic drugs' (DMARD's). Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR
of placebo werden tweemaal per week subcutaan toegediend gedurende 6 opeenvolgende maanden.
De resultaten van dit gecontroleerde onderzoek werden uitgedrukt in een percentage verbetering in
geregistreerd
reumatoïde artritis volgens responscriteria van het American College of Rheumatology (ACR).
ACR 20- en 50-responsen kwamen meer voor bij patiënten die behandeld werden met LIFMIOR na 3
en 6 maanden dan bij patiënten die behandeld werden met placebo (ACR 20: LIFMIOR 62% en 59%,
placebo 23% en 11% na respectievelijk 3 en 6 maanden; ACR 50: LIFMIOR 41% en 40%, placebo
8% en 5% na respectievelijk 3 en 6 maanden; p0,01 LIFMIOR versus placebo op alle tijdstippen
voor zowel ACR 20- als ACR 50-responsen).
langer
Ongeveer 15% van de patiënten die LIFMIOR kregen bereikte een ACR 70-respons in maand 3 en
maand 6, vergeleken met minder dan 5% in de placeboarm. Onder patiënten die LIFMIOR kregen,
verscheen de klinische respons meestal binnen 1 tot 2 weken na het begin van de therapie en bijna
niet
altijd binnen 3 maanden. Een dosisrespons werd gezien: resultaten met 10 mg lagen tussen placebo en
25 mg in. LIFMIOR was significant beter dan placebo in zowel alle componenten van de ACR-criteria
als andere maten voor RA-ziekteactiviteit die niet zijn geïncludeerd in de ACR-responscriteria, zoals
ochtendstijfheid. Een Health Assessment Questionnaire (HAQ), inclusief invaliditeit, vitaliteit,
mentale gezondheid, algemene gezondheidstoestand en subdomeinen van artritisgerelateerde
gezondheidstoestand werd elke 3 maanden afgenomen gedurende het onderzoek. Alle subdomeinen
van de HAQ waren verbeterd bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR vergeleken met
controlepatiënten na 3 en 6 maanden.
Na het beëindigen van de behandeling met LIFMIOR kwamen de symptomen van artritis over het
algemeen binnen een maand terug. Uit resultaten van open-labelonderzoeken bleek dat het opnieuw
starten van de behandeling met LIFMIOR na een onderbreking van maximaal 24 maanden resulteerde
in gelijke omvang van de respons als bij patiënten die LIFMIOR kregen zonder onderbreking van de
therapie. In open-label verlengde behandelingsonderzoeken waarin patiënten LIFMIOR kregen
toegediend zonder onderbreking, werden aanhoudende duurzame responsen waargenomen tot 10 jaar.
Geneesmiddel
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vergeleken met methotrexaat in een derde gerandomiseerd
actief-gecontroleerd onderzoek met geblindeerde radiografische evaluaties als primair eindpunt bij
632 volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis (minder dan 3 jaar ziekteduur), die nooit met
methotrexaat behandeld waren. Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR werden tweemaal per week
gedurende maximaal 24 maanden subcutaan toegediend. De doses methotrexaat werden verhoogd van
7,5 mg per week tot een maximum van 20 mg per week gedurende de eerste 8 weken van de trial en
voortgezet tot maximaal 24 maanden. De klinische verbetering, waaronder intrede van werking binnen
In dit onderzoek werd structurele schade van de gewrichten radiografisch bepaald en weergegeven als
verandering in de Total Sharp Score (TSS) en zijn componenten de Erosion Score en de Joint Space
Narrowing Score
(JSN). Radiografieën van handen/polsen en voeten werden gelezen bij aanvang en
na 6, 12 en 24 maanden. De dosis van 10 mg LIFMIOR had consequent minder effect op structurele
schade dan 25 mg. LIFMIOR 25 mg was significant beter dan methotrexaat met betrekking tot
Erosion Scores zowel na 12 maanden als na 24 maanden. De verschillen tussen methotrexaat en
LIFMIOR in TSS en JSN waren niet statistisch significant. De resultaten zijn weergegeven in de
onderstaande afbeelding.
Radiografische progressie: vergelijking van LIFMIOR vs. methotrexaat bij patiënten met RA
die <3 jaar voortduurt
2.5
12 Months
2.5
24 Months
2.2
2.0
2.0
a
s
e
l
i
n
e
geregistreerd
B
1.5
1.3
1.5
1.3
1.2
1.0
0.9
0.9
1.0
0.8
0.6*
0.6
h
a
n
g
e
f
r
o
m
C
0.5
0.4*
0.4 0.4
0.5
langer
0.0
0.0
TSS
Erosions
JSN
TSS
Erosions JSN
MTX
LIFMIOR 25 mg
niet
*p < 0.05
In een ander actief-gecontroleerd, dubbelblind, gerandomiseerd onderzoek werden klinische
werkzaamheid, veiligheid en radiografische progressie bij RA-patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR alleen (tweemaal per week 25 mg), methotrexaat alleen (7,5 tot 20 mg per week, mediane
dosis 20 mg) en de combinatie van LIFMIOR en methotrexaat gelijktijdig gestart, vergeleken bij 682
volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis die 6 maanden tot 20 jaar voortduurde (mediaan 5
jaar) en die een minder dan bevredigende respons hadden op ten minste 1 `disease-modifying
antirheumatic drug' (DMARD) anders dan methotrexaat.
Patiënten in de therapiegroep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg hadden significant
hogere ACR 20-, ACR 50- en ACR 70-responsen en verbetering van DAS- en HAQ-scores na zowel
24 en 52 weken dan patiënten in elk van beide monotherapiegroepen (resultaten zijn weergegeven in
de onderstaande tabel). Significante voordelen van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat in
vergelijking met monotherapie van LIFMIOR of van methotrexaat werden ook na 24 maanden
Geneesmiddel
waargenomen.
methotrexaat vs. LIFMIOR in combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6
maanden tot 20 jaar voortduurt
LIFMIOR +
Eindpunt
Methotrexaat
LIFMIOR
methotrexaat
(n = 228)
(n = 223)
(n = 231)
ACR-responsena
ACR 20
58,8%
65,5%
74,5%
,
ACR 50
36,4%
43,0%
63,2%
,
ACR 70
16,7%
22,0%
39,8%
,
DAS
Aanvangsscoreb
5,5
5,7
5,5
Week 52-scoreb
3,0
3,0
2,3
,
Remissiec
14%
18%
37%
,
HAQ
Uitgangswaarde
1,7
1,7
1,8
Week 52
1,1
1,0
0,8
,
a: Patiënten die het onderzoek van 12 maanden niet voltooiden zijn als non-responders
geregistreerd
beschouwd.
b: Waarden voor Disease Activity Score (DAS) zijn gemiddelden.
c: Remissie is gedefinieerd als DAS < 1,6
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: = p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. methotrexaat en = p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. LIFMIOR
langer
Na 12 maanden was de radiografische progressie significant minder in de LIFMIOR-groep dan in de
methotrexaatgroep, terwijl de combinatie significant beter was dan beide monotherapieën wat betreft
vertraging van radiografische progressie (zie onderstaande afbeelding).
niet
Geneesmiddel
combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6 maanden tot 20 jaar voortduurt
(resultaten na 12 maanden)
geregistreerd
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: * = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR vs.
methotrexaat, = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR + methotrexaat vs.
methotrexaat en = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR + methotrexaat vs.
langer
LIFMIOR
Ook werden er significante voordelen voor de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat in
vergelijking met de LIFMIOR-monotherapie of methotrexaatmonotherapie geobserveerd na 24
niet
maanden. Hiermee vergelijkbaar zijn significante voordelen van LIFMIOR-monotherapie in
vergelijking met methotrexaatmonotherapie ook na 24 maanden waargenomen.
In een analyse waarin alle patiënten als progressief werden beschouwd die om welke reden dan ook
met het onderzoek waren gestopt, was het percentage patiënten zonder progressie (TSS-verandering
0,5) na 24 maanden hoger in de groep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg dan in de
groepen die alleen LIFMIOR of alleen methotrexaat kregen (respectievelijk 62%, 50% and 36%;
p<0,05). Het verschil tussen alleen LIFMIOR en alleen methotrexaat was ook significant (p<0,005).
Onder de patiënten die de volledige 24 maanden van de therapie in het onderzoek hadden afgemaakt,
waren de percentages van patiënten zonder progressie respectievelijk 78%, 70% en 61%.
De veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee subcutane injecties van 25 mg), eenmaal
per week toegediend, werden geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek met
420 patiënten met actieve RA. In dit onderzoek kregen 53 patiënten placebo, 214 patiënten kregen
eenmaal per week 50 mg LIFMIOR en 153 patiënten kregen tweemaal per week 25 mg LIFMIOR. De
Geneesmiddel
veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van de twee LIFMIOR-behandelingsregimes waren na 8
weken vergelijkbaar in hun effect op verschijnselen en symptomen van RA; data na 16 weken
vertoonden geen vergelijkbaarheid (non-inferioriteit) tussen de twee therapieën. Een enkelvoudige
injectie LIFMIOR 50 mg/ml bleek bio-equivalent aan twee gelijktijdige injecties van 25 mg/ml.
Volwassen patiënten met arthritis psoriatica
De werkzaamheid van LIFMIOR was vastgesteld in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek bij 205 patiënten met arthritis psoriatica. Patiënten hadden een
Klinische responsen werden uitgedrukt in percentages van patiënten die de ACR 20-, 50- en 70-
respons bereikten en percentages met verbetering van Psoriatic Artritis Respons Criteria (PsARC).
De resultaten zijn samengevat in de onderstaande tabel.
Responsen van patiënten met arthritis psoriatica in een
placebogecontroleerde trial
Percentage van patiënten
Placebo
LIFMIORa
geregistreerd
Arthritis psoriatica-respons
n = 104
n = 101
ACR 20
Maand 3
15
59b
Maand 6
13
50b
langer
ACR 50
Maand 3
4
38b
Maand 6
4
37b
niet
ACR 70
Maand 3
0
11b
Maand 6
1
9c
PsARC
Maand 3
31
72b
Maand 6
23
70b
a: 25 mg LIFMIOR subcutaan tweemaal per week
b: p < 0,001, LIFMIOR vs. placebo
c: p < 0,01, LIFMIOR vs. placebo
Bij de patiënten met arthritis psoriatica die LIFMIOR kregen waren de klinische responsen duidelijk
bij de eerste controle (na 4 weken) en bleven gehandhaafd gedurende 6 maanden van behandeling.
LIFMIOR was significant beter dan placebo in alle maten van ziekteactiviteit (p<0,001) en de
Geneesmiddel
responsen waren vergelijkbaar met en zonder gelijktijdige methotrexaattherapie. De kwaliteit van
leven bij patiënten met arthritis psoriatica werd op ieder tijdspunt bepaald met behulp van de
invaliditeitsindex van de HAQ. De invaliditeitsindexscore was significant verbeterd op alle
tijdspunten bij patiënten met arthritis psoriatica die behandeld werden met LIFMIOR, in vergelijking
met placebo (p<0,001).
Radiografische veranderingen werden in de arthritis psoriatica-onderzoek geëvalueerd.
Radiografische beelden van handen en polsen werden verkregen bij aanvang en na 6, 12 en 24
Gemiddelde (SF) verandering in totale Sharp-Score op jaarbasis ten opzichte van de
uitgangswaarde
Placebo
Etanercept
Tijd
(n = 104)
(n = 101)
Maand 12
1,00 (0,29)
-0,03 (0,09)a
SF = standaardfout.
a. p = 0,0001.
Behandeling met LIFMIOR resulteerde in verbetering van lichamelijk functioneren gedurende de
dubbelblinde periode en dit voordeel werd gehandhaafd gedurende de blootstelling op langere termijn
van maximaal 2 jaar.
Er is onvoldoende bewijs voor de werkzaamheid van LIFMIOR bij patiënten met spondylitis
geregistreerd
ankylopoetica-achtige en arthritis mutilans psoriatische artropathieën vanwege het kleine aantal
patiënten dat werd bestudeerd.
Er is geen onderzoek uitgevoerd onder patiënten met arthritis psoriatica waarbij gebruik werd
gemaakt van het doseringsregime van 50 mg eenmaal per week. Bewijs van werkzaamheid van het
doseringsregime van eenmaal per week bij deze patiëntenpopulatie is gebaseerd op data uit het
langer
onderzoek bij patiënten met spondylitis ankylopoetica.
Volwassen patiënten met spondylitis ankylopoetica
De werkzaamheid van LIFMIOR bij spondylitis ankylopoetica werd onderzocht in 3
niet
gerandomiseerde, dubbelblinde onderzoeken die de toediening van tweemaal per week 25 mg
LIFMIOR vergeleken met placebo. In totaal werden er 401 patiënten geïncludeerd waarvan er 203
werden behandeld met LIFMIOR. In de grootste van deze onderzoeken (n=277) werden patiënten
geïncludeerd in de leeftijd van 18 tot 70 jaar met actieve spondylitis ankylopoetica gedefinieerd als
scores op een visuele analoge schaal (VAS) van 30 voor de gemiddelde duur en intensiteit van
ochtendstijfheid plus VAS-scores van 30 voor ten minste 2 van de volgende 3 parameters: algemene
beoordeling van de patiënt; gemiddelde van VAS-waarden voor nachtelijke pijn in de rug en totale
pijn in de rug; gemiddelde van 10 vragen over de Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index
(BASFI). Patiënten die DMARD's, NSAID's of corticosteroïden toegediend kregen konden hiermee
doorgaan met stabiele doses. Patiënten met algehele ankylopoetica van de wervelkolom werden niet
geïncludeerd in het onderzoek. Doses van 25 mg LIFMIOR (gebaseerd op dosisbepalingsonderzoeken
bij patiënten met reumatoïde artritis) of placebo werden gedurende 6 maanden tweemaal per week
subcutaan toegediend bij 138 patiënten.
De primaire maat voor werkzaamheid (ASAS 20) was een 20% verbetering op ten minste 3 van de 4
Geneesmiddel
Assessment in Ankylosing Spondylitis-(ASAS-) gebieden (algemene beoordeling van de patiënt, pijn
in de rug, BASFI en ontsteking) en afwezigheid van verslechtering op het overige gebied. ASAS 50-
en ASAS 70-responsen gebruikten dezelfde criteria met respectievelijk een verbetering van 50% en
een verbetering van 70%. Vergeleken met placebo resulteerde de behandeling met LIFMIOR al vanaf
2 weken na de start van de therapie in een significante verbetering van de ASAS 20, ASAS 50 en
ASAS 70.
een placebogecontroleerd onderzoek
Percentage van patiënten
Placebo
LIFMIOR
Spondylitis ankylopoetica-
n = 139
n = 138
respons
ASAS 20
2 weken
22
46ª
3 maanden
27
60ª
6 maanden
23
58ª
ASAS 50
2 weken
7
24ª
3 maanden
13
45ª
6 maanden
10
42ª
ASAS 70
2 weken
2
12b
3 maanden
7
29b
6 maanden
5
28b
a: p < 0,001, LIFMIOR vs. placebo
b: p = 0,002, LIFMIOR vs. placebo
geregistreerd
Bij patiënten met spondylitis ankylopoetica die LIFMIOR toegediend kregen waren de klinische
responsen aanwezig bij de eerste controle (na 2 weken) en bleven gedurende 6 maanden therapie
gehandhaafd. Responsen waren vergelijkbaar bij patiënten die wel of geen gelijktijdige therapie
kregen bij aanvang.
Vergelijkbare resultaten werden verkregen in 2 kleinere onderzoeken van spondylitis ankylopoetica.
langer
In een vierde onderzoek werden de veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee 25 mg SC
injecties) eenmaal per week toegediend versus 25 mg LIFMIOR tweemaal per week toegediend
geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek onder 356 patiënten met actieve
spondylitis ankylopoetica. De veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van het eenmaal per week 50
niet
mg doseringsregime en het tweemaal per week 25 mg doseringsregime waren vergelijkbaar.
Volwassen patiënten met niet-radiografische axiale spondyloartritis
De werkzaamheid van LIFMIOR bij patiënten met niet-radiografische axiale spondyloartritis (nr-
AxSpa) werd onderzocht in een gerandomiseerd, 12 weken durend, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek. In het onderzoek werden 215 volwassen patiënten geëvalueerd
(aangepaste intent-to-treat-populatie) met actieve nr-AxSpa (18 tot 49 jaar oud), gedefinieerd als die
patiënten die voldeden aan de ASAS-classificatiecriteria voor axiale spondyloartritis, maar die niet
voldeden aan de gewijzigde New York criteria voor AS. Patiënten dienden ook een ontoereikende
respons op of intolerantie voor twee of meer NSAID's te hebben. In de dubbelblinde periode kregen
patiënten gedurende 12 weken wekelijks 50 mg LIFMIOR of placebo. De primaire maat voor
werkzaamheid (ASAS 40) was een verbetering van 40% op minstens drie van de vier ASAS-gebieden
en afwezigheid van verslechtering op het overige gebied. De dubbelblinde periode werd gevolgd door
een open-label periode waarin alle patiënten gedurende nog eens 92 weken wekelijks 50 mg
LIFMIOR kregen. De ontsteking werd bij aanvang van het onderzoek (uitgangswaarde) en in week 12
Geneesmiddel
en in week 104 beoordeeld aan de hand van MRI's van het sacro-iliacaal gewricht en de wervelkolom.
Vergeleken met placebo resulteerde de behandeling met LIFMIOR in een statistisch significante
verbetering van de ASAS 40, ASAS 20 en ASAS 5/6. Er werd ook een significante verbetering
waargenomen voor de ASAS gedeeltelijke remissie en voor BASDAI 50. Onderstaande tabel geeft de
resultaten van week 12 weer.
patiënten dat de eindpunten bereikte
Dubbelblinde klinische responsen in
Placebo
LIFMIOR
week 12
n = 106 tot 109*
n = 103 tot 105*
ASAS** 40
15,7
32,4b
ASAS 20
36,1
52,4c
ASAS 5/6
10,4
33,0a
ASAS gedeeltelijke remissie
11,9
24,8c
BASDAI***50
23,9
43,8b
*Van sommige patiënten werden de volledige gegevens voor elk eindpunt niet ontvangen
**ASAS = Assessments in Spondyloarthritis International Society
***Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index
a: p <0,001; b:<0,01 en c:<0,05; respectievelijk tussen LIFMIOR en placebo
In week 12 werd er een statistisch significante verbetering waargenomen in de SPARCC
(Spondyloarthritis Research Consortium of Canada)-score voor het sacro-iliacaal (SI-) gewricht zoals
gemeten aan de hand van MRI bij patiënten die LIFMIOR kregen. De gecorrigeerde gemiddelde
verandering ten opzichte van de uitgangswaarde was 3,8 voor patiënten behandeld met LIFMIOR
(n=95) versus 0,8 voor patiënten behandeld met placebo (n=105) (p<0,001). In week 104 was de
gemiddelde verandering ten opzichte van de uitgangswaarde in de SPARCC-score, zoals gemeten aan
de hand van MRI bij alle met LIFMIOR behandelde patiënten, 4,64 voor het SI-gewricht (n=153) en
1,40 voor de wervelkolom (n=154).
geregistreerd
LIFMIOR vertoonde een statistisch significante grotere verbetering in week 12 ten opzichte van de
uitgangswaarde in vergelijking met placebo bij de meeste vragenlijsten over gezondheidsgerelateerde
levenskwaliteit en fysieke functie, waaronder BASFI (Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index),
score voor EuroQol 5D algemene gezondheidstoestand en score voor SF-36 fysieke component.
langer
Patiënten met nr-AxSpa die LIFMIOR kregen, hadden een duidelijke klinische respons bij het eerste
bezoek (2 weken). Deze bleef gehandhaafd tijdens de 2 jaar durende therapie. De verbeteringen in
gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven en fysieke functie bleven ook gehandhaafd tijdens de 2
jaar durende therapie. De gegevens van deze 2-jarige periode lieten geen nieuwe
niet
veiligheidsbevindingen zien. In week 104 waren 8 patiënten gevorderd tot een bilaterale graad 2-
score. Deze score is vastgesteld met behulp van spinale radiografie volgens de gewijzigde New York
radiologische criteria, wat een indicatie is voor axiale spondylartropathie.
Volwassen patiënten met plaque psoriasis
LIFMIOR wordt aanbevolen voor gebruik bij patiënten zoals gedefinieerd in rubriek 4.1. Patiënten
met 'onvoldoende respons' in de doelpopulatie worden gedefinieerd als onvoldoende respons (PASI
<50 of PGA minder dan goed) of verergering van de ziekte tijdens de behandeling, en die adequaat
gedoseerd werden gedurende een voldoende lange periode om respons te beoordelen met ten minste
elk van de drie voornaamste beschikbare systemische therapieën.
De werkzaamheid van LIFMIOR versus andere systemische therapieën bij patiënten met matige tot
ernstige psoriasis (responsief op andere systemische therapieën) is niet geëvalueerd in onderzoeken
met een directe vergelijking tussen LIFMIOR met andere systemische therapieën. In plaats daarvan
zijn de veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR onderzocht in vier gerandomiseerde, dubbelblinde,
Geneesmiddel
placebogecontroleerde onderzoeken. Het primaire eindpunt voor werkzaamheid in alle vier de
onderzoeken was de proportie van de patiënten per behandelgroep dat PASI 75 bereikt had (ten
minste een verbetering van 75% in de Psoriasis Area and Severity Index-score vanaf aanvang) na 12
weken.
Onderzoek 1 was een fase II-onderzoek bij patiënten 18 jaar met actieve maar klinisch stabiele
plaque psoriasis waar 10% van het lichaamsoppervlak bij betrokken was. Honderdtwaalf (112)
Onderzoek 2 evalueerde 652 patiënten met chronische plaque psoriasis met gebruik van dezelfde
inclusiecriteria als in onderzoek 1 met de toevoeging van een minimale Psoriasis Area and Severity
Index
(PASI) van 10 bij de screening. LIFMIOR werd toegediend in doseringen van eenmaal per
week 25 mg, tweemaal per week 25 mg of tweemaal per week 50 mg gedurende 6 opeenvolgende
maanden. Gedurende de eerste 12 weken van de dubbelblinde behandelingsperiode kregen de
patiënten placebo of één van de drie bovengenoemde LIFMIOR-doseringen. Na 12 weken van
behandeling begonnen de patiënten in de placebogroep een geblindeerde behandeling met LIFMIOR
(25 mg tweemaal per week); patiënten in de actieve behandelingsgroepen continueerden tot week 24
de dosis waarvoor zij oorspronkelijk gerandomiseerd waren.
Onderzoek 3 evalueerde 583 patiënten en had dezelfde inclusiecriteria als onderzoek 2. Patiënten in
dit onderzoek kregen een dosis van 25 mg of 50 mg LIFMIOR of placebo tweemaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label tweemaal per week 25 mg LIFMIOR
voor nog eens 24 weken.
Onderzoek 4 evalueerde 142 patiënten en had vergelijkbare inclusiecriteria als onderzoeken 2 en 3.
Patiënten in dit onderzoek kregen een dosis van 50 mg LIFMIOR of placebo eenmaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label 50 mg LIFMIOR eenmaal per week
gedurende 12 additionele weken.
geregistreerd
Bij onderzoek 1 bereikte van de met LIFMIOR behandelde groep patiënten een significant grotere
proportie patiënten een PASI 75-respons na 12 weken (30%) vergeleken met de placebogroep (2%)
(p< 0,0001). Na 24 weken, had 56% van de patiënten in de met LIFMIOR behandelde groep de PASI
75 bereikt vergeleken met 5% van de met placebo behandelde patiënten. De belangrijkste resultaten
uit onderzoek 2, 3 en 4 staan hieronder vermeld.
langer
Responsen van patiënten met psoriasis in onderzoeken 2, 3 en 4
---------------Onderzoek 2------------- -------------Onderzoek 3------------ ---------------Onderzoek 4------------
----------LIFMIOR-------
--------LIFMIOR-----
-------LIFMIOR----
25 mg
50 mg
25 mg
50 mg
50 mg
50 mg
niet
Placebo
2x/week
2x/week
Placebo
2x/week
2x/week Placebo
1x/week
1x/week
n = 166
n = n = n = n = n = 193
n = 196
n = 196
n = 46
n = 96
n = 90
wk 12
162 162 164 164
wk 12
wk 12
wk 12
wk 12
wk 12
wk 24a
Respons
wk wk wk wk
(%)
12
24a
12
24a
PASI 50
14
58*
70
74*
77
9
64*
77*
9
69*
83
PASI 75
4
34*
44
49*
59
3
34*
49*
2
38*
71
DSGAb,
schoon
of bijna
schoon
5
34*
39
49*
55
4
39*
57*
4
39*
64
*p 0,0001 vergeleken met placebo
a. Er zijn in onderzoeken 2 en 4 geen statistische vergelijkingen met placebo gemaakt in week 24 omdat de
oorspronkelijke placebogroep vanaf week 13 tot week 24 25 mg LIFMIOR 2x/week of 50 mg eenmaal per
Geneesmiddel
week kreeg.
b. Dermatologist Static Global Assessment. Schoon of bijna schoon gedefinieerd als 0 of 1 op een schaal
van 0 tot 5.
Onder de patiënten met plaque psoriasis die LIFMIOR kregen, waren tijdens het eerste bezoek (2
weken) significante responsen zichtbaar ten opzichte van placebo, die gehandhaafd bleven gedurende
24 weken van therapie.
Er werden geen opvlamming als reboundeffect en geen aan psoriasis gerelateerde ernstige
bijwerkingen waargenomen. Er was enig bewijs om een goed effect van LIFMIOR te ondersteunen
van herhalingsbehandeling met LIFMIOR van patiënten met initiële respons op de behandeling.
Bij onderzoek 3 behield de meerderheid van de patiënten (77%) die initieel gerandomiseerd waren op
50 mg tweemaal per week en waarvan de dosis in week 12 tot 25 mg tweemaal per week verlaagd
werd hun PASI 75-respons tot week 36. Voor patiënten die 25 mg tweemaal per week kregen
gedurende het hele onderzoek zette de verbetering in respons zich door tussen week 12 en 36.
In onderzoek 4 bereikte in de met LIFMIOR behandelde groep een grotere proportie patiënten PASI
75 na 12 weken (38%) vergeleken met de placebogroep (2%) (p<0,0001). Voor patiënten die
gedurende het hele onderzoek 50 mg eenmaal per week kregen, bleven de werkzaamheidsresponsen
verbeteren: 71% van de patiënten bereikte PASI 75 na 24 weken.
In open-label langetermijnonderzoeken (tot 34 maanden) waarin LIFMIOR werd gegeven zonder
geregistreerd
onderbreking hielden de klinische responsen aan en de veiligheid was vergelijkbaar met die gevonden
in kortetermijnonderzoeken.
Uit een analyse van klinische studiegegevens bleek dat er geen `baseline' ziektekarakteristieken zijn
die artsen zouden kunnen helpen bij het kiezen van de meest geschikte doseringmogelijkheid
(onderbroken of continue). Dientengevolge dient de keuze voor onderbroken of continue behandeling
te zijn gebaseerd op het oordeel van de arts en de individuele behoeften van de patiënt.
langer
Antilichamen tegen LIFMIOR
In het serum van een aantal met etanercept behandelde personen zijn antilichamen tegen etanercept
aangetoond. Deze antilichamen zijn allemaal niet-neutraliserend en zijn in het algemeen van
niet
voorbijgaande aard. Er lijkt geen correlatie te bestaan tussen antilichaamvorming en klinisch effect of
bijwerkingen.
In klinisch onderzoek tot 12 maanden bij personen die met toegelaten doses etanercept werden
behandeld, waren de cumulatieve percentages van anti-etanercept-antilichamen ongeveer 6% van de
personen met reumatoïde artritis, 7,5% van de personen met arthritis psoriatica, 2,0% van de personen
met spondylitis ankylopoetica, 7% van de personen met psoriasis, 9,7% van de kinderen met psoriasis,
en 4,8% van de personen met juveniele idiopathische artritis.
Zoals verwacht neemt in langetermijnonderzoeken (tot 3,5 jaar) het aandeel van personen die
antilichamen tegen etanercept ontwikkelden met de tijd toe. Vanwege hun voorbijgaande aard was de
incidentie van antilichamen die bij elke meting werd bepaald echter gewoonlijk minder dan 7% bij
personen met reumatoïde artritis en bij personen met psoriasis.
In een langetermijnonderzoek naar psoriasis waarbij patiënten tweemaal per week 50 mg gedurende
Geneesmiddel
96 weken kregen, was de incidentie van antilichamen, die werden waargenomen bij elke meting, tot
ongeveer 9%.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR zijn vastgesteld in een tweedelig onderzoek met 69
kinderen met polyarticulair-verlopende juveniele idiopathische artritis waarbij de juveniele
In deel 1 van het onderzoek lieten 51 van de 69 patiënten (74%) een klinische respons zien en werden
ingesloten in deel 2. In deel 2 ervoeren 6 uit 25 (24%) patiënten die op LIFMIOR bleven opvlamming
van de ziekte, vergeleken met 20 uit 26 patiënten (77%) die placebo kregen (p=0,007). Vanaf de start
van deel 2 was de mediane tijd tot het plotseling opkomen van de ziekte 116 dagen voor patiënten
die LIFMIOR kregen en 28 dagen voor patiënten die placebo kregen. Van de patiënten die een
klinische respons na 90 dagen lieten zien en in deel 2 van het onderzoek werden opgenomen,
verbeterden enkele patiënten die op LIFMIOR bleven verder van maand drie tot maand 7, terwijl
geregistreerd
degenen die placebo kregen niet verbeterden.
In een open-label veiligheidsextensieonderzoek hebben 58 pediatrische patiënten uit het
bovengenoemde onderzoek (vanaf de leeftijd van 4 jaar bij start van inclusie) de toediening van
LIFMIOR gecontinueerd voor een periode tot 10 jaar. Het percentage ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties nam niet toe tijdens langdurige blootstelling.
langer
Langetermijnveiligheid van LIFMIOR-monotherapie (n=103), LIFMIOR plus methotrexaat (n=294),
of methotrexaatmonotherapie (n=197) is beoordeeld tot 3 jaar in een register van 594 kinderen van 2
tot 18 jaar oud met juveniele idiopathische artritis, van wie 39 kinderen 2 tot 3 jaar oud waren. Alles
beschouwd werden infecties vaker gerapporteerd bij patiënten die behandeld zijn met etanercept in
niet
vergelijking met methotrexaat alleen (3,8 versus 2%), en de met etanercept geassocieerde infecties
waren ernstiger van aard.
In een ander open-label, eenarmig onderzoek zijn 60 patiënten met uitgebreide oligoartritis (15
patiënten van 2 tot 4 jaar, 23 patiënten van 5 tot 11 jaar en 22 patiënten van 12 tot 17 jaar), 38
patiënten met enthesitis-gerelateerde artritis (12 tot 17 jaar) en 29 patiënten met arthritis psoriatica
(12 tot 17 jaar) behandeld met LIFMIOR in een wekelijkse dosering van 0,8 mg/kg (tot een maximum
van 50 mg per dosis) gedurende 12 weken. Bij ieder van de JIA-subtypes bereikte het merendeel van
de patiënten de ACR Pedi 30-criteria en liet klinische verbetering zien op de secundaire eindpunten
zoals aantal gevoelige gewrichten en globale beoordeling door de arts. Het veiligheidsprofiel was
consistent met hetgeen in andere JIA-onderzoeken was waargenomen.
Er zijn geen onderzoeken uitgevoerd bij patiënten met juveniele idiopathische artritis om de effecten
van voortgezette therapie met LIFMIOR vast te stellen bij patiënten die niet binnen drie maanden na
Geneesmiddel
het starten van de therapie met LIFMIOR een respons laten zien. Bovendien zijn er geen onderzoeken
uitgevoerd om de effecten van discontinuering of verlaging van de aanbevolen dosering van
LIFMIOR te bestuderen na langdurig gebruik bij patiënten met JIA.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd onderzocht in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met matige tot
ernstige plaque psoriasis (gedefinieerd als een sPGA score 3, betrekking hebbend op 10% van het
BSA, en PASI 12). Patiënten die in aanmerking kwamen hadden een voorgeschiedenis van
Patiënten kregen 0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) of placebo eenmaal per week gedurende
12 weken. In week 12 hadden meer patiënten die gerandomiseerd waren naar LIFMIOR een positieve
werkzaamheidsrespons (d.w.z. PASI 75) dan degenen die gerandomiseerd waren naar placebo.
Plaque psoriasis bij pediatrische patiënten, uitkomsten na 12 weken
LIFMIOR
0,8 mg/kg eenmaal
per week
Placebo
(n = 106)
(n = 105)
PASI 75, n (%)
60 (57%)a
12 (11%)
PASI 50, n (%)
79 (75%)a
24 (23%)
sPGA 'schoon' of 'minimaal', n (%)
56 (53%)a
14 (13%)
Afkorting: sPGA - static Physician Global Assessment.
a. p < 0,0001 vergeleken met placebo.
Na de 12 weken durende dubbelblinde behandelingsperiode kregen alle patiënten eenmaal per week
0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) voor nog eens 24 weken. Responsen die werden
geregistreerd
waargenomen gedurende de open-labelperiode waren vergelijkbaar met de waargenomen responsen in
de dubbelblinde periode.
Gedurende een gerandomiseerde geneesmiddelvrije periode hadden significant meer patiënten die
opnieuw waren gerandomiseerd naar placebo een terugval (verlies van PASI 75-respons) vergeleken
met patiënten die opnieuw waren gerandomiseerd naar LIFMIOR. Bij voortgezette behandeling
werden responsen gehandhaafd gedurende 48 weken.langer
Langetermijnveiligheid en -effectiviteit van LIFMIOR 0,8 mg/kg (tot maximaal 50 mg) eenmaal per
week zijn bepaald in een open-label extensieonderzoek met 181 pediatrische patiënten met plaque
psoriasis tot maximaal 2 jaar bovenop het 48 weken durend onderzoek hierboven besproken.
niet
Langetermijnervaring met LIFMIOR was in het algemeen vergelijkbaar met het oorspronkelijke 48
weken durend onderzoek en liet geen nieuwe veiligheidsbevindingen zien.
5.2
Farmacokinetische eigenschappen
Etanercept-serumwaarden werden bepaald door een 'Enzyme-Linked Immunosorbent Assay'
(ELISA)-methode, die zowel ELISA-reactieve degraderingsproducten als de originele verbinding kan
detecteren.
Absorptie
Etanercept wordt langzaam vanuit de subcutane injectieplaats geabsorbeerd. Circa 48 uur na een
enkelvoudige dosis wordt de maximale concentratie bereikt. De absolute biologische beschikbaarheid
is 76%. Bij twee doses per week, zijn de concentraties bij een steady state naar verwachting ongeveer
twee keer zo hoog als concentraties gemeten na enkelvoudige doses. Na een enkelvoudige subcutane
dosis van 25 mg LIFMIOR was de gemiddelde gemeten maximale serumconcentratie bij gezonde
Geneesmiddel
vrijwilligers 1,65 0,66 g/ml en was de oppervlakte onder de curve 235 96,6 gu/ml.
Gemiddelde serumconcentratieprofielen bij een steady state bij RA-patiënten, die behandeld waren
met eenmaal per week 50 mg LIFMIOR (n=21) vs. tweemaal per week 25 mg LIFMIOR (n=16),
waren respectievelijk Cmax van 2,4 mg/l vs. 2,6 mg/l, Cmin van 1,2 mg/l vs. 1,4 mg/l en gedeeltelijke
AUC van 297 mgu/l vs. 316 mgu/l). In een open-label cross-over-onderzoek met een enkelvoudige
dosis en tweevoudige behandeling bij gezonde vrijwilligers bleek dat etanercept, toegediend als een
enkelvoudige injectie van 50 mg/ml, bio-equivalent is aan twee gelijktijdige injecties van 25 mg/ml.
Distributie
Er is een bi-exponentiële curve nodig om de concentratie-tijdscurve van etanercept te beschrijven. Het
centrale distributievolume van etanercept is 7,6 l; het distributievolume bij een steady state is 10,4 l.
Eliminatie
Etanercept wordt langzaam uit het lichaam geklaard. De halfwaardetijd is lang, circa 70 uur. De
klaring is ongeveer 0,066 l/u bij patiënten met RA, enigszins lager dan de waarde van 0,11 l/u
gemeten bij gezonde vrijwilligers. Verder is de farmacokinetiek van LIFMIOR vergelijkbaar bij
patiënten met reumatoïde artritis, patiënten met spondylitis ankylopoetica en patiënten met plaque
psoriasis.
Er is geen duidelijk farmacokinetisch verschil tussen mannen en vrouwen.
Lineariteit
Dosisproportionaliteit is niet formeel geëvalueerd, maar er is geen duidelijke verzadiging van de
klaring over het dosisbereik.
geregistreerd
Bijzondere populaties
Nierinsufficiëntie
Ofschoon er na toediening van radioactief gelabeld etanercept bij zowel patiënten als vrijwilligers
radioactiviteit in de urine wordt uitgescheiden, werden er geen verhoogde etanerceptconcentraties
gemeten bij patiënten met acuut nierfalen. Bij nierinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden
gewijzigd.
langer
Leverinsufficiëntie
Er werden geen verhoogde etanerceptconcentraties gemeten bij patiënten met acuut leverfalen. Bij
leverinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden gewijzigd.
niet
Ouderen
Het effect van gevorderde leeftijd is bestudeerd middels farmacokinetische populatieanalyse van
serumconcentraties van etanercept. Er werden geen verschillen gevonden in berekeningen van klaring
en verdelingsvolume in de patiëntengroep van 65 tot 87 jaar vergeleken met de groep van jonger dan
65 jaar.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In een onderzoek naar polyarticulairverlopende juveniele idiopathische artritis met LIFMIOR kregen
69 patiënten (leeftijd van 4 tot 17 jaar) twee keer per week 0,4 mg LIFMIOR/kg toegediend
gedurende drie maanden. De serumconcentraties waren gelijk aan die waargenomen bij volwassen
patiënten met reumatoïde artritis. De jongste kinderen (van 4 jaar oud) hadden een verminderde
klaring (verhoogde klaring wanneer genormaliseerd voor gewicht) in vergelijking met oudere
Geneesmiddel
kinderen (van 12 jaar oud) en volwassenen. Simulatie van de dosering suggereert dat terwijl oudere
kinderen (van 10-17 jaar oud) serumspiegels zullen hebben die dicht bij die van volwassenen liggen,
jongere kinderen duidelijk lagere spiegels zullen hebben.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
Kinderen met plaque psoriasis (leeftijd 4 tot 17 jaar) kregen 0,8 mg/kg (tot een maximale dosis van 50
mg per week) etanercept eenmaal per week gedurende maximaal 48 weken. De gemiddelde
dalconcentraties in serum bij een steady state varieerden van 1,6 tot 2,1 mcg/ml na 12, 24 en 48
5.3
Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
In de toxicologische onderzoeken met LIFMIOR was er geen duidelijke dosislimiterende of
doelorgaantoxiciteit. LIFMIOR wordt beschouwd als niet-genotoxisch op basis van een batterij in-
vitro-
en in-vivo-onderzoeken. Carcinogeniciteitsonderzoeken en standaardbeoordelingen van
fertiliteit en postnatale toxiciteit zijn niet uitgevoerd met LIFMIOR vanwege de vorming van
neutraliserende antilichamen in knaagdieren.
LIFMIOR induceerde geen letaliteit of zichtbare tekenen van toxiciteit bij muizen of ratten na een
enkelvoudige subcutane dosis van 2000 mg/kg of een enkelvoudige intraveneuze dosis van 1.000
mg/kg. LIFMIOR lokte geen dosisbeperkende of doelorgaantoxiciteit uit in cynomolgusapen na
subcutane toediening, tweemaal per week, gedurende 4 of 26 opeenvolgende weken in een dosering
(15 mg/kg) die resulteerde in AUC-gebaseerde geneesmiddelconcentraties in serum die meer dan 27
keer hoger waren dan deze verkregen bij patiënten bij de aanbevolen dosering van 25 mg.
geregistreerd
6.
FARMACEUTISCHE GEGEVENS
6.1
Lijst van hulpstoffen
Sucrose
Natriumchloride
L-argininehydrochloride
langer
Monobasisch dihydraatnatriumfosfaat
Dibasisch dihydraatnatriumfosfaat
Water voor injecties
niet
6.2
Gevallen van onverenigbaarheid
Bij gebrek aan onderzoek naar onverenigbaarheden, mag dit geneesmiddel niet met andere
geneesmiddelen gemengd worden.
6.3
Houdbaarheid
30 maanden
6.4
Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C).
Niet in de vriezer bewaren.
LIFMIOR kan opgeslagen worden bij temperaturen tot maximaal 25oC gedurende één periode van
Geneesmiddel
maximaal vier weken; daarna dient het niet meer gekoeld te worden. LIFMIOR dient afgevoerd te
worden indien het niet binnen vier weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt.
De voorgevulde spuiten in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
Aard en inhoud van de verpakking
25 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
Spuit van kleurloos glas (type-I-glas) met roestvrijstalen naald, rubberen naalddopje en plastic zuiger.
Dozen bevatten 4, 8 of 24 voorgevulde spuiten met LIFMIOR en 4, 8 of 24 alcoholdoekjes. Het
naalddopje bevat droog natuurlijk rubber (latex) (zie rubriek 4.4). Niet alle genoemde
verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
Spuit van kleurloos glas (type-I-glas) met roestvrijstalen naald, rubberen naalddopje en plastic zuiger.
Dozen bevatten 2, 4 of 12 voorgevulde spuiten met LIFMIOR en 2, 4 of 12 alcoholdoekjes. Het
naalddopje bevat droog natuurlijk rubber (latex) (zie rubriek 4.4). Niet alle genoemde
verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
6.6
Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen en andere instructies
Voor injectie moet men de LIFMIOR voorgevulde spuit voor eenmalig gebruik op kamertemperatuur
laten komen (ongeveer 15 tot 30 minuten). Het naalddopje mag niet verwijderd worden tijdens het op
kamertemperatuur laten komen van de voorgevulde spuit. De oplossing dient helder tot licht
opalescent, kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin te zijn, en kan kleine doorzichtige of witte
eiwitdeeltjes bevatten.
geregistreerd
Uitgebreide instructies voor de toediening worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, `INSTRUCTIES
VOOR HET KLAARMAKEN EN HET TOEDIENEN VAN EEN LIFMIOR-INJECTIE'.
Al het ongebruikte geneesmiddel of afvalmateriaal dient te worden vernietigd overeenkomstig lokale
voorschriften.
langer
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
niet
1050 Brussel
België
8.
NUMMERS VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
25 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
EU/1/16/1165/005
EU/1/16/1165/006
EU/1/16/1165/007
50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
EU/1/16/1165/008
EU/1/16/1165/009
EU/1/16/1165/010
Geneesmiddel
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING
Datum van eerste verlening van de vergunning: 13 februari 2017
Datum van laatste verlenging:
DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau http://www.ema.europa.eu.
geregistreerd
langer
niet
Geneesmiddel
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg worden
verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden. Zie rubriek 4.8 voor het rapporteren van
bijwerkingen.
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde pen.
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Elke voorgevulde pen bevat 50 mg etanercept.
Etanercept is een humaan tumornecrosefactorreceptor-p75 Fc-fusie-eiwit geproduceerd met
recombinant-DNA-techniek in een zoogdierexpressiesysteem van het Chinese hamsterovarium.
Etanercept is een dimeer van een chimerisch eiwit dat via genetische manipulatie tot stand komt door
fusie van de extracellulaire ligandbindingsplaats van humane tumornecrosefactorreceptor-2
(TNFR2/p75) met het Fc-fragment van humaan IgG1. Deze Fc-component bevat het verbindingsdeel,
CH2- en CH3-regionen, maar niet de CH1-regio van IgG1. Etanercept bevat 934 aminozuren en heeft
een schijnbaar moleculair gewicht van circa 150 kilodalton. De specifieke activiteit van etanercept is
geregistreerd
1,7 x 106 eenheden/mg.
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
3.
FARMACEUTISCHE VORM
langer
Oplossing voor injectie.
De oplossing is helder, en kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin.
niet
4.
KLINISCHE GEGEVENS
4.1
Therapeutische indicaties
Reumatoïde artritis
LIFMIOR in combinatie met methotrexaat is geïndiceerd voor de behandeling van volwassenen met
matige tot ernstige actieve reumatoïde artritis, waarbij de respons op `disease-modifying
antirheumatic drugs', waaronder methotrexaat (tenzij gecontra-indiceerd), ontoereikend is gebleken.
LIFMIOR kan als monotherapie verstrekt worden wanneer er sprake is van een intolerantie ten
opzichte van methotrexaat of wanneer verdere behandeling met methotrexaat als ongepast wordt
ervaren.
Geneesmiddel
LIFMIOR is tevens geïndiceerd voor de behandeling van ernstige, actieve en progressieve reumatoïde
artritis bij volwassenen die niet eerder behandeld zijn met methotrexaat.
Het is gebleken dat LIFMIOR, zowel op zichzelf gebruikt als in combinatie met methotrexaat, de
progressiesnelheid van gewrichtsschade, zoals deze door middel van röntgenonderzoek gemeten
wordt, reduceert en het lichamelijk functioneren verbetert.
Behandeling van arthritis psoriatica bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende respons
hebben gehad op methotrexaat of die methotrexaat niet verdroegen.
Behandeling van enthesitis-gerelateerde artritis bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende
respons hebben gehad op conventionele therapie of die conventionele therapie niet verdroegen.
LIFMIOR is niet bestudeerd bij kinderen jonger dan 2 jaar.
Arthritis psoriatica
Behandeling van actieve en progressieve arthritis psoriatica bij volwassenen bij wie de respons op
eerdere `disease-modifying antirheumatic drug'-therapie onvoldoende is gebleken. LIFMIOR heeft
laten zien dat het het lichamelijk functioneren van patiënten met arthritis psoriatica verbetert en de
snelheid van progressie van perifere gewrichtsschade, gemeten door middel van röntgenonderzoek,
vermindert bij patiënten met polyarticulaire symmetrische subtypen van de aandoening.
Axiale spondyloartritis
geregistreerd
Spondylitis ankylopoetica (SA)
Behandeling van ernstige actieve spondylitis ankylopoetica bij volwassenen bij wie de respons op
conventionele therapie ontoereikend was.
Niet-radiografische axiale spondyloartritis
Behandeling van volwassenen met ernstige niet-radiografische axiale spondyloartritis met objectieve
verschijnselen van ontsteking zoals aangegeven door een verhoogd C-reactief proteïne (CRP) en/of
langer
met magnetische kernspinresonantie (MRI), die een ontoereikende respons hebben gehad op niet-
steroïdale ontstekingsremmers (non-steroidal anti-inflammatory drugs - NSAID's).
Plaque psoriasis
niet
Behandeling van matige tot ernstige plaque psoriasis bij volwassenen met onvoldoende respons op, of
een intolerantie of een contra-indicatie voor, andere systemische therapie waaronder ciclosporine,
methotrexaat of psoralenen en ultraviolet-A licht (PUVA) (zie rubriek 5.1).
Plaque psoriasis bij kinderen
Behandeling van chronische ernstige plaque psoriasis bij kinderen en adolescenten vanaf 6 jaar met
onvoldoende controle door, of intolerantie voor, andere systemische therapieën of fototherapieën.
4.2
Dosering en wijze van toediening
Behandeling met LIFMIOR dient te worden begonnen door en onder de begeleiding te blijven van
artsen, gespecialiseerd in de diagnose en behandeling van reumatoïde artritis, juveniele idiophatische
artritis, arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica, niet-radiografische axiale spondyloartritis,
plaque psoriasis of plaque psoriasis bij kinderen. Aan met LIFMIOR behandelde patiënten dient een
`Patiëntenwaarschuwingskaart' te worden gegeven.
Geneesmiddel
De LIFMIOR voorgevulde pen is beschikbaar in een sterkte van 50 mg. Andere presentaties van
LIFMIOR zijn beschikbaar in sterktes van 10, 25 mg en 50 mg.
Dosering
Reumatoïde artritis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR tweemaal per week toegediend. Ook 50 mg LIFMIOR,
Arthritis psoriatica spondylitis ankylopoetica en niet-radiografische axiale spondyloartritis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend, of 50 mg LIFMIOR
eenmaal per week toegediend.
Beschikbare gegevens suggereren dat voor alle bovengenoemde indicaties een klinische respons
gewoonlijk binnen 12 behandelweken wordt bereikt. Indien een patiënt niet reageert binnen dit
tijdsbestek dient een vervolgbehandeling zorgvuldig te worden overwogen.
Plaque psoriasis
De aanbevolen dosering is 25 mg LIFMIOR, tweemaal per week toegediend, of 50 mg, eenmaal per
week toegediend. Als alternatief kan voor maximaal 12 weken tweemaal per week 50 mg gebruikt
worden, indien nodig gevolgd door een dosering van 25 mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per
week. De behandeling met LIFMIOR dient te worden voortgezet tot remissie wordt bereikt, tot
maximaal 24 weken. Voortdurende behandeling na 24 weken kan geschikt zijn voor sommige
volwassen patiënten (zie rubriek 5.1).De behandeling dient gestaakt te worden bij patiënten die na 12
weken geen respons vertonen. Als herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd is, dient de
bovenstaande richtlijn over de behandelingsduur gevolgd te worden. De dosis dient 25 mg tweemaal
per week of 50 mg eenmaal per week te zijn.
Bijzondere populaties
geregistreerd
Nier- en leverfunctiestoornissen
Aanpassing van de dosis is niet noodzakelijk.
Ouderen
Aanpassing van de dosering is niet noodzakelijk. Dosering en wijze van toediening zijn hetzelfde als
voor volwassenen in de leeftijd van 18 ­ 64 jaar.
langer
Pediatrische patiënten
De dosering van LIFMIOR is gebaseerd op het lichaamsgewicht van kinderen. Patiënten die minder
dan 62,5 kg wegen, moeten nauwkeurig gedoseerd worden op basis van mg/kg gebruikmakend van het
niet
poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie of het poeder voor oplossing voor injectie (zie
hieronder de dosering voor specifieke indicaties). Patiënten die 62,5 kg of meer wegen kunnen met
een voorgevulde spuit of voorgevulde pen met vaste dosis worden gedoseerd.
Juveniele idiopathische artritis (JIA)
De aanbevolen dosering is 0,4 mg/kg (tot een maximum van 25 mg per dosis) tweemaal per week
gegeven als subcutane injectie met een interval van 3-4 dagen tussen twee doses, of 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week gegeven.
Het stoppen van de behandeling dient overwogen te worden bij patiënten die geen respons laten zien
na 4 maanden.
De injectieflacon met 10 mg kan geschikter zijn voor toediening aan kinderen met JIA die een
lichaamsgewicht van minder dan 25 kg hebben.
Er zijn geen formele klinische onderzoeken uitgevoerd bij kinderen van 2 en 3 jaar oud. Beperkte
Geneesmiddel
veiligheidsdata uit een patiëntenregister suggereren echter dat het veiligheidsprofiel bij kinderen van
2 en 3 jaar oud, die eenmaal per week 0,8 mg/kg subcutaan toegediend krijgen, vergelijkbaar is met
dat bij volwassenen en kinderen van 4 jaar en ouder (zie rubriek 5.1).
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 2 jaar in de
indicatie juveniele idiopathische artritis.
Plaque psoriasis bij kinderen (leeftijd 6 jaar en ouder)
Wanneer een herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd wordt, dient bovenstaande richtlijn
voor de duur van de behandeling opgevolgd te worden. De dosering dient 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week te zijn.
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 6 jaar in de
indicatie plaque psoriasis.
Wijze van toediening
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een subcutane injectie (zie rubriek 6.6).
Uitgebreide instructies voor de toediening worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, `De MYCLIC
voorgevulde pen gebruiken om LIFMIOR te injecteren'.
4.3
Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de in rubriek 6.1 vermelde hulpstoffen.
geregistreerd
Sepsis of een risico op sepsis.
Behandeling met LIFMIOR mag niet worden begonnen bij patiënten met actieve infecties, met
inbegrip van chronische of gelokaliseerde infecties.
4.4
Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik
langer
Om de traceerbaarheid van biologische geneesmiddelen te verhogen, dienen de merknaam en het
partijnummer van het toegediende product duidelijk te worden gedocumenteerd (of vermeld) in het
patiëntendossier.
niet
Infecties
Patiënten dienen voor, tijdens en na de behandeling met LIFMIOR op infecties te worden
gecontroleerd, met inachtneming van de gemiddelde eliminatiehalfwaardetijd van etanercept die
ongeveer 70 uur is (bereik: 7 tot 300 uur).
Ernstige infecties, sepsis, tuberculose en opportunistische infecties, inclusief invasieve
schimmelinfecties, listeriosis en legionellose, zijn bij gebruik van LIFMIOR gemeld (zie rubriek 4.8).
Deze infecties werden veroorzaakt door bacteriën, mycobacteriën, schimmels, virussen en parasieten
(inclusief Protozoa). In sommige gevallen werden specifieke schimmel- en andere opportunistische
infecties niet herkend, resulterend in vertraging van passende behandeling en overlijden. Bij het
evalueren van patiënten voor infecties dient rekening te worden gehouden met het risico van de
patiënt voor relevante opportunistische infecties (bijv. blootstelling aan endemische mycose).
Patiënten bij wie zich een nieuwe infectie ontwikkelt terwijl zij een behandeling ondergaan met
LIFMIOR dienen nauwkeurig gecontroleerd te worden. De toediening van LIFMIOR dient gestaakt te
Geneesmiddel
worden indien zich bij een patiënt een ernstige infectie ontwikkelt. De veiligheid en werkzaamheid
van LIFMIOR bij patiënten met chronische infecties zijn niet geëvalueerd. Artsen dienen
voorzichtigheid in acht te nemen als zij het gebruik van LIFMIOR overwegen bij patiënten met een
voorgeschiedenis van recidiverende of chronische infecties of met onderliggende ziektes die een
predispositie kunnen vormen voor infecties zoals gevorderde of slecht gecontroleerde diabetes.
Voor aanvang van de behandeling met LIFMIOR dienen alle patiënten gecontroleerd te worden op
zowel actieve als inactieve (`latente') tuberculose. Deze controle dient een gedetailleerde anamnese
met een persoonlijke voorgeschiedenis van tuberculose of mogelijk eerder contact met tuberculose en
eerdere en/of huidige immunosuppressieve therapie te omvatten. Bij alle patiënten dienen de
geëigende onderzoeken te worden uitgevoerd, zoals de tuberculinehuidtest en een borstkasröntgenfoto
(lokale aanbevelingen kunnen van toepassing zijn). Het wordt aanbevolen de uitslag van deze
onderzoeken op de `Patiëntenwaarschuwingskaart' te noteren. Voorschrijvers worden herinnerd aan
de kans op valsnegatieve uitslag van de tuberculinehuidtest, met name bij ernstig zieke of
immuungecompromitteerde patiënten.
Als actieve tuberculose wordt aangetoond, mag een therapie met LIFMIOR niet begonnen worden.
Als inactieve (`latente') tuberculose wordt aangetoond, dient een anti-tuberculosebehandeling voor
latente tuberculose te worden ingesteld alvorens therapie met LIFMIOR te beginnen, en in
overeenstemming met lokale aanbevelingen. In deze situatie dient de voordeel/risicobalans van
LIFMIOR-therapie zeer zorgvuldig in beschouwing te worden genomen.
Alle patiënten dienen geïnformeerd te worden medisch advies in te winnen als
verschijnselen/symptomen duidend op tuberculose (bijv. aanhoudende hoest, uitteren/gewichtsverlies,
geregistreerd
lage koorts) optreden tijdens of na LIFMIOR-behandeling.
Hepatitis B-reactivering
Bij patiënten die eerder met het hepatitis B-virus (HBV) geïnfecteerd zijn en gelijktijdig TNF-
antagonisten hadden gekregen, inclusief LIFMIOR, is reactivering van hepatitis B gemeld. Hieronder
vallen meldingen van reactivering van hepatitis B bij patiënten die anti-HBc-positief waren maar
HBsAg-negatief. Patiënten moeten worden getest op een HBV-infectie voordat de therapie met
langer
LIFMIOR wordt gestart. Bij patiënten die positief getest zijn voor een HBV-infectie, wordt
aanbevolen om een arts met ervaring in de behandeling van hepatitis B te raadplegen.Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij het toedienen van LIFMIOR bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met
HBV. Deze patiënten moeten gecontroleerd worden op verschijnselen en symptomen van actieve
niet
HBV-infectie, gedurende de gehele therapie en gedurende een aantal weken na beëindiging van de
therapie. Adequate gegevens van de behandeling van patiënten met HBV met antivirale therapie in
combinatie met therapie met TNF-antagonisten zijn niet beschikbaar. Bij patiënten die een HBV-
infectie ontwikkelen, moet LIFMIOR worden gestopt en effectieve antivirale therapie met geschikte
ondersteunende behandeling worden gestart.
Verergering van hepatitis C
Er zijn meldingen van verergering van hepatitis C bij patiënten die LIFMIOR kregen. LIFMIOR dient
met voorzichtigheid te worden gebruikt bij patiënten met een voorgeschiedenis van hepatitis C.
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Gelijktijdige toediening van LIFMIOR en anakinra is in verband gebracht met een groter risico op
ernstige infecties en neutropenie vergeleken met toediening van alleen LIFMIOR. Er is geen klinisch
voordeel aangetoond van deze combinatie. Daarom wordt gecombineerd gebruik van LIFMIOR en
anakinra afgeraden (zie rubrieken 4.5 en 4.8).
Geneesmiddel
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van ernstige bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond;
dergelijk gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.5).
Allergische reacties die geassocieerd waren met toediening van LIFMIOR zijn vaak gemeld. De
allergische reacties bestonden uit angio-oedeem en urticaria; er zijn ernstige reacties opgetreden. Als
een ernstige allergische of anafylactische reactie optreedt, dient de behandeling met LIFMIOR
onmiddellijk te worden gestopt en een passende behandeling te worden gestart.
Immunosuppressie
Bij TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR, bestaat de mogelijkheid dat de afweer van de gastheer
tegen infecties en maligniteiten wordt aangetast, aangezien TNF ontstekingen medieert en de
cellulaire immuunrespons moduleert. In een onderzoek van 49 volwassen patiënten met reumatoïde
artritis die behandeld werden met LIFMIOR was er geen bewijs van verlaging van vertraagd-type
overgevoeligheid, verlaging van immunoglobulineniveaus of een verandering in de grootte van
effectorcelpopulaties.
Twee patiënten met juveniele idiopathische artritis ontwikkelden varicella en verschijnselen en
symptomen van aseptische meningitis die zonder gevolgen verdwenen. Patiënten met een significante
blootstelling aan varicellavirus dienen tijdelijk te stoppen met het gebruik van LIFMIOR en
profylactische behandeling met Varicella Zoster Immunoglobuline dient voor hen te worden
geregistreerd
overwogen.
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR voor patiënten met immunosuppressie zijn niet
geëvalueerd.
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen langer
Vaste en hematopoëtische maligniteiten (huidkankers uitgezonderd)
Tijdens de postmarketingperiode waren er meldingen van verscheidene maligniteiten (waaronder
borst- en longcarcinomen en lymfomen) (zie rubriek 4.8).
niet
In de gecontroleerde delen van de klinische onderzoeken met TNF-antagonisten zijn meer gevallen
van lymfomen waargenomen bij de patiënten die TNF-antagonisten hebben gekregen vergeleken met
de controlepatiënten. Het voorkomen hiervan was echter zeldzaam en de follow-upperiode van de
placebopatiënten was korter dan die van patiënten die behandeld werden met een TNF-antagonist. Er
zijn postmarketinggevallen gemeld van leukemie bij patiënten die werden behandeld met TNF-
antagonisten. Er is een verhoogd achtergrondrisico op lymfomen en leukemie bij patiënten met
reumatoïde artritis met langdurende, zeer actieve ontstekingsziekte, wat de inschatting van het risico
compliceert.
Gebaseerd op de huidige kennis kan een mogelijk risico op de ontwikkeling van lymfomen, leukemie
of andere hematopoëtische of vaste maligniteiten maligniteiten bij patiënten die behandeld worden
met een TNF-antagonist niet worden uitgesloten. Voorzichtigheid dient in acht genomen te worden
wanneer een behandeling met TNF-antagonisten wordt overwogen voor patiënten met een
voorgeschiedenis van maligniteiten of wanneer voortzetting van de behandeling wordt overwogen bij
patiënten die een maligniteit ontwikkelen.
Geneesmiddel
Postmarketing zijn er maligniteiten, enkele fataal, gemeld bij kinderen, adolescenten en jonge
volwassenen (tot een leeftijd van 22 jaar) die zijn behandeld met TNF-antagonisten (bij de start van
de behandeling 18 jaar oud), waaronder LIFMIOR. Ongeveer de helft van de gevallen betrof
lymfomen. De andere gevallen representeerden een variëteit van verschillende maligniteiten
waaronder zeldzame maligniteiten die vooral geassocieerd worden met immunosuppressie. Een risico
van de ontwikkeling van maligniteiten bij kinderen en adolescenten die zijn behandeld met TNF-
antagonisten kan niet worden uitgesloten.
Bij de gecombineerde resultaten van gecontroleerde klinische onderzoeken, werden meer gevallen van
NMHK waargenomen bij patiënten die LIFMIOR kregen vergeleken met de controlepatiënten, vooral
bij patiënten met psoriasis.
Vaccinaties
Levende vaccins dienen niet samen met LIFMIOR te worden gegeven. Er zijn geen gegevens
beschikbaar over de secundaire transmissie van infecties door levende vaccins bij patiënten die
LIFMIOR krijgen. In een dubbelblind, placebogecontroleerd, gerandomiseerd klinisch onderzoek bij
volwassen patiënten met arthritis psoriatica kregen 184 patiënten ook een multivalent pneumokokken
polysacharidevaccin in week 4. In dit onderzoek waren de meeste patiënten met arthritis psoriatica die
LIFMIOR kregen in staat om een effectieve B-celimmuunrespons tegen
pneumokokkenpolysacharidevaccin te genereren, maar titers in aggregaat waren gematigd lager en
enkele patiënten hadden een tweevoudige verhoging van titers in vergelijking met patiënten die geen
LIFMIOR kregen. De klinische significantie hiervan is onbekend.
geregistreerd
Vorming van auto-antilichamen
Behandeling met LIFMIOR zou kunnen resulteren in de vorming van auto-immuunantilichamen (zie
rubriek 4.8).
Hematologische reacties
Zeldzame gevallen van pancytopenie en zeer zeldzame gevallen van aplastische anemie, sommige met
langer
een fatale afloop, zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR. Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij patiënten die worden behandeld met LIFMIOR die een voorgeschiedenis
hebben van bloeddyscrasieën. Alle patiënten en ouders/verzorgers dient geadviseerd te worden dat zij
onmiddellijk medisch advies dienen in te winnen als de patiënt verschijnselen en symptomen
niet
ontwikkelt die wijzen op bloeddyscrasieën of infecties (bijv. aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe
plekken, bloedingen, bleekheid) terwijl zij LIFMIOR gebruiken. Deze patiënten dienen dringend
onderzocht te worden, inclusief een volledig bloedbeeld; als bloeddyscrasieën worden bevestigd,
dient het gebruik van LIFMIOR te worden beëindigd.
Neurologische aandoeningen
Er zijn zelden meldingen geweest over demyeliniserende aandoeningen van het CZS bij patiënten die
behandeld zijn met LIFMIOR (zie rubriek 4.8). Daarnaast zijn er zeldzame meldingen geweest van
perifere demyeliniserende polyneuropathieën (inclusief Guillain-Barré-syndroom, chronische
inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie, demyeliniserende polyneuropathie en multifocale
motorische neuropathie). Hoewel er geen klinische onderzoeken zijn gedaan naar het effect van
LIFMIOR-therapie bij patiënten met multipele sclerose, hebben klinische onderzoeken met andere
TNF-antagonisten bij patiënten met multipele sclerose een verhoogde activiteit van de ziekte laten
zien. Een zorgvuldige afweging, inclusief een neurologische beoordeling, van de voordelen van
behandeling tegen de risico's wordt aanbevolen indien LIFMIOR wordt voorgeschreven aan patiënten
Geneesmiddel
met een bestaande of net ontstane demyeliniserende ziekte, of aan patiënten waarvan wordt gedacht
dat ze een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van een demyeliniserende aandoening.
Combinatietherapie
In een twee jaar durend gecontroleerd klinisch onderzoek bij patiënten met reumatoïde artritis,
resulteerde de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat niet in onverwachte
veiligheidsbevindingen en het veiligheidsprofiel van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat was
gelijk aan profielen die gerapporteerd zijn in onderzoeken met alleen LIFMIOR of alleen
Het gebruik van LIFMIOR in combinatie met andere systemische therapieën of fototherapie voor de
behandeling van psoriasis is niet bestudeerd.
Nier- en leverfunctiestoornissen
Op basis van farmacokinetische gegevens (zie rubriek 5.2) is aanpassing van de dosis bij patiënten
met nier- of leverfunctiestoornissen niet noodzakelijk. De klinische ervaring bij zulke patiënten is
beperkt.
Congestief hartfalen
Artsen dienen voorzichtig te zijn wanneer LIFMIOR wordt gebruikt bij patiënten die aan congestief
hartfalen (CHF) lijden. Er zijn postmarketingmeldingen geweest van verergering van CHF, met en
zonder aanwijsbare precipiterende factoren, bij patiënten die LIFMIOR gebruikten. Er zijn ook
zeldzame (< 0,1%) meldingen geweest van nieuw optreden van CHF, waaronder CHF bij patiënten
zonder reeds bestaande cardiovasculaire aandoeningen. Sommige van deze patiënten waren onder de
50 jaar. Twee grote klinische trials waarin het gebruik van LIFMIOR bij de behandeling van CHF
werd geëvalueerd, werden vervroegd afgebroken vanwege een gebrek aan werkzaamheid. Hoewel er
geen conclusies uit kunnen worden getrokken, suggereren de gegevens van één van de trials een
mogelijke tendens tot verergering van CHF bij die patiënten die behandeling met LIFMIOR was
geregistreerd
toegewezen.
Alcoholische hepatitis
In een gerandomiseerd, placebogecontroleerd fase II-onderzoek met 48 gehospitaliseerde patiënten die
werden behandeld met LIFMIOR of placebo voor matige tot ernstige alcoholische hepatitis, was
LIFMIOR niet effectief en de mortaliteit bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR was
significant hoger na 6 maanden. Dientengevolge dient LIFMIOR niet gebruikt te worden bij patiënten
langer
voor de behandeling van alcoholische hepatitis. Artsen dienen zorgvuldigheid te betrachten wanneer
zij LIFMIOR gebruiken bij patiënten die ook matige tot ernstige alcoholische hepatitis hebben.
Wegener-granulomatose
niet
Een placebogecontroleerd onderzoek, waarin 89 volwassen patiënten met LIFMIOR werden
behandeld naast de standaardtherapie (waaronder cyclofosfamide of methotrexaat en
glucocorticoïden) voor een mediane duur van 25 maanden, heeft niet aangetoond dat LIFMIOR een
effectieve behandeling is voor Wegener-granulomatose. De incidentie van verscheidene typen van
non-cutane maligniteiten was significant hoger bij patiënten die met LIFMIOR behandeld werden dan
in de controlegroep. LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van Wegener-
granulomatose.
Hypoglykemie bij patiënten die worden behandeld voor diabetes
Er zijn meldingen geweest van hypoglykemie na initiatie van LIFMIOR bij patiënten die medicatie
voor diabetes krijgen met als gevolg daarvan een noodzakelijke vermindering van anti-diabetische
medicatie bij enkele van deze patiënten.
Speciale patiëntgroepen
Geneesmiddel
Ouderen
In de fase III-onderzoeken met reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en spondylitis ankylopoetica,
werden er geen verschillen waargenomen met betrekking tot bijwerkingen, ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties tussen patiënten van 65 jaar of ouder die LIFMIOR kregen en jongere patiënten.
Voorzichtigheid dient echter in acht genomen te worden bij het behandelen van ouderen en er dient in
het bijzonder gelet te worden op het optreden van infecties.
Vaccinaties
Het wordt aanbevolen om, indien mogelijk, pediatrische patiënten alle immunisaties zoals die
overeenkomen met de geldende immunisatierichtlijnen toe te dienen voordat zij beginnen met
LIFMIOR-therapie (zie `Vaccinaties' hierboven).
Inflammatoire darmziekten (IBD) en uveïtis bij patiënten met juveniele idiopathische artritis (JIA)
Er zijn meldingen geweest van IBD en uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR
(zie rubriek 4.8).
4.5
Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Bij volwassen patiënten die gelijktijdig werden behandeld met LIFMIOR en anakinra werd een hoger
percentage ernstige infecties vastgesteld vergeleken met patiënten die of alleen met LIFMIOR, of
alleen met anakinra behandeld werden (historische data).
Bovendien werd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek bij volwassen patiënten die al
methotrexaat kregen en tevens werden behandeld met LIFMIOR en anakinra, een hoger aantal
ernstige infecties (7%) en neutropenie vastgesteld dan bij patiënten die naast methotrexaat alleen
behandeld werden met LIFMIOR (zie rubrieken 4.4 en 4.8). Er is geen klinisch voordeel aangetoond
geregistreerd
van de combinatie LIFMIOR en anakinra en deze combinatie wordt daarom niet aanbevolen.
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond; dergelijk
gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.4).
langer
Gelijktijdige behandeling met sulfasalazine
In een klinisch onderzoek van volwassen patiënten die vastgestelde doses sulfasalazine kregen,
waaraan LIFMIOR was toegevoegd, ervoeren patiënten in de combinatiegroep een statistisch
significante daling in het gemiddeld aantal witte bloedcellen in vergelijking tot groepen die behandeld
niet
werden met alleen LIFMIOR of sulfasalazine. De klinische significantie van deze interactie in
onbekend. Artsen dienen voorzichtigheid in acht te nemen wanneer zij een combinatietherapie met
sulfasalazine overwegen.
Non-interacties
Bij klinisch onderzoek werden geen interacties waargenomen bij toediening van LIFMIOR samen met
glucocorticoïden, salicylaten (behalve sulfasalazine), niet-steroïdale ontstekingsremmers (non-
steroidal anti-inflammatory drugs
- NSAID's), analgetica of methotrexaat. Zie rubriek 4.4 voor
vaccinatieadvies.
Er werden geen klinisch significante farmacokinetische geneesmiddel-geneesmiddelinteracties
waargenomen in onderzoek met methotrexaat, digoxine of warfarine.
4.6
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Geneesmiddel
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd dienen het gebruik van geschikte anticonceptie te overwegen om
zwangerschap te voorkomen tijdens behandeling met LIFMIOR en gedurende drie weken na het
stoppen van de behandeling.
Zwangerschap
Ontwikkelingstoxiciteitonderzoeken die zijn uitgevoerd bij ratten en konijnen toonden geen tekenen
van schade, aangebracht aan de foetus of aan de neonatale rat, als gevolg van etanercept. De effecten
Etanercept passeert de placenta en is gedetecteerd in het serum van zuigelingen van vrouwelijke
patiënten behandeld met LIFMIOR tijdens de zwangerschap. De klinische impact hiervan is
geregistreerd
onbekend. Bij zuigelingen kan het risico op infectie echter verhoogd zijn. Toediening van levende
vaccins aan zuigelingen gedurende 16 weken nadat de moeder de laatste dosis LIFMIOR toegediend
heeft gekregen, wordt over het algemeen niet aanbevolen.
Borstvoeding
Het is gerapporteerd dat etanercept wordt uitgescheiden in de moedermelk na subcutane toediening. In
zogende ratten, na subcutane toediening, werd etanercept uitgescheiden in de melk en ontdekt in het
langer
serum van de rattenjongen. Omdat immunoglobulinen, evenals vele andere geneesmiddelen, in de
moedermelk kunnen worden uitgescheiden, moet worden besloten om óf de borstvoeding te staken óf
de behandeling met LIFMIOR te staken, rekening houdend met het voordeel van borstvoeding voor
het kind en het voordeel van de behandeling voor de vrouw.
niet
Vruchtbaarheid
Preklinische gegevens over peri- en postnatale toxiciteit van etanercept en effecten van etanercept op
vruchtbaarheid en algemene voortplantingsprestatie zijn niet beschikbaar.
4.7
Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen
Er is geen onderzoek verricht met betrekking tot de effecten op de rijvaardigheid en op het vermogen
om machines te bedienen.
Geneesmiddel
Bijwerkingen
Samenvatting van het bijwerkingenprofiel
De meest gerapporteerde bijwerkingen zijn reacties op de injectieplaats (waaronder pijn, zwelling,
jeuk, rood worden en bloeding op de punctieplaats), infecties (waaronder bovensteluchtweginfecties,
bronchitis, blaasontsteking en huidinfecties), allergische reacties, vorming van auto-antilichamen,
jeuk en koorts.
Ernstige bijwerkingen zijn ook gerapporteerd voor LIFMIOR. TNF-antagonisten, zoals LIFMIOR,
hebben effect op het immuunsysteem en hun gebruik kan de afweer van het lichaam tegen infecties en
kanker beïnvloeden. Ernstige infecties komen voor bij minder dan 1 op 100 patiënten behandeld met
LIFMIOR. Meldingen betroffen ook fatale en levensbedreigende infecties en sepsis. Verschillende
maligniteiten zijn ook gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR, waaronder borstkanker,
longkanker, huidkanker en lymfeklierkanker (lymfoom).
Ernstige hematologische, neurologische en auto-immuunreacties zijn ook gerapporteerd. Deze
omvatten zeldzame meldingen van pancytopenie en zeer zeldzame meldingen van aplastische anemie.
Centrale en perifere demyeliniserende aandoeningen zijn zelden, respectievelijk zeer zelden
waargenomen tijdens het gebruik van LIFMIOR. Er zijn zeldzame meldingen geweest van lupus,
lupus-gerelateerde aandoeningen en vasculitis.
Overzicht van bijwerkingen in tabelvorm
geregistreerd
De lijst met bijwerkingen die hieronder is weergegeven is gebaseerd op ervaring uit klinische
onderzoeken met volwassenen en op post-marketingervaring.
Binnen de systeem/orgaanklassen zijn bijwerkingen gerangschikt naar frequentie (aantal patiënten dat
wordt verwacht de bijwerking te ervaren), waarbij gebruik is gemaakt van de volgende categorieën:
zeer vaak ( 1/10); vaak ( 1/100, < 1/10); soms ( 1/1.000, < 1/100); zelden ( 1/10.000, < 1/1.000);
zeer zelden (< 1/10.000); niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald).
langer
Systeem/orgaan
Zeer vaak
Vaak
Soms
Zelden
Zeer
Frequentie niet
klasse
1/10
1/100,
1/1.000, < 1/100
1/10.000,
zelden
bekend
< 1/10
< 1/1.000
< 1/10.000
(kan met de
niet
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)

Infecties en
Infectie
Ernstige infecties
Tuberculose,
Hepatitis B-
parasitaire
(waaronder
(waaronder
opportunistische
reactivering,
aandoeningen
bovenstelu
pneumonie,
infectie (waaronder
listeria
chtweginfe
cellulitis, artritis
invasieve schimmel-,
ctie,
bacterieel, sepsis en
Protozoa-, bacteriële,
bronchitis,
parasitaire infectie)*
atypische
cystitis,
mycobacteriële,
huidinfecti
virale infecties en
e)*
Legionella)*
Neoplasmata,
Niet-melanome
Maligne melanoom
Merkelcelcarcin
benigne,
huidkankers* (zie
(zie rubriek 4.4),
oom (zie
maligne en niet-
rubriek 4.4)
lymfoom, leukemie
rubriek 4.4)
gespecificeerd
(inclusief cysten
Geneesmiddel
en poliepen)
Bloed- en
Trombocytopenie,
Pancytopenie*
Aplastische Histiocytose
lymfestelselaand
anemie, leukopenie,
anemie*
hematofaag
oeningen
neutropenie
(macrofaagactiv
atiesyndroom)*
Immuunsysteem
Allergische
Vasculitis
Ernstige
Verergering van
aandoeningen
reacties (zie
(waaronder
allergische/anafylacti
symptomen van
Huid- en
antineutrofielen-
sche reacties
dermatomyositis
onderhuidaan
cytoplasma-
(waaronder angio-
doeningen),
antilichaamgeassoci
oedeem,
Zeer vaak
Vaak
Soms
Zelden
Zeer
Frequentie niet
klasse
1/10
1/100,
1/1.000, < 1/100
1/10.000,
zelden
bekend
< 1/10
< 1/1.000
< 1/10.000
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)

auto-
eerde vasculitis)
bronchospasme),
antilichaamvo
sarcoïdose
rming*
Zenuwstelselaan
Demyelinisatie van
doeningen
het CZS wijzend op
multipele sclerose of
gelokaliseerde
demyeliniserende
aandoeningen, zoals
neuritis optica en
myelitis transversa
(zie rubriek 4.4),
perifere
demyelinisatie,
waaronder Guillain-
Barré-syndroom,
chronische
inflammatoire
demyeliniserende
polyneuropathie,
geregistreerd
demyeliniserende
polyneuropathie en
multifocale
motorische
neuropathie (zie
rubriek 4.4),
epileptische aanval
Oogaandoeninge
Uveïtis, scleritislanger
n
Hartaandoeninge
Verergering van
Nieuw ontstaan van
n
congestief hartfalen
congestief hartfalen
(zie rubriek 4.4)
(zie rubriek 4.4)
Ademhalingsstel
Interstitiële
niet
sel-, borstkas- en
longaandoening
mediastinumaan
(waaronder
doeningen
pneumonitis en
longfibrose)*
Lever- en
Verhoogde
Auto-
galaandoeningen
leverenzymen*
immuunhepatitis*
Huid- en
Pruritus,
Angio-oedeem,
Stevens-Johnson-
Toxische
onderhuidaando
uitslag
psoriasis
syndroom, cutane
epidermale
eningen
(waaronder nieuwe
vasculitis (waaronder
necrolyse
of erger wordende
overgevoeligheidsvas
pustuleuze,
culitis), erythema
voornamelijk op de
multiforme,
handpalmen en de
lichenoïde reacties
voetzolen),
urticaria,
psoriasiforme
huiduitslag
Skeletspierstelse
Cutane lupus
Geneesmiddel
l- en
erythematosus,
bindweefselaand
subacute cutane
oeningen
lupus erythematosus,
lupusachtig
syndroom
Algemene
Reacties
Pyrexie
aandoeningen en op de
toedieningsplaat
injectiepla
sstoornissen
ats
Zeer vaak
Vaak
Soms
Zelden
Zeer
Frequentie niet
klasse
1/10
1/100,
1/1.000, < 1/100
1/10.000,
zelden
bekend
< 1/10
< 1/1.000
< 1/10.000
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)

(waaronder
bloeding,
blauwe
plekken,
erytheem,
jeuk, pijn,
zwelling)*
*Zie Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen hieronder
Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen
Honderdnegenentwintig (129) nieuwe maligniteiten van verschillende types werden geobserveerd bij
4114 patiënten met reumatoïde artritis die in klinisch onderzoek behandeld werden met LIFMIOR
gedurende maximaal ongeveer 6 jaar, waaronder 231 patiënten die behandeld werden met LIFMIOR
in combinatie met methotrexaat tijdens het 2 jaar durend actief-gecontroleerd onderzoek. De
waargenomen frequentie en incidenties in deze klinische trials waren overeenkomstig de verwachting
geregistreerd
voor de bestudeerde populatie. Een totaal aantal van 2 maligniteiten werd gemeld in klinische
onderzoeken die ongeveer 2 jaar duurden en die 240 met LIFMIOR-behandelde patiënten met arthritis
psoriatica omvatten. In klinische onderzoeken die gedurende meer dan 2 jaar werden uitgevoerd met
351 patiënten met spondylitis ankylopoetica, werden 6 maligniteiten gemeld onder de met LIFMIOR
behandelde patiënten. In een groep van 2711 patiënten met plaque psoriasis die met LIFMIOR
behandeld werden in dubbelblinde en open-labelonderzoeken van maximaal 2,5 jaar werden 30
maligniteiten en 43 niet-melanoma huidkankers gemeld.
langer
In een groep van 7416 met LIFMIOR behandelde patiënten in klinische trials voor reumatoïde artritis,
arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica en psoriasis werden 18 lymfomen gemeld.
niet
Tijdens de postmarketingperiode werden ook meldingen ontvangen van verscheidene maligniteiten
(waaronder borst- en longcarcinoom en lymfoom) (zie rubriek 4.4).
Reacties op de plaats van injectie
Vergeleken met placebo hadden patiënten met reumatische aandoeningen die met LIFMIOR werden
behandeld een significant hogere incidentie van reacties op de plaats van injectie (36% vs. 9%).
Reacties op de plaats van injectie vonden gewoonlijk plaats in de eerste maand. De gemiddelde duur
was ongeveer 3 tot 5 dagen. Voor de meerderheid van de reacties op de plaats van injectie in de met
LIFMIOR behandelde groep werd geen behandeling gegeven en de meerderheid van de patiënten die
wel behandeld werden, kregen lokale preparaten zoals corticosteroïden of orale antihistaminica.
Daarnaast ontwikkelden zich bij sommige patiënten geheugenreacties op de plaats van injectie, die
werden gekarakteriseerd door een huidreactie op de meest recente plaats van injectie, tezamen met
een simultane verschijning van reacties op de plaats van de vorige injecties. Deze reacties waren in
het algemeen van voorbijgaande aard en keerden niet terug in de loop van de behandeling.
Geneesmiddel
In gecontroleerde onderzoeken bij patiënten met plaque psoriasis ontwikkelde ongeveer 13,6% van de
met LIFMIOR behandelde patiënten reacties op de plaats van injectie vergeleken met 3,4% van de
met placebo behandelde patiënten gedurende de eerste 12 weken van behandeling.
Ernstige infecties
In placebogecontroleerd onderzoek werd geen verhoging van de incidentie van ernstige infecties
(fataal, levensbedreigend, of met de noodzaak tot ziekenhuisopnames of intraveneuze antibiotica)
waargenomen. Ernstige infecties traden op in 6,3% van de patiënten met reumatoïde artritis die met
Er waren geen verschillen in infectiepercentages tussen patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR en die behandeld werden met placebo voor plaque psoriasis in placebogecontroleerde
onderzoeken die tot 24 weken duurden. Ernstige infecties die de met LIFMIOR behandelde patiënten
ondervonden waren, cellulitis, gastro-enteritis, pneumonie, cholecystitis, osteomyelitis, gastritis,
appendicitis, streptokokkenfasciitis, myositis, septische shock, diverticulitis en abces. In de
dubbelblinde en open-label arthritis psoriatica-onderzoeken meldde 1 patiënt een ernstige infectie
(pneumonie).
Ernstige en fatale infecties zijn gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR; gemelde pathogenen
waren onder andere bacteriën, mycobacteriën (waaronder M. tuberculosis), virussen en schimmels.
Sommige hebben plaatsgevonden binnen enkele weken na het starten van de behandeling met
geregistreerd
LIFMIOR bij patiënten met onderliggende ziektes (bijv. diabetes, congestief hartfalen, een
voorgeschiedenis van actieve of chronische infectie) in aanvulling op hun reumatoïde artritis (zie
rubriek 4.4). Behandeling met LIFMIOR zou de mortaliteit kunnen verhogen bij patiënten met
vastgestelde sepsis.
Opportunistische infecties zijn gemeld in associatie met LIFMIOR, inclusief invasieve schimmel-,
parasitaire (inclusief protozoale), virale (waaronder herpes zoster), bacteriële (inclusief Listeria en
langer
Legionella) en atypische mycobacteriële infecties. In een gepoolde dataset van klinische onderzoeken
was de totale incidentie van opportunistische infecties 0,09% voor de 15.402 patiënten die LIFMIOR
kregen. De incidentie aangepast aan de duur van blootstelling was 0,06 gebeurtenissen per 100
patiëntjaren. In postmarketingervaring bestond ongeveer de helft van alle wereldwijde case reports
niet
van opportunistische infecties uit invasieve schimmelinfecties. De meest voorkomende gerapporteerde
invasieve schimmelinfecties omvatten Candida, Pneumocystis, Aspergillus en Histoplasma. Invasieve
schimmelinfecties veroorzaakten meer dan de helft van de overlijdensgevallen onder patiënten die
opportunistische infecties ontwikkelden. De meerderheid van de meldingen met een fatale uitkomst
was bij patiënten met Pneumocystis pneumonie, ongespecificeerde systemische schimmelinfecties en
aspergillose (zie rubriek 4.4).
Auto-antilichamen
Van volwassen patiënten werd op meerdere tijdstippen serum getest op auto-antilichamen. Van de
patiënten met reumatoïde artritis die geëvalueerd werden op antinucleaire antilichamen (ANA) was
het percentage patiënten dat nieuwe positieve ANA ontwikkelde (1:40) hoger bij de met LIFMIOR
behandelde patiënten (11%) dan bij de met placebo behandelde patiënten (5%). Het percentage
patiënten dat nieuwe positieve anti-ds-DNA-antilichamen ontwikkelde was ook groter met
radioimmuunbepaling (15% van de patiënten die behandeld werden met LIFMIOR vergeleken met
4% van de met placebo behandelde patiënten) en met de Crithidia lucida-test (3% van de met
Geneesmiddel
LIFMIOR behandelde patiënten vergeleken met geen van de met placebo behandelde patiënten). Van
de patiënten die behandeld werden met LIFMIOR was de proportie die anti-cardiolipineantilichamen
ontwikkelde, vergelijkbaar verhoogd vergeleken met de met placebo behandelde patiënten. De invloed
van langdurige behandeling met LIFMIOR op de ontwikkeling van auto-immuunziekten is onbekend.
Er zijn zeldzame meldingen geweest van patiënten, inclusief reumafactorpositieve patiënten, die
andere auto-antilichamen hebben ontwikkeld in samenhang met een lupusachtig syndroom of uitslag
Pancytopenie en aplastische anemie
Er waren postmarketingmeldingen van pancytopenie en aplastische anemie waarvan sommige een
fatale afloop hadden (zie rubriek 4.4).
Interstitiële longaandoening
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening bij patiënten die etanercept kregen, zonder
dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,06% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
frequentie (incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening 0,47% (frequentie soms). Er
waren postmarketingmeldingen van interstitiële longaandoening (inclusief pneumonitis en
longfibrose) waarvan sommige een fatale afloop hadden.
Gelijktijdige behandeling met anakinra
In onderzoeken waarin volwassen patiënten gelijktijdig behandeld werden met LIFMIOR en anakinra,
werd een hoger percentage ernstige infecties gevonden dan bij patiënten die alleen met LIFMIOR
behandeld werden en bij 2% van de patiënten (3/139) ontwikkelde zich neutropenie (absoluut aantal
neutrofielen < 1.000 / mm³). Eén neutropenische patiënt ontwikkelde cellulitis die na
ziekenhuisopname vanzelf verdween (zie rubrieken 4.4 en 4.5).
geregistreerd
Verhoogde leverenzymen
In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle
indicaties, bedroeg de frequentie (incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen
bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,54%
(frequentie soms). In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken die
gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de frequentie
langer
(incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen 4,18% (frequentie vaak).
Auto-immuunhepatitis
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
niet
(incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze
gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,02% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
frequentie (incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis 0,24% (frequentie soms).
Pediatrische patiënten
Bijwerkingen bij pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In het algemeen waren de bijwerkingen bij kinderen met juveniele idiopathische artritis
overeenkomstig in frequentie en type met de bijwerkingen die gezien werden bij volwassenen.
Verschillen met volwassenen en andere speciale overwegingen staan beschreven in de volgende
paragrafen.
De typen infecties die werden gezien in klinisch onderzoek met patiënten van 2 tot 18 jaar met
juveniele idiopathische artritis waren meestal licht tot matig en kwamen overeen met de typen
Geneesmiddel
infecties die vaak gezien worden bij poliklinische pediatrische patiënten. Ernstige bijwerkingen die
werden gerapporteerd, omvatten varicella met verschijnselen en symptomen van aseptische meningitis
die zonder sequela verdwenen (zie ook rubriek 4.4), appendicitis, gastro-enteritis,
depressie/persoonlijkheidsstoornis, huidulcus, oesofagitis/gastritis, septische shock door groep A-
streptokokken, diabetes mellitus type I en infectie van weke delen en postoperatieve wonden.
In één onderzoek met kinderen van 4 tot 17 jaar met juveniele idiopathische artritis liepen 43 van de
69 (62%) kinderen een infectie op terwijl ze LIFMIOR kregen gedurende 3 maanden van het
In klinisch onderzoek naar juveniele idiopathische artritis werden 4 gevallen van
macrofaagactivatiesyndroom gemeld.
Er zijn, afkomstig uit postmarketingbronnen, meldingen geweest van inflammatoire darmziekten en
uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR, waaronder een zeer klein aantal
gevallen van terugkerende klachten na wedertoediening (zie rubriek 4.4).
Bijwerkingen bij kinderen met plaque psoriasis
In een 48 weken durend onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met plaque
psoriasis waren de gemelde bijwerkingen vergelijkbaar met de bijwerkingen die in eerdere
onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis werden gezien.
geregistreerd
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico's van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V.
4.9 Overdosering
langer
Er werd geen dosisbeperkende toxiciteit waargenomen gedurende klinisch onderzoek van patiënten
met reumatoïde artritis. De hoogst geëvalueerde dosering was een intraveneuze oplaaddosis van 32
mg/m2, gevolgd door subcutane doses van 16 mg/m2, tweemaal per week toegediend. Een patiënt met
niet
reumatoïde artritis diende zichzelf per ongeluk gedurende 3 weken tweemaal per week 62 mg
LIFMIOR subcutaan toe zonder bijwerkingen te ervaren.
Er is geen antidotum bekend voor LIFMIOR.
5.
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
5.1
Farmacodynamische eigenschappen
Farmacotherapeutische categorie: Immunosuppressieve middelen, Tumornecrosefactor-alfa-
(TNF--) remmers, ATC code: L04AB01
Tumornecrosefactor (TNF) is een dominant cytokine in het ontstekingsproces van reumatoïde artritis.
Verhoogde spiegels van TNF zijn ook gevonden in het synovium en psoriatische plaques van
patiënten met arthritis psoriatica en in het serum en synoviale weefsel van patiënten met spondylitis
Geneesmiddel
ankylopoetica. Bij plaque psoriasis, leidt infiltratie door ontstekingscellen waaronder T-cellen tot
verhoogde TNF-spiegels in psoriatische laesies vergeleken met spiegels in onaangetaste huid.
Etanercept is een competitieve remmer van de TNF-binding aan de receptoren op het celoppervlak en
remt daarmee de biologische activiteit van TNF. TNF en lymfotoxine zijn pro-inflammatoire
cytokinen die met twee verschillende receptoren van het celoppervlak binden: de 55-kilodalton (p55)
en 75-kilodalton (p75) tumornecrosefactorreceptoren (TNFR's). Beide TNFR's bestaan van nature in
TNF en lymfotoxine bestaan voornamelijk als homotrimeren, waarbij hun biologische activiteit
afhankelijk is van cross-linking aan celoppervlakgebonden TNFR's. Dimere oplosbare receptoren
zoals etanercept bezitten een grotere affiniteit voor TNF dan monomere receptoren en zijn aanzienlijk
sterkere competitieve remmers van de binding van TNF aan zijn cellulaire receptor. Daarenboven
zorgt het gebruik van een immunoglobuline-Fc-regio als fusie-element in de constructie van een
dimere receptor voor een langere serumhalfwaardetijd.
Werkingsmechanisme
Veel aspecten van de gewrichtspathologie in reumatoïde artritis en spondylitis ankylopoetica en de
huidpathologie van plaque psoriasis worden gemedieerd door pro-inflammatoire moleculen die met
elkaar verbonden worden in een netwerk dat onder controle staat van TNF. Het werkingsmechanisme
van etanercept berust vermoedelijk op een competitieve remming van TNF-binding aan de
celoppervlakgebonden TNFR; hierdoor wordt een door TNF-gemedieerde cellulaire respons
voorkomen door TNF biologisch inactief te maken. Mogelijk kan etanercept ook biologische
responsen moduleren die worden gecontroleerd door additionele, later in het ontstekingsproces
werkende moleculen (bijvoorbeeld cytokines, adhesiemoleculen of proteïnasen) die door TNF worden
geïnduceerd of gereguleerd.
Klinische werkzaamheid en veiligheid
geregistreerd
Deze paragraaf geeft gegevens weer van vier gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken met
volwassenen met reumatoïde artritis, één onderzoek met volwassenen met arthritis psoriatica, één
onderzoek met volwassenen met spondylitis ankylopoetica, één onderzoek met volwassenen met niet-
radiografische axiale spondyloartritis, vier onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis, drie
onderzoeken met juveniele idiopathische artritis en één onderzoek met kinderen met plaque psoriasis.
Volwassen patiënten met reumatoïde artritis
langer
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vastgesteld in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek. Het onderzoek evalueerde 234 volwassen patiënten met actieve
reumatoïde artritis (RA) die niet gereageerd hadden op therapie met ten minste één maar niet meer
dan vier `disease-modifying antirheumatic drugs' (DMARD's). Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR
niet
of placebo werden tweemaal per week subcutaan toegediend gedurende 6 opeenvolgende maanden.
De resultaten van dit gecontroleerde onderzoek werden uitgedrukt in een percentage verbetering in
reumatoïde artritis volgens responscriteria van het American College of Rheumatology (ACR).
ACR 20- en 50-responsen kwamen meer voor bij patiënten die behandeld werden met LIFMIOR na 3
en 6 maanden dan bij patiënten die behandeld werden met placebo (ACR 20: LIFMIOR 62% en 59%,
placebo 23% en 11% na respectievelijk 3 en 6 maanden; ACR 50: LIFMIOR 41% en 40%, placebo
8% en 5% na respectievelijk 3 en 6 maanden; p0,01 LIFMIOR versus placebo op alle tijdstippen
voor zowel ACR 20- als ACR 50-responsen).
Ongeveer 15% van de patiënten die LIFMIOR kregen bereikte een ACR 70-respons in maand 3 en
maand 6, vergeleken met minder dan 5% in de placeboarm. Onder patiënten die LIFMIOR kregen,
verscheen de klinische respons meestal binnen 1 tot 2 weken na het begin van de therapie en bijna
altijd binnen 3 maanden. Een dosisrespons werd gezien: resultaten met 10 mg lagen tussen placebo en
25 mg in. LIFMIOR was significant beter dan placebo in zowel alle componenten van de ACR-criteria
Geneesmiddel
als andere maten voor RA-ziekteactiviteit die niet zijn geïncludeerd in de ACR-responscriteria, zoals
ochtendstijfheid. Een Health Assessment Questionnaire (HAQ), inclusief invaliditeit, vitaliteit,
mentale gezondheid, algemene gezondheidstoestand en subdomeinen van artritisgerelateerde
gezondheidstoestand werd elke 3 maanden afgenomen gedurende het onderzoek. Alle subdomeinen
van de HAQ waren verbeterd bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR vergeleken met
controlepatiënten na 3 en 6 maanden.
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vergeleken met methotrexaat in een derde gerandomiseerd
actief-gecontroleerd onderzoek met geblindeerde radiografische evaluaties als primair eindpunt bij
632 volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis (minder dan 3 jaar ziekteduur), die nooit met
methotrexaat behandeld waren. Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR werden tweemaal per week
gedurende maximaal 24 maanden subcutaan toegediend. De doses methotrexaat werden verhoogd van
7,5 mg per week tot een maximum van 20 mg per week gedurende de eerste 8 weken van de trial en
voortgezet tot maximaal 24 maanden. De klinische verbetering, waaronder intrede van werking binnen
2 weken, die gezien werd met 25 mg LIFMIOR was vergelijkbaar met de vorige twee onderzoeken en
bleef in stand tot 24 maanden. Bij aanvang hadden patiënten een matige graad van invaliditeit, met
gemiddelde HAQ-scores van 1,4 tot 1,5. Behandeling met 25 mg LIFMIOR resulteerde in een
substantiële verbetering na 12 maanden, waarbij ongeveer 44% van de patiënten een normale HAQ-
score (lager dan 0,5) bereikte. Dit voordeel werd behouden in het tweede jaar van dit onderzoek.
In dit onderzoek werd structurele schade van de gewrichten radiografisch bepaald en weergegeven als
verandering in de Total Sharp Score (TSS) en zijn componenten de Erosion Score en de Joint Space
geregistreerd
Narrowing Score (JSN). Radiografieën van handen/polsen en voeten werden gelezen bij aanvang en
na 6, 12 en 24 maanden. De dosis van 10 mg LIFMIOR had consequent minder effect op structurele
schade dan 25 mg. LIFMIOR 25 mg was significant beter dan methotrexaat met betrekking tot
Erosion Scores zowel na 12 maanden als na 24 maanden. De verschillen tussen methotrexaat en
LIFMIOR in TSS en JSN waren niet statistisch significant. De resultaten zijn weergegeven in de
onderstaande afbeelding.
langer
Radiografische progressie: vergelijking van LIFMIOR vs. methotrexaat bij patiënten met RA
die <3 jaar voortduurt
niet
2.5
12 Months
2.5
24 Months
2.2
2.0
2.0
a
s
e
l
i
n
e
B
1.5
1.3
1.5
1.3
1.2
1.0
0.9
0.9
1.0
0.8
0.6*
0.6
h
a
n
g
e
f
r
o
m
C
0.5
0.4*
0.4 0.4
0.5
0.0
0.0
TSS
Erosions
JSN
TSS
Erosions JSN
MTX
LIFMIOR 25 mg
Geneesmiddel
*p < 0.05
In een ander actief-gecontroleerd, dubbelblind, gerandomiseerd onderzoek werden klinische
werkzaamheid, veiligheid en radiografische progressie bij RA-patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR alleen (tweemaal per week 25 mg), methotrexaat alleen (7,5 tot 20 mg per week, mediane
dosis 20 mg) en de combinatie van LIFMIOR en methotrexaat gelijktijdig gestart, vergeleken bij 682
volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis die 6 maanden tot 20 jaar voortduurde (mediaan 5
Patiënten in de therapiegroep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg hadden significant
hogere ACR 20-, ACR 50- en ACR 70-responsen en verbetering van DAS- en HAQ-scores na zowel
24 en 52 weken dan patiënten in elk van beide monotherapiegroepen (resultaten zijn weergegeven in
de onderstaande tabel). Significante voordelen van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat in
vergelijking met monotherapie van LIFMIOR of van methotrexaat werden ook na 24 maanden
waargenomen.
Klinische werkzaamheidsresultaten bij 12 maanden: vergelijking van LIFMIOR vs.
methotrexaat vs. LIFMIOR in combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6
maanden tot 20 jaar voortduurt
LIFMIOR +
Eindpunt
Methotrexaat
LIFMIOR
methotrexaat
(n = 228)
(n = 223)
(n = 231)
ACR-responsena
ACR 20
58,8%
65,5%
74,5%
,
ACR 50
36,4%
43,0%
63,2%
,
ACR 70
16,7%
22,0%
39,8%
,
DAS
geregistreerd
Aanvangsscoreb
5,5
5,7
5,5
Week 52-scoreb
3,0
3,0
2,3
,
Remissiec
14%
18%
37%
,
HAQ
Uitgangswaarde
1,7
1,7
1,8
langer
Week 52
1,1
1,0
0,8
,
a: Patiënten die het onderzoek van 12 maanden niet voltooiden zijn als non-responders
beschouwd.
niet
b: Waarden voor Disease Activity Score (DAS) zijn gemiddelden.
c: Remissie is gedefinieerd als DAS < 1,6
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: = p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. methotrexaat en = p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. LIFMIOR
Na 12 maanden was de radiografische progressie significant minder in de LIFMIOR-groep dan in de
methotrexaatgroep, terwijl de combinatie significant beter was dan beide monotherapieën wat betreft
vertraging van radiografische progressie (zie onderstaande afbeelding).
Geneesmiddel
combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6 maanden tot 20 jaar voortduurt
(resultaten na 12 maanden)
geregistreerd
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: * = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR vs.
methotrexaat, = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR + methotrexaat vs. methotrexaat
en = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR + methotrexaat vs. LIFMIOR
langer
Ook werden er significante voordelen voor de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat in
vergelijking met de LIFMIOR-monotherapie of methotrexaatmonotherapie geobserveerd na 24
maanden. Hiermee vergelijkbaar zijn significante voordelen van LIFMIOR-monotherapie in
niet
vergelijking met methotrexaatmonotherapie ook na 24 maanden waargenomen.
In een analyse waarin alle patiënten als progressief werden beschouwd die om welke reden dan ook
met het onderzoek waren gestopt, was het percentage patiënten zonder progressie (TSS-verandering
0,5) na 24 maanden hoger in de groep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg dan in de
groepen die alleen LIFMIOR of alleen methotrexaat kregen (respectievelijk 62%, 50% and 36%;
p<0,05). Het verschil tussen alleen LIFMIOR en alleen methotrexaat was ook significant (p<0,005).
Onder de patiënten die de volledige 24 maanden van de therapie in het onderzoek hadden afgemaakt,
waren de percentages van patiënten zonder progressie respectievelijk 78%, 70% en 61%.
De veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee subcutane injecties van 25 mg), eenmaal
per week toegediend, werden geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek met
420 patiënten met actieve RA. In dit onderzoek kregen 53 patiënten placebo, 214 patiënten kregen
eenmaal per week 50 mg LIFMIOR en 153 patiënten kregen tweemaal per week 25 mg LIFMIOR. De
veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van de twee LIFMIOR-behandelingsregimes waren na 8
Geneesmiddel
weken vergelijkbaar in hun effect op verschijnselen en symptomen van RA; data na 16 weken
vertoonden geen vergelijkbaarheid (non-inferioriteit) tussen de twee therapieën. Een enkelvoudige
injectie LIFMIOR 50 mg/ml bleek bio-equivalent aan twee gelijktijdige injecties van 25 mg/ml.
Volwassen patiënten met arthritis psoriatica
De werkzaamheid van LIFMIOR was vastgesteld in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek bij 205 patiënten met arthritis psoriatica. Patiënten hadden een
leeftijd tussen 18 en 70 jaar en hadden actieve arthritis psoriatica ( 3 gezwollen gewrichten en 3
Klinische responsen werden uitgedrukt in percentages van patiënten die de ACR 20-, 50- en 70-
respons bereikten en percentages met verbetering van Psoriatic Artritis Respons Criteria (PsARC).
De resultaten zijn samengevat in de onderstaande tabel.
Responsen van patiënten met arthritis psoriatica in een
placebogecontroleerde trial
Percentage van patiënten
Placebo
LIFMIORa
Arthritis psoriatica-respons
n = 104
n = 101
geregistreerd
ACR 20
Maand 3
15
59b
Maand 6
13
50b
ACR 50
langer
Maand 3
4
38b
Maand 6
4
37b
ACR 70
Maand 3
0
11b
niet
Maand 6
1
9c
PsARC
Maand 3
31
72b
Maand 6
23
70b
a: 25 mg LIFMIOR subcutaan tweemaal per week
b: p < 0,001, LIFMIOR vs. placebo
c: p < 0,01, LIFMIOR vs. placebo
Bij de patiënten met arthritis psoriatica die LIFMIOR kregen waren de klinische responsen duidelijk
bij de eerste controle (na 4 weken) en bleven gehandhaafd gedurende 6 maanden van behandeling.
LIFMIOR was significant beter dan placebo in alle maten van ziekteactiviteit (p<0,001) en de
responsen waren vergelijkbaar met en zonder gelijktijdige methotrexaattherapie. De kwaliteit van
Geneesmiddel
leven bij patiënten met arthritis psoriatica werd op ieder tijdspunt bepaald met behulp van de
invaliditeitsindex van de HAQ. De invaliditeitsindexscore was significant verbeterd op alle
tijdspunten bij patiënten met arthritis psoriatica die behandeld werden met LIFMIOR, in vergelijking
met placebo (p<0,001).
Radiografische veranderingen werden in het arthritis psoriatica-onderzoek geëvalueerd.
Radiografische beelden van handen en polsen werden verkregen bij aanvang en na 6, 12 en 24
maanden. De gemodificeerde TSS na 12 maanden is weergegeven in onderstaande tabel. In een
Gemiddelde (SF) verandering in totale Sharp-Score op jaarbasis ten opzichte van de
uitgangswaarde
Placebo
Etanercept
Tijd
(n = 104)
(n = 101)
Maand 12
1,00 (0,29)
-0,03 (0,09)a
SF = standaardfout.
a. p = 0,0001.
Behandeling met LIFMIOR resulteerde in verbetering van lichamelijk functioneren gedurende de
dubbelblinde periode en dit voordeel werd gehandhaafd gedurende de blootstelling op langere termijn
van maximaal 2 jaar.
Er is onvoldoende bewijs voor de werkzaamheid van LIFMIOR bij patiënten met spondylitis
ankylopoetica-achtige en arthritis mutilans psoriatische artropathieën vanwege het kleine aantal
geregistreerd
patiënten dat werd bestudeerd.
Er is geen onderzoek uitgevoerd onder patiënten met arthritis psoriatica waarbij gebruik werd
gemaakt van het doseringsregime van 50 mg eenmaal per week. Bewijs van werkzaamheid van het
doseringsregime van eenmaal per week bij deze patiëntenpopulatie is gebaseerd op data uit het
onderzoek bij patiënten met spondylitis ankylopoetica.
langer
Volwassen patiënten met spondylitis ankylopoetica
De werkzaamheid van LIFMIOR bij spondylitis ankylopoetica werd onderzocht in 3
gerandomiseerde, dubbelblinde onderzoeken die de toediening van tweemaal per week 25 mg
niet
LIFMIOR vergeleken met placebo. In totaal werden er 401 patiënten geïncludeerd waarvan er 203
werden behandeld met LIFMIOR. In de grootste van deze onderzoeken (n=277) werden patiënten
geïncludeerd in de leeftijd van 18 tot 70 jaar met actieve spondylitis ankylopoetica gedefinieerd als
scores op een visuele analoge schaal (VAS) van 30 voor de gemiddelde duur en intensiteit van
ochtendstijfheid plus VAS-scores van 30 voor ten minste 2 van de volgende 3 parameters: algemene
beoordeling van de patiënt; gemiddelde van VAS-waarden voor nachtelijke pijn in de rug en totale
pijn in de rug; gemiddelde van 10 vragen over de Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index
(BASFI). Patiënten die DMARD's, NSAID's of corticosteroïden toegediend kregen konden hiermee
doorgaan met stabiele doses. Patiënten met algehele ankylopoetica van de wervelkolom werden niet
geïncludeerd in het onderzoek. Doses van 25 mg LIFMIOR (gebaseerd op dosisbepalingsonderzoeken
bij patiënten met reumatoïde artritis) of placebo werden gedurende 6 maanden tweemaal per week
subcutaan toegediend bij 138 patiënten.
De primaire maat voor werkzaamheid (ASAS 20) was een 20% verbetering op ten minste 3 van de 4
Assessment in Ankylosing Spondylitis-(ASAS-)gebieden (algemene beoordeling van de patiënt, pijn in
Geneesmiddel
de rug, BASFI en ontsteking) en afwezigheid van verslechtering op het overige gebied. ASAS 50- en
ASAS 70-responsen gebruikten dezelfde criteria met respectievelijk een verbetering van 50% en een
verbetering van 70%. Vergeleken met placebo resulteerde de behandeling met LIFMIOR al vanaf 2
weken na de start van de therapie in een significante verbetering van de ASAS 20, ASAS 50 en ASAS
70.
een placebogecontroleerd onderzoek
Percentage van patiënten
Placebo
LIFMIOR
Spondylitis ankylopoetica-
n = 139
n = 138
respons
ASAS 20
2 weken
22
46ª
3 maanden
27
60ª
6 maanden
23
58ª
ASAS 50
2 weken
7
24ª
3 maanden
13
45ª
6 maanden
10
42ª
ASAS 70
2 weken
2
12b
3 maanden
7
29b
6 maanden
5
28b
a: p < 0,001, LIFMIOR vs. placebo
b: p = 0,002, LIFMIOR vs. placebo
geregistreerd
Bij patiënten met spondylitis ankylopoetica die LIFMIOR toegediend kregen waren de klinische
responsen aanwezig bij de eerste controle (na 2 weken) en bleven gedurende 6 maanden therapie
gehandhaafd. Responsen waren vergelijkbaar bij patiënten die wel of geen gelijktijdige therapie
kregen bij aanvang.
Vergelijkbare resultaten werden verkregen in 2 kleinere onderzoeken van spondylitis ankylopoetica.
langer
In een vierde onderzoek werden de veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee 25 mg SC
injecties) eenmaal per week toegediend versus 25 mg LIFMIOR tweemaal per week toegediend
geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek onder 356 patiënten met actieve
spondylitis ankylopoetica. De veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van het eenmaal per week 50
niet
mg doseringsregime en het tweemaal per week 25 mg doseringsregime waren vergelijkbaar.
Volwassen patiënten met niet-radiografische axiale spondyloartritis
De werkzaamheid van LIFMIOR bij patiënten met niet-radiografische axiale spondyloartritis (nr-
AxSpa) werd onderzocht in een gerandomiseerd, 12 weken durend, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek. In het onderzoek werden 215 volwassen patiënten geëvalueerd
(aangepaste intent-to-treat-populatie) met actieve nr-AxSpa (18 tot 49 jaar oud), gedefinieerd als die
patiënten die voldeden aan de ASAS-classificatiecriteria voor axiale spondyloartritis, maar die niet
voldeden aan de gewijzigde New York criteria voor AS. Patiënten dienden ook een ontoereikende
respons op of intolerantie voor twee of meer NSAID's te hebben. In de dubbelblinde periode kregen
patiënten gedurende 12 weken wekelijks 50 mg LIFMIOR of placebo. De primaire maat voor
werkzaamheid (ASAS 40) was een verbetering van 40% op minstens drie van de vier ASAS-gebieden
en afwezigheid van verslechtering op het overige gebied. De dubbelblinde periode werd gevolgd door
een open-label periode waarin alle patiënten gedurende nog eens 92 weken wekelijks 50 mg
LIFMIOR kregen. De ontsteking werd bij aanvang van het onderzoek (uitgangswaarde) en in week 12
Geneesmiddel
en in week 104 beoordeeld aan de hand van MRI's van het sacro-iliacaal gewricht en de wervelkolom.
Vergeleken met placebo resulteerde de behandeling met LIFMIOR in een statistisch significante
verbetering van de ASAS 40, ASAS 20 en ASAS 5/6. Er werd ook een significante verbetering
waargenomen voor de ASAS gedeeltelijke remissie en voor BASDAI 50. Onderstaande tabel geeft de
resultaten van week 12 weer.
patiënten dat de eindpunten bereikte
Dubbelblinde klinische responsen in
Placebo
LIFMIOR
week 12
n = 106 tot 109*
n = 103 tot 105*
ASAS** 40
15,7
32,4b
ASAS 20
36,1
52,4c
ASAS 5/6
10,4
33,0a
ASAS gedeeltelijke remissie
11,9
24,8c
BASDAI***50
23,9
43,8b
*Van sommige patiënten werden de volledige gegevens voor elk eindpunt niet ontvangen
**ASAS = Assessments in Spondyloarthritis International Society
***Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index
a: p <0,001; b:<0,01 en c:<0,05; respectievelijk tussen LIFMIOR en placebo
In week 12 werd er een statistisch significante verbetering waargenomen in de SPARCC
(Spondyloarthritis Research Consortium of Canada)-score voor het sacro-iliacaal (SI-) gewricht zoals
gemeten aan de hand van MRI bij patiënten die LIFMIOR kregen. De gecorrigeerde gemiddelde
verandering ten opzichte van de uitgangswaarde was 3,8 voor patiënten behandeld met LIFMIOR
(n=95) versus 0,8 voor patiënten behandeld met placebo (n=105) (p<0,001). In week 104 was de
gemiddelde verandering ten opzichte van de uitgangswaarde in de SPARCC-score, zoals gemeten aan
de hand van MRI bij alle met LIFMIOR behandelde patiënten, 4,64 voor het SI-gewricht (n=153) en
1,40 voor de wervelkolom (n=154).
geregistreerd
LIFMIOR vertoonde een statistisch significante grotere verbetering in week 12 ten opzichte van de
uitgangswaarde in vergelijking met placebo bij de meeste vragenlijsten over gezondheidsgerelateerde
levenskwaliteit en fysieke functie, waaronder BASFI (Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index),
score voor EuroQol 5D algemene gezondheidstoestand en score voor SF-36 fysieke component.
langer
Patiënten met nr-AxSpa die LIFMIOR kregen, hadden een duidelijke klinische respons bij het eerste
bezoek (2 weken). Deze bleef gehandhaafd tijdens de 2 jaar durende therapie. De verbeteringen in
gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven en fysieke functie bleven ook gehandhaafd tijdens de 2
jaar durende therapie. De gegevens van deze 2-jarige periode lieten geen nieuwe
niet
veiligheidsbevindingen zien. In week 104 waren 8 patiënten gevorderd tot een bilaterale graad 2-
score. Deze score is vastgesteld met behulp van spinale radiografie volgens de gewijzigde New York
radiologische criteria, wat een indicatie is voor axiale spondylartropathie.
Volwassen patiënten met plaque psoriasis
LIFMIOR wordt aanbevolen voor gebruik bij patiënten zoals gedefinieerd in rubriek 4.1. Patiënten
met 'onvoldoende respons' in de doelpopulatie worden gedefinieerd als onvoldoende respons (PASI
<50 of PGA minder dan goed) of verergering van de ziekte tijdens de behandeling, en die adequaat
gedoseerd werden gedurende een voldoende lange periode om respons te beoordelen met ten minste
elk van de drie voornaamste beschikbare systemische therapieën.
De werkzaamheid van LIFMIOR versus andere systemische therapieën bij patiënten met matige tot
ernstige psoriasis (responsief op andere systemische therapieën) is niet geëvalueerd in onderzoeken
met een directe vergelijking tussen LIFMIOR met andere systemische therapieën. In plaats daarvan
zijn de veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR onderzocht in vier gerandomiseerde, dubbelblinde,
Geneesmiddel
placebogecontroleerde onderzoeken. Het primaire eindpunt voor werkzaamheid in alle vier de
onderzoeken was de proportie van de patiënten per behandelgroep dat PASI 75 bereikt had (ten
minste een verbetering van 75% in de Psoriasis Area and Severity Index-score vanaf aanvang) na 12
weken.
Onderzoek 1 was een fase II-onderzoek bij patiënten 18 jaar met actieve maar klinisch stabiele
plaque psoriasis waar 10% van het lichaamsoppervlak bij betrokken was. Honderdtwaalf (112)
Onderzoek 2 evalueerde 652 patiënten met chronische plaque psoriasis met gebruik van dezelfde
inclusiecriteria als in onderzoek 1 met de toevoeging van een minimale Psoriasis Area and Severity
Index
(PASI) van 10 bij de screening. LIFMIOR werd toegediend in dosering van eenmaal per week
25 mg, tweemaal per week 25 mg of tweemaal per week 50 mg gedurende 6 opeenvolgende maanden.
Gedurende de eerste 12 weken van de dubbelblinde behandelingsperiode kregen de patiënten placebo
of één van de drie bovengenoemde LIFMIOR-doseringen. Na 12 weken van behandeling begonnen de
patiënten in de placebogroep een geblindeerde behandeling met LIFMIOR (25 mg tweemaal per
week); patiënten in de actieve behandelingsgroepen continueerden tot week 24 de dosis waarvoor zij
oorspronkelijk gerandomiseerd waren.
Onderzoek 3 evalueerde 583 patiënten en had dezelfde inclusiecriteria als onderzoek 2. Patiënten in
dit onderzoek kregen een dosis van 25 mg of 50 mg LIFMIOR, of placebo tweemaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label tweemaal per week 25 mg LIFMIOR
voor nog eens 24 weken.
Onderzoek 4 evalueerde 142 patiënten en had vergelijkbare inclusiecriteria als onderzoeken 2 en 3.
Patiënten in dit onderzoek kregen een dosis van 50 mg LIFMIOR of placebo eenmaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label 50 mg LIFMIOR eenmaal per week
gedurende 12 additionele weken.
geregistreerd
Bij onderzoek 1 bereikte van de met LIFMIOR behandelde groep patiënten een significant grotere
proportie patiënten een PASI 75-respons na 12 weken (30%) vergeleken met de placebogroep (2%)
(p< 0,0001). Na 24 weken, had 56% van de patiënten in de met LIFMIOR behandelde groep de PASI
75 bereikt vergeleken met 5% van de met placebo behandelde patiënten. De belangrijkste resultaten
uit onderzoek 2, 3 en 4 staan hieronder vermeld.
langer
Responsen van patiënten met psoriasis in onderzoeken 2, 3 en 4
--------------Onderzoek 2-------------- -------------Onderzoek 3------------ -------------Onderzoek 4------------
----------LIFMIOR-------
--------LIFMIOR-----
-------LIFMIOR---
25 mg
50 mg
25 mg
50 mg
50 mg
50 mg
niet
Placebo
2x/week
2x/week
Placebo
2x/week
2x/week Placebo
1x/week
1x/week
n = 166
n = n = n = n = n = 193
n = 196
n = 196
n = 46
n = 96
n = 90
wk 12
162 162 164 164
wk 12
wk 12
wk 12
wk 12
wk 12
wk 24a
Respons
wk wk wk wk
(%)
12
24a
12
24a
PASI 50
14
58*
70
74*
77
9
64*
77*
9
69*
83
PASI 75
4
34*
44
49*
59
3
34*
49*
2
38*
71
DSGAb,
schoon
of bijna
schoon
5
34*
39
49*
55
4
39*
57*
4
39*
64
*p 0,0001 vergeleken met placebo
a. Er zijn in onderzoeken 2 en 4 geen statistische vergelijkingen met placebo gemaakt in week 24 omdat
de oorspronkelijke placebogroep vanaf week 13 tot week 24 25 mg LIFMIOR 2x/week of 50 mg
Geneesmiddel
eenmaal per week kreeg.
b. b. Dermatologist Static Global Assessment. Schoon of bijna schoon gedefinieerd als 0 of 1 op een
schaal van 0 tot 5.
Onder de patiënten met plaque psoriasis die LIFMIOR kregen, waren tijdens het eerste bezoek (2
weken) significante responsen zichtbaar ten opzichte van placebo, die gehandhaafd bleven gedurende
24 weken van therapie.
Er werden geen opvlamming als reboundeffect en geen aan psoriasis gerelateerde ernstige
bijwerkingen waargenomen. Er was enig bewijs om een goed effect van LIFMIOR te ondersteunen
van herhalingsbehandeling met LIFMIOR van patiënten met initiële respons op de behandeling.
Bij onderzoek 3 behield de meerderheid van de patiënten (77%) die initieel gerandomiseerd waren op
50 mg tweemaal per week en waarvan de dosis in week 12 tot 25 mg tweemaal per week verlaagd
werd hun PASI 75-respons tot week 36. Voor patiënten die 25 mg tweemaal per week kregen
gedurende het hele onderzoek zette de verbetering in respons zich door tussen week 12 en 36.
In onderzoek 4 bereikte in de met LIFMIOR behandelde groep een grotere proportie patiënten PASI
75 na 12 weken (38%) vergeleken met de placebogroep (2%) (p<0,0001). Voor patiënten die
gedurende het hele onderzoek 50 mg eenmaal per week kregen, bleven de werkzaamheidsresponsen
verbeteren: 71% van de patiënten bereikte PASI 75 na 24 weken.
In open-label langetermijnonderzoeken (tot 34 maanden) waarin LIFMIOR werd gegeven zonder
geregistreerd
onderbreking hielden de klinische responsen aan en de veiligheid was vergelijkbaar met die gevonden
in kortetermijnonderzoeken.
Uit een analyse van klinische studiegegevens bleek dat er geen `baseline' ziektekarakteristieken zijn
die artsen zouden kunnen helpen bij het kiezen van de meest geschikte doseringmogelijkheid
(onderbroken of continue). Dientengevolge dient de keuze voor onderbroken of continue behandeling
te zijn gebaseerd op het oordeel van de arts en de individuele behoeften van de patiënt.
langer
Antilichamen tegen LIFMIOR
In het serum van een aantal met etanercept behandelde personen zijn antilichamen tegen etanercept
aangetoond. Deze antilichamen zijn allemaal niet-neutraliserend en zijn in het algemeen van
niet
voorbijgaande aard. Er lijkt geen correlatie te bestaan tussen antilichaamvorming en klinisch effect of
bijwerkingen.
In klinisch onderzoek tot 12 maanden bij personen die met toegelaten doses etanercept werden
behandeld, waren de cumulatieve percentages van anti-etanercept-antilichamen ongeveer 6% van de
personen met reumatoïde artritis, 7,5% van de personen met arthritis psoriatica, 2,0% van de personen
met spondylitis ankylopoetica, 7% van de personen met psoriasis, 9,7% van de kinderen met psoriasis,
en 4,8% van de personen met juveniele idiopathische artritis.
Zoals verwacht neemt in langetermijnonderzoeken (tot 3,5 jaar) het aandeel van personen die
antilichamen tegen etanercept ontwikkelden met de tijd toe. Vanwege hun voorbijgaande aard was de
incidentie van antilichamen die bij elke meting werd bepaald echter gewoonlijk minder dan 7% bij
personen met reumatoïde artritis en bij personen met psoriasis.
In een langetermijnonderzoek naar psoriasis waarbij patiënten tweemaal per week 50 mg gedurende
Geneesmiddel
96 weken kregen, was de incidentie van antilichamen, die werden waargenomen bij elke meting, tot
ongeveer 9%.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR zijn vastgesteld in een tweedelig onderzoek met 69
kinderen met polyarticulair-verlopende juveniele idiopathische artritis waarbij de juveniele
In deel 1 van het onderzoek lieten 51 van de 69 patiënten (74%) een klinische respons zien en werden
ingesloten in deel 2. In deel 2 ervoeren 6 uit 25 (24%) patiënten die op LIFMIOR bleven opvlamming
van de ziekte, vergeleken met 20 uit 26 patiënten (77%) die placebo kregen (p=0,007). Vanaf de start
van deel 2 was de mediane tijd tot het plotseling opkomen van de ziekte 116 dagen voor patiënten
die LIFMIOR kregen en 28 dagen voor patiënten die placebo kregen. Van de patiënten die een
klinische respons na 90 dagen lieten zien en in deel 2 van het onderzoek werden opgenomen,
verbeterden enkele patiënten die op LIFMIOR bleven verder van maand drie tot maand 7, terwijl
geregistreerd
degenen die placebo kregen niet verbeterden.
In een open-label veiligheidsextensieonderzoek hebben 58 pediatrische patiënten uit het
bovengenoemd onderzoek (vanaf de leeftijd van 4 jaar bij start van inclusie) de toediening van
LIFMIOR gecontinueerd voor een periode tot 10 jaar. Het percentage ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties nam niet toe tijdens langdurige blootstelling.
langer
Langetermijnveiligheid van LIFMIOR-monotherapie (n=103), LIFMIOR plus methotrexaat (n=294),
of methotrexaatmonotherapie (n=197) is beoordeeld tot 3 jaar in een register van 594 kinderen van 2
tot 18 jaar oud met juveniele idiopathische artritis, van wie 39 kinderen 2 tot 3 jaar oud waren. Alles
beschouwd werden infecties vaker gerapporteerd bij patiënten die behandeld zijn met etanercept in
niet
vergelijking met methotrexaat alleen (3,8 versus 2%), en de met etanercept geassocieerde infecties
waren ernstiger van aard.
In een ander open-label, eenarmig onderzoek zijn 60 patiënten met uitgebreide oligoartritis (15
patiënten van 2 tot 4 jaar, 23 patiënten van 5 tot 11 jaar en 22 patiënten van 12 tot 17 jaar), 38
patiënten met enthesitis-gerelateerde artritis (12 tot 17 jaar) en 29 patiënten met arthritis psoriatica
(12 tot 17 jaar) behandeld met LIFMIOR in een wekelijkse dosering van 0,8 mg/kg (tot een maximum
van 50 mg per dosis) gedurende 12 weken. Bij ieder van de JIA-subtypes bereikte het merendeel van
de patiënten de ACR Pedi 30-criteria en liet klinische verbetering zien op de secundaire eindpunten
zoals aantal gevoelige gewrichten en globale beoordeling door de arts. Het veiligheidsprofiel was
consistent met hetgeen in andere JIA-onderzoeken was waargenomen.
Er zijn geen onderzoeken uitgevoerd bij patiënten met juveniele idiopathische artritis om de effecten
van voortgezette therapie met LIFMIOR vast te stellen bij patiënten die niet binnen drie maanden na
Geneesmiddel
het starten van de therapie met LIFMIOR een respons laten zien. Bovendien zijn er geen onderzoeken
uitgevoerd om de effecten van discontinuering of verlaging van de aanbevolen dosering van
LIFMIOR te bestuderen na langdurig gebruik bij patiënten met JIA.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd onderzocht in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met matige tot
ernstige plaque psoriasis (gedefinieerd als een sPGA score 3, betrekking hebbend op 10% van het
BSA, en PASI 12). Patiënten die in aanmerking kwamen hadden een voorgeschiedenis van
Patiënten kregen 0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) of placebo eenmaal per week gedurende
12 weken. In week 12 hadden meer patiënten die gerandomiseerd waren naar LIFMIOR een positieve
werkzaamheidsrespons (d.w.z. PASI 75) dan degenen die gerandomiseerd waren naar placebo.
Plaque psoriasis bij pediatrische patiënten uitkomsten na 12 weken
LIFMIOR
0,8 mg/kg eenmaal
per week
Placebo
(n = 106)
(n = 105)
PASI 75, n (%)
60 (57%)a
12 (11%)
PASI 50, n (%)
79 (75%)a
24 (23%)
sPGA 'schoon' of 'minimaal', n (%)
56 (53%)a
14 (13%)
Afkorting: sPGA - static Physician Global Assessment.
a. p < 0,0001 vergeleken met placebo.
Na de 12 weken durende dubbelblinde behandelingsperiode kregen alle patiënten eenmaal per week
0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) voor nog eens 24 weken. Responsen die werden
geregistreerd
waargenomen gedurende de open-labelperiode waren vergelijkbaar met de waargenomen responsen in
de dubbelblinde periode.
Gedurende een gerandomiseerde geneesmiddelvrije periode hadden significant meer patiënten die
opnieuw waren gerandomiseerd naar placebo een terugval (verlies van PASI 75-respons) vergeleken
met patiënten die opnieuw waren gerandomiseerd naar LIFMIOR. Bij voortgezette behandeling
werden responsen gehandhaafd gedurende 48 weken.langer
Langetermijnveiligheid en -effectiviteit van LIFMIOR 0,8 mg/kg (tot maximaal 50 mg) eenmaal per
week zijn bepaald in een open-label extensieonderzoek met 181 pediatrische patiënten met plaque
psoriasis tot maximaal 2 jaar bovenop het 48 weken durend onderzoek hierboven besproken.
niet
Langetermijnervaring met LIFMIOR was in het algemeen vergelijkbaar met het oorspronkelijke 48
weken durend onderzoek en liet geen nieuwe veiligheidsbevindingen zien.
5.2
Farmacokinetische eigenschappen
Etanercept-serumwaarden werden bepaald door een 'Enzyme-Linked Immunosorbent Assay'
(ELISA)-methode, die zowel ELISA-reactieve degraderingsproducten als de originele verbinding kan
detecteren.
Absorptie
Etanercept wordt langzaam vanuit de subcutane injectieplaats geabsorbeerd. Circa 48 uur na een
enkelvoudige dosis wordt de maximale concentratie bereikt. De absolute biologische beschikbaarheid
is 76%. Bij twee doses per week, zijn de concentraties bij een steady state naar verwachting ongeveer
twee keer zo hoog als concentraties gemeten na enkelvoudige doses. Na een enkelvoudige subcutane
dosis van 25 mg LIFMIOR was de gemiddelde gemeten maximale serumconcentratie bij gezonde
Geneesmiddel
vrijwilligers 1,65 0,66 g/ml en was de oppervlakte onder de curve 235 96,6 gu/ml.
Gemiddelde serumconcentratieprofielen bij een steady state bij RA-patiënten, die behandeld waren
met eenmaal per week 50 mg LIFMIOR (n=21) vs. tweemaal per week 25 mg LIFMIOR (n=16),
waren respectievelijk Cmax van 2,4 mg/l vs. 2,6 mg/l, Cmin van 1,2 mg/l vs. 1,4 mg/l en gedeeltelijke
AUC van 297 mgu/l vs. 316 mgu/l). In een open-label cross-over-onderzoek met een enkelvoudige
dosis en tweevoudige behandeling bij gezonde vrijwilligers, bleek dat etanercept, toegediend als
enkelvoudige injectie van 50 mg/ml, bio-equivalent is aan twee gelijktijdige injecties van 25 mg/ml.
Distributie
Er is een bi-exponentiële curve nodig om de concentratie-tijdscurve van etanercept te beschrijven. Het
centrale distributievolume van etanercept is 7,6 l; het distributievolume bij een steady state is 10,4 l.
Eliminatie
Etanercept wordt langzaam uit het lichaam geklaard. De halfwaardetijd is lang, circa 70 uur. De
klaring is ongeveer 0,066 l/u bij patiënten met RA, enigszins lager dan de waarde van 0,11 l/u
gemeten bij gezonde vrijwilligers. Verder is de farmacokinetiek van LIFMIOR vergelijkbaar bij
patiënten met reumatoïde artritis, patiënten met spondylitis ankylopoetica en patiënten met plaque
psoriasis.
Er is geen duidelijk farmacokinetisch verschil tussen mannen en vrouwen.
Lineariteit
Dosisproportionaliteit is niet formeel geëvalueerd, maar er is geen duidelijke verzadiging van de
klaring over het dosisbereik.
geregistreerd
Bijzondere populaties
Nierinsufficiëntie
Ofschoon er na toediening van radioactief gelabeld etanercept bij zowel patiënten als vrijwilligers
radioactiviteit in de urine wordt uitgescheiden, werden er geen verhoogde etanerceptconcentraties
gemeten bij patiënten met acuut nierfalen. Bij nierinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden
gewijzigd.
langer
Leverinsufficiëntie
Er werden geen verhoogde etanerceptconcentraties gemeten bij patiënten met acuut leverfalen. Bij
leverinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden gewijzigd.
niet
Ouderen
Het effect van gevorderde leeftijd is bestudeerd middels farmacokinetische populatieanalyse van
serumconcentraties van etanercept. Er werden geen verschillen gevonden in berekeningen van klaring
en verdelingsvolume in de patiëntengroep van 65 tot 87 jaar vergeleken met de groep van jonger dan
65 jaar.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In een onderzoek naar polyarticulairverlopende juveniele idiopathische artritis met LIFMIOR kregen
69 patiënten (leeftijd van 4 tot 17 jaar) twee keer per week 0,4 mg LIFMIOR/kg toegediend
gedurende drie maanden. De serumconcentraties waren gelijk aan die waargenomen bij volwassen
patiënten met reumatoïde artritis. De jongste kinderen (van 4 jaar oud) hadden een verminderde
klaring (verhoogde klaring wanneer genormaliseerd voor gewicht) in vergelijking met oudere
Geneesmiddel
kinderen (van 12 jaar oud) en volwassenen. Simulatie van de dosering suggereert dat terwijl oudere
kinderen (van 10-17 jaar oud) serumspiegels zullen hebben die dicht bij die van volwassenen liggen,
jongere kinderen duidelijk lagere spiegels zullen hebben.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
Kinderen met plaque psoriasis (leeftijd 4 tot 17 jaar) kregen 0,8 mg/kg (tot een maximale dosis van 50
mg per week) etanercept eenmaal per week gedurende maximaal 48 weken. De gemiddelde
dalconcentraties in serum bij een steady state varieerden van 1,6 tot 2,1 mcg/ml na 12, 24 en 48
5.3
Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
In de toxicologische onderzoeken met LIFMIOR was er geen duidelijke dosislimiterende of
doelorgaantoxiciteit. LIFMIOR wordt beschouwd als niet-genotoxisch op basis van een batterij in-
vitro-
en in-vivo-onderzoeken. Carcinogeniciteitsonderzoeken en standaardbeoordelingen van
fertiliteit en postnatale toxiciteit zijn niet uitgevoerd met LIFMIOR vanwege de vorming van
neutraliserende antilichamen in knaagdieren.
LIFMIOR induceerde geen letaliteit of zichtbare tekenen van toxiciteit bij muizen of ratten na een
enkelvoudige subcutane dosis van 2000 mg/kg of een enkelvoudige intraveneuze dosis van 1.000
mg/kg. LIFMIOR lokte geen dosisbeperkende of doelorgaantoxiciteit uit in cynomolgusapen na
subcutane toediening, tweemaal per week, gedurende 4 of 26 opeenvolgende weken in een dosering
(15 mg/kg) die resulteerde in AUC-gebaseerde geneesmiddelconcentraties in serum die meer dan 27
keer hoger waren dan deze verkregen bij patiënten bij de aanbevolen dosering van 25 mg.
geregistreerd
6.
FARMACEUTISCHE GEGEVENS
6.1
Lijst van hulpstoffen
Sucrose
Natriumchloride
L-argininehydrochloride
langer
Monobasisch dihydraatnatriumfosfaat
Dibasisch dihydraatnatriumfosfaat
Water voor injecties
niet
6.2
Gevallen van onverenigbaarheid
Bij gebrek aan onderzoek naar onverenigbaarheden, mag dit geneesmiddel niet met andere
geneesmiddelen gemengd worden.
6.3
Houdbaarheid
30 maanden
6.4
Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C).
Niet in de vriezer bewaren.
LIFMIOR kan opgeslagen worden bij temperaturen tot maximaal 25oC gedurende één enkele periode
Geneesmiddel
van maximaal vier weken; daarna dient het niet meer gekoeld te worden. LIFMIOR dient afgevoerd te
worden indien het niet binnen vier weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt.
De voorgevulde pennen in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
Aard en inhoud van de verpakking
Voorgevulde pen (MYCLIC) met een voorgevulde spuit met LIFMIOR. De spuit in de pen is gemaakt
van helder glas (type-I-glas) met roestvrijstalen 27 gauge naald, rubberen naalddopje en plastic zuiger.
Het naalddopje van de voorgevulde pen bevat droog natuurlijk rubber (een afgeleide van latex). Zie
rubriek 4.4.
Dozen bevatten 2, 4 of 12 voorgevulde pennen met LIFMIOR met 2, 4 of 12 alcoholdoekjes.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
6.6
Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen en andere instructies
Instructies voor gebruik en verwerking
Voor injectie moet men de LIFMIOR voorgevulde pennen voor eenmalig gebruik op
kamertemperatuur laten komen (ongeveer 15 tot 30 minuten). Het naalddopje mag niet verwijderd
worden tijdens het op kamertemperatuur laten komen van de voorgevulde pen. De oplossing dient, als
u kijkt door het controlevenster, helder tot licht opalescent, kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin te zijn,
en kan kleine doorzichtige of witte eiwitdeeltjes bevatten.
Uitgebreide instructies voor de toediening worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, `De MYCLIC
voorgevulde pen gebruiken om LIFMIOR te injecteren'.
geregistreerd
Al het ongebruikte geneesmiddel of afvalmateriaal dient te worden vernietigd overeenkomstig lokale
voorschriften.
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
langer
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
niet
8.
NUMMERS VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/16/1165/011
EU/1/16/1165/012
EU/1/16/1165/013
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING
Datum van eerste verlening van de vergunning: 13 februari 2017
Datum van laatste verlenging:
Geneesmiddel
10.
DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau http://www.ema.europa.eu.
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg worden
verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden. Zie rubriek 4.8 voor het rapporteren van
bijwerkingen.
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
LIFMIOR 10 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie voor gebruik bij kinderen.
2.
KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Elke injectieflacon bevat 10 mg etanercept. Na reconstitutie bevat de oplossing 10 mg/ml etanercept.
Etanercept is een humaan tumornecrosefactorreceptor-p75 Fc-fusie-eiwit geproduceerd met
recombinant-DNA-techniek in een zoogdierexpressiesysteem van het Chinese hamsterovarium.
Etanercept is een dimeer van een chimerisch eiwit dat via genetische manipulatie tot stand komt door
fusie van de extracellulaire ligandbindingsplaats van humane tumornecrosefactorreceptor-2
(TNFR2/p75) met het Fc-fragment van humaan IgG1. Deze Fc-component bevat het verbindingsdeel,
CH2- en CH3-regionen, maar niet de CH1-regio van IgG1. Etanercept bevat 934 aminozuren en heeft
een schijnbaar moleculair gewicht van circa 150 kilodalton. De specifieke activiteit van etanercept is
geregistreerd
1,7 x 106 eenheden/mg.
Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1.
3.
FARMACEUTISCHE VORM
langer
Poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie (poeder voor injectie).
Het poeder is wit. Het oplosmiddel is een heldere, kleurloze vloeistof.
niet
4.
KLINISCHE GEGEVENS
4.1
Therapeutische indicaties
Juveniele idiopathische artritis
Behandeling van polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij kinderen
en adolescenten vanaf 2 jaar die een ontoereikende respons hebben gehad op methotrexaat of
methotrexaat niet verdroegen.
Behandeling van arthritis psoriatica bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende respons
hebben gehad op methotrexaat of die methotrexaat niet verdroegen.
Behandeling van enthesitis-gerelateerde artritis bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende
Geneesmiddel
respons hebben gehad op conventionele therapie of die conventionele therapie niet verdroegen.
LIFMIOR is niet bestudeerd bij kinderen jonger dan 2 jaar.
Plaque psoriasis bij kinderen
Behandeling van chronische ernstige plaque psoriasis bij kinderen en adolescenten vanaf 6 jaar met
onvoldoende controle door, of intolerantie voor andere systemische therapieën of fototherapieën.
Dosering en wijze van toediening
Behandeling met LIFMIOR dient te worden begonnen door en onder de begeleiding te blijven van
artsen, gespecialiseerd in de diagnose en behandeling van juveniele idiopathische artritis of plaque
psoriasis bij kinderen. Aan met LIFMIOR behandelde patiënten dient een
`Patiëntenwaarschuwingskaart' te worden gegeven.
Dosering
Bijzondere populaties
Nier- en leverfunctiestoornissen
Aanpassing van de dosis is niet noodzakelijk.
Pediatrische patiënten
De 10 mg presentatie is voor pediatrische patiënten aan wie een dosis van 10 mg of minder is
voorgeschreven. Elke injectieflacon LIFMIOR 10 mg mag maar één enkele keer gebruikt worden bij
één enkele patiënt. Wat er overblijft in de injectieflacon moet worden weggegooid.
Juveniele idiopathische artritis
De aanbevolen dosering is 0,4 mg/kg (tot een maximum van 25 mg per dosis), tweemaal per week
geregistreerd
gegeven als subcutane injectie met een interval van 3-4 dagen tussen twee doses, of 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week gegeven.
Het stoppen van de behandeling dient overwogen te worden bij patiënten die geen respons laten zien
na 4 maanden.
Er zijn geen formele klinische onderzoeken uitgevoerd bij kinderen van 2 en 3 jaar oud. Beperkte
veiligheidsdata uit een patiëntenregister suggereren echter dat het veiligheidsprofiel bij kinderen van
langer
2 en 3 jaar oud, die eenmaal per week 0,8 mg/kg subcutaan toegediend krijgen, vergelijkbaar is met
dat bij volwassenen en kinderen van 4 jaar en ouder (zie rubriek 5.1).
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 2 jaar in de
niet
indicatie juveniele idiopathische artritis.
Plaque psoriasis bij kinderen (leeftijd 6 jaar en ouder)
De aanbevolen dosering is 0,8 mg/kg (tot een maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week
gedurende maximaal 24 weken. De behandeling dient gestaakt te worden bij patiënten die na 12
weken geen respons vertonen.
Wanneer een herhalingsbehandeling met LIFMIOR geïndiceerd wordt, dient bovenstaande richtlijn
voor de duur van de behandeling opgevolgd te worden. De dosering dient 0,8 mg/kg (tot een
maximum van 50 mg per dosis) eenmaal per week te zijn.
Er is in het algemeen geen geëigend gebruik van LIFMIOR bij kinderen jonger dan 6 jaar in de
indicatie plaque psoriasis.
Wijze van toediening
Geneesmiddel
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een subcutane injectie. LIFMIOR poeder voor oplossing
dient vóór gebruik gereconstitueerd te worden in 1 ml oplosmiddel (zie rubriek 6.6).
Uitgebreide instructies voor de toediening worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7, `Instructies voor
het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie'.
Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de in rubriek 6.1 vermelde hulpstoffen.
Sepsis of een risico op sepsis.
Behandeling met LIFMIOR mag niet worden begonnen bij patiënten met actieve infecties, met
inbegrip van chronische of gelokaliseerde infecties.
4.4
Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik
Om de traceerbaarheid van biologische geneesmiddelen te verhogen, dienen de merknaam en het
partijnummer van het toegediende product duidelijk te worden gedocumenteerd (of vermeld) in het
patiëntendossier.
Infecties
Patiënten dienen voor, tijdens en na de behandeling met LIFMIOR op infecties te worden
gecontroleerd, met inachtneming van de gemiddelde eliminatiehalfwaardetijd van etanercept die
ongeveer 70 uur is (bereik: 7 tot 300 uur).
Ernstige infecties, sepsis, tuberculose en opportunistische infecties, inclusief invasieve
schimmelinfecties, listeriosis en legionellose, zijn bij gebruik van LIFMIOR gemeld (zie rubriek 4.8).
geregistreerd
Deze infecties werden veroorzaakt door bacteriën, mycobacteriën, schimmels, virussen en parasieten
(inclusief Protozoa). In sommige gevallen werden specifieke schimmel- en andere opportunistische
infecties niet herkend, resulterend in vertraging van passende behandeling en overlijden. Bij het
evalueren van patiënten voor infecties dient rekening te worden gehouden met het risico van de
patiënt voor relevante opportunistische infecties (bijv. blootstelling aan endemische mycose).
Patiënten bij wie zich een nieuwe infectie ontwikkelt terwijl zij een behandeling ondergaan met
langer
LIFMIOR dienen nauwkeurig gecontroleerd te worden. De toediening van LIFMIOR dient gestaakt te
worden indien zich bij een patiënt een ernstige infectie ontwikkelt. De veiligheid en werkzaamheid
van LIFMIOR bij patiënten met chronische infecties zijn niet geëvalueerd. Artsen dienen
voorzichtigheid in acht te nemen als zij het gebruik van LIFMIOR overwegen bij patiënten met een
niet
voorgeschiedenis van recidiverende of chronische infecties of met onderliggende ziektes die een
predispositie kunnen vormen voor infecties zoals gevorderde of slecht gecontroleerde diabetes.
Tuberculose
Er zijn gevallen van actieve tuberculose inclusief miliaire tuberculose en extrapulmonaire tuberculose
gemeld bij patiënten die met LIFMIOR werden behandeld.
Voor aanvang van de behandeling met LIFMIOR dienen alle patiënten gecontroleerd te worden op
zowel actieve als inactieve (`latente') tuberculose. Deze controle dient een gedetailleerde anamnese
met een persoonlijke voorgeschiedenis van tuberculose of mogelijk eerder contact met tuberculose en
eerdere en/of huidige immunosuppressieve therapie te omvatten. Bij alle patiënten dienen de
geëigende onderzoeken te worden uitgevoerd, zoals de tuberculinehuidtest en een borstkasröntgenfoto
(lokale aanbevelingen kunnen van toepassing zijn). Het wordt aanbevolen de uitslag van deze
onderzoeken op de `Patiëntenwaarschuwingskaart' te noteren. Voorschrijvers worden herinnerd aan
de kans op valsnegatieve uitslag van de tuberculinehuidtest, met name bij ernstig zieke of
Geneesmiddel
immuungecompromitteerde patiënten.
Als actieve tuberculose wordt aangetoond, mag een therapie met LIFMIOR niet begonnen worden.
Als inactieve (`latente') tuberculose wordt aangetoond, dient een anti-tuberculosebehandeling voor
latente tuberculose te worden ingesteld alvorens therapie met LIFMIOR te beginnen en in
overeenstemming met lokale aanbevelingen. In deze situatie dient de voordeel/risicobalans van
LIFMIOR-therapie zeer zorgvuldig in beschouwing te worden genomen.
Hepatitis B-reactivering
Bij patiënten die eerder met het hepatitis B-virus (HBV) geïnfecteerd zijn en gelijktijdig TNF-
antagonisten hadden gekregen, inclusief LIFMIOR, is reactivering van hepatitis B gemeld. Hieronder
vallen meldingen van reactivering van hepatitis B bij patiënten die anti-HBc-positief waren maar
HBsAg-negatief. Patiënten moeten worden getest op een HBV-infectie voordat de therapie met
LIFMIOR wordt gestart. Bij patiënten die positief getest zijn voor een HBV-infectie, wordt
aanbevolen om een arts met ervaring in de behandeling van hepatitis B te raadplegen. Voorzichtigheid
dient te worden betracht bij het toedienen van LIFMIOR bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met
HBV. Deze patiënten moeten gecontroleerd worden op verschijnselen en symptomen van actieve
HBV-infectie, gedurende de gehele therapie en gedurende een aantal weken na beëindiging van de
therapie. Adequate gegevens van de behandeling van patiënten met HBV met antivirale therapie in
combinatie met therapie met TNF-antagonisten zijn niet beschikbaar. Bij patiënten die een HBV-
infectie ontwikkelen, moet LIFMIOR worden gestopt en effectieve antivirale therapie met geschikte
ondersteunende behandeling worden gestart.
Verergering van hepatitis C
Er zijn meldingen van verergering van hepatitis C bij patiënten die LIFMIOR kregen. LIFMIOR dient
met voorzichtigheid te worden gebruikt bij patiënten met een voorgeschiedenis van hepatitis C.
geregistreerd
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Gelijktijdige toediening van LIFMIOR en anakinra is in verband gebracht met een groter risico op
ernstige infecties en neutropenie vergeleken met toediening van alleen LIFMIOR. Er is geen klinisch
voordeel aangetoond van deze combinatie. Daarom wordt gecombineerd gebruik van LIFMIOR en
anakinra afgeraden (zie rubrieken 4.5 en 4.8).
langer
Gelijktijdige behandeling met abatacept
In klinisch onderzoek leidde gelijktijdige toediening van abatacept en LIFMIOR tot een toename van
de incidentie van ernstige bijwerkingen. Deze combinatie heeft geen klinisch voordeel aangetoond;
dergelijk gebruik wordt niet aanbevolen (zie rubriek 4.5).
niet
Allergische reacties
Allergische reacties die geassocieerd waren met toediening van LIFMIOR zijn gemeld. De allergische
reacties bestonden uit angio-oedeem en urticaria; er zijn ernstige reacties opgetreden. Als een ernstige
allergische of anafylactische reactie optreedt, dient de behandeling met LIFMIOR onmiddellijk te
worden gestopt en een passende behandeling te worden gestart.
Immunosuppressie
Bij TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR, bestaat de mogelijkheid dat de afweer van de gastheer
tegen infecties en maligniteiten wordt aangetast, aangezien TNF ontstekingen medieert en de
cellulaire immuunrespons moduleert. In een onderzoek van 49 volwassen patiënten met reumatoïde
artritis die behandeld werden met LIFMIOR was er geen bewijs van verlaging van vertraagd-type
overgevoeligheid, verlaging van immunoglobulineniveaus of een verandering in de grootte van
effectorcelpopulaties.
Geneesmiddel
Twee patiënten met juveniele idiopathische artritis ontwikkelden varicella en verschijnselen en
symptomen van aseptische meningitis die zonder gevolgen verdwenen. Patiënten met een significante
blootstelling aan varicellavirus dienen tijdelijk te stoppen met het gebruik van LIFMIOR en
profylactische behandeling met Varicella Zoster Immunoglobuline dient voor hen te worden
overwogen.
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR voor patiënten met immunosuppressie zijn niet
geëvalueerd.
Vaste en hematopoëtische maligniteiten (huidkankers uitgezonderd)
Tijdens de postmarketingperiode waren er meldingen van verscheidene maligniteiten (waaronder
borst- en longcarcinomen en lymfomen) (zie rubriek 4.8).
In de gecontroleerde delen van de klinische onderzoeken met TNF-antagonisten zijn meer gevallen
van lymfomen waargenomen bij de patiënten die TNF-antagonisten hebben gekregen vergeleken met
de controlepatiënten. Het voorkomen hiervan was echter zeldzaam en de follow-upperiode van de
placebopatiënten was korter dan die van patiënten die behandeld werden met een TNF-antagonist. Er
zijn postmarketinggevallen gemeld van leukemie bij patiënten die werden behandeld met TNF-
antagonisten. Er is een verhoogd achtergrondrisico op lymfomen en leukemie bij patiënten met
reumatoïde artritis met langdurende, zeer actieve ontstekingsziekte, wat de inschatting van het risico
compliceert.
Gebaseerd op de huidige kennis kan een mogelijk risico op de ontwikkeling van lymfomen, leukemie
of andere hematopoëtische of vaste maligniteiten bij patiënten die behandeld worden met een TNF-
antagonist niet worden uitgesloten. Voorzichtigheid dient in acht genomen te worden wanneer een
behandeling met TNF-antagonisten wordt overwogen voor patiënten met een voorgeschiedenis van
maligniteiten of wanneer voortzetting van de behandeling wordt overwogen bij patiënten die een
maligniteit ontwikkelen.
geregistreerd
Postmarketing zijn er maligniteiten, enkele fataal, gemeld bij kinderen, adolescenten en jonge
volwassenen (tot een leeftijd van 22 jaar) die zijn behandeld met TNF-antagonisten (bij de start van
de behandeling 18 jaar oud), waaronder LIFMIOR. Ongeveer de helft van de gevallen betrof
lymfomen. De andere gevallen representeerden een variëteit van verschillende maligniteiten
waaronder zeldzame maligniteiten die vooral geassocieerd worden met immunosuppressie. Een risico
van de ontwikkeling van maligniteiten bij kinderen en adolescenten die zijn behandeld met TNF-
langer
antagonisten kan niet worden uitgesloten.
Huidkankers
Melanoom en niet-melanoma huidkanker (NMHK) zijn gemeld bij patiënten die werden behandeld
niet
met TNF-antagonisten, waaronder LIFMIOR. Postmarketinggevallen van Merkelcelcarcinoom zijn
zeer zelden gemeld bij patiënten die behandeld worden met LIFMIOR. Het wordt aanbevolen om
periodiek huidonderzoek te verrichten bij alle patiënten, in het bijzonder bij hen die een verhoogd
risico hebben op huidkanker.
Bij de gecombineerde resultaten van gecontroleerde klinische onderzoeken, werden meer gevallen van
NMHK waargenomen bij patiënten die LIFMIOR kregen vergeleken met de controlepatiënten, vooral
bij patiënten met psoriasis.
Vaccinaties
Levende vaccins dienen niet samen met LIFMIOR te worden gegeven. Er zijn geen gegevens
beschikbaar over de secundaire transmissie van infecties door levende vaccins bij patiënten die
LIFMIOR krijgen. In een dubbelblind, placebogecontroleerd, gerandomiseerd klinisch onderzoek bij
volwassen patiënten met arthritis psoriatica kregen 184 patiënten ook een multivalent pneumokokken
polysacharidevaccin in week 4. In dit onderzoek waren de meeste patiënten met arthritis psoriatica die
Geneesmiddel
LIFMIOR kregen in staat om een effectieve B-celimmuunrespons tegen
pneumokokkenpolysacharidevaccin te genereren, maar titers in aggregaat waren gematigd lager en
enkele patiënten hadden een tweevoudige verhoging van titers in vergelijking met patiënten die geen
LIFMIOR kregen. De klinische significantie hiervan is onbekend.
Vorming van auto-antilichamen
Behandeling met LIFMIOR zou kunnen resulteren in de vorming van auto-immuunantilichamen (zie
rubriek 4.8).
Neurologische aandoeningen
Er zijn zelden meldingen geweest over demyeliniserende aandoeningen van het CZS bij patiënten die
behandeld zijn met LIFMIOR (zie rubriek 4.8). Daarnaast zijn er zeldzame meldingen geweest van
perifere demyeliniserende polyneuropathieën (inclusief Guillain-Barré-syndroom, chronische
inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie, demyeliniserende polyneuropathie, en multifocale
motorische neuropathie). Hoewel er geen klinische onderzoeken zijn gedaan naar het effect van
LIFMIOR-therapie bij patiënten met multipele sclerose, hebben klinische onderzoeken met andere
TNF-antagonisten bij patiënten met multipele sclerose een verhoogde activiteit van de ziekte laten
zien. Een zorgvuldige afweging, inclusief een neurologische beoordeling, van de voordelen van
behandeling tegen de risico's wordt aanbevolen indien LIFMIOR wordt voorgeschreven aan patiënten
geregistreerd
met een bestaande of net ontstane demyeliniserende ziekte, of aan patiënten waarvan wordt gedacht
dat ze een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van een demyeliniserende aandoening.
Combinatietherapie
In een twee jaar durend gecontroleerd klinisch onderzoek bij volwassen patiënten met reumatoïde
artritis, resulteerde de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat niet in onverwachte
veiligheidsbevindingen en het veiligheidsprofiel van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat was
langer
gelijk aan profielen die gerapporteerd zijn in onderzoeken met alleen LIFMIOR of alleen
methotrexaat. Langetermijnonderzoeken om de veiligheid van de combinatie te bepalen zijn aan de
gang. De veiligheid van LIFMIOR op lange termijn in combinatie met andere `disease-modifying
antirheumatic drugs' (DMARD's) is niet vastgesteld.
niet
Het gebruik van LIFMIOR in combinatie met andere systemische therapieën of fototherapie voor de
behandeling van psoriasis is niet bestudeerd.
Nier- en leverfunctiestoornissen
Op basis van farmacokinetische gegevens (zie rubriek 5.2) is aanpassing van de dosis bij patiënten
met nier- of leverfunctiestoornissen niet noodzakelijk. De klinische ervaring bij zulke patiënten is
beperkt.
Congestief hartfalen
Artsen dienen voorzichtig te zijn wanneer LIFMIOR wordt gebruikt bij patiënten die aan congestief
hartfalen (CHF) lijden. Er zijn postmarketingmeldingen geweest van verergering van CHF, met en
zonder aanwijsbare precipiterende factoren, bij patiënten die LIFMIOR gebruikten. Er zijn ook
zeldzame (< 0,1%) meldingen geweest van nieuw optreden van CHF, waaronder CHF bij patiënten
zonder reeds bestaande cardiovasculaire aandoeningen. Sommige van deze patiënten waren onder de
Geneesmiddel
50 jaar. Twee grote klinische trials waarin het gebruik van LIFMIOR bij de behandeling van CHF
werd geëvalueerd, werden vervroegd afgebroken vanwege een gebrek aan werkzaamheid. Hoewel er
geen conclusies uit kunnen worden getrokken, suggereren de gegevens van één van de trials een
mogelijke tendens tot verergering van CHF bij die patiënten die behandeling met LIFMIOR was
toegewezen.
Wegener-granulomatose
Een placebogecontroleerd onderzoek, waarin 89 volwassen patiënten met LIFMIOR werden
behandeld naast de standaardtherapie (waaronder cyclofosfamide of methotrexaat en
glucocorticoïden) voor een mediane duur van 25 maanden, heeft niet aangetoond dat LIFMIOR een
effectieve behandeling is voor Wegener-granulomatose. De incidentie van verscheidene typen van
non-cutane maligniteiten was significant hoger bij patiënten die met LIFMIOR behandeld werden dan
in de controlegroep. LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van Wegener-
granulomatose.
Hypoglykemie bij patiënten die worden behandeld voor diabetes
Er zijn meldingen geweest van hypoglykemie na initiatie van LIFMIOR bij patiënten die medicatie
voor diabetes krijgen met als gevolg daarvan een noodzakelijke vermindering van anti-diabetische
medicatie bij enkele van deze patiënten.
geregistreerd
Speciale patiëntgroepen
Ouderen
In de fase III-onderzoeken met reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en spondylitis ankylopoetica
werden er geen verschillen waargenomen met betrekking tot bijwerkingen, ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties tussen patiënten van 65 jaar of ouder die LIFMIOR kregen en jongere patiënten.
Voorzichtigheid dient echter in acht genomen te worden bij het behandelen van ouderen en er dient in
langer
het bijzonder gelet te worden op het optreden van infecties.
Pediatrische patiënten
niet
Vaccinaties
Het wordt aanbevolen om, indien mogelijk, pediatrische patiënten alle immunisaties zoals die
overeenkomen met de geldende immunisatierichtlijnen toe te dienen voordat zij beginnen met
LIFMIOR-therapie (zie `Vaccinaties' hierboven).
Inflammatoire darmziekten (IBD) en uveïtis bij patiënten met juveniele idiopathische artritis (JIA)
Er zijn meldingen geweest van IBD en uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met LIFMIOR
(zie rubriek 4.8).
4.5
Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie
Gelijktijdige behandeling met anakinra
Bij volwassen patiënten die gelijktijdig werden behandeld met LIFMIOR en anakinra werd een hoger
percentage ernstige infecties vastgesteld vergeleken met patiënten die of alleen met LIFMIOR, of
alleen met anakinra behandeld werden (historische data).
Geneesmiddel
Bovendien werd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek bij volwassen patiënten die al
methotrexaat kregen en tevens werden behandeld met LIFMIOR en anakinra, een hoger aantal
ernstige infecties (7%) en neutropenie vastgesteld dan bij patiënten die naast methotrexaat alleen
behandeld werden met LIFMIOR (zie rubrieken 4.4 en 4.8). Er is geen klinisch voordeel aangetoond
van de combinatie LIFMIOR en anakinra en deze combinatie wordt daarom niet aanbevolen.
Gelijktijdige behandeling met sulfasalazine
In een klinisch onderzoek van volwassen patiënten die vastgestelde doses sulfasalazine kregen,
waaraan LIFMIOR was toegevoegd, ervoeren patiënten in de combinatiegroep een statistisch
significante daling in het gemiddeld aantal witte bloedcellen in vergelijking tot groepen die behandeld
werden met alleen LIFMIOR of sulfasalazine. De klinische significantie van deze interactie in
onbekend. Artsen dienen voorzichtigheid in acht te nemen wanneer zij een combinatietherapie met
sulfasalazine overwegen.
Non-interacties
Bij klinisch onderzoek werden geen interacties waargenomen bij toediening van LIFMIOR samen met
glucocorticoïden, salicylaten (behalve sulfasalazine), niet-steroïdale ontstekingsremmers (non-
steroidal anti-inflammatory drugs
- NSAID's), analgetica of methotrexaat. Zie rubriek 4.4 voor
vaccinatieadvies.
Er werden geen klinisch significante farmacokinetische geneesmiddel-geneesmiddelinteracties
waargenomen in onderzoek met methotrexaat, digoxine of warfarine.
geregistreerd
4.6
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd dienen het gebruik van geschikte anticonceptie te overwegen om
zwangerschap te voorkomen tijdens behandeling met LIFMIOR en gedurende drie weken na het
stoppen van de behandeling.
langer
Zwangerschap
Ontwikkelingstoxiciteitonderzoeken die zijn uitgevoerd bij ratten en konijnen toonden geen tekenen
van schade, aangebracht aan de foetus of aan de neonatale rat, als gevolg van etanercept. De effecten
van etanercept op de zwangerschapsuitkomsten zijn onderzocht in twee observationele
niet
cohortonderzoeken. Een hoger percentage ernstige geboorteafwijkingen werd waargenomen in één
observationeel onderzoek die zwangerschappen vergeleek waarin de vrouw in het eerste trimester was
blootgesteld aan etanercept (n=370), met zwangerschappen waarin de vrouw niet was blootgesteld aan
etanercept of andere TNF-antagonisten (n=164) (aangepaste oddsratio 2,4, 95%-BI: 1,0-5,5). De typen
ernstige geboorteafwijkingen kwamen overeen met de meest gemelde in de algemene populatie en er
is geen specifiek patroon van afwijkingen geconstateerd. Er werd geen verandering waargenomen in
de mate van voorkomen van miskramen, doodgeboorten of kleine misvormingen. In een
observationeel registeronderzoek dat uitgevoerd werd in meerdere landen, werd het risico van
nadelige zwangerschapsuitkomsten bij vrouwen die in de eerste 90 dagen van hun zwangerschap
waren blootgesteld aan etanercept (n=425) vergeleken met vrouwen die waren blootgesteld aan
niet-biologische geneesmiddelen (n=3497). In dit onderzoek werd geen verhoogd risico op ernstige
geboorteafwijkingen waargenomen (ongecorrigeerde oddsratio [OR] = 1,22, 95%-BI: 0,79-1,90;
gecorrigeerde OR = 0,96, 95%-BI: 0,58-1,60 na correctie voor land, aandoening van de moeder,
vergeleken met vergelijkbare controlepopulatie, leeftijd van de moeder en roken tijdens de vroege
zwangerschap). Dit onderzoek toonde ook geen verhoogde risico's op kleine geboorteafwijkingen,
Geneesmiddel
vroeggeboorten, doodgeboorten of infecties in het eerste levensjaar bij zuigelingen van vrouwen die
waren blootgesteld aan etanercept tijdens de zwangerschap. LIFMIOR dient alleen te worden gebruikt
tijdens de zwangerschap als dit echt noodzakelijk is.
Etanercept passeert de placenta en is gedetecteerd in het serum van zuigelingen van vrouwelijke
patiënten behandeld met LIFMIOR tijdens de zwangerschap. De klinische impact hiervan is
onbekend. Bij zuigelingen kan het risico op infectie echter verhoogd zijn. Toediening van levende
Borstvoeding
Het is gerapporteerd dat etanercept wordt uitgescheiden in de moedermelk na subcutane toediening. In
zogende ratten, na subcutane toediening, werd etanercept uitgescheiden in de melk en ontdekt in het
serum van de rattenjongen. Omdat immunoglobulinen, evenals vele andere geneesmiddelen, in de
moedermelk kunnen worden uitgescheiden, moet worden besloten om óf de borstvoeding te staken óf
de behandeling met LIFMIOR te staken, rekening houdend met het voordeel van borstvoeding voor
het kind en het voordeel van de behandeling voor de vrouw.
Vruchtbaarheid
Preklinische gegevens over peri- en postnatale toxiciteit van etanercept en effecten van etanercept op
vruchtbaarheid en algemene voortplantingsprestatie zijn niet beschikbaar.
4.7
Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen
Er is geen onderzoek verricht met betrekking tot de effecten op de rijvaardigheid en op het vermogen
om machines te bedienen.
4.8
Bijwerkingen
geregistreerd
Samenvatting van het bijwerkingenprofiel
Pediatrische patiënten
Bijwerkingen bij pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In het algemeen waren de bijwerkingen bij kinderen met juveniele idiopathische artritis
overeenkomstig in frequentie en type met de bijwerkingen die gezien werden bij volwassen patiënten
langer
(zie hieronder, `Bijwerkingen bij volwassenen'). Verschillen met volwassenen en andere speciale
overwegingen worden beschreven in de volgende paragrafen.
De typen infecties die werden gezien in klinisch onderzoek met patiënten van 2 tot 18 jaar met
niet
juveniele idiopathische artritis waren meestal licht tot matig en kwamen overeen met de typen
infecties die vaak gezien worden bij poliklinische pediatrische patiënten. Ernstige bijwerkingen die
werden gerapporteerd, omvatten varicella met verschijnselen en symptomen van aseptische meningitis
die zonder sequela verdwenen (zie ook rubriek 4.4), appendicitis, gastro-enteritis,
depressie/persoonlijkheidsstoornis, huidulcus, oesofagitis/gastritis, septische shock door groep A-
streptokokken, diabetes mellitus type I en infectie van weke delen en post-operatieve wonden.
In één onderzoek met kinderen van 4 tot 17 jaar met juveniele idiopathische artritis liepen 43 van de
69 (62%) kinderen een infectie op terwijl ze LIFMIOR kregen gedurende de 3 maanden van het
onderzoek (deel 1, open-label). De frequentie en ernst van de infecties was vergelijkbaar met 58
patiënten die de 12 maanden durende open-label extensietherapie afgerond hadden. De typen en
proportie van bijwerkingen bij patiënten met juveniele idiopathische artritis waren gelijk aan die
gezien werden in onderzoeken met LIFMIOR bij volwassen patiënten met reumatoïde artritis, en
waren grotendeels licht. Verschillende bijwerkingen werden meer gerapporteerd bij 69 patiënten met
juveniele idiopathische artritis die gedurende 3 maanden LIFMIOR kregen dan bij de 349 volwassen
Geneesmiddel
patiënten met reumatoïde artritis. Deze omvatten hoofdpijn (19% van de patiënten, 1,7 gebeurtenissen
per patiëntjaar), misselijkheid (9%, 1,0 gebeurtenis per patiëntjaar), buikpijn (19%, 0,74
gebeurtenissen per patiëntjaar) en braken (13%, 0,74 gebeurtenissen per patiëntjaar).
In klinisch onderzoek naar juveniele idiopathische artritis werden 4 gevallen van
macrofaagactivatiesyndroom gemeld.
Bijwerkingen bij kinderen met plaque psoriasis
In een 48 weken durend onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met plaque
psoriasis waren de gemelde bijwerkingen vergelijkbaar met de bijwerkingen die in eerdere
onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis werden gezien.
Volwassen patiënten
Bijwerkingen bij volwassenen
De meest gerapporteerde bijwerkingen zijn reacties op de injectieplaats (waaronder pijn, zwelling,
jeuk, rood worden en bloeding op de punctieplaats), infecties (waaronder bovensteluchtweginfecties,
bronchitis, blaasontsteking en huidinfecties), allergische reacties, vorming van auto-antilichamen,
jeuk en koorts.
Ernstige bijwerkingen zijn ook gerapporteerd voor LIFMIOR. TNF-antagonisten, zoals LIFMIOR,
hebben effect op het immuunsysteem en hun gebruik kan de afweer van het lichaam tegen infecties en
kanker beïnvloeden. Ernstige infecties komen voor bij minder dan 1 op 100 patiënten behandeld met
LIFMIOR. Meldingen betroffen ook fatale en levensbedreigende infecties en sepsis. Verschillende
maligniteiten zijn ook gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR, waaronder borstkanker,
longkanker, huidkanker en lymfeklierkanker (lymfoom).
geregistreerd
Ernstige hematologische, neurologische en auto-immuunreacties zijn ook gerapporteerd. Deze
omvatten zeldzame meldingen van pancytopenie en zeer zeldzame meldingen van aplastische anemie.
Centrale en perifere demyeliniserende aandoeningen zijn zelden, respectievelijk zeer zelden
waargenomen tijdens het gebruik van LIFMIOR. Er zijn zeldzame meldingen geweest van lupus,
lupus-gerelateerde aandoeningen en vasculitis.
langer
Overzicht van bijwerkingen in tabelvorm
De lijst met bijwerkingen die hieronder is weergegeven is gebaseerd op ervaring uit klinische
onderzoeken met volwassenen en op post-marketingervaring.
niet
Binnen de systeem/orgaanklassen zijn bijwerkingen gerangschikt naar frequentie (aantal patiënten dat
wordt verwacht de bijwerking te ervaren), waarbij gebruik is gemaakt van de volgende categorieën:
zeer vaak ( 1/10); vaak ( 1/100, < 1/10); soms ( 1/1.000, < 1/100); zelden ( 1/10.000, < 1/1.000);
zeer zelden (< 1/10.000); niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald).
Systeem/orga
Zeer vaak
Vaak
Soms
Zelden
Zeer
Frequentie niet
anklasse
1/10
1/100,
1/1.000, < 1/100
1/10.000,
zelden
bekend
< 1/10
< 1/1.000
< 1/10.000
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)

Infecties en
Infectie
Ernstige infecties
Tuberculose,
Hepatitis B-
parasitaire
(waaronder
(waaronder
opportunistische
reactivering,
aandoeningen
bovenstelu
pneumonie,
infectie (waaronder
listeria
chtweginfe
cellulitis, artritis
invasieve schimmel-,
ctie,
bacterieel, sepsis en
Protozoa-, bacteriële,
Geneesmiddel
bronchitis,
parasitaire infectie)*
atypische
cystitis,
mycobacteriële,
huidinfecti
virale infecties en
e)*
Legionella)*
Neoplasmata,
Niet-melanome
Maligne melanoom
Merkelcelcarcin
benigne,
huidkankers* (zie
(zie rubriek 4.4),
oom (zie
maligne en
rubriek 4.4)
lymfoom, leukemie
rubriek 4.4)
niet-
gespecificeerd
(inclusief
Zeer vaak
Vaak
Soms
Zelden
Zeer
Frequentie niet
anklasse
1/10
1/100,
1/1.000, < 1/100
1/10.000,
zelden
bekend
< 1/10
< 1/1.000
< 1/10.000
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)

cysten en
poliepen)
Bloed- en
Trombocytopenie,
Pancytopenie*
Aplastische Histiocytose
lymfestelselaa
anemie, leukopenie,
anemie*
hematofaag
ndoeningen
neutropenie
(macrofaagactiv
atiesyndroom)
Immuunsystee
Allergische
Vasculitis
Ernstige
Verergering van
maandoeninge
reacties (zie
(waaronder
allergische/anafylacti
symptomen van
n
Huid- en
antineutrofielen-
sche reacties
dermatomyositis
onderhuidaan
cytoplasma-
(waaronder angio-
doeningen),
antilichaamgeassoci
oedeem,
auto-
eerde vasculitis)
bronchospasme),
antilichaamvo
sarcoïdose
rming*
Zenuwstelsela
Demyelinisatie van
andoeningen
het CZS wijzend op
multipele sclerose of
gelokaliseerde
demyeliniserende geregistreerd
aandoeningen, zoals
neuritis optica en
myelitis transversa
(zie rubriek 4.4),
perifere
demyelinisatie,
waaronder Guillain-
Barré-syndroom,
chronische
langer
inflammatoire
demyeliniserende
polyneuropathie,
demyeliniserende
polyneuropathie en
niet multifocale
motorische
neuropathie (zie
rubriek 4.4),
epileptische aanval
Oogaandoenin
Uveïtis, scleritis
gen
Hartaandoeni
Verergering van
Nieuw ontstaan van
ngen
congestief hartfalen
congestief hartfalen
(zie rubriek 4.4)
(zie rubriek 4.4)
Ademhalingss
Interstitiële
telsel-,
longaandoening
borstkas- en
(waaronder
mediastinuma
pneumonitis en
andoeningen
longfibrose)*
Lever- en
Verhoogde
Auto-
galaandoening
leverenzymen*
immuunhepatitis*
en
Geneesmiddel
Zeer vaak
Vaak
Soms
Zelden
Zeer
Frequentie niet
anklasse
1/10
1/100,
1/1.000, < 1/100
1/10.000,
zelden
bekend
< 1/10
< 1/1.000
< 1/10.000
(kan met de
beschikbare
gegevens niet
worden
bepaald)

Huid- en
Pruritus,
Angio-oedeem,
Stevens-Johnson-
Toxische
onderhuidaan
uitslag
psoriasis
syndroom, cutane
epidermale
doeningen
(waaronder nieuwe
vasculitis (waaronder
necrolyse
of erger wordende
overgevoeligheidsvas
pustuleuze,
culitis), erythema
voornamelijk op de
multiforme,
handpalmen en de
lichenoïde reacties
voetzolen),
urticaria,
psoriasiforme
huiduitslag
Skeletspierstel
Cutane lupus
sel- en
erythematosus,
bindweefselaa
subacute cutane
ndoeningen
lupus erythematosus,
lupusachtig
syndroom
Algemene
Reacties
Pyrexie
geregistreerd
aandoeningen
op de
en
injectiepla
toedieningspla
ats
atsstoornissen
(waaronder
bloeding,
blauwe
plekken,
erytheem,
jeuk, pijn,
langer
zwelling)*
*Zie Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen hieronder
Zie bovenstaande sub-rubriek `Bijwerkingen bij kinderen met juveniele idiopathische artritis'.
Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen
niet
Maligniteiten en lymfoproliferatieve aandoeningen
Honderdnegenentwintig (129) nieuwe maligniteiten van verschillende types werden geobserveerd bij
4114 patiënten met reumatoïde artritis die in klinisch onderzoek behandeld werden met LIFMIOR
gedurende maximaal ongeveer 6 jaar, waaronder 231 patiënten die behandeld werden met LIFMIOR
in combinatie met methotrexaat tijdens het 2 jaar durend actief-gecontroleerd onderzoek. De
waargenomen frequentie en incidenties in deze klinische trials waren overeenkomstig de verwachting
voor de bestudeerde populatie. Een totaal aantal van 2 maligniteiten werd gemeld in klinische
onderzoeken die ongeveer 2 jaar duurden en die 240 met LIFMIOR-behandelde patiënten met arthritis
psoriatica omvatten. In klinische onderzoeken die gedurende meer dan 2 jaar werden uitgevoerd met
351 patiënten met spondylitis ankylopoetica, werden 6 maligniteiten gemeld onder de met LIFMIOR
behandelde patiënten. In een groep van 2711 patiënten met plaque psoriasis die met LIFMIOR
behandeld werden in dubbelblinde en open-labelonderzoeken van maximaal 2,5 jaar werden 30
maligniteiten en 43 niet-melanoma huidkankers gemeld.
Geneesmiddel
In een groep van 7416 met LIFMIOR behandelde patiënten in klinische trials voor reumatoïde artritis,
arthritis psoriatica, spondylitis ankylopoetica en psoriasis werden 18 lymfomen gemeld.
Tijdens de postmarketingperiode werden ook meldingen ontvangen van verscheidene maligniteiten
(waaronder borst- en longcarcinoom en lymfoom) (zie rubriek 4.4).
In gecontroleerde onderzoeken bij patiënten met plaque psoriasis ontwikkelde ongeveer 13,6% van de
met LIFMIOR behandelde patiënten reacties op de plaats van injectie vergeleken met 3,4% van de
met placebo behandelde patiënten gedurende de eerste 12 weken van behandeling.
Ernstige infecties
In placebogecontroleerd onderzoek werd geen verhoging van de incidentie van ernstige infecties
(fataal, levensbedreigend, of met de noodzaak tot ziekenhuisopnames of intraveneuze antibiotica)
waargenomen. Ernstige infecties traden op in 6,3% van de patiënten met reumatoïde artritis die met
LIFMIOR behandeld werden gedurende maximaal 48 maanden. Deze bestonden uit abces (op
verschillende plaatsen), bacteriëmie, bronchitis, bursitis, cellulitis, cholecystitis, diarree, diverticulitis,
geregistreerd
endocarditis (verdenking), gastro-enteritis, hepatitis B, herpes zoster, beenzweer, mondinfectie,
osteomyelitis, otitis, peritonitis, pneumonie, pyelonefritis, sepsis, septische artritis, sinusitis,
huidinfectie, huidulcus, urineweginfectie, vasculitis en wondinfectie. In het twee jaar durend actief-
gecontroleerd onderzoek waarin patiënten werden behandeld met alleen LIFMIOR, of alleen
methotrexaat of met LIFMIOR in combinatie met methotrexaat, waren de aantallen ernstige infecties
gelijk in de verschillende behandelingsgroepen. Het kan echter niet worden uitgesloten dat de
combinatie van LIFMIOR en methotrexaat verband zou kunnen houden met een verhoogd percentage
langer
infecties.
Er waren geen verschillen in infectiepercentages tussen patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR en die behandeld werden met placebo voor plaque psoriasis in placebogecontroleerde
niet
onderzoeken die tot 24 weken duurden. Ernstige infecties die de met LIFMIOR behandelde patiënten
ondervonden waren, cellulitis, gastro-enteritis, pneumonie, cholecystitis, osteomyelitis, gastritis,
appendicitis, streptokokkenfasciitis, myositis, septische shock, diverticulitis en abces. In de
dubbelblinde en open-label arthritis psoriatica-onderzoeken meldde 1 patiënt een ernstige infectie
(pneumonie).
Ernstige en fatale infecties zijn gerapporteerd tijdens het gebruik van LIFMIOR; gemelde pathogenen
waren onder andere bacteriën, mycobacteriën (waaronder M. tuberculosis), virussen en schimmels.
Sommige hebben plaatsgevonden binnen enkele weken na het starten van de behandeling met
LIFMIOR bij patiënten met onderliggende ziektes (bijv. diabetes, congestief hartfalen, een
voorgeschiedenis van actieve of chronische infectie) in aanvulling op hun reumatoïde artritis (zie
rubriek 4.4). Behandeling met LIFMIOR zou de mortaliteit kunnen verhogen bij patiënten met
vastgestelde sepsis.
Opportunistische infecties zijn gemeld in associatie met LIFMIOR, inclusief invasieve schimmel-,
Geneesmiddel
parasitaire (inclusief protozoale), virale (waaronder herpes zoster), bacteriële (inclusief Listeria en
Legionella) en atypische mycobacteriële infecties. In een gepoolde dataset van klinische onderzoeken
was de totale incidentie van opportunistische infecties 0,09% voor de 15.402 patiënten die LIFMIOR
kregen. De incidentie aangepast aan de duur van blootstelling was 0,06 gebeurtenissen per 100
patiëntjaren. In postmarketingervaring bestond ongeveer de helft van alle wereldwijde case reports
van opportunistische infecties uit invasieve schimmelinfecties. De meest voorkomende gerapporteerde
invasieve schimmelinfecties omvatten Candida, Pneumocystis, Aspergillus en Histoplasma. Invasieve
schimmelinfecties veroorzaakten meer dan de helft van de overlijdensgevallen onder patiënten die
Auto-antilichamen
Van volwassen patiënten werd op meerdere tijdstippen serum getest op auto-antilichamen. Van de
patiënten met reumatoïde artritis die geëvalueerd werden op antinucleaire antilichamen (ANA) was
het percentage patiënten dat nieuwe positieve ANA ontwikkelde (1:40) hoger bij de met LIFMIOR
behandelde patiënten (11%) dan bij de met placebo behandelde patiënten (5%). Het percentage
patiënten dat nieuwe positieve anti-ds-DNA-antilichamen ontwikkelde was ook groter met radio-
immuunbepaling (15% van de patiënten die behandeld werden met LIFMIOR vergeleken met 4% van
de met placebo behandelde patiënten) en met de Crithidia lucida-test (3% van de met LIFMIOR
behandelde patiënten vergeleken met geen van de met placebo behandelde patiënten). Van de
patiënten die behandeld werden met LIFMIOR was de proportie die anti-cardiolipineantilichamen
ontwikkelde, vergelijkbaar verhoogd vergeleken met de met placebo behandelde patiënten. De invloed
van langdurige behandeling met LIFMIOR op de ontwikkeling van auto-immuunziekten is onbekend.
Er zijn zeldzame meldingen geweest van patiënten, inclusief reumafactorpositieve patiënten, die
andere auto-antilichamen hebben ontwikkeld in samenhang met een lupusachtig syndroom of uitslag
welke qua klinische presentatie en biopsie vergelijkbaar is met subactieve huidlupus of discoïde
lupus.
geregistreerd
Pancytopenie en aplastische anemie
Er waren postmarketingmeldingen van pancytopenie en aplastische anemie waarvan sommige een
fatale afloop hadden (zie rubriek 4.4).
Interstitiële longaandoening
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening bij patiënten die etanercept kregen, zonder
langer
dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,06% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
frequentie (incidentie als proportie) van interstitiële longaandoening 0,47% (frequentie soms). Er
waren postmarketingmeldingen van interstitiële longaandoening (inclusief pneumonitis en
niet
longfibrose) waarvan sommige een fatale afloop hadden.
Gelijktijdige behandeling met anakinra
In onderzoeken waarin volwassen patiënten gelijktijdig behandeld werden met LIFMIOR en anakinra,
werd een hoger percentage ernstige infecties gevonden dan bij patiënten die alleen met LIFMIOR
behandeld werden en bij 2% van de patiënten (3/139) ontwikkelde zich neutropenie (absoluut aantal
neutrofielen < 1.000 / mm³). Eén neutropenische patiënt ontwikkelde cellulitis die na
ziekenhuisopname vanzelf verdween (zie rubrieken 4.4 en 4.5).
Verhoogde leverenzymen
In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle
indicaties, bedroeg de frequentie (incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen
bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,54%
(frequentie soms). In de dubbelblinde periodes van gecontroleerde klinische onderzoeken die
gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de frequentie
Geneesmiddel
(incidentie als proportie) van de bijwerking verhoogde leverenzymen 4,18% (frequentie vaak).
Auto-immuunhepatitis
In gecontroleerde klinische onderzoeken met etanercept bij alle indicaties bedroeg de frequentie
(incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis bij patiënten die etanercept kregen, zonder dat ze
gelijktijdig ook methotrexaat kregen 0,02% (frequentie zelden). In de gecontroleerde klinische
onderzoeken die gelijktijdige behandeling met etanercept en methotrexaat toestonden, bedroeg de
frequentie (incidentie als proportie) van auto-immuunhepatitis 0,24% (frequentie soms).
Melding van vermoedelijke bijwerkingen
Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op
deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico's van het geneesmiddel voortdurend worden
gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen
te melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V.
4.9
Overdosering
Er werd geen dosisbeperkende toxiciteit waargenomen gedurende klinisch onderzoek van patiënten
met reumatoïde artritis. De hoogst geëvalueerde dosering was een intraveneuze oplaaddosis van 32
mg/m2, gevolgd door subcutane doses van 16 mg/m2, tweemaal per week toegediend. Een patiënt met
reumatoïde artritis diende zichzelf per ongeluk gedurende 3 weken tweemaal per week 62 mg
LIFMIOR subcutaan toe zonder bijwerkingen te ervaren.
Er is geen antidotum bekend voor LIFMIOR.
5.
FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN
geregistreerd
5.1
Farmacodynamische eigenschappen
Farmacotherapeutische categorie: Immunosuppressieve middelen, Tumornecrosefactor-alfa-(TNF--)
remmers, ATC code: L04AB01
Tumornecrosefactor (TNF) is een dominant cytokine in het ontstekingsproces van reumatoïde artritis.
Verhoogde spiegels van TNF zijn ook gevonden in het synovium en psoriatische plaques van
langer
patiënten met arthritis psoriatica en in het serum en synoviale weefsel van patiënten met spondylitis
ankylopoetica. Bij plaque psoriasis leidt infiltratie door ontstekingscellen waaronder T-cellen tot
verhoogde TNF-spiegels in psoriatische laesies vergeleken met spiegels in onaangetaste huid.
niet
Etanercept is een competitieve remmer van de TNF-binding aan de receptoren op het celoppervlak en
remt daarmee de biologische activiteit van TNF. TNF en lymfotoxine zijn pro-inflammatoire
cytokinen die met twee verschillende receptoren van het celoppervlak binden: de 55-kilodalton (p55)
en 75-kilodalton (p75) tumornecrosefactorreceptoren (TNFR's). Beide TNFR's bestaan van nature in
membraangebonden en oplosbare vormen. Van oplosbare TNFR's wordt verondersteld dat zij de
biologische activiteit van TNF reguleren.
TNF en lymfotoxine bestaan voornamelijk als homotrimeren, waarbij hun biologische activiteit
afhankelijk is van cross-linking aan celoppervlakgebonden TNFR's. Dimere oplosbare receptoren
zoals etanercept bezitten een grotere affiniteit voor TNF dan monomere receptoren en zijn aanzienlijk
sterkere competitieve remmers van de binding van TNF aan zijn cellulaire receptor. Daarenboven
zorgt het gebruik van een immunoglobuline-Fc-regio als fusie-element in de constructie van een
dimere receptor voor een langere serumhalfwaardetijd.
Werkingsmechanisme
Geneesmiddel
Veel aspecten van de gewrichtspathologie in reumatoïde artritis en spondylitis ankylopoetica en de
huidpathologie van plaque psoriasis worden gemedieerd door pro-inflammatoire moleculen die met
elkaar verbonden worden in een netwerk dat onder controle staat van TNF. Het werkingsmechanisme
van etanercept berust vermoedelijk op een competitieve remming van TNF-binding aan de
celoppervlakgebonden TNFR; hierdoor wordt een door TNF-gemedieerde cellulaire respons
voorkomen door TNF biologisch inactief te maken. Mogelijk kan etanercept ook biologische
responsen moduleren die worden gecontroleerd door additionele, later in het ontstekingsproces
Klinische werkzaamheid en veiligheid
Deze paragraaf geeft gegevens weer van drie onderzoeken met juveniele idiopathische artritis, één
onderzoek met kinderen met plaque psoriasis, vier onderzoeken met volwassenen met reumatoïde
artritis en vier onderzoeken met volwassenen met plaque psoriasis.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
De veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR zijn vastgesteld in een tweedelig onderzoek met 69
kinderen met polyarticulair-verlopende juveniele idiopathische artritis waarbij de juveniele
idiopathische artritis op verschillende wijzen was begonnen (polyartritis, pauciartritis, systemisch
begin). Patiënten in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met matig tot ernstig actieve polyarticulair-verlopende
juveniele idiopathische artritis die niet reageerden op methotrexaat of methotrexaat niet verdroegen,
werden geïncludeerd; patiënten bleven op een stabiele dosis van één niet-steroïdaal,
ontstekingsremmend geneesmiddel en/of prednison (<0,2 mg/kg/dag of 10 mg maximaal). In deel 1
kregen alle patiënten 0,4 mg/kg (maximaal 25 mg per dosis) LIFMIOR subcutaan tweemaal per week.
In deel 2 werden de patiënten met een klinische respons op dag 90 gerandomiseerd naar continuering
van LIFMIOR of placebo gedurende 4 maanden en beoordeeld op opvlamming van de ziekte. De
respons werd gemeten met behulp van de ACR Pedi 30, gedefinieerd als 30% verbetering in ten
geregistreerd
minste drie uit zes en 30% verslechtering in niet meer dan één uit zes JCA-kerncriteria, waaronder
het aantal actieve gewrichten, bewegingsbeperking, globale beoordeling door arts en patiënt/ouders,
functionele beoordeling en bezinkingssnelheid erytrocyten (BSE). Opvlamming van de ziekte werd
gedefinieerd als 30% verslechtering in drie uit zes JCA-kerncriteria en 30% verbetering in niet
meer dan één uit zes JCA-kerncriteria en een minimum van twee actieve gewrichten.
langer
In deel 1 van het onderzoek lieten 51 van de 69 patiënten (74%) een klinische respons zien en werden
ingesloten in deel 2. In deel 2 ervoeren 6 uit 25 (24%) patiënten die op LIFMIOR bleven opvlamming
van de ziekte, vergeleken met 20 uit 26 patiënten (77%) die placebo kregen (p=0,007). Vanaf de start
van deel 2 was de mediane tijd tot het plotseling opkomen van de ziekte 116 dagen voor patiënten
die LIFMIOR kregen en 28 dagen voor patiënten die placebo kregen. Van de patiënten die een
niet
klinische respons na 90 dagen lieten zien en in deel 2 van het onderzoek werden opgenomen, ging bij
enkele patiënten die op LIFMIOR bleven de verbetering door van maand drie tot maand 7, terwijl bij
degenen die placebo kregen geen verdere verbetering was.
In een open-label veiligheidsextensieonderzoek hebben 58 pediatrische patiënten uit het
bovengenoemd onderzoek (vanaf de leeftijd van 4 jaar bij start van inclusie) de toediening van
LIFMIOR gecontinueerd voor een periode tot 10 jaar. Het percentage ernstige bijwerkingen en
ernstige infecties nam niet toe tijdens langdurige blootstelling.
Langetermijnveiligheid van LIFMIOR-monotherapie (n=103), LIFMIOR plus methotrexaat (n=294),
of methotrexaatmonotherapie (n=197) is beoordeeld tot 3 jaar in een register van 594 kinderen van 2
tot 18 jaar oud met juveniele idiopathische artritis, van wie 39 kinderen 2 tot 3 jaar oud waren. Alles
beschouwd werden infecties vaker gerapporteerd bij patiënten die behandeld zijn met etanercept in
vergelijking met methotrexaat alleen (3,8 versus 2%), en de met etanercept geassocieerde infecties
Geneesmiddel
waren ernstiger van aard.
In een ander open-label, eenarmig onderzoek zijn 60 patiënten met uitgebreide oligoartritis (15
patiënten van 2 tot 4 jaar, 23 patiënten van 5 tot 11 jaar en 22 patiënten van 12 tot 17 jaar), 38
patiënten met enthesitis-gerelateerde artritis (12 tot 17 jaar) en 29 patiënten met arthritis psoriatica
(12 tot 17 jaar) behandeld met LIFMIOR in een wekelijkse dosering van 0,8 mg/kg (tot een maximum
van 50 mg per dosis) gedurende 12 weken. Bij ieder van de JIA-subtypes bereikte het merendeel van
de patiënten de ACR Pedi 30-criteria en liet klinische verbetering zien op de secundaire eindpunten
Er zijn geen onderzoeken uitgevoerd bij patiënten met juveniele idiopathische artritis om de effecten
van voortgezette therapie met LIFMIOR vast te stellen bij patiënten die niet binnen drie maanden na
het starten van de therapie met LIFMIOR een respons laten zien. Bovendien zijn er geen onderzoeken
uitgevoerd om de effecten van discontinuering of verlaging van de aanbevolen dosering van
LIFMIOR te bestuderen na langdurig gebruik bij patiënten met JIA.
Pediatrische patiënten met plaque psoriasis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd onderzocht in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek met 211 kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar met matige tot
ernstige plaque psoriasis (gedefinieerd als een sPGA score 3, betrekking hebbend op 10% van het
BSA, en PASI 12). Patiënten die in aanmerking kwamen hadden een voorgeschiedenis van
behandeling met fototherapie of systemische therapie of er werd bij hen onvoldoende controle bereikt
met lokale therapie.
Patiënten kregen 0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) of placebo eenmaal per week gedurende
12 weken. In week 12 hadden meer patiënten die waren gerandomiseerd naar LIFMIOR een positieve
werkzaamheidsrespons (d.w.z PASI 75) dan degenen die waren gerandomiseerd naar placebo.
Plaque psoriasis bij pediatrische patiënten, uitkomsten na 12 weken
geregistreerd
LIFMIOR
0,8 mg/kg eenmaal
per week
Placebo
(n = 106)
(n = 105)
PASI 75, n (%)
60 (57%)a
12 (11%)
PASI 50, n (%)
79 (75%)a
24 (23%)
langer
sPGA 'schoon' of 'minimaal', n (%)
56 (53%)a
14 (13%)
Afkorting: sPGA - static Physician Global Assessment.
a. p < 0,0001 vergeleken met placebo.
niet
Na de 12 weken durende dubbelblinde behandelingsperiode kregen alle patiënten eenmaal per week
0,8 mg/kg LIFMIOR (tot maximaal 50 mg) voor nog eens 24 weken. Responsen die werden
waargenomen gedurende de open-labelperiode waren vergelijkbaar met de waargenomen responsen in
de dubbelblinde periode.
Gedurende een gerandomiseerde geneesmiddelvrije periode hadden significant meer patiënten die
opnieuw waren gerandomiseerd naar placebo een terugval (verlies van PASI 75-respons) vergeleken
met patiënten die opnieuw waren gerandomiseerd naar LIFMIOR. Bij voortgezette behandeling
werden responsen gehandhaafd gedurende 48 weken.
Langetermijnveiligheid en -effectiviteit van LIFMIOR 0,8 mg/kg (tot maximaal 50 mg) eenmaal per
week zijn bepaald in een open-label extensieonderzoek met 181 pediatrische patiënten met plaque
psoriasis tot maximaal 2 jaar bovenop het 48 weken durend onderzoek hierboven besproken.
Langetermijnervaring met LIFMIOR was in het algemeen vergelijkbaar met het oorspronkelijke 48
Geneesmiddel
weken durend onderzoek en liet geen nieuwe veiligheidsbevindingen zien.
Volwassen patiënten met reumatoïde artritis
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vastgesteld in een gerandomiseerd, dubbelblind,
placebogecontroleerd onderzoek. Het onderzoek evalueerde 234 volwassen patiënten met actieve
reumatoïde artritis (RA) die niet gereageerd hadden op therapie met ten minste één maar niet meer
dan vier `disease-modifying antirheumatic drugs' (DMARD's). Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR
of placebo werden tweemaal per week subcutaan toegediend gedurende 6 opeenvolgende maanden.
ACR 20- en 50-responsen kwamen meer voor bij patiënten die behandeld werden met LIFMIOR na 3
en 6 maanden dan bij patiënten die behandeld werden met placebo (ACR 20: LIFMIOR 62% en 59%,
placebo 23% en 11% na respectievelijk 3 en 6 maanden; ACR 50: LIFMIOR 41% en 40%, placebo
8% en 5% na respectievelijk 3 en 6 maanden; p0,01 LIFMIOR versus placebo op alle tijdstippen
voor zowel ACR 20- als ACR 50-responsen).
Ongeveer 15% van de patiënten die LIFMIOR kregen bereikte een ACR 70-respons in maand 3 en
maand 6, vergeleken met minder dan 5% in de placeboarm. Onder patiënten die LIFMIOR kregen,
verscheen de klinische respons meestal binnen 1 tot 2 weken na het begin van de therapie en bijna
altijd binnen 3 maanden. Een dosisrespons werd gezien: resultaten met 10 mg lagen tussen placebo en
25 mg in. LIFMIOR was significant beter dan placebo in zowel alle componenten van de ACR-criteria
als andere maten voor RA-ziekteactiviteit die niet zijn geïncludeerd in de ACR-responscriteria, zoals
ochtendstijfheid. Een Health Assessment Questionnaire (HAQ), inclusief invaliditeit, vitaliteit,
mentale gezondheid, algemene gezondheidstoestand en subdomeinen van artritisgerelateerde
gezondheidstoestand werd elke 3 maanden afgenomen gedurende het onderzoek. Alle subdomeinen
van de HAQ waren verbeterd bij patiënten die werden behandeld met LIFMIOR vergeleken met
controlepatiënten na 3 en 6 maanden.
Na het beëindigen van de behandeling met LIFMIOR, kwamen de symptomen van artritis over het
geregistreerd
algemeen binnen een maand terug. Uit resultaten van open-labelonderzoeken bleek dat het opnieuw
starten van de behandeling met LIFMIOR na een onderbreking van maximaal 24 maanden resulteerde
in gelijke omvang van de respons als bij patiënten die LIFMIOR kregen zonder onderbreking van de
therapie. In open-label verlengde behandelingsonderzoeken waarin patiënten LIFMIOR kregen
toegediend zonder onderbreking, werden aanhoudende duurzame responsen waargenomen tot 10 jaar.
De werkzaamheid van LIFMIOR werd vergeleken met methotrexaat in een derde gerandomiseerd,
langer
actief-gecontroleerd onderzoek met geblindeerde radiografische evaluaties als primair eindpunt, bij
632 volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis (minder dan 3 jaar ziekteduur), die nooit met
methotrexaat behandeld waren. Doses van 10 mg of 25 mg LIFMIOR werden tweemaal per week
gedurende maximaal 24 maanden subcutaan toegediend. De doses methotrexaat werden verhoogd van
niet
7,5 mg per week tot een maximum van 20 mg per week gedurende de eerste 8 weken van de trial en
voortgezet tot maximaal 24 maanden. De klinische verbetering, waaronder intrede van werking binnen
2 weken, die gezien werd met 25 mg LIFMIOR was vergelijkbaar met de vorige twee onderzoeken en
bleef in stand tot 24 maanden. Bij aanvang hadden patiënten een matige graad van invaliditeit, met
gemiddelde HAQ-scores van 1,4 tot 1,5. Behandeling met 25 mg LIFMIOR resulteerde in een
substantiële verbetering na 12 maanden, waarbij ongeveer 44% van de patiënten een normale HAQ-
score (lager dan 0,5) bereikte. Dit voordeel werd behouden in het tweede jaar van dit onderzoek.
In dit onderzoek werd structurele schade van de gewrichten radiografisch bepaald en weergegeven als
verandering in de Total Sharp Score (TSS) en zijn componenten de Erosion Score en de Joint Space
Narrowing Score
(JSN). Radiografieën van handen/polsen en voeten werden gelezen bij aanvang en
na 6, 12 en 24 maanden. De dosis van 10 mg LIFMIOR had consequent minder effect op structurele
schade dan 25 mg. LIFMIOR 25 mg was significant beter dan methotrexaat met betrekking tot
Erosion Scores zowel na 12 maanden als na 24 maanden. De verschillen tussen methotrexaat en
LIFMIOR in TSS en JSN waren niet statistisch significant. De resultaten zijn weergegeven in de
Geneesmiddel
onderstaande afbeelding.
die <3 jaar voortduurt
2.5
12 Months
2.5
24 Months
2.2
2.0
2.0
a
s
e
l
i
n
e
B
1.5
1.3
1.5
1.3
1.2
1.0
0.9
0.9
1.0
0.8
0.6*
0.6
h
a
n
g
e
f
r
o
m
C
0.5
0.4*
0.4 0.4
0.5
0.0
0.0
TSS
Erosions
JSN
TSS
Erosions JSN
MTX
LIFMIOR 25 mg
*p < 0.05
In een ander actief-gecontroleerd, dubbelblind, gerandomiseerd onderzoek werden klinische
geregistreerd
werkzaamheid, veiligheid en radiografische progressie bij RA-patiënten die behandeld werden met
LIFMIOR alleen (tweemaal per week 25 mg), methotrexaat alleen (7,5 tot 20 mg per week, mediane
dosis 20 mg) en de combinatie van LIFMIOR en methotrexaat gelijktijdig gestart, vergeleken bij 682
volwassen patiënten met actieve reumatoïde artritis die 6 maanden tot 20 jaar voortduurde (mediaan 5
jaar) en die een minder dan bevredigende respons hadden op ten minste 1 `disease-modifying
antirheumatic drug' (DMARD) anders dan methotrexaat.
langer
Patiënten in de therapiegroep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg hadden significant
hogere ACR 20-, ACR 50- en ACR 70-responsen en verbetering van DAS- en HAQ-scores na zowel
24 en 52 weken dan patiënten in elk van beide monotherapiegroepen (resultaten zijn weergegeven in
de onderstaande tabel). Significante voordelen van LIFMIOR in combinatie met methotrexaat in
niet
vergelijking met monotherapie van LIFMIOR of van methotrexaat werden ook na 24 maanden
waargenomen.
Geneesmiddel
methotrexaat vs. LIFMIOR in combinatie met methotrexaat bij patiënten met RA die 6
maanden tot 20 jaar voortduurt
LIFMIOR +
Eindpunt
Methotrexaat
LIFMIOR
methotrexaat
(n = 228)
(n = 223)
(n = 231)
ACR-responsena
ACR 20
58,8%
65,5%
74,5%
,
ACR 50
36,4%
43,0%
63,2%
,
ACR 70
16,7%
22,0%
39,8%
,
DAS
Aanvangsscoreb
5,5
5,7
5,5
Week 52-scoreb
3,0
3,0
2,3
,
Remissiec
14%
18%
37%
,
HAQ
Uitgangswaarde
1,7
1,7
1,8
Week 52
1,1
1,0
0,8
,
a: Patiënten die het onderzoek van 12 maanden niet voltooiden zijn als non-responders
geregistreerd
beschouwd.
b: Waarden voor Disease Activity Score (DAS) zijn gemiddelden.
c: Remissie is gedefinieerd als DAS < 1,6
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: = p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. methotrexaat en = p < 0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR +
methotrexaat vs. LIFMIOR
langer
Na 12 maanden was de radiografische progressie significant minder in de LIFMIOR-groep dan in de
methotrexaatgroep, terwijl de combinatie significant beter was dan beide monotherapieën wat betreft
vertraging van radiografische progressie (zie onderstaande afbeelding).
niet
Geneesmiddel
(resultaten na 12 maanden)
geregistreerd
Paarsgewijze vergelijking p-waarden: * = p<0,05 voor vergelijkingen van
LIFMIOR vs. methotrexaat, = p<0,05 voor vergelijkingen van LIFMIOR
langer
+ methotrexaat vs. methotrexaat en = p<0,05 voor vergelijkingen van
LIFMIOR + methotrexaat vs. LIFMIOR
Ook werden er significante voordelen voor de combinatie van LIFMIOR met methotrexaat in
niet
vergelijking met de LIFMIOR-monotherapie of methotrexaatmonotherapie geobserveerd na 24
maanden. Hiermee vergelijkbaar zijn significante voordelen van LIFMIOR-monotherapie in
vergelijking met methotrexaatmonotherapie ook na 24 maanden waargenomen.
In een analyse waarin alle patiënten als progressief werden beschouwd die om welke reden dan ook
met het onderzoek waren gestopt, was het percentage patiënten zonder progressie (TSS-verandering
0,5) na 24 maanden hoger in de groep die LIFMIOR in combinatie met methotrexaat kreeg dan in de
groepen die alleen LIFMIOR of alleen methotrexaat kregen (respectievelijk 62%, 50% and 36%;
p<0,05). Het verschil tussen alleen LIFMIOR en alleen methotrexaat was ook significant (p<0,005).
Onder de patiënten die de volledige 24 maanden van de therapie in het onderzoek hadden afgemaakt,
waren de percentages van patiënten zonder progressie respectievelijk 78%, 70% en 61%.
De veiligheid en werkzaamheid van 50 mg LIFMIOR (twee subcutane injecties van 25 mg), eenmaal
per week toegediend, werden geëvalueerd in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek met
420 patiënten met actieve RA. In dit onderzoek kregen 53 patiënten placebo, 214 patiënten kregen
Geneesmiddel
eenmaal per week 50 mg LIFMIOR en 153 patiënten kregen tweemaal per week 25 mg LIFMIOR. De
veiligheids- en werkzaamheidsprofielen van de twee LIFMIOR-behandelingsregimes waren na 8
weken vergelijkbaar in hun effect op verschijnselen en symptomen van RA; data na 16 weken
vertoonden geen vergelijkbaarheid (non-inferioriteit) tussen de twee therapieën.
Volwassen patiënten met plaque psoriasis
LIFMIOR wordt aanbevolen voor gebruik bij patiënten zoals gedefinieerd in rubriek 4.1. Patiënten
met 'onvoldoende respons' in de doelpopulatie worden gedefinieerd als onvoldoende respons (PASI
De werkzaamheid van LIFMIOR versus andere systemische therapieën bij patiënten met matige tot
ernstige psoriasis (responsief op andere systemische therapieën) is niet geëvalueerd in onderzoeken
met een directe vergelijking tussen LIFMIOR met andere systemische therapieën. In plaats daarvan
zijn de veiligheid en werkzaamheid van LIFMIOR onderzocht in vier gerandomiseerde, dubbelblinde,
placebogecontroleerde onderzoeken. Het primaire eindpunt voor werkzaamheid in alle vier de
onderzoeken was het deel van de patiënten dat PASI 75 bereikt had (ten minste een verbetering van
75% in de Psoriasis Area and Severity Index-score vanaf aanvang) na 12 weken.
Onderzoek 1 was een fase II-onderzoek bij patiënten 18 jaar met actieve maar klinisch stabiele
plaque psoriasis waar 10% van het lichaamsoppervlak bij betrokken was. Honderdtwaalf (112)
patiënten werden gerandomiseerd en kregen tweemaal per week een dosis van 25 mg LIFMIOR
(n=57) of placebo (n=55) gedurende 24 weken.
Onderzoek 2 evalueerde 652 patiënten met chronische plaque psoriasis met gebruik van dezelfde
inclusiecriteria als in onderzoek 1 met de toevoeging van een minimale Psoriasis Area and Severity
Index
(PASI) van 10 bij de screening. LIFMIOR werd toegediend in doseringen van eenmaal per
week 25 mg, tweemaal per week 25 mg of tweemaal per week 50 mg gedurende 6 opeenvolgende
maanden. Gedurende de eerste 12 weken van de dubbelblinde behandelingsperiode kregen de
geregistreerd
patiënten placebo of één van de drie bovengenoemde LIFMIOR doseringen. Na 12 weken van
behandeling begonnen de patiënten in de placebogroep een geblindeerde behandeling met LIFMIOR
(25 mg tweemaal per week); patiënten in de actieve behandelingsgroepen continueerden tot week 24
de dosis waarvoor zij oorspronkelijk gerandomiseerd waren.
Onderzoek 3 evalueerde 583 patiënten en had dezelfde inclusie criteria als onderzoek 2. Patiënten in
dit onderzoek kregen een dosis van 25 mg of 50 mg LIFMIOR of placebo tweemaal per week
langer
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label tweemaal per week 25 mg LIFMIOR
voor nog eens 24 weken.
Onderzoek 4 evalueerde 142 patiënten en had vergelijkbare inclusie criteria als onderzoeken 2 en 3.
niet
Patiënten in dit onderzoek kregen een dosis van 50 mg LIFMIOR of placebo eenmaal per week
gedurende 12 weken en daarna kregen alle patiënten open-label 50 mg LIFMIOR eenmaal per week
gedurende 12 additionele weken.
Bij onderzoek 1 bereikte van de met LIFMIOR behandelde groep patiënten een significant grotere
proportie van de patiënten een PASI 75-respons op 12 weken (30%) vergeleken met de placebogroep
(2%) (p< 0,0001). Na 24 weken, had 56% van de patiënten in de met LIFMIOR behandelde groep de
PASI 75 bereikt vergeleken met 5% van de met placebo behandelde patiënten. De belangrijkste
resultaten uit onderzoek 2, 3 en 4 staan hieronder vermeld.
Geneesmiddel
---------------Onderzoek 2-------------
-----------Onderzoek 3-----------
-----------Onderzoek 4-----------
----------LIFMIOR-------
--------LIFMIOR---
-------LIFMIOR----
25 mg
50 mg
50 mg
50 mg
25 mg
50 mg
2x/wee
2x/wee
1x/wee
1x/wee
Placebo
2x/week
2x/week
Placebo
k
k
Placebo
k
k
n = 166
n = n = n = n = n = 193
n = 196
n = 196
n = 46
n = 96
n = 90
wk 12
162 162 164 164
wk 12
wk 12
wk 12
wk 12
wk 12
wk 24a
Respons
wk wk wk wk
(%)
12
24a
12
24a
PASI 50
14
58*
70
74*
77
9
64*
77*
9
69*
83
PASI 75
4
34*
44
49*
59
3
34*
49*
2
38*
71
DSGAb,
schoon
of bijna
schoon
5
34*
39
49*
55
4
39*
57*
4
39*
64
*p 0,0001 vergeleken met placebo
a. Er zijn in onderzoeken 2 en 4 geen statistische vergelijkingen met placebo gemaakt in week 24
omdat de oorspronkelijke placebogroep vanaf week 13 tot week 24 25 mg LIFMIOR BIW of 50 mg
eenmaal per week kreeg.
b. Dermatologist Static Global Assessment. Schoon of bijna schoon gedefinieerd als 0 of 1 op een
geregistreerd
schaal van 0 tot 5.
Onder de patiënten met plaque psoriasis die LIFMIOR kregen, waren tijdens het eerste bezoek (2
weken) significante responsen zichtbaar ten opzichte van placebo, die gehandhaafd bleven gedurende
24 weken van therapie.
Onderzoek 2 had ook een geneesmiddelvrije periode gedurende welke bij patiënten die na 24 weken
langer
een PASI verbetering van ten minste 50% bereikten de behandeling werd gestopt. Patiënten werden
geobserveerd zonder behandeling voor het voorkomen van rebound (PASI 150% van de basis) en
voor de tijd tot relapse (gedefinieerd als verlies van ten minste de helft van de verbetering bereikt
tussen het begin en week 24). Gedurende de geneesmiddelvrije periode keerden de symptomen van
niet
psoriasis geleidelijk terug met een gemiddelde tijd tot terugkeer van de ziekte van 3 maanden.
Er werden geen opvlamming als reboundeffect en geen aan psoriasis gerelateerde ernstige
bijwerkingen waargenomen. Er was enig bewijs om een goed effect van LIFMIOR te ondersteunen
van herhalingsbehandeling met LIFMIOR van patiënten met initiële respons op de behandeling.
Bij onderzoek 3 behield de meerderheid van de patiënten (77%) die initieel gerandomiseerd waren op
50 mg tweemaal per week en waarvan de dosis in week 12 tot 25 mg tweemaal per week verlaagd
werd hun PASI 75-respons tot week 36. Voor patiënten die 25 mg tweemaal per week kregen
gedurende het hele onderzoek zette de verbetering in respons zich door tussen week 12 en 36.
In onderzoek 4 bereikte in de met LIFMIOR behandelde groep een grotere proportie patiënten PASI
75 na 12 weken (38%) vergeleken met de placebogroep (2%) (p<0,0001). Voor patiënten die
gedurende het hele onderzoek 50 mg eenmaal per week kregen, bleven de werkzaamheidsresponsen
verbeteren: 71% van de patiënten bereikte PASI 75 na 24 weken.
Geneesmiddel
In open-label langetermijnonderzoeken (tot 34 maanden) waarin LIFMIOR werd gegeven zonder
onderbreking hielden de klinische responsen aan en de veiligheid was vergelijkbaar met die gevonden
in kortetermijnonderzoeken.
Uit een analyse van klinische studiegegevens bleek dat er geen `baseline' ziektekarakteristieken zijn
die artsen zouden kunnen helpen bij het kiezen van de meest geschikte doseringmogelijkheid
Antilichamen tegen LIFMIOR
In het serum van een aantal met etanercept behandelde personen zijn antilichamen tegen etanercept
aangetoond. Deze antilichamen zijn allemaal niet-neutraliserend en zijn in het algemeen van
voorbijgaande aard. Er lijkt geen correlatie te bestaan tussen antilichaamvorming en klinisch effect of
bijwerkingen.
In klinisch onderzoek tot 12 maanden bij personen die met toegelaten doses etanercept werden
behandeld, waren de cumulatieve percentages van anti-etanercept-antilichamen ongeveer 6% van de
personen met reumatoïde artritis, 7,5% van de personen met arthritis psoriatica, 2,0% van de personen
met spondylitis ankylopoetica, 7% van de personen met psoriasis, 9,7% van de kinderen met psoriasis
en 4,8% van de personen met juveniele idiopathische artritis.
Zoals verwacht neemt in langetermijnonderzoeken (tot 3,5 jaar) het aandeel van personen die
antilichamen tegen etanercept ontwikkelden met de tijd toe. Vanwege hun voorbijgaande aard was de
incidentie van antilichamen die bij elke meting werd bepaald echter gewoonlijk minder dan 7% bij
personen met reumatoïde artritis en bij personen met psoriasis.
In een langetermijnonderzoek naar psoriasis waarbij patiënten tweemaal per week 50 mg gedurende
96 weken kregen, was de incidentie van antilichamen, die werden waargenomen bij elke meting, tot
geregistreerd
ongeveer 9%.
5.2
Farmacokinetische eigenschappen
Etanercept-serumwaarden werden bepaald door een 'Enzyme-Linked Immunosorbent Assay'
(ELISA)-methode, die zowel ELISA-reactieve degraderingsproducten als de originele verbinding kan
detecteren.
langer
Bijzondere populaties
Nierinsufficiëntie
niet
Ofschoon er na toediening van radioactief gelabeld etanercept bij zowel patiënten als vrijwilligers
radioactiviteit in de urine wordt uitgescheiden, werden er geen verhoogde etanerceptconcentraties
gemeten bij patiënten met acuut nierfalen. Bij nierinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden
gewijzigd.
Leverinsufficiëntie
Er werden geen verhoogde etanerceptconcentraties gemeten bij patiënten met acuut leverfalen. Bij
leverinsufficiëntie hoeft de dosering niet te worden gewijzigd.
Pediatrische patiënten
Pediatrische patiënten met juveniele idiopathische artritis
In een onderzoek naar polyarticulairverlopende juveniele idiopathische artritis met LIFMIOR kregen
69 patiënten (leeftijd van 4 tot 17 jaar) twee keer per week 0,4 mg LIFMIOR/kg toegediend
gedurende drie maanden. De serumconcentraties waren gelijk aan de serumconcentraties
Geneesmiddel
waargenomen bij volwassen patiënten met reumatoïde artritis. De jongste kinderen (van 4 jaar oud)
hadden een verminderde klaring (verhoogde klaring wanneer genormaliseerd voor gewicht) in
vergelijking met oudere kinderen (van 12 jaar oud) en volwassenen. Simulatie van de dosering
suggereert dat terwijl oudere kinderen (van 10-17 jaar oud) serumspiegels zullen hebben die dicht bij
die van volwassenen liggen, jongere kinderen duidelijk lagere spiegels zullen hebben.
Volwassenen
Absorptie
Etanercept wordt langzaam vanuit de subcutane injectieplaats geabsorbeerd. Circa 48 uur na een
enkelvoudige dosis wordt de maximale concentratie bereikt. De absolute biologische beschikbaarheid
is 76%. Bij twee doses per week, zijn de concentraties bij een steady state naar verwachting ongeveer
twee keer zo hoog als concentraties gemeten na enkelvoudige doses. Na een enkelvoudige subcutane
dosis van 25 mg LIFMIOR was de gemiddelde gemeten maximale serumconcentratie bij gezonde
vrijwilligers 1,65 0,66 g/ml en was de oppervlakte onder de curve 235 96,6 gu/ml.
Gemiddelde serumconcentratieprofielen bij een steady state bij RA-patiënten, die behandeld waren
met eenmaal per week 50 mg LIFMIOR (n=21) vs. tweemaal per week 25 mg LIFMIOR (n=16),
geregistreerd
waren respectievelijk Cmax van 2,4 mg/l vs. 2,6 mg/l, Cmin van 1,2 mg/l vs. 1,4 mg/l en gedeeltelijke
AUC van 297 mgu/l vs. 316 mgu/l). In een open-label cross-over-onderzoek met een enkelvoudige
dosis en tweevoudige behandeling bij gezonde vrijwilligers bleek dat etanercept, toegediend als een
enkelvoudige injectie van 50 mg/ml, bio-equivalent is aan twee gelijktijdige injecties van 25 mg/ml.
In een farmacokinetische populatieanalyse bij patiënten met spondylitis ankylopoetica waren de
langer
AUC's van etanercept bij een steady state 466 gu/ml en 474 gu/ml voor respectievelijk 50 mg
LIFMIOR eenmaal per week (N= 154) en 25 mg tweemaal per week (N = 148).
Distributie
Er is een bi-exponentiële curve nodig om de concentratie-tijdscurve van etanercept te beschrijven. Het
niet
centrale distributievolume van etanercept is 7,6 l; het distributievolume bij een steady state is 10,4 l.
Eliminatie
Etanercept wordt langzaam uit het lichaam geklaard. De halfwaardetijd is lang, circa 70 uur. De
klaring is ongeveer 0,066 l/u bij patiënten met RA, enigszins lager dan de waarde van 0,11 l/u
gemeten bij gezonde vrijwilligers. Verder is de farmacokinetiek van LIFMIOR vergelijkbaar bij
patiënten met reumatoïde artritis, patiënten met spondylitis ankylopoetica en patiënten met plaque
psoriasis.
Er is geen duidelijk farmacokinetisch verschil tussen mannen en vrouwen.
Lineariteit
Dosisproportionaliteit is niet formeel geëvalueerd, maar er is geen duidelijke verzadiging van de
klaring over het dosisbereik.
Geneesmiddel
5.3
Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek
In de toxicologische onderzoeken met LIFMIOR was er geen duidelijke dosislimiterende of
doelorgaantoxiciteit. LIFMIOR wordt beschouwd als niet-genotoxisch op basis van een batterij in-
vitro-
en in-vivo-onderzoeken. Carcinogeniciteitsonderzoeken en standaardbeoordelingen van
fertiliteit en postnatale toxiciteit zijn niet uitgevoerd met LIFMIOR vanwege de vorming van
neutraliserende antilichamen in knaagdieren.
6.
FARMACEUTISCHE GEGEVENS
6.1
Lijst van hulpstoffen
Poeder
Mannitol (E421)
Sucrose
Trometamol
Oplosmiddel
Water voor injecties
6.2
Gevallen van onverenigbaarheid
geregistreerd
Bij gebrek aan onderzoek naar onverenigbaarheden, mag dit geneesmiddel niet met andere
geneesmiddelen gemengd worden.
6.3
Houdbaarheid
3 jaar
langer
Uit microbiologisch oogpunt moet het gereconstitueerde geneesmiddel onmiddellijk worden gebruikt.
Chemische en fysische stabiliteit bij gebruik zijn aangetoond voor 6 uur bij temperaturen tot
maximaal 25°C na reconstitutie.
niet
6.4
Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C). Niet in de vriezer bewaren.
LIFMIOR kan opgeslagen worden bij temperaturen tot maximaal 25°C gedurende één periode van
maximaal vier weken; daarna dient het niet meer gekoeld te worden. LIFMIOR dient afgevoerd te
worden indien het niet binnen vier weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt.
Voor de bewaarcondities van het geneesmiddel na reconstitutie, zie rubriek 6.3.
6.5
Aard en inhoud van de verpakking
Injectieflacon van kleurloos glas (4 ml, type-I-glas) met rubberen stoppen, aluminium afdichtingen en
plastic flip-off-dopjes. LIFMIOR wordt geleverd met voorgevulde spuiten die water voor injecties
bevatten. De spuiten zijn van type-I-glas met vaste naalden van roestvrij staal.
Geneesmiddel
Dozen bevatten 4 injectieflacons LIFMIOR, 4 voorgevulde spuiten met water voor injecties, 4
naalden, 4 hulpstukken voor op de injectieflacon en 8 alcoholdoekjes.
Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen en andere instructies
Instructies voor gebruik en verwerking
LIFMIOR wordt voor gebruik gereconstitueerd met 1 ml water voor injecties en wordt toegediend
door middel van een subcutane injectie. De oplossing dient helder en kleurloos tot lichtgeel of
lichtbruin te zijn, zonder klontertjes, vlokken of deeltjes. Wat wit schuim kan in de injectieflacon
achterblijven ­ dit is normaal LIFMIOR dient niet te worden gebruikt als al het poeder in de
injectieflacon niet binnen 10 minuten is opgelost. Als dit het geval is, begin dan opnieuw met een
andere injectieflacon.
Uitgebreide instructies voor de bereiding en toediening van de gereconstitueerde LIFMIOR-
injectieflacon worden gegeven in de bijsluiter, rubriek 7 `INSTRUCTIES VOOR HET
KLAARMAKEN VAN EN HET TOEDIENEN VAN EEN LIFMIOR-INJECTIE'.
Al het ongebruikte geneesmiddel of afvalmateriaal dient te worden vernietigd overeenkomstig lokale
voorschriften.
7.
HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
geregistreerd
1050 Brussel
België
8.
NUMMER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/16/1165/001
langer
9.
DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/VERLENGING VAN
DE VERGUNNING
niet
Datum van eerste verlening van de vergunning: 13 februari 2017
Datum van laatste verlenging:
10.
DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST
Gedetailleerde informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau http://www.ema.europa.eu.
Geneesmiddel
BIJLAGE II
A.
FABRIKANTEN VAN DE BIOLOGISCH WERKZAME STOF
EN FABRIKANTEN VERANTWOORDELIJK VOOR
VRIJGIFTE

langer
B.
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN TEN AANZIEN VAN
LEVERING EN GEBRUIK

C.
ANDERE VOORWAARDEN EN EISEN DIE DOOR DE
niet
HOUDER VAN DE HANDELSVERGUNNING MOETEN
WORDEN NAGEKOMEN

D.
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN MET BETREKKING
TOT EEN VEILIG EN DOELTREFFEND GEBRUIK VAN
HET GENEESMIDDEL

Geneesmiddel
FABRIKANTEN VAN DE BIOLOGISCH WERKZAME STOF EN FABRIKANTEN
VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE

Naam en adres van de fabrikanten van de biologisch werkzame stof
Boehringer Ingelheim Pharma KG
Birkendorfer Strasse 65
D-88397 Biberach an der Riss
Duitsland
Pfizer Ireland Pharmaceuticals
Grange Castle Business Park
Clondalkin
Dublin 22
Ierland
Naam en adres van de fabrikanten verantwoordelijk voor vrijgifte
Wyeth Pharmaceuticals
New Lane
Havant, Hampshire
PO9 2NG
Verenigd Koninkrijk
geregistreerd
Pfizer Manufacturing Belgium NV
Rijksweg 12
2870 Puurs
België
In de gedrukte bijsluiter van het geneesmiddel moeten de naam en het adres van de fabrikant die
langer
verantwoordelijk is voor vrijgifte van de desbetreffende batch zijn opgenomen.
B.
VOORWAARDEN OF BEPERKNGEN TEN AANZIEN VAN LEVERING EN
niet
GEBRUIK
Aan beperkt medisch voorschrift onderworpen geneesmiddel (zie bijlage I: Samenvatting van de
productkenmerken, rubriek 4.2).
C.
ANDERE VOORWAARDEN EN EISEN DIE DOOR DE HOUDER VAN DE
HANDELSVERGUNNING MOETEN WORDEN NAGEKOMEN


Periodieke veiligheidsverslagen
De vereisten voor de indiening van periodieke veiligheidsverslagen worden vermeld in de lijst met
Europese referentiedata (EURD-lijst), waarin voorzien wordt in artikel 107c, onder punt 7 van
Richtlijn 2001/83/EG en eventuele hieropvolgende aanpassingen gepubliceerd op het Europese
webportaal voor geneesmiddelen.
Geneesmiddel
D.
VOORWAARDEN OF BEPERKINGEN MET BETREKKING TOT EEN VEILIG EN
DOELTREFFEND GEBRUIK VAN HET GENEESMIDDEL


Risk Management Plan (RMP)
De vergunninghouder voert de verplichte onderzoeken en maatregelen uit ten behoeve van de
Een aanpassing van het RMP wordt ingediend:
op verzoek van het Europees Geneesmiddelenbureau;
steeds wanneer het risicomanagementsysteem gewijzigd wordt, met name als gevolg van het
beschikbaar komen van nieuwe informatie die kan leiden tot een belangrijke wijziging van de
bestaande verhouding tussen de voordelen en risico's of nadat een belangrijke mijlpaal (voor
geneesmiddelenbewaking of voor beperking van de risico's tot een minimum) is bereikt.

Extra risicobeperkende maatregelen
Voorafgaand aan het in de handel brengen in iedere lidstaat dient de vergunninghouder de definitieve
voorlichtingsmaterialen overeen te komen met de bevoegde autoriteit in de betreffende lidstaat. De
voorlichtingsmaterialen omvatten informatie over het correct en veilig gebruik van de voorgevulde
pen en een patiëntenwaarschuwingskaart die aan iedere patiënt die LIFMIOR gebruikt gegeven dient
te worden, en worden verstrekt aan alle beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg van wie verwacht
wordt dat ze het product voorschrijven.
De voorlichtingsmaterialen voor beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg dienen de volgende
belangrijke onderdelen te bevatten:
geregistreerd
Handleiding om de training van patiënten in het veilig gebruik van de voorgevulde pen te
faciliteren
Een naaldvrije demonstratiepen
Instructiematerialen om met patiënten te delen
De patiëntenwaarschuwingskaart dient de volgende belangrijke onderdelen te bevatten voor patiënten
die met LIFMIOR behandeld worden:
langer
Het risico op opportunistische infecties en tuberculose (TBC)
Het risico op congestief hartfalen (CHF)
niet
Geneesmiddel
BIJLAGE III
ETIKETTERING EN BIJSLUITER
langer
niet
Geneesmiddel
A. ETIKETTERING
langer
niet
Geneesmiddel
TEKST OP DOOS ­ EU/1/16/1165/002 - 004
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
LIFMIOR 25 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie
etanercept
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF
Elke injectieflacon LIFMIOR bevat 25 mg etanercept.
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
De andere bestanddelen van LIFMIOR zijn:
Poeder: Mannitol, sucrose en trometamol.
geregistreerd
Oplosmiddel: Water voor injecties.
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
Poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie langer
4 injectieflacons met poeder
4 voorgevulde spuiten met 1 ml oplosmiddel
4 roestvrijstalen naalden
4 hulpstukken voor op de injectieflacon niet
8 alcoholdoekjes
8 injectieflacons met poeder
8 voorgevulde spuiten met 1 ml oplosmiddel
8 roestvrijstalen naalden
8 hulpstukken voor op de injectieflacon
16 alcoholdoekjes
24 injectieflacons met poeder
24 voorgevulde spuiten met 1 ml oplosmiddel
24 roestvrijstalen naalden
24 hulpstukken voor op de injectieflacon
48 alcoholdoekjes
Geneesmiddel
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Subcutaan gebruik.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN

Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
7.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren in de koelkast.
Niet in de vriezer bewaren.
Raadpleeg de bijsluiter voor alternatieve bewaargegevens.
geregistreerd
Na bereiding van de LIFMIOR-oplossing wordt direct gebruik aangeraden (tot een maximum van 6
uur).
10.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)

langer
11.
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN

niet
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/16/1165/002
EU/1/16/1165/003
EU/1/16/1165/004
13.
PARTIJNUMMER
Geneesmiddel
Lot
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
INFORMATIE IN BRAILLE
LIFMIOR 25 mg
17.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
PC:
SN:
NN:
geregistreerd
langer
niet
Geneesmiddel
TEKST VOOR ETIKET INJECTIEFLACON ­ EU/1/16/1165/002 - 004
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
LIFMIOR 25 mg poeder voor injectie
etanercept
Subcutaan gebruik
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
geregistreerd
EXP
4.
PARTIJNUMMER
Lot
langer
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
niet
6.
OVERIGE
Geneesmiddel
TEKST VOOR ETIKET SPUIT ­ EU/1/16/1165/002 - 004
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
Oplosmiddel voor LIFMIOR
Subcutaan gebruik
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
geregistreerd
4.
PARTIJNUMMER
Lot
langer
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
1 ml water voor injecties
niet
6.
OVERIGE
Geneesmiddel
TEKST OP DOOS ­ (voorgevulde spuit 25 mg) - EU/1/16/1165/005 - 007
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
LIFMIOR 25 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
etanercept
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF
Elke voorgevulde spuit LIFMIOR bevat 25 mg etanercept.
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
De andere bestanddelen van LIFMIOR zijn:
Sucrose, natriumchloride, L-argininehydrochloride, monobasisch dihydraatnatriumfosfaat, dibasisch
geregistreerd
dihydraatnatriumfosfaat en water voor injecties.
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
Oplossing voor injectie in voorgevulde spuit
langer
4 voorgevulde spuiten
4 alcoholdoekjes
8 voorgevulde spuiten
niet
8 alcoholdoekjes
24 voorgevulde spuiten
24 alcoholdoekjes
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Subcutaan gebruik.
Advies voor injectie:
Injecteer de oplossing nadat deze op kamertemperatuur is gekomen (15 tot 30 minuten nadat het
product uit de koelkast is genomen).
Langzaam injecteren, in een hoek van 45º - 90º met de huid.
Geneesmiddel
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN

Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren in de koelkast.
Niet in de vriezer bewaren.
Raadpleeg de bijsluiter voor alternatieve bewaargegevens.
De voorgevulde spuiten in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
10.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)

geregistreerd
11.
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN

Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
langer
1050 Brussel
België
niet
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/16/1165/005
EU/1/16/1165/006
EU/1/16/1165/007
13.
PARTIJNUMMER
Lot
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
Geneesmiddel
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16
INFORMATIE IN BRAILLE
LIFMIOR 25 mg
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
PC:
SN:
NN:
geregistreerd
langer
niet
Geneesmiddel
TEKST ETIKET VOORGEVULDE SPUIT ­ (voorgevulde spuit 25 mg) EU/1/16/1165/005 - 007
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
LIFMIOR 25 mg injectie
etanercept
Subcutaan gebruik
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
geregistreerd
EXP
4.
PARTIJNUMMER
Lot
langer
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
25 mg/0,5 ml
niet
6.
OVERIGE
Geneesmiddel
TEKST OP DOOS ­ (voorgevulde spuit 50 mg) - EU/1/16/1165/008 - 010
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
etanercept
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF
Elke voorgevulde spuit LIFMIOR bevat 50 mg etanercept.
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
De andere bestanddelen van LIFMIOR zijn:
Sucrose, natriumchloride, L-argininehydrochloride, monobasisch dihydraatnatriumfosfaat, dibasisch
geregistreerd
dihydraatnatriumfosfaat en water voor injecties.
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
Oplossing voor injectie in voorgevulde spuit
langer
2 voorgevulde spuiten
2 alcoholdoekjes
4 voorgevulde spuiten
niet
4 alcoholdoekjes
12 voorgevulde spuiten
12 alcoholdoekjes
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Subcutaan gebruik.
Advies voor injectie:
Injecteer de oplossing nadat deze op kamertemperatuur is gekomen (15 tot 30 minuten nadat het
product uit de koelkast is genomen).
Langzaam injecteren, in een hoek van 45º - 90º met de huid.
Geneesmiddel
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN

Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren in de koelkast.
Niet in de vriezer bewaren.
Raadpleeg de bijsluiter voor alternatieve bewaargegevens.
De voorgevulde spuiten in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
10.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)

geregistreerd
11.
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN

Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
langer
1050 Brussel
België
niet
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/16/1165/008
EU/1/16/1165/009
EU/1/16/1165/010
13.
PARTIJNUMMER
Lot
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
Geneesmiddel
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16
INFORMATIE IN BRAILLE
LIFMIOR 50 mg
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
PC:
SN:
NN:
geregistreerd
langer
niet
Geneesmiddel
TEKST ETIKET VOORGEVULDE SPUIT ­ (voorgevulde spuit 50 mg) - EU/1/16/1165/008 ­
010
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
LIFMIOR 50 mg injectie
etanercept
Subcutaan gebruik
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
geregistreerd
EXP
4.
PARTIJNUMMER
Lot
langer
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
niet
50 mg/1 ml
6.
OVERIGE
Geneesmiddel
TEKST OP DOOS ­ (voorgevulde pen 50 mg) - EU/1/16/1165/011 - 013
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde pen
etanercept
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF
Elke voorgevulde pen met LIFMIOR bevat 50 mg etanercept.
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
De andere bestanddelen van LIFMIOR zijn:
Sucrose, natriumchloride, L-argininehydrochloride, monobasisch dihydraatnatriumfosfaat, dibasisch
geregistreerd
dihydraatnatriumfosfaat en water voor injecties.
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
Oplossing voor injectie in een voorgevulde pen (MYCLIC)
langer
2 MYCLIC voorgevulde pennen
2 alcoholdoekjes
4 MYCLIC voorgevulde pennen
niet
4 alcoholdoekjes
12 MYCLIC voorgevulde pennen
12 alcoholdoekjes
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Subcutaan gebruik.
Advies voor injectie:
Injecteer de oplossing nadat deze op kamertemperatuur is gekomen (15 tot 30 minuten nadat het
product uit de koelkast is genomen).
Geneesmiddel
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN

Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren in de koelkast.
Niet in de vriezer bewaren.
Raadpleeg de bijsluiter voor alternatieve bewaargegevens.
De voorgevulde pennen in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
10.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)

geregistreerd
11.
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN

Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
langer
1050 Brussel
België
niet
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/16/1165/011
EU/1/16/1165/012
EU/1/16/1165/013
13.
PARTIJNUMMER
Lot
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
Geneesmiddel
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
16
INFORMATIE IN BRAILLE
LIFMIOR 50 mg
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
PC:
SN:
NN:
geregistreerd
langer
niet
Geneesmiddel
TEKST ETIKET VOORGEVULDE PEN ­ (voorgevulde pen 50 mg) - EU/1/16/1165/011 - 013
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in voorgevulde pen
etanercept
Subcutaan gebruik
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
geregistreerd
EXP
4.
PARTIJNUMMER
Lot
langer
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
50 mg/1 ml
niet
6.
OVERIGE
MYCLIC Voorgevulde pen
Geneesmiddel
TEKST OP DOOS ­ (voor gebruik bij kinderen) - EU/1/16/1165/001
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL
LIFMIOR 10 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie voor gebruik bij kinderen
etanercept
2.
GEHALTE AAN WERKZAME STOF
Elke injectieflacon LIFMIOR bevat 10 mg etanercept.
3.
LIJST VAN HULPSTOFFEN
De andere bestanddelen in LIFMIOR zijn:
Poeder: Mannitol, sucrose en trometamol.
geregistreerd
Oplosmiddel: Water voor injecties.
4.
FARMACEUTISCHE VORM EN INHOUD
Poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie langer
4 injectieflacons met poeder
4 voorgevulde spuiten met 1 ml oplosmiddel
4 roestvrijstalen injectienaalden
4 hulpstukken voor op de injectieflacon niet
8 alcoholdoekjes doekjes
5.
WIJZE VAN GEBRUIK EN TOEDIENINGSWEG(EN)
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
Subcutaan gebruik.
De injectieflacon met 10 mg is voor kinderen aan wie een dosis van 10 mg of minder is
voorgeschreven. Volg de instructies op die de arts heeft gegeven.
Elke injectieflacon mag maar voor één enkele dosis bij één enkele patiënt gebruikt worden. De
oplossing die overblijft, moet worden weggegooid.
Geneesmiddel
6.
EEN SPECIALE WAARSCHUWING DAT HET GENEESMIDDEL BUITEN HET
ZICHT EN BEREIK VAN KINDEREN DIENT TE WORDEN GEHOUDEN

Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
ANDERE SPECIALE WAARSCHUWING(EN), INDIEN NODIG
8.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
9.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR DE BEWARING
Bewaren in de koelkast.
Niet in de vriezer bewaren.
Raadpleeg de bijsluiter voor alternatieve bewaargegevens.
Na bereiding van de LIFMIOR-oplossing wordt direct gebruik aangeraden (tot een maximum van 6
uur).
10.
BIJZONDERE VOORZORGSMAATREGELEN VOOR HET VERWIJDEREN VAN
NIET-GEBRUIKTE GENEESMIDDELEN OF DAARVAN AFGELEIDE
AFVALSTOFFEN (INDIEN VAN TOEPASSING)

geregistreerd
11.
NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE
HANDEL BRENGEN
Pfizer Europe MA EEIG
langer
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
niet
12.
NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN
EU/1/16/1165/001
13.
PARTIJNUMMER
Lot
14.
ALGEMENE INDELING VOOR DE AFLEVERING
15.
INSTRUCTIES VOOR GEBRUIK
Geneesmiddel
16
INFORMATIE IN BRAILLE
LIFMIOR 10 mg
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - 2D MATRIXCODE
2D matrixcode met het unieke identificatiekenmerk.
18.
UNIEK IDENTIFICATIEKENMERK - VOOR MENSEN LEESBARE GEGEVENS
PC:
SN:
NN:
geregistreerd
langer
niet
Geneesmiddel
TEKST ETIKET INJECTIEFLACON ­ (voor gebruik bij kinderen) EU/1/16/1165/001
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
LIFMIOR 10 mg poeder voor injectie
etanercept
Subcutaan gebruik
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
geregistreerd
EXP
4.
PARTIJNUMMER
Lot
langer
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
niet
6.
OVERIGE
Geneesmiddel
TEKST ETIKET SPUIT­ (voor gebruik bij kinderen) EU/1/16/1165/001
1.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL EN DE TOEDIENINGSWEG(EN)
Oplosmiddel voor LIFMIOR
Subcutaan gebruik
2.
WIJZE VAN TOEDIENING
Lees voor het gebruik de bijsluiter.
3.
UITERSTE GEBRUIKSDATUM
EXP
geregistreerd
4.
PARTIJNUMMER
Lot
langer
5.
INHOUD UITGEDRUKT IN GEWICHT, VOLUME OF EENHEID
1 ml water voor injecties
niet
6.
OVERIGE
Geneesmiddel
B. BIJSLUITER
langer
niet
Geneesmiddel
LIFMIOR 25 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie
etanercept
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. U kunt hieraan bijdragen door melding te maken van alle
bijwerkingen die u eventueel zou ervaren. Aan het einde van rubriek 4 leest u hoe u dat kunt doen.
Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
informatie in voor u.

Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
Uw arts zal u ook een `Patiëntenwaarschuwingskaart' geven, die belangrijke veiligheidsinformatie
bevat die u moet kennen voor en tijdens behandeling met LIFMIOR.
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts, apotheker of verpleegkundige.
Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan u, of aan een kind dat u
verzorgt, voorgeschreven. Het kan schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde
klachten als u of het kind dat u verzorgt.
Krijgt u last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt u een bijwerking die niet
in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
geregistreerd
Inhoud van deze bijsluiter
1.
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
2.
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
3.
Hoe gebruikt u dit middel?
4.
Mogelijke bijwerkingen
5.
Hoe bewaart u dit middel?
langer
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
7.
Instructies voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie (zie achterkant)
niet
1.
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
LIFMIOR is een geneesmiddel dat wordt gemaakt van twee menselijke eiwitten. Het blokkeert de
activiteit van een ander eiwit in het lichaam dat ontsteking veroorzaakt. LIFMIOR werkt door de
ontsteking die door bepaalde ziekten veroorzaakt wordt, te verminderen.
Bij volwassenen (leeftijd vanaf 18 jaar) kan LIFMIOR gebruikt worden voor matige of ernstige
reumatoïde artritis,
arthritis psoriatica, ernstige
axiale spondyloartritis waaronder
spondylitis
ankylopoetica
en matige tot ernstige
psoriasis ­ in elk van de gevallen gewoonlijk wanneer andere
veel gebruikte behandelingen niet goed genoeg gewerkt hebben of niet geschikt voor u zijn.
Voor reumatoïde artritis wordt LIFMIOR gewoonlijk in combinatie met methotrexaat gebruikt,
hoewel het ook alleen gebruikt kan worden als behandeling met methotrexaat ongeschikt voor u is.
Alleen of in combinatie met methotrexaat kan LIFMIOR de schade aan uw gewrichten die
veroorzaakt wordt door reumatoïde artritis vertragen en het vermogen om dagelijkse activiteiten te
Geneesmiddel
volbrengen verbeteren.
Bij patiënten met arthritis psoriatica met aandoeningen aan meerdere gewrichten kan LIFMIOR uw
vermogen om de activiteiten van het dagelijks leven uit te voeren verbeteren. Bij patiënten met
meerdere symmetrische pijnlijke of gezwollen gewrichten (bijv. handen, polsen en voeten) kan
LIFMIOR de structurele schade aan deze gewrichten, die door de aandoening wordt veroorzaakt,
vertragen.
Voor de volgende vormen van juveniele idiopathische artritis indien behandeling met
methotrexaat niet voldoende werkte of niet geschikt is:
Polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij patiënten
vanaf 2 jaar
Arthritis psoriatica bij patiënten vanaf 12 jaar
Voor enthesitis-gerelateerde artritis bij patiënten vanaf 12 jaar indien andere veel gebruikte
behandelingen niet voldoende werkten of niet geschikt zijn.
Ernstige psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar die onvoldoende respons hadden op fototherapieën
en andere systemische therapieën (of deze niet kunnen gebruiken).
2.
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
geregistreerd
U of het kind dat u verzorgt is allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze
stoffen kunt u vinden in rubriek 6. Als u of het kind allergische reacties ervaart zoals een
beklemmend gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag
u LIFMIOR niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.
U of het kind heeft een ernstige bloedvergiftiging, sepsis genaamd, of loopt risico op een
ernstige bloedvergiftiging. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
langer
U of het kind heeft enige vorm van infectie. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?
niet
Neem contact op met uw arts voordat u dit middel gebruikt.

Allergische reacties: Als u of het kind allergische reacties ervaart zoals een beklemmend
gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag u LIFMIOR
niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts

Infecties/operatie: Als zich bij u of het kind een nieuwe infectie ontwikkelt of als u of het kind
op het punt staat een grote operatie te ondergaan, wil uw arts de behandeling met LIFMIOR
misschien controleren.

Infecties/diabetes: Vertel het uw arts als u of het kind een voorgeschiedenis heeft van
terugkerende infecties of lijdt aan diabetes of andere ziektes die het risico op infectie verhogen.

Infecties/controle: Vertel het uw arts als u recent buiten de Europese regio heeft gereisd. Als u
of een kind dat u verzorgt symptomen ontwikkelt van een infectie, zoals koorts, rillingen of
hoest, informeer dan onmiddellijk uw arts. Uw arts kan besluiten om de controle op
aanwezigheid van infecties bij u of het kind voort te zetten nadat u of het kind dat u verzorgt
bent/is gestopt met het gebruik van LIFMIOR.
Geneesmiddel

Tuberculose: Aangezien gevallen van tuberculose zijn gemeld bij patiënten die met LIFMIOR
werden behandeld, zal uw arts willen onderzoeken of verschijnselen en symptomen van
tuberculose aanwezig zijn vóór het starten met LIFMIOR. Dit kan inhouden een grondig
onderzoek naar de medische voorgeschiedenis, een röntgenfoto van de borst en een
tuberculinetest. De uitkomst van deze onderzoeken moet op de `Patiëntenwaarschuwingskaart'
worden genoteerd. Als u of het kind ooit tuberculose heeft gehad, of in contact bent geweest
met iemand die tuberculose heeft gehad, is het erg belangrijk dat u dat uw arts vertelt. Als
verschijnselen van tuberculose (zoals aanhoudende hoest, gewichtsverlies, lusteloosheid, lichte

Hepatitis B: Vertel het uw arts als u of het kind hepatitis B heeft of ooit heeft gehad. Uw arts
moet de aanwezigheid van hepatitis B-infectie onderzoeken voordat u of het kind met de
behandeling met LIFMIOR begint. Behandeling met LIFMIOR kan leiden tot reactivering van
hepatitis B bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met het hepatitis B-virus. Als dit gebeurt,
moet u stoppen met het gebruik van LIFMIOR.

Hepatitis C: Informeer uw arts als u of het kind hepatitis C heeft. Uw arts wil misschien de
behandeling met LIFMIOR controleren als de infectie verergert.

Bloedaandoeningen: Zoek onmiddellijk medisch advies als u of het kind verschijnselen of
symptomen heeft zoals aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe plekken, bloedingen of bleekheid.
Zulke symptomen kunnen wijzen op de aanwezigheid van mogelijk levensbedreigende
bloedaandoeningen die vereisen dat u stopt met het gebruik van LIFMIOR.

Zenuwstelsel- en oogaandoeningen: Vertel het uw arts als u of het kind multipele sclerose of
neuritis optica (ontsteking van de zenuwen van de ogen) of myelitis transversa (ontsteking van
het ruggenmerg) heeft. Uw arts zal bepalen of LIFMIOR een geschikte behandeling is.

Congestief hartfalen: Vertel het uw arts als u of het kind een verleden van congestief hartfalen
heeft, omdat LIFMIOR voorzichtig moet worden toegepast onder deze omstandigheden.

Kanker: Vertel het uw arts als u een lymfoom (een vorm van bloedkanker) of een andere vorm
van kanker heeft of ooit heeft gehad, voordat LIFMIOR aan u wordt gegeven.
Patiënten met ernstige reumatoïde artritis, die de ziekte al lange tijd hebben, kunnen een hoger
geregistreerd
dan gemiddeld risico hebben op het ontwikkelen van lymfomen.
Kinderen en volwassenen die LIFMIOR gebruiken kunnen een verhoogd risico hebben op het
ontwikkelen van lymfomen of een andere vorm van kanker.
Bij enkele kinderen en tieners die LIFMIOR of andere geneesmiddelen met dezelfde werking
hebben gekregen, hebben zich vormen van kanker ontwikkeld, waaronder zeldzame vormen, die
enkele malen tot de dood hebben geleid.
Sommige patiënten die LIFMIOR kregen ontwikkelden vormen van huidkanker. Vertel het uw
langer
arts als bij u of bij het kind dat u verzorgt uiterlijke verandering van de huid of gezwellen op de
huid ontstaan.

Waterpokken: Vertel het uw arts als u bent, of het kind is, blootgesteld aan waterpokken
tijdens gebruik van LIFMIOR. Uw arts zal bepalen of preventieve behandeling tegen
niet
waterpokken nodig is.

Alcoholmisbruik: LIFMIOR mag niet gebruikt worden voor de behandeling van hepatitis
gerelateerd aan alcoholmisbruik. Vertel het uw arts of u, of het kind dat u verzorgt, een
voorgeschiedenis van alcoholmisbruik heeft.

Wegener-granulomatose: LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van
Wegener-granulomatose, een zeldzame ontstekingsziekte. Neem contact op met uw arts als u, of
het kind dat u verzorgt, Wegener-granulomatose heeft.

Anti-diabetische geneesmiddelen: Vertel het uw arts als u of het kind diabetes heeft of
geneesmiddelen gebruikt om diabetes te behandelen. Uw arts kan bepalen of u of het kind
minder anti-diabetische geneesmiddelen moet nemen tijdens het gebruik van LIFMIOR.
Kinderen en jongeren tot 18 jaar

Vaccinaties: Indien mogelijk moeten kinderen alle vaccinaties hebben gekregen voordat ze
LIFMIOR gebruiken. Sommige vaccins, zoals poliovaccin dat via de mond wordt ingenomen,
Geneesmiddel
mogen niet gegeven worden als LIFMIOR wordt gebruikt. Overlegt u alstublieft met uw arts
voordat u of het kind vaccins ontvangt.

Inflammatoire darmziekten (IBD): Er zijn meldingen geweest van IBD bij patiënten met
juveniele idiopathische artritis (JIA) tijdens de behandeling met LIFMIOR. Vertel het uw arts
als het kind last heeft van buikkrampen, buikpijn, diarree, gewichtsverlies of bloed in de
ontlasting.
Gebruikt u of het kind dat u verzorgt nog andere geneesmiddelen?
Gebruikt u of het kind dat u verzorgt naast LIFMIOR nog andere geneesmiddelen, heeft u of het kind
dat u verzorgt dat kort geleden gedaan of bestaat de mogelijkheid dat u in de nabije toekomst andere
geneesmiddelen (waaronder anakinra, abatacept, of sulfasalazine) gaat gebruiken? Vertel dat dan uw
arts of apotheker. U of het kind mag LIFMIOR niet gebruiken met geneesmiddelen die de werkzame
stoffen anakinra of abatacept bevatten.
Zwangerschap en borstvoeding
Bent u zwanger, denkt u zwanger te zijn, wilt u zwanger worden of geeft u borstvoeding? Neem dan
contact op met uw arts of apotheker voordat u dit geneesmiddel gebruikt.
LIFMIOR mag tijdens de zwangerschap alleen worden gebruikt als dit echt noodzakelijk is .
Raadpleeg uw arts als u zwanger raakt, denkt zwanger te zijn of zwanger wilt worden.
Als u tijdens de zwangerschap LIFMIOR heeft gebruikt, kan bij uw baby het risico op een infectie
verhoogd zijn. Daarnaast wees één onderzoek erop dat er meer geboorteafwijkingen waren wanneer
geregistreerd
de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR had gekregen, vergeleken met moeders die geen
LIFMIOR of vergelijkbare geneesmiddelen (zogeheten TNF-antagonisten) hadden gekregen. Er
werden geen specifieke typen geboorteafwijkingen gemeld. Uit een ander onderzoek bleek dat er geen
verhoogd risico op geboorteafwijkingen was wanneer de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR
had gekregen. Uw arts zal u helpen beslissen of de voordelen van de behandeling opwegen tegen het
mogelijke risico voor uw baby. Het is belangrijk dat u de artsen van de baby en andere
beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg vertelt over het gebruik van LIFMIOR tijdens de
langer
zwangerschap voordat de baby een vaccin toegediend krijgt (zie voor meer informatie rubriek 2,
'Vaccinaties').
Vrouwen die LIFMIOR gebruiken mogen geen borstvoeding geven omdat LIFMIOR overgaat in de
niet
moedermelk.
Rijvaardigheid en het gebruik van machines
Het is niet te verwachten dat het gebruik van LIFMIOR de rijvaardigheid of het gebruik van machines
beïnvloedt.
3.
Hoe gebruikt u dit middel?
Gebruik dit geneesmiddel altijd precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
Als u denkt dat het effect van LIFMIOR te sterk of te zwak is, bespreek dit dan met uw arts of
apotheker.
Geneesmiddel
Dosering voor volwassen patiënten (18 jaar en ouder)
Reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en axiale spondyloartritis waaronder spondylitis ankylopoetica
De aanbevolen dosering is 25 mg, tweemaal per week gegeven of 50 mg eenmaal per week als
onderhuidse injectie. Uw arts kan echter besluiten een andere frequentie voor het injecteren van
LIFMIOR in te stellen.
De aanbevolen dosering is 25 mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per week. Ook mag
gedurende maximaal 12 weken 50 mg tweemaal per week gegeven worden, gevolgd door 25 mg
tweemaal per week of 50 mg eenmaal per week.
Uw arts zal beslissen hoe lang u LIFMIOR moet gebruiken en of herhalingsbehandeling noodzakelijk
is op basis van uw respons. Als LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op uw conditie kan uw arts u
adviseren te stoppen met het nemen van dit geneesmiddel.
Gebruik bij kinderen en jongeren tot 18 jaar
De geschikte dosis en frequentie van de dosering voor het kind of de adolescent zal variëren
afhankelijk van het lichaamsgewicht en de aandoening. De arts zal u gedetailleerde aanwijzingen
geven voor het klaarmaken en afmeten van de juiste dosis.
Voor polyartritis of uitgebreide oligoartritis bij patiënten vanaf 2 jaar, of enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica bij kinderen vanaf 12 jaar is de gebruikelijke dosis 0,4 mg LIFMIOR per
kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 25 mg) tweemaal per week gegeven, of 0,8 mg LIFMIOR
per kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) eenmaal per week gegeven.
geregistreerd
Voor psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar is de gebruikelijke dosis 0,8 mg LIFMIOR per kg
lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) en moet eenmaal per week toegediend worden.
Wanneer LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op de toestand van het kind kan uw arts u vertellen
dat u moet stoppen met het gebruik van dit geneesmiddel.
Toedieningsweg en manier van toedienen
langer
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een onderhuidse injectie (subcutane injectie).
LIFMIOR kan met of zonder voedsel of drank gebruikt worden.
niet
Het poeder moet voor gebruik opgelost worden.
Gedetailleerde instructies over hoe LIFMIOR
klaargemaakt en geïnjecteerd moet worden zijn te vinden in rubriek 7 `Instructies voor het
klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie'.
Meng de LIFMIOR-oplossing niet met
andere geneesmiddelen.
Om u eraan te helpen herinneren kan het handig zijn om in uw agenda te noteren op welke dagen van
de week LIFMIOR gebruikt moet worden.
Heeft u of het kind dat u verzorgt te veel van dit middel gebruikt?
Als u meer LIFMIOR heeft gebruikt dan u zou mogen (door te veel in één keer te injecteren of door
het te vaak te gebruiken), moet u onmiddellijk een arts of apotheker raadplegen. Neem altijd de doos
van het geneesmiddel mee, zelfs als deze leeg is.
Bent u vergeten dit middel te gebruiken?
Geneesmiddel
Als u een dosis vergeten bent, moet u deze injecteren zodra u daaraan denkt, tenzij de volgende dosis
de volgende dag gegeven moet worden. In dit geval moet u de vergeten dosis overslaan. Daarna moet
u doorgaan met het geneesmiddel te injecteren op de gebruikelijke dag(en). Als u er niet aan denkt tot
de dag dat de volgende injectie toegediend moet worden, neem dan geen dubbele dosis (twee doses op
dezelfde dag) om zo een vergeten dosis in te halen.
Uw symptomen kunnen terugkeren na stopzetting.
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
4.
Mogelijke bijwerkingen
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
daarmee te maken.
Allergische reacties
Als iets van het onderstaande zich voordoet, injecteer dan geen LIFMIOR meer. Waarschuw
onmiddellijk de arts of ga naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
Moeilijkheden met slikken of ademhalen
Zwelling in het gezicht, de keel, de handen of de voeten
Nerveus of angstig voelen, een kloppend gevoel of plotseling rood worden van de huid en/of
een warm gevoel
geregistreerd
Ernstige uitslag, jeuk of netelroos (verheven stukjes rode of bleke huid die vaak jeuken)
Ernstige allergische reacties komen zelden voor. Echter, de bovenstaande symptomen kunnen op een
allergische reactie op LIFMIOR wijzen. U moet dan onmiddellijk medische hulp zoeken.
Ernstige bijwerkingen
langer
Als u iets van het onderstaande opmerkt, kan het zijn dat u of het kind met spoed medische hulp nodig
heeft.
niet
Verschijnselen van
ernstige infectie, zoals hoge koorts die samen kan gaan met hoesten,
ademnood, rillingen, zwakheid, of een warme, rode, gevoelige, pijnlijke plaats op de huid of
gewrichten.
Verschijnselen van
bloedaandoeningen, zoals bloeden, blauwe plekken of bleekheid.
Verschijnselen van
zenuwaandoeningen, zoals verdoofd gevoel of tintelingen, veranderingen
in het gezichtsvermogen, pijn aan de ogen, of beginnende zwakheid in een arm of een been.
Verschijnselen van
hartfalen of het
verergeren van hartfalen, zoals moeheid of
kortademigheid bij activiteit, zwelling in de enkels, een vol gevoel in de nek of buik, ademnood
gedurende de nacht of hoesten, blauwige kleur van de nagels of rond de lippen.
Verschijnselen van
kanker: Kanker kan elk deel van het lichaam aantasten, ook huid en bloed,
en mogelijke verschijnselen zullen afhangen van de vorm en de locatie van de kanker. Deze
verschijnselen kunnen gewichtsverlies, koorts, zwelling (met of zonder pijn), aanhoudende
hoest, aanwezigheid van bulten of vergroeiingen op de huid zijn.
Verschijnselen van
auto-immuunreacties (vorming van antilichamen die tegen normaal
weefsel zijn gericht) zoals pijn, jeuk, gevoel van zwakte en abnormale ademhaling, gedachtes,
Geneesmiddel
gevoel of gezichtsvermogen.
Verschijnselen van lupus of lupusachtig syndroom, zoals veranderingen in gewicht,
aanhoudende huiduitslag, koorts, gewrichts- of spierpijn of vermoeidheid.
Verschijnselen van
ontsteking van de bloedvaten zoals pijn, koorts, roodheid of warmte van
de huid, jeuk.
De bekende bijwerkingen van LIFMIOR omvatten de volgende, gegroepeerd naar afnemende
frequentie:

Zeer vaak (komen voor bij meer dan 1 op de 10 gebruikers):
Infecties (ook verkoudheid, sinusitis, bronchitis, infecties van de urinewegen en huidinfecties);
reacties op de plaats van injectie (ook bloeding, blauwe plekken, roodheid, jeuk, pijn en
zwelling); reacties op de plaats van injectie (deze komen niet zo vaak meer voor na de eerste
maand van behandeling). Sommige patiënten kregen een reactie op een injectieplaats die al
eerder was gebruikt.

Vaak (komen voor bij minder dan 1 op de 10 gebruikers):
Allergische reacties, koorts, huiduitslag, jeuk, antilichamen die tegen normaal weefsel zijn
gericht (auto-antilichaamvorming).

Soms (komen voor bij minder dan 1 op de 100 gebruikers):
Ernstige infecties (ook longontsteking, diepe huidinfecties, gewrichtsinfecties,
bloedvergiftiging en infecties op verschillende plaatsen); verergering van congestief hartfalen;
laag aantal rode bloedcellen, laag aantal witte bloedcellen, laag aantal neutrofielen (een type
geregistreerd
witte bloedcellen); laag aantal bloedplaatjes; huidkanker (behalve melanomen); plaatselijke
zwelling van de huid (angio-oedeem); netelroos (rode of bleke hoger gelegen stukjes huid die
vaak jeuken); oogontsteking; psoriasis (nieuw of erger wordend); ontsteking van de bloedvaten
in verschillende organen; verhoogde meetwaarden bij bloedonderzoek van de lever (bij
patiënten die ook een behandeling met methotrexaat krijgen, komen verhoogde meetwaarden bij
bloedonderzoek van de lever vaak voor).
langer

Zelden (komen voor bij minder dant 1 op de 1000 gebruikers):
Ernstige allergische reacties (ook ernstige plaatselijke zwelling van de huid en piepende en
hijgende ademhaling); lymfomen (een vorm van bloedkanker); leukemie (kanker in het bloed en
beenmerg); melanomen (een vorm van huidkanker); een combinatie van een laag aantal
niet
bloedplaatjes, rode bloedcellen en witte bloedcellen; aandoeningen van het zenuwstelsel (met
ernstige spierzwakte en verschijnselen en symptomen die vergelijkbaar zijn met die van
multipele sclerose of ontsteking van de oogzenuwen of van het ruggenmerg); tuberculose;
nieuw ontstaan van congestief hartfalen, stuipen; lupus of lupusachtig syndroom (symptomen
zijn onder andere aanhoudende uitslag, koorts, gewrichtspijn, en moeheid); huiduitslag die kan
leiden tot ernstige blaasvorming en vervelling van de huid; lichenoïde reacties (jeukende
paarsrode huiduitslag en/of draadvormige grijswitte strepen op slijmvliezen); ontsteking van de
lever veroorzaakt door het afweersysteem van het lichaam zelf (auto-immuunhepatitis; bij
patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de frequentie soms); ontstekingsziekte
die de longen, huid en lymfeklieren kan aantasten (sarcoïdose); ontsteking van of
littekenvorming in de longen (bij patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de
frequentie van ontsteking van of littekenvorming in de longen soms).

Zeer zelden (komen voor bij minder dan tot 1 op de 10.000 gebruikers): falen van het beenmerg
Geneesmiddel
om cruciale bloedcellen te maken.

Niet bekend (frequentie kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald):
Merkelcelcarcinoom (een vorm van huidkanker); overmatige activatie van witte bloedcellen
geassocieerd met ontsteking (macrofaagactivatiesyndroom); opnieuw optreden van hepatitis B
(een leverinfectie); het erger worden van een aandoening die dermatomyositis wordt genoemd
(spierontsteking en zwakte die samengaat met een huiduitslag).
De bijwerkingen en hun frequenties die werden gezien bij kinderen en adolescenten zijn vergelijkbaar
met de bijwerkingen die hierboven beschreven staan.
Het melden van bijwerkingen
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V. Door bijwerkingen te melden, kunt u
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
5.
Hoe bewaart u dit middel?
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die is te vinden op de doos
en het etiket na `EXP'. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die maand is de uiterste
houdbaarheidsdatum.
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C).
geregistreerd
Niet in de vriezer bewaren.
Voordat de LIFMIOR-oplossing wordt klaargemaakt kan LIFMIOR buiten de koelkast bewaard
worden bij temperaturen tot maximaal 25C gedurende één periode van maximaal vier weken; daarna
mag het niet meer gekoeld worden. LIFMIOR moet afgevoerd worden indien het niet binnen vier
weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt. Het wordt aanbevolen dat u de datum noteert
langer
waarop LIFMIOR uit de koelkast gehaald wordt en de datum waarna LIFMIOR afgevoerd zou moeten
worden (niet meer dan vier weken na verwijdering uit de koelkast).
Nadat de LIFMIOR-oplossing is klaargemaakt, wordt aangeraden deze onmiddellijk te gebruiken. De
oplossing kan echter tot 6 uur worden gebruikt indien bewaard bij temperaturen tot 25C.
niet
Gebruik dit geneesmiddel niet indien u ziet dat de oplossing niet helder is of deeltjes bevat. De
oplossing moet helder, kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin, zonder klontertjes, vlokken of deeltjes
zijn.
Voer elke LIFMIOR-oplossing die niet binnen 6 uur na klaarmaken werd gebruikt, zorgvuldig af.
Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag uw
apotheker wat u met geneesmiddelen moet doen die u niet meer gebruikt. Ze worden dan op een
verantwoorde manier vernietigd en komen niet in het milieu terecht.
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Geneesmiddel
Welke stoffen zitten er in dit middel?
De werkzame stof in dit middel is etanercept. Elke injectieflacon met LIFMIOR 25 mg bevat 25 mg
etanercept.
De andere stoffen in dit middel zijn:
Poeder: Mannitol (E421), sucrose en trometamol.
Oplosmiddel: Water voor injecties.
LIFMIOR 25 mg wordt geleverd als een wit poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie
(poeder voor injectie). Elke verpakking bevat 4, 8 of 24 injectieflacons met een enkele dosis, 4, 8 of
24 voorgevulde spuiten met water voor injecties, 4, 8 of 24 naalden, 4, 8 of 24 hulpstukken voor op de
injectieflacon en 8, 16 of 48 alcoholdoekjes.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht.
Houder van de vergunning voor het in de handel brengen en fabrikant
Houder van de vergunning voor het in de handel
brengen:
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
Fabrikant:
Wyeth Pharmaceuticals
Pfizer Manufacturing Belgium NV
New Lane
Rijksweg 12
Havant
2870 Puurs
geregistreerd
Hampshire PO9 2NG
België
Verenigd Koninkrijk
Neem voor alle informatie met betrekking tot dit geneesmiddel contact op met de lokale
vertegenwoordiger van de houder van de vergunning voor het in de handel brengen:
België/Belgique/Belgien
K
langer
Luxembourg/Luxemburg
PFIZER EA A.E. (CYPRUS BRANCH)
Pfizer S.A. / N.V.
T: +357 22 817690
Tél/Tel: +32 (0)2 554 62 11
niet
Ceská Republika
Magyarország
Pfizer PFE, spol. s r.o.
Pfizer Kft.
Tel: +420-283-004-111
Tel: +36 1 488 3700
Danmark
Malta
Pfizer ApS
Vivian Corporation Ltd.
Tlf: +45 44 201 100
Tel: +35621 344610
Deutschland
Nederland
Pfizer Pharma GmbH
Pfizer bv
Tel: +49 (0)30 550055-51000
Tel: +31 (0)10 406 43 01

Norge
,
Pfizer Norge AS
Tlf: +47 67 52 61 00
Geneesmiddel
Te: +359 2 970 4333
Eesti
Österreich
Pfizer Luxembourg SARL Eesti filiaal
Pfizer Corporation Austria Ges.m.b.H.
Tel: +372 666 7500
Tel: +43 (0)1 521 15-0
Polska
PFIZER EA A.E.
Pfizer Polska Sp. z o.o.
.: +30 210 67 85 800
Tel.: +48 22 335 61 00
España
Portugal
Pfizer, S.L.
Pfizer Biofarmacêutica, Sociedade Unipessoal Lda
Télf: +34 91 490 99 00
Tel: (+351) 21 423 55 00
France
România
Pfizer
Pfizer Romania S.R.L
Tél +33 (0)1 58 07 34 40
Tel: +40 (0) 21 207 28 00
Hrvatska
Slovenija
Pfizer Croatia d.o.o.
Pfizer Luxembourg SARL, Pfizer, podruznica
Tel: +385 1 3908 777
za svetovanje s podrocja farmacevtske
dejavnosti, Ljubljana
Tel: +386 (0)1 52 11 400
Ireland
Slovenská Republika
Pfizer Healthcare Ireland
Pfizer Luxembourg SARL, organizacná zlozka
Tel: +1800 633 363 (toll free)
Tel: +421 2 3355 5500
Tel: +44 (0)1304 616161
geregistreerd
Ísland
Suomi/Finland
Icepharma hf.
Pfizer Oy
Tel: +354 540 8000
Puh/Tel: +358 (0)9 430 040
Italia
Sverige
Pfizer S.r.l.
Pfizer Innovations AB
langer
Tel: +39 06 33 18 21
Tel: +46 (0)8 550 520 00
Latvija
United Kingdom
Pfizer Luxembourg SARL filile Latvij
Pfizer Limited
niet
Tel. +371 67035775
Tel: +44 (0)1304 616161
Lietuva
Pfizer Luxembourg SARL filialas Lietuvoje
Tel. +3705 2514000
Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau: http://www.ema.europa.eu.
7.
Instructie voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie
Deze rubriek is verdeeld in de volgende subrubrieken:
Geneesmiddel
a.
Inleiding
b.
Een injectie voorbereiden
c.
De LIFMIOR-dosis voor injectie klaarmaken
d.
Oplosmiddel toevoegen
e.
De LIFMIOR-oplossing uit de injectieflacon opzuigen
f.
Het plaatsen van de naald op de spuit
g.
Een injectieplaats kiezen
De injectieplaats gereedmaken en de LIFMIOR-oplossing injecteren
i.
Afvalverwerkingsinstructies van de benodigdheden
a.
Inleiding
In de onderstaande instructies wordt uitgelegd hoe LIFMIOR voor injectie moet worden klaargemaakt
en hoe LIFMIOR moet worden geïnjecteerd. U wordt vriendelijk verzocht de instructies zorgvuldig
door te lezen en ze stap voor stap te volgen. Uw arts of de assistent(e) zullen de technieken van
zelfinjectie of het geven van een injectie aan uw kind met u doornemen. Begin pas met het toedienen
van een injectie als u er zeker van bent dat u weet hoe de injectie-oplossing moet worden
klaargemaakt en hoe u de injectie moet toedienen.
Deze injectie mag niet met een ander geneesmiddel worden gemengd.
b.
Een injectie voorbereiden
Was uw handen grondig.
Gebruik een schoon, goed verlicht, vlak werkoppervlak.
De dosisverpakking moet de volgende benodigdheden bevatten (zo niet, gebruik de
dosisverpakking niet en raadpleeg uw apotheek). Gebruik alleen de genoemde benodigdheden.
Gebruik
GEEN ENKELE andere spuit.
1 LIFMIOR-injectieflacon
geregistreerd
1 Voorgevulde spuit met helder, kleurloos oplosmiddel (water voor injecties)
1 Naald
1 Hulpstuk voor op de injectieflacon
2 Alcoholdoekjes

Controleer de uiterste gebruiksdata op zowel het injectieflaconetiket als het etiket van de spuit.
Ze mogen niet gebruikt worden na de maand en het jaar dat aangegeven staat.
langer
c.
De LIFMIOR-dosis voor injectie klaarmaken
Verwijder de inhoud uit de verpakking.
niet
Haal het kunststof dopje van de LIFMIOR-injectieflacon af (zie afbeelding 1). Het grijze stopje
of de aluminium ring aan de bovenzijde van de injectieflacon
NIET verwijderen.
Afbeelding 1
Gebruik een nieuw alcoholdoekje om het grijze stopje op de LIFMIOR-injectieflacon te
Geneesmiddel
reinigen. Na het reinigen het stopje niet meer met de handen aanraken en geen ander oppervlak
laten raken.
Plaats de injectieflacon rechtop op een schoon, vlak oppervlak.
Verwijder de papieren achterkant van de verpakking van het hulpstuk voor de injectieflacon.
Plaats het hulpstuk, terwijl het nog in de verpakking zit, bovenop de LIFMIOR-injectieflacon
zodat de punt van het hulpstuk voor de injectieflacon midden in de cirkel bovenop het stopje op
de injectieflacon zit (zie afbeelding 2).
Houd de injectieflacon stevig op het vlakke oppervlak met één hand. Duw met uw andere hand
de verpakking van het hulpstuk
STEVIG RECHT NAAR BENEDEN totdat u voelt dat de
punt van het hulpstuk door het stopje van de injectieflacon gaat en u het
RANDJE VAN HET
HULPSTUK
op z'n plaats
VOELT en
HOORT klikken (zie afbeelding 3). Duw het hulpstuk
niet onder een hoek naar beneden (zie afbeelding 4). Het is belangrijk dat de punt van het
hulpstuk voor de injectieflacon het injectieflaconstopje geheel doorboort.
Afbeelding 2
Afbeelding 3
Afbeelding 4
CORRECT
FOUT
Terwijl u de injectieflacon met één hand vasthoudt, verwijdert u de plastic verpakking van het
hulpstuk (zie afbeelding 5).
Afbeelding 5
geregistreerd
langer
Verwijder het beschermende dopje van de tip van de spuit door het dopje langs de perforatie te
breken. Dit doet u door de rand van het witte dopje vast te pakken en met de andere hand het
niet
uiteinde van het witte dopje vast te pakken en het naar boven en beneden te buigen totdat het
afbreekt (zie afbeelding 6).
Verwijder de witte rand die op de spuit zit NIET.
Afbeelding 6
Gebruik de spuit niet als de perforatie tussen de tip en de rand al gebroken is. Begin dan
opnieuw met een andere dosisverpakking.
Geneesmiddel
Houd de glazen cilinder van de spuit (niet de witte rand) vast in één hand, en het hulpstuk van
de injectieflacon (niet de injectieflacon) in de andere hand, en bevestig de spuit aan het
hulpstuk van de injectieflacon door de tip in de opening te steken en vervolgens met de klok
mee te draaien totdat hij volledig vastzit (zie afbeelding 7).
Afbeelding 7
d.
Oplosmiddel toevoegen
Terwijl u de injectieflacon rechtop op het vlakke oppervlak houdt, duwt u de zuiger ZEER
LANGZAAM omlaag totdat al het oplosmiddel in de injectieflacon zit. Dit zal helpen
schuimvorming (veel belletjes) te verminderen (zie afbeelding 8).
Als het oplosmiddel aan de LIFMIOR is toegevoegd kan het voorkomen dat de zuiger vanzelf
naar boven beweegt. Dit komt door de luchtdruk en u hoeft zich hierover geen zorgen te maken.
geregistreerd
Afbeelding 8
langer
niet
Draai de injectieflacon, terwijl de spuit er nog steeds aan vast zit, voorzichtig enkele keren rond
om het poeder op te lossen (zie afbeelding 9). De injectieflacon
NIET schudden. Wacht tot alle
poeder is opgelost (dit duurt gewoonlijk minder dan 10 minuten). De oplossing moet helder en
kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin zijn en mag geen klontjes, vlokken of deeltjes bevatten. Er
kan wat wit schuim in de injectieflacon achterblijven ­ dit is normaal.
LIFMIOR NIET
gebruiken als zich na 10 minuten nog onopgelost poeder in de injectieflacon bevindt. Herhaal
de procedure met een andere dosisverpakking.
Afbeelding 9
Geneesmiddel
De LIFMIOR-oplossing uit de injectieflacon opzuigen
Met de spuit nog steeds vast aan de injectieflacon en het hulpstuk, houdt u de injectieflacon
ondersteboven op oogniveau. Duw de zuiger helemaal in de spuit (zie afbeelding 10).
Afbeelding 10
Trek vervolgens de zuiger langzaam terug zodat de vloeistof in de spuit wordt opgezogen (zie
afbeelding 11). Voor volwassenen moet u de volledige inhoud in de spuit opzuigen. Voor
kinderen moet u alleen de hoeveelheid van de vloeistof gebruiken die de arts van uw kind heeft
aangegeven. Nadat u de LIFMIOR-oplossing uit de injectieflacon heeft opgezogen kunt u wat
lucht in de spuit hebben. Maakt u zich geen zorgen deze lucht verwijdert u in een later stadium.
Afbeelding 11
geregistreerd
langer
Draai, terwijl u de injectieflacon ondersteboven houdt, de spuit los van het hulpstuk door de
spuit tegen de klok in te draaien (zie afbeelding 12).
niet
Afbeelding 12
Leg de gevulde spuit op een schoon vlak oppervlak. Zorg ervoor dat de naald niets raakt. Let
erop dat u de zuiger niet naar beneden duwt.
(Opmerking: Nadat u deze stappen heeft voltooid kan een kleine hoeveelheid vloeistof in de
Geneesmiddel
injectieflacon achterblijven. Dit is normaal.)
f.
Het plaatsen van de naald op de spuit
De naald zit in een plastic houder om hem steriel te houden.
Om de plastic houder te openen moet u het korte, wijde gedeelte in één hand houden en in de
andere hand het langere deel van de houder.
Om de verzegeling te breken moet u het lange gedeelte op en neer bewegen tot het breekt (zie
afbeelding 13).
Afbeelding 13
Als de verzegeling is verbroken kunt u het korte, wijde deel van de plastic houder verwijderen.
De naald zal in het lange deel van de verpakking blijven.
Terwijl u de naald met de houder in één hand houdt, pakt u de spuit en drukt u de tip van de
spuit in de naaldopening.
Bevestig de spuit aan de naald door deze met de klok mee te draaien totdat hij helemaal vastzit
(zie afbeelding 14).
Afbeelding 14
geregistreerd
langer
Verwijder de naalddop van de naald door deze krachtig in de lengterichting van de naald af te
trekken. Raak de naald niet aan en zorg ervoor dat deze nergens mee in contact komt (zie
niet
afbeelding 15).
Pas op dat de dop niet verbogen of verdraaid wordt tijdens het
verwijderen om beschadiging aan de naald te voorkomen
.
Afbeelding 15
Verwijder luchtbellen door de spuit rechtop te houden en langzaam op de zuiger te duwen,
totdat de lucht is verwijderd (zie afbeelding 16).
Geneesmiddel Afbeelding 16
Een injectieplaats kiezen
De drie aanbevolen injectieplaatsen voor LIFMIOR zijn: (1) aan de voorzijde van het midden
van de dijen; (2) de buik, uitgezonderd het gebied binnen 5 cm rond de navel; en (3) de
achterzijde van de bovenarmen (zie afbeelding 17). Als u uzelf injecteert, moet u dit niet in de
achterzijde van uw bovenarmen doen.
Afbeelding 17
geregistreerd
langer
Gebruik voor elke nieuwe injectie een andere plaats. Elke injectie moet ten minste 3 cm
verwijderd zijn van de vorige injectieplaats. Niet injecteren in gebieden waar de huid gevoelig,
rood of hard is of waar deze blauwe plekken vertoont. Vermijd gebieden met littekens of striae.
(Het kan helpen om telkens de plaats van de vorige injecties te noteren.)
niet
Als u of het kind psoriasis heeft, moet u proberen niet direct te injecteren in een verheven,
verdikte, rode, of schilferige huid (`psoriatische huidlaesies').
h.
De injectieplaats gereedmaken en de LIFMIOR-oplossing injecteren
Maak met het alcoholdoekje de injectieplaats met een ronddraaiende beweging schoon en laat
deze opdrogen. Raak deze plaats
NIET meer aan voordat u gaat injecteren.
Als het schoongemaakte gebied van de huid is opgedroogd, knijp de huid dan met één hand
samen en houd de huid stevig vast. Houd de spuit met de andere hand als een potlood vast.
Geneesmiddel
Duw de naald met een snelle, korte beweging in een hoek tussen 45º en 90º door de huid (zie
afbeelding 18). Met wat ervaring vindt u de hoek die voor u of het kind het meest comfortabel
is. Wees voorzichtig: duw de naald niet te langzaam of met te veel kracht in de huid.
Afbeelding 18
Als de naald volledig in de huid is gebracht, laat dan de huid los die u vasthoudt. Houd met uw
vrije hand de basis van de spuit vast ter ondersteuning. Duw vervolgens op de zuiger om alle
oplossing
langzaam en met stabiele snelheid te injecteren (zie afbeelding 19).
Afbeelding 19
geregistreerd
langer
niet
Als de spuit leeg is, kan de naald uit de huid worden teruggetrokken. Doe dit voorzichtig onder
dezelfde hoek als bij het aanprikken van de huid.
Er kan zich wat bloed vormen. Druk gedurende 10 seconden een wattenbolletje op de
injectieplaats. Wrijf
NIET op de plaats van de injectie. Indien nodig kunt u de injectieplaats
met een pleister bedekken.
i.
Afvalverwerkingsinstructies van de benodigdheden
De spuit en de naald mogen
NOOIT opnieuw worden gebruikt. Voer de naalden en de spuit af
volgens instructies van de arts, verpleegkundige of apotheker.
Als u nog vragen heeft raadpleeg dan uw arts, verpleegkundige of apotheker die met LIFMIOR
bekend is.

Geneesmiddel
LIFMIOR 25 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit
LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit

etanercept
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. U kunt hieraan bijdragen door melding te maken van alle
bijwerkingen die u eventueel zou ervaren. Aan het einde van rubriek 4 leest u hoe u dat kunt doen.
Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
informatie in voor u.

Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
Uw arts zal u ook een `Patiëntenwaarschuwingskaart' geven, die belangrijke veiligheidsinformatie
bevat die u moet kennen voor en tijdens behandeling met LIFMIOR.
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts, apotheker of verpleegkundige.
Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan u, of aan een kind dat u
verzorgt, voorgeschreven. Het kan schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde
klachten als u of het kind dat u verzorgt.
Krijgt u last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt u een bijwerking die niet
geregistreerd
in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
Inhoud van deze bijsluiter
1.
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
2.
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
3.
Hoe gebruikt u dit middel?
langer
4.
Mogelijke bijwerkingen
5.
Hoe bewaart u dit middel?
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
7.
Instructies voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie (zie achterkant)
niet
1.
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
LIFMIOR is een geneesmiddel dat wordt gemaakt van twee menselijke eiwitten. Het blokkeert de
activiteit van een ander eiwit in het lichaam dat ontsteking veroorzaakt. LIFMIOR werkt door de
ontsteking die door bepaalde ziekten veroorzaakt wordt, te verminderen.
Bij volwassenen (leeftijd vanaf 18 jaar), kan LIFMIOR gebruikt worden voor matige of ernstige
reumatoïde artritis,
arthritis psoriatica, ernstige
axiale spondyloartritis waaronder
spondylitis
ankylopoetica
en matige tot ernstige
psoriasis ­ in elk van de gevallen gewoonlijk wanneer andere,
veel gebruikte behandelingen niet goed genoeg gewerkt hebben of niet geschikt voor u zijn.
Voor reumatoïde artritis wordt LIFMIOR gewoonlijk in combinatie met methotrexaat gebruikt,
hoewel het ook alleen gebruikt kan worden wanneer behandeling met methotrexaat ongeschikt voor u
Geneesmiddel
is. Alleen of in combinatie met methotrexaat kan LIFMIOR de schade aan uw gewrichten die
veroorzaakt wordt door reumatoïde artritis vertragen en het vermogen om dagelijkse activiteiten te
volbrengen verbeteren.
Bij patiënten met arthritis psoriatica met aandoeningen aan meerdere gewrichten kan LIFMIOR uw
vermogen om de activiteiten van het dagelijks leven uit te voeren verbeteren. Bij patiënten met
meerdere symmetrische pijnlijke of gezwollen gewrichten (bijv. handen, polsen en voeten) kan
LIFMIOR wordt ook voorgeschreven voor de behandeling van de volgende aandoeningen bij kinderen
en adolescenten
Voor de volgende vormen van juveniele idiopathische artritis indien behandeling met
methotrexaat niet voldoende werkte of niet geschikt is:
Polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij patiënten
vanaf 2 jaar
Arthritis psoriatica bij patiënten vanaf 12 jaar
Voor enthesitis-gerelateerde artritis bij patiënten vanaf 12 jaar indien andere veel gebruikte
behandelingen niet voldoende werkten of niet geschikt zijn.
Ernstige psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar die onvoldoende respons hadden op fototherapieën
en andere systemische therapieën (of deze niet kunnen gebruiken).
2.
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
geregistreerd
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
U of het kind dat u verzorgt is allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze
stoffen kunt u vinden in rubriek 6. Als u of het kind allergische reacties ervaart zoals een
beklemmend gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag
u LIFMIOR niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.
langer
U of het kind heeft een ernstige bloedvergiftiging, sepsis genaamd, of loopt risico op een
ernstige bloedvergiftiging. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
U of het kind heeft enige vorm van infectie. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
niet
Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?
Neem contact op met uw arts voordat u dit middel gebruikt.

Allergische reacties: Als u of het kind allergische reacties ervaart zoals een beklemmend
gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag u LIFMIOR
niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.

Infecties/operatie: Als zich bij u of het kind een nieuwe infectie ontwikkelt of als u of het kind
op het punt staat een grote operatie te ondergaan, wil uw arts de behandeling met LIFMIOR
misschien controleren.

Infecties/diabetes: Vertel het uw arts als u of het kind een voorgeschiedenis heeft van
terugkerende infecties of lijdt aan diabetes of andere ziektes die het risico op infectie verhogen.

Infecties/controle: Vertel het uw arts als u recent buiten de Europese regio heeft gereisd. Als u
of een kind dat u verzorgt symptomen ontwikkelt van een infectie, zoals koorts, rillingen of
hoest, informeer dan onmiddellijk uw arts. Uw arts kan besluiten om de controle op
Geneesmiddel
aanwezigheid van infecties bij u of het kind voort te zetten nadat u of het kind dat u verzorgt
bent/is gestopt met het gebruik van LIFMIOR.

Tuberculose: Aangezien gevallen van tuberculose zijn gemeld bij patiënten die met LIFMIOR
werden behandeld, zal uw arts willen onderzoeken of verschijnselen en symptomen van
tuberculose aanwezig zijn vóór het starten met LIFMIOR. Dit kan inhouden een grondig
onderzoek naar de medische voorgeschiedenis, een röntgenfoto van de borst en een
tuberculinetest. De uitkomst van deze onderzoeken moet op de `Patiëntenwaarschuwingskaart'
orden genoteerd. Als u of het kind ooit tuberculose heeft gehad, of in contact bent geweest met

Hepatitis B: Vertel het uw arts als u of het kind hepatitis B heeft of ooit heeft gehad. Uw arts
moet de aanwezigheid van hepatitis B-infectie onderzoeken voordat u of het kind met de
behandeling met LIFMIOR begint. Behandeling met LIFMIOR kan leiden tot reactivering van
hepatitis B bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met het hepatitis B-virus. Als dit gebeurt,
moet u stoppen met het gebruik van LIFMIOR.

Hepatitis C: Informeer uw arts als u of het kind hepatitis C heeft. Uw arts wil misschien de
behandeling met LIFMIOR controleren als de infectie verergert.

Bloedaandoeningen: Zoek onmiddellijk medisch advies als u of het kind verschijnselen of
symptomen heeft zoals aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe plekken, bloedingen of bleekheid.
Zulke symptomen kunnen wijzen op de aanwezigheid van mogelijk levensbedreigende
bloedaandoeningen die vereisen dat u s stopt met het gebruik van LIFMIOR.

Zenuwstelsel- en oogaandoeningen: Vertel het uw arts als u of het kind multipele sclerose of
neuritis optica (ontsteking van de zenuwen van de ogen) of myelitis transversa (ontsteking van
het ruggenmerg) heeft. Uw arts zal bepalen of LIFMIOR een geschikte behandeling is.

Congestief hartfalen: Vertel het uw arts als u of het kind een verleden van congestief hartfalen
heeft, omdat LIFMIOR voorzichtig moet worden toegepast onder deze omstandigheden.

Kanker: Vertel het uw arts als u een lymfoom (een vorm van bloedkanker) of een andere vorm
geregistreerd
van kanker heeft of ooit heeft gehad, voordat LIFMIOR aan u wordt gegeven.
Patiënten met ernstige reumatoïde artritis, die de ziekte al lange tijd hebben, kunnen een hoger
dan gemiddeld risico hebben op het ontwikkelen van lymfomen.
Kinderen en volwassenen die LIFMIOR gebruiken kunnen een verhoogd risico hebben op het
ontwikkelen van lymfomen of een andere vorm van kanker.
Bij enkele kinderen en tieners die LIFMIOR of andere geneesmiddelen met dezelfde werking
hebben gekregen, hebben zich vormen van kanker ontwikkeld, waaronder zeldzame vormen, die
langer
enkele malen tot de dood hebben geleid.
Sommige patiënten die LIFMIOR kregen ontwikkelden vormen van huidkanker. Vertel het uw
arts als bij u of bij het kind dat u verzorgt uiterlijke verandering van de huid of gezwellen op de
huid ontstaan.
niet

Waterpokken: Vertel het uw arts als u bent, of het kind is, blootgesteld aan waterpokken
tijdens gebruik van LIFMIOR. Uw arts zal bepalen of preventieve behandeling tegen
waterpokken nodig is.

Latex: Het naalddopje in de LIFMIOR-verpakking is van latex gemaakt. Neem voordat u
LIFMIOR gebruikt contact op met uw arts als het naalddopje wordt gehanteerd door of het
middel wordt toegediend aan iemand met een latexallergie.

Alcoholmisbruik: LIFMIOR mag niet gebruikt worden voor de behandeling van hepatitis
gerelateerd aan alcoholmisbruik. Vertel het uw arts of u, of het kind dat u verzorgt, een
voorgeschiedenis van alcoholmisbruik heeft.

Wegener-granulomatose: LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van
Wegener-granulomatose, een zeldzame ontstekingsziekte. Neem contact op met uw arts als u, of
het kind dat u verzorgt, Wegener-granulomatose heeft.

Anti-diabetische geneesmiddelen: Vertel het uw arts als u of het kind diabetes heeft of
geneesmiddelen gebruikt om diabetes te behandelen. Uw arts kan bepalen of u of het kind
minder anti-diabetische geneesmiddelen moet nemen tijdens het gebruik van LIFMIOR.
Geneesmiddel
Kinderen en jongeren tot 18 jaar

Vaccinaties: Indien mogelijk moeten kinderen alle vaccinaties hebben gekregen voordat ze
LIFMIOR gebruiken. Sommige vaccins, zoals poliovaccin dat via de mond wordt ingenomen,
mogen niet gegeven worden als LIFMIOR wordt gebruikt. Overlegt u alstublieft met uw arts
voordat u of het kind vaccins ontvangt.
Inflammatoire darmziekten (IBD): Er zijn meldingen geweest van IBD bij patiënten met
juveniele idiopathische artritis (JIA) tijdens de behandeling met LIFMIOR. Vertel het uw arts
als het kind last heeft van buikkrampen, buikpijn, diarree, gewichtsverlies of bloed in de
ontlasting.
LIFMIOR zou normaal gesproken niet gebruikt moeten worden bij kinderen jonger dan 2 jaar met
polyartritis of uitgebreide oligoartritis, of bij kinderen jonger dan 12 jaar met enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica, of bij kinderen jonger dan 6 jaar met psoriasis.
Gebruikt u of het kind dat u verzorgt nog andere geneesmiddelen?
Gebruikt u of het kind dat u verzorgt naast LIFMIOR nog andere geneesmiddelen, heeft u of het kind
dat u verzorgt dat kort geleden gedaan of bestaat de mogelijkheid dat u in de nabije toekomst andere
geneesmiddelen (waaronder anakinra, abatacept, of sulfasalazine) gaat gebruiken? Vertel dat dan uw
arts of apotheker. U of het kind mag LIFMIOR niet gebruiken met geneesmiddelen die de werkzame
stoffen anakinra of abatacept bevatten.
Zwangerschap en borstvoeding
Bent u zwanger, denkt u zwanger te zijn, wilt u zwanger worden of geeft u borstvoeding? Neem dan
contact op met uw arts of apotheker voordat u dit geneesmiddel gebruikt.geregistreerd
LIFMIOR mag tijdens de zwangerschap alleen worden gebruikt als dit echt noodzakelijk is.
Raadpleeg uw arts als u zwanger raakt, denkt zwanger te zijn of zwanger wilt worden.
Als u tijdens de zwangerschap LIFMIOR heeft gebruikt, kan bij uw baby het risico op een infectie
verhoogd zijn. Daarnaast wees één onderzoek erop dat er meer geboorteafwijkingen waren wanneer
de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR had gekregen, vergeleken met moeders die geen
LIFMIOR of vergelijkbare geneesmiddelen (zogeheten TNF-antagonisten) hadden gekregen. Er
langer
werden geen specifieke typen geboorteafwijkingen gemeld. Uit een ander onderzoek bleek dat er geen
verhoogd risico op geboorteafwijkingen was wanneer de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR
had gekregen. Uw arts zal u helpen beslissen of de voordelen van de behandeling opwegen tegen het
mogelijke risico voor uw baby. Het is belangrijk dat u de artsen van de baby en andere
niet
beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg vertelt over het gebruik van LIFMIOR tijdens de
zwangerschap voordat de baby een vaccin toegediend krijgt (zie voor meer informatie rubriek 2,
'Vaccinaties').
Vrouwen die LIFMIOR gebruiken mogen geen borstvoeding geven omdat LIFMIOR overgaat in de
moedermelk.
Rijvaardigheid en het gebruik van machines
Het is niet te verwachten dat het gebruik van LIFMIOR de rijvaardigheid of het gebruik van machines
beïnvloedt.
3.
Hoe gebruikt u dit middel?
Geneesmiddel
Gebruik dit geneesmiddel altijd precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
Als u denkt dat het effect van LIFMIOR te sterk of te zwak is, bespreek dit dan met uw arts of
apotheker.
De voorgevulde spuit is verkrijgbaar in doses van 25 mg en 50 mg.
Reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en axiale spondyloartritis waaronder spondylitis ankylopoetica
De aanbevolen dosering is 25 mg, tweemaal per week gegeven of 50 mg eenmaal per week als
onderhuidse injectie. Uw arts kan echter besluiten een andere frequentie voor het injecteren van
LIFMIOR in te stellen.
Plaque psoriasis
De aanbevolen dosering is 25 mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per week.
Ook mag gedurende maximaal 12 weken 50 mg tweemaal per week gegeven worden, gevolgd door 25
mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per week.
Uw arts zal beslissen hoe lang u LIFMIOR moet gebruiken en of herhalingsbehandeling noodzakelijk
is op basis van uw respons. Als LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op uw conditie kan uw arts u
adviseren te stoppen met het nemen van dit geneesmiddel.
Gebruik bij kinderen en jongeren tot 18 jaar
De geschikte dosis en frequentie van de dosering voor het kind of de adolescent zal variëren
geregistreerd
afhankelijk van het lichaamsgewicht en de aandoening. Uw arts zal de juiste dosis voor het kind
bepalen en zal een geschikte sterkte van LIFMIOR (10 mg, 25 mg of 50 mg) voorschrijven.
Voor polyartritis of uitgebreide oligoartritis bij patiënten vanaf 2 jaar, of enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica bij kinderen vanaf 12 jaar is de gebruikelijke dosis 0,4 mg LIFMIOR per
kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 25 mg) tweemaal per week gegeven, of 0,8 mg LIFMIOR
per kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) eenmaal per week gegeven.
langer
Voor psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar is de gebruikelijke dosis 0,8 mg LIFMIOR per kg
lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) en moet eenmaal per week toegediend worden.
Wanneer LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op de toestand van het kind kan uw arts u vertellen
niet
dat u moet stoppen met het gebruik van dit geneesmiddel.
De arts zal u gedetailleerde aanwijzingen geven voor het klaarmaken en afmeten van de juiste dosis.
Toedieningsweg en manier van toedienen
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een onderhuidse injectie (subcutane injectie).
LIFMIOR kan met of zonder voedsel of drank gebruikt worden.
Gedetailleerde instructies over hoe LIFMIOR klaargemaakt en geïnjecteerd moet worden zijn
te vinden in rubriek 7 `Instructies voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-
injectie'.
Meng de LIFMIOR-oplossing niet met andere geneesmiddelen.
Om u eraan te helpen herinneren kan het handig zijn om in uw agenda te noteren op welke dagen van
Geneesmiddel
de week LIFMIOR gebruikt moet worden.
Heeft u of het kind dat u verzorgt te veel van dit middel gebruikt?
Als u meer LIFMIOR heeft gebruikt dan u zou mogen (door te veel in één keer te injecteren of door
het te vaak te gebruiken), moet u onmiddellijk een arts of apotheker raadplegen. Neem altijd de doos
van het geneesmiddel mee, zelfs als deze leeg is.
Als u een dosis vergeten bent, moet u deze injecteren zodra u daaraan denkt, tenzij de volgende dosis
de volgende dag gegeven moet worden. In dit geval moet u de vergeten dosis overslaan. Daarna moet
u doorgaan met het geneesmiddel te injecteren op de gebruikelijke dagen. Als u er niet aan denkt tot
de dag dat de volgende injectie toegediend moet worden, neem dan geen dubbele dosis (twee doses op
dezelfde dag) om zo een vergeten dosis in te halen.
Als u stopt met het gebruik van dit middel
Uw symptomen kunnen terugkeren na stopzetting.
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
4.
Mogelijke bijwerkingen
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
daarmee te maken.
Allergische reacties
geregistreerd
Als iets van het onderstaande zich voordoet, injecteer dan geen LIFMIOR meer. Waarschuw
onmiddellijk de arts of ga naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
Moeilijkheden met slikken of ademhalen
Zwelling in het gezicht, de keel, de handen of de voeten
langer
Nerveus of angstig voelen, een kloppend gevoel of plotseling rood worden van de huid en/of
een warm gevoel
Ernstige uitslag, jeuk of netelroos (verheven stukjes rode of bleke huid die vaak jeuken)
Ernstige allergische reacties komen zelden voor. Echter, de bovenstaande symptomen kunnen op een
niet
allergische reactie op LIFMIOR wijzen. U moet dan onmiddellijk medische hulp zoeken.
Ernstige bijwerkingen
Als u iets van het onderstaande opmerkt, kan het zijn dat u of het kind met spoed medische hulp nodig
heeft.
Verschijnselen van
ernstige infectie, zoals hoge koorts die samen kan gaan met hoesten,
ademnood, rillingen, zwakheid, of een warme, rode, gevoelige, pijnlijke plaats op de huid of
gewrichten.
Verschijnselen van
bloedaandoeningen, zoals bloeden, blauwe plekken of bleekheid.
Verschijnselen van
zenuwaandoeningen, zoals verdoofd gevoel of tintelingen, veranderingen
in het gezichtsvermogen, pijn aan de ogen, of beginnende zwakheid in een arm of een been.
Verschijnselen van
hartfalen of het
verergeren van hartfalen, zoals moeheid of
Geneesmiddel
kortademigheid bij activiteit, zwelling in de enkels, een vol gevoel in de nek of buik, ademnood
gedurende de nacht of hoesten, blauwige kleur van de nagels of rond de lippen.
Verschijnselen van
kanker: Kanker kan elk deel van het lichaam aantasten, ook huid en bloed,
en mogelijke verschijnselen zullen afhangen van de vorm en de locatie van de kanker. Deze
verschijnselen kunnen gewichtsverlies, koorts, zwelling (met of zonder pijn), aanhoudende
hoest, aanwezigheid van bulten of vergroeiingen op de huid zijn.
Verschijnselen van
auto-immuunreacties (vorming van antilichamen die tegen normaal
weefsel zijn gericht) zoals pijn, jeuk, gevoel van zwakte en abnormale ademhaling, gedachtes,
gevoel of gezichtsvermogen.
Verschijnselen van lupus of lupusachtig syndroom, zoals veranderingen in gewicht,
aanhoudende huiduitslag, koorts, gewrichts- of spierpijn of vermoeidheid.
Verschijnselen van
ontsteking van de bloedvaten zoals pijn, koorts, roodheid of warmte van
de huid, jeuk.
Dit zijn bijwerkingen die zich soms of zelden voordoen, maar het zijn ernstige condities (waarvan
sommige zelden fataal kunnen zijn). Als deze verschijnselen zich voordoen, waarschuw dan
onmiddellijk uw arts of ga naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
De bekende bijwerkingen van LIFMIOR omvatten de volgende, gegroepeerd naar afnemende
frequentie:

Zeer vaak (komen voor bijmeer dan 1 op de 10 gebruikers):
Infecties (ook verkoudheid, sinusitis, bronchitis, infecties van de urinewegen en huidinfecties);
reacties op de plaats van injectie (ook bloeding, blauwe plekken, roodheid, jeuk, pijn en
zwelling); reacties op de plaats van injectie (deze komen niet zo vaak meer voor na de eerste
maand van behandeling). Sommige patiënten kregen een reactie op een injectieplaats die al
eerder was gebruikt.
geregistreerd

Vaak (komen voor bij minder dan 1 op de 10 gebruikers):
Allergische reacties, koorts, huiduitslag, jeuk, antilichamen die tegen normaal weefsel zijn
gericht (auto-antilichaamvorming).

Soms (komen voor bij minder dan 1 op de 100 gebruikers):
Ernstige infecties (ook longontsteking, diepe huidinfecties, gewrichtsinfecties,
langer
bloedvergiftiging en infecties op verschillende plaatsen); verergering van congestief hartfalen;
laag aantal rode bloedcellen, laag aantal witte bloedcellen, laag aantal neutrofielen (een type
witte bloedcellen); laag aantal bloedplaatjes; huidkanker (behalve melanomen); plaatselijke
zwelling van de huid (angio-oedeem); netelroos (rode of bleke hoger gelegen stukjes huid die
niet
vaak jeuken); oogontsteking; psoriasis (nieuw of erger wordend); ontsteking van de bloedvaten
in verschillende organen; verhoogde meetwaarden bij bloedonderzoek van de lever (bij
patiënten die ook een behandeling met methotrexaat krijgen, komen verhoogde meetwaarden bij
bloedonderzoek van de lever vaak voor).

Zelden (komen voor bij minder dan 1 op de 1000 gebruikers):
Ernstige allergische reacties (ook ernstige plaatselijke zwelling van de huid en piepende en
hijgende ademhaling); lymfomen (een vorm van bloedkanker); leukemie (kanker in het bloed en
beenmerg); melanomen (een vorm van huidkanker); een combinatie van een laag aantal
bloedplaatjes, rode bloedcellen en witte bloedcellen; aandoeningen van het zenuwstelsel (met
ernstige spierzwakte en verschijnselen en symptomen die vergelijkbaar zijn met die van
multipele sclerose of ontsteking van de oogzenuwen of van het ruggenmerg); tuberculose;
nieuw ontstaan van congestief hartfalen, stuipen; lupus of lupusachtig syndroom (symptomen
zijn onder andere aanhoudende uitslag, koorts, gewrichtspijn, en moeheid); huiduitslag die kan
leiden tot ernstige blaasvorming en vervelling van de huid; lichenoïde reacties (jeukende
Geneesmiddel
paarsrode huiduitslag en/of draadvormige grijswitte strepen op slijmvliezen); ontsteking van de
lever veroorzaakt door het afweersysteem van het lichaam zelf (auto-immuunhepatitis; bij
patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de frequentie soms); ontstekingsziekte
die de longen, huid en lymfeklieren kan aantasten (sarcoïdose); ontsteking van of
littekenvorming in de longen (bij patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de
frequentie van ontsteking van of littekenvorming in de longen soms).
Zeer zelden (komen voor bij minder dan 1 op de 10.000 gebruikers): falen van het beenmerg
om cruciale bloedcellen te maken.

Niet bekend (frequentie kan met de beschikbare gegevens niet bepaald worden):
Merkelcelcarcinoom (een vorm van huidkanker); overmatige activatie van witte bloedcellen
geassocieerd met ontsteking (macrofaagactivatiesyndroom); opnieuw optreden van hepatitis B
(een leverinfectie); het erger worden van een aandoening die dermatomyositis wordt genoemd
(spierontsteking en zwakte die samengaat met een huiduitslag).
Extra bijwerkingen die bij kinderen en jongeren tot 18 jaar kunnen voorkomen
De bijwerkingen en hun frequenties die werden gezien bij kinderen en adolescenten zijn vergelijkbaar
met de bijwerkingen die hierboven beschreven staan.
Het melden van bijwerkingen
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V. Door bijwerkingen te melden, kunt u
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
geregistreerd
5.
Hoe bewaart u dit middel?
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die is te vinden op de doos
en het etiket na `EXP'. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die maand is de uiterste
langer
houdbaarheidsdatum.
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C).
Niet in de vriezer bewaren.
niet
De voorgevulde spuiten in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
Nadat u de spuit uit de koelkast heeft gehaald, moet u
ongeveer 15-30 minuten wachten om de
LIFMIOR-oplossing in de spuit op kamertemperatuur te laten komen
. Niet op enige andere wijze
verwarmen. Daarna wordt onmiddellijk gebruik aangeraden.
LIFMIOR kan buiten de koelkast bewaard worden bij temperaturen tot maximaal 25C gedurende één
periode van maximaal vier weken; daarna dient het niet meer gekoeld te worden. LIFMIOR dient
afgevoerd te worden indien het niet binnen vier weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt.
Het wordt aanbevolen dat u de datum noteert waarop LIFMIOR uit de koelkast gehaald wordt en de
datum waarna LIFMIOR afgevoerd zou moeten worden (niet meer dan vier weken na verwijdering uit
de koelkast).
Inspecteer de oplossing in de spuit. De oplossing moet helder of licht melkachtig, kleurloos tot
Geneesmiddel
lichtgeel of lichtbruin zijn, en kan kleine witte of bijna doorzichtige eiwitdeeltjes bevatten. Zo ziet
LIFMIOR er normaal uit. Gebruik de oplossing niet als deze verkleurd of troebel is, of als er andere
deeltjes aanwezig zijn dan hierboven wordt beschreven. Als u zich zorgen maakt over het uiterlijk van
de oplossing, neemt u dan contact op met uw apotheker voor assistentie.
Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag uw
apotheker wat u met geneesmiddelen moet doen die u niet meer gebruikt. Ze worden dan op een
verantwoorde manier vernietigd en komen niet in het milieu terecht.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Welke stoffen zitten er in dit middel?
25 mg oplossing voor injectie in voorgevulde spuit
De werkzame stof in dit middel is etanercept. Elke voorgevulde spuit bevat 0,5 ml oplossing met 25
mg etanercept.
50 mg oplossing voor injectie in voorgevulde spuit
De werkzame stof in dit middel is etanercept. Elke voorgevulde spuit bevat 1,0 ml oplossing met 50
mg etanercept.
De andere stoffen in dit middel zijn sucrose, natriumchloride, L-argininehydrochloride, monobasisch
dihydraatnatriumfosfaat en dibasisch dihydraatnatriumfosfaat, en water voor injecties.
Hoe ziet LIFMIOR eruit en hoeveel zit er in een verpakking?
25 mg oplossing voor injectie in voorgevulde spuit
LIFMIOR 25 mg wordt geleverd als een voorgevulde spuit met een heldere, kleurloze tot lichtgele of
lichtbruine oplossing voor injectie (oplossing voor injectie). Elke verpakking bevat 4, 8 of 24
geregistreerd
voorgevulde spuiten en 4, 8 of 24 alcoholdoekjes. Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in
de handel gebracht.
50 mg oplossing voor injectie in voorgevulde spuit
LIFMIOR 50 mg wordt geleverd als een voorgevulde spuit met een heldere, kleurloze tot lichtgele of
lichtbruine oplossing voor injectie (oplossing voor injectie). Elke verpakking bevat 2, 4 of 12
voorgevulde spuiten en 2, 4 of 12 alcoholdoekjes. Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in
langer
de handel gebracht.
Houder van de vergunning voor het in de handel brengen en fabrikant
niet
Houder van de vergunning voor het in de handel
brengen:
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
Fabrikant:
Wyeth Pharmaceuticals
Pfizer Manufacturing Belgium NV
New Lane
Rijksweg 12
Havant
2870 Puurs
Hampshire PO9 2NG
België
Verenigd Koninkrijk
Neem voor alle informatie met betrekking tot dit geneesmiddel contact op met de lokale
Geneesmiddel
vertegenwoordiger van de houder van de vergunning voor het in de handel brengen:
België/Belgique/Belgien
K
Luxembourg/Luxemburg
PFIZER EA A.E. (CYPRUS BRANCH)
Pfizer S.A. / N.V.
T: +357 22 817690
Tél/Tel: +32 (0)2 554 62 11
Ceská Republika
Magyarország
Pfizer Kft.
Tel: +420-283-004-111
Tel: +36 1 488 3700
Danmark
Malta
Pfizer ApS
Vivian Corporation Ltd.
Tlf: +45 44 201 100
Tel: +35621 344610
Deutschland
Nederland
Pfizer Pharma GmbH
Pfizer bv
Tel: +49 (0)30 550055-51000
Tel: +31 (0)10 406 43 01

Norge
,
Pfizer Norge AS
Tlf: +47 67 52 61 00
Te: +359 2 970 4333
Eesti
Österreich
Pfizer Luxembourg SARL Eesti filiaal
Pfizer Corporation Austria Ges.m.b.H.
Tel: +372 666 7500
Tel: +43 (0)1 521 15-0

Polska
PFIZER EA A.E.
Pfizer Polska Sp. z o.o.
geregistreerd
.: +30 210 67 85 800
Tel.: +48 22 335 61 00
España
Portugal
Pfizer, S.L.
Pfizer Biofarmacêutica, Sociedade Unipessoal Lda
Télf: +34 91 490 99 00
Tel: (+351) 21 423 55 00
France
România
langer
Pfizer
Pfizer Romania S.R.L
Tél +33 (0)1 58 07 34 40
Tel: +40 (0) 21 207 28 00
Hrvatska
Slovenija
niet
Pfizer Croatia d.o.o.
Pfizer Luxembourg SARL, Pfizer, podruznica
Tel: +385 1 3908 777
za svetovanje s podrocja farmacevtske
dejavnosti, Ljubljana
Tel: +386 (0)1 52 11 400
Ireland
Slovenská Republika
Pfizer Healthcare Ireland
Pfizer Luxembourg SARL, organizacná zlozka
Tel: +1800 633 363 (toll free)
Tel: +421 2 3355 5500
Tel: +44 (0)1304 616161
Ísland
Suomi/Finland
Icepharma hf.
Pfizer Oy
Tel: +354 540 8000
Puh/Tel: +358 (0)9 430 040
Italia
Sverige
Geneesmiddel
Pfizer S.r.l.
Pfizer Innovations AB
Tel: +39 06 33 18 21
Tel: +46 (0)8 550 520 00
Latvija
United Kingdom
Pfizer Luxembourg SARL filile Latvij
Pfizer Limited
Tel. +371 67035775
Tel: +44 (0)1304 616161
Lietuva
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau: http://www.ema.europa.eu.
7.
Instructies voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie
Deze rubriek is verdeeld in de volgende subrubrieken:
Inleiding
Stap 1: Voorbereiding voor een injectie
Stap 2: Een injectieplaats kiezen
Stap 3: Het injecteren van de LIFMIOR-oplossing
Stap 4: Afvalverwerkingsinstructies van de benodigdheden

Inleiding
In de onderstaande instructies wordt uitgelegd hoe LIFMIOR voor injectie moet worden klaargemaakt
en hoe LIFMIOR moet worden geïnjecteerd. U wordt vriendelijk verzocht de instructies zorgvuldig
geregistreerd
door te lezen en ze stap voor stap te volgen. Uw arts of de assistent(e) zullen de technieken van
zelfinjectie of het geven van een injectie aan een kind met u doornemen. Begin pas met het toedienen
van een injectie als u er zeker van bent dat u weet hoe de injectie-oplossing moet worden
klaargemaakt en hoe u de injectie moet toedienen.
De LIFMIOR-oplossing mag niet voor gebruik met een ander geneesmiddel worden gemengd.
langer
Stap 1: Voorbereiding voor een injectie
1. Gebruik een schoon, goed verlicht, vlak werkoppervlak.
niet
2. Haal de LIFMIOR-doos met de voorgevulde spuiten uit de koelkast en zet deze op het vlakke
werkoppervlak. Trek de papieren bescherming van de bovenkant en van de zijkanten van het
plastic bakje; begin hiervoor bij één van de bovenste hoeken. Haal er één voorgevulde spuit en één
alcoholdoekje uit en plaats deze op het werkoppervlak. De voorgevulde spuit met LIFMIOR niet
schudden. Vouw de papieren bescherming terug over het plastic bakje en zet de doos met
overgebleven voorgevulde spuiten terug in de koelkast. Zie rubriek 5 voor instructies voor het
bewaren van LIFMIOR. Als u vragen heeft over het bewaren, neem dan contact op met uw arts,
verpleegkundige of apotheker voor verdere instructies.
3.
De LIFMIOR-oplossing in de spuit heeft 15 tot 30 minuten nodig om op kamertemperatuur
te komen. De naaldbescherming
NIET verwijderen bij het op kamertemperatuur laten komen. Het
wachten totdat de oplossing op kamertemperatuur is kan de injectie comfortabeler voor u maken.
Verwarm LIFMIOR niet op enige andere wijze (verwarm het bijvoorbeeld niet in een magnetron
of in heet water).
Geneesmiddel
4. Leg de overige benodigdheden die u nodig heeft voor uw injectie klaar. Dit zijn onder andere het
alcoholdoekje uit de LIFMIOR-verpakking en een wattenbolletje of een gaasje.
5. Was uw handen met zeep en warm water.
6. Inspecteer de oplossing in de spuit. De oplossing moet helder of licht melkachtig, kleurloos tot
lichtgeel of lichtbruin zijn, en kan kleine witte of bijna doorzichtige eiwitdeeltjes bevatten. Zo ziet
LIFMIOR er normaal uit. Gebruik de oplossing niet als deze verkleurd of troebel is, of als er
Stap 2: Een injectieplaats kiezen
1. De drie aanbevolen injectieplaatsen voor LIFMIOR bij gebruik van een voorgevulde spuit zijn: (1)
aan de voorzijde van het midden van de dijen; (2) de buik, uitgezonderd het gebied binnen 5
centimeter rond de navel; en (3) de achterzijde van de bovenarmen (zie afbeelding 1). Als u uzelf
injecteert, moet u dit niet in de achterzijde van uw bovenarmen doen.
Afbeelding 1
geregistreerd
2. Gebruik voor elke nieuwe injectie een andere plaats. Iedere nieuwe injectie dient op een afstand
van ten minste 3 cm van een vorige injectieplaats te worden gegeven. Niet injecteren in gebieden
waar de huid teer, rood of hard is of waar deze blauwe plekken vertoont. Vermijd gebieden met
littekens of striae. (Het kan helpen om telkens de plaats van de vorige injecties te noteren.)
3. Als u of het kind psoriasis heeft, moet u proberen niet direct te injecteren in een verheven,
verdikte, rode, of schilferige huid (`psoriatische huidlaesies').
langer
Stap 3: Het injecteren van de LIFMIOR-oplossing
1. Veeg in een ronddraaiende beweging de injectieplaats waar LIFMIOR wordt geïnjecteerd met het
niet
alcoholdoekje schoon. Raak dit gebied
NIET meer aan voor het geven van de injectie.
2. Pak de voorgevulde spuit van het vlakke werkoppervlak. Verwijder het naalddopje door het stevig,
in het verlengde van de spuit af te trekken (zie afbeelding 2).
Pas op dat de dop niet verbogen of
verdraaid wordt tijdens het verwijderen om beschadiging aan de naald te voorkomen
.
Als u het naalddopje eraf haalt, kan er een vloeistofdruppeltje aan het einde van de naald zitten;
dit is normaal. Raak de naald niet aan en houd de naald niet tegen enig oppervlak aan. Raak de
zuiger niet aan en stoot er niet tegen. Dit kan ervoor zorgen dat de vloeistof eruit lekt.
Afbeelding 2
Geneesmiddel
en houd de huid stevig vast. Houd de spuit met de andere hand als een potlood vast.
4. Duw de naald met een snelle, korte beweging in een hoek tussen 45º en 90º door de huid (zie
afbeelding 3). Met wat ervaring vindt u de hoek die voor u of het kind het meest comfortabel is.
Wees voorzichtig: duw de naald niet te langzaam of met te veel kracht in de huid.
afbeelding 3
5. Als de naald volledig in de huid is gebracht, laat dan de huid los die u vasthoudt. Houd met uw
geregistreerd
vrije hand de basis van de spuit vast ter ondersteuning. Duw vervolgens op de zuiger om alle
oplossing
langzaam en met stabiele snelheid te injecteren (zie afbeelding 4).
Afbeelding 4
langer
niet
6. Als de spuit leeg is, kan de naald uit de huid worden teruggetrokken. Doe dit voorzichtig onder
dezelfde hoek als bij het aanprikken van de huid. Er kan zich wat bloed vormen. Druk gedurende
10 seconden een wattenbolletje op de injectieplaats. Wrijf niet op de plaats van de injectie. Indien
nodig kunt u de injectieplaats met een pleister bedekken.
Stap 4: Afvalverwerkingsinstructies van de benodigdheden
De voorgevulde spuit is alleen voor éénmalig gebruik. De spuit en naald mogen
NOOIT opnieuw
worden gebruikt. Doe
NOOIT de dop weer op de naald. Voer de naalden en de spuit af volgens
Geneesmiddel
instructies van de arts, verpleegkundige of apotheker.
Als u nog vragen heeft raadpleeg dan uw arts, verpleegkundige of apotheker die met LIFMIOR
bekend is.

LIFMIOR 50 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde pen
etanercept
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. U kunt hieraan bijdragen door melding te maken van alle
bijwerkingen die u eventueel zou ervaren. Aan het einde van rubriek 4 leest u hoe u dat kunt doen.
Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
informatie in voor u.

Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
Uw arts zal u ook een `Patiëntenwaarschuwingskaart' geven, die belangrijke veiligheidsinformatie
bevat die u moet kennen voor en tijdens behandeling met LIFMIOR.
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts, apotheker of verpleegkundige.
Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan u, of aan een kind dat u
verzorgt, voorgeschreven. Het kan schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde
klachten als u of het kind dat u verzorgt.
Krijgt u last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt u een bijwerking die niet
in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
geregistreerd
Inhoud van deze bijsluiter
1.
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
2.
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
3.
Hoe gebruikt u dit middel?
4.
Mogelijke bijwerkingen
langer
5.
Hoe bewaart u dit middel?
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
7.
De MYCLIC voorgevulde pen gebruiken om LIFMIOR te injecteren (zie achterkant)
niet
1.
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
LIFMIOR is een geneesmiddel dat wordt gemaakt van twee menselijke eiwitten. Het blokkeert de
activiteit van een ander eiwit in het lichaam dat ontsteking veroorzaakt. LIFMIOR werkt door de
ontsteking die door bepaalde ziekten veroorzaakt wordt, te verminderen.
Bij volwassenen (leeftijd vanaf 18 jaar), kan LIFMIOR gebruikt worden voor matige of ernstige
reumatoïde artritis,
arthritis psoriatica, ernstige
axiale spondyloartritis waaronder
spondylitis
ankylopoetica
en matige tot ernstige
psoriasis ­ in elk van de gevallen gewoonlijk wanneer andere,
veel gebruikte behandelingen niet goed genoeg gewerkt hebben of niet geschikt voor u zijn.
Voor reumatoïde artritis wordt LIFMIOR gewoonlijk in combinatie met methotrexaat gebruikt,
hoewel het ook alleen gebruikt kan worden wanneer behandeling met methotrexaat ongeschikt voor u
is. Alleen of in combinatie met methotrexaat kan LIFMIOR de schade aan uw gewrichten die
Geneesmiddel
veroorzaakt wordt door reumatoïde artritis vertragen en het vermogen om dagelijkse activiteiten te
volbrengen verbeteren.
Bij patiënten met arthritis psoriatica met aandoeningen aan meerdere gewrichten kan LIFMIOR uw
vermogen om de activiteiten van het dagelijks leven uit te voeren verbeteren. Bij patiënten met
meerdere symmetrische pijnlijke of gezwollen gewrichten (bijv. handen, polsen en voeten) kan
LIFMIOR de structurele schade aan deze gewrichten, die door de aandoening wordt veroorzaakt,
vertragen.
Voor de volgende vormen van juveniele idiopathische artritis indien behandeling met
methotrexaat niet voldoende werkte of niet geschikt is:
Polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij patiënten
vanaf 2 jaar
Arthritis psoriatica bij patiënten vanaf 12 jaar
Voor enthesitis-gerelateerde artritis bij patiënten vanaf 12 jaar indien andere veel gebruikte
behandelingen niet voldoende werkten of niet geschikt zijn.
Ernstige psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar die onvoldoende respons hadden op fototherapieën
en andere systemische therapieën (of deze niet kunnen gebruiken).
2.
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
geregistreerd
U of het kind dat u verzorgt is allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze
stoffen kunt u vinden in rubriek 6. Als u of het kind allergische reacties ervaart zoals een
beklemmend gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag
u LIFMIOR niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.
U of het kind heeft een ernstige bloedvergiftiging, sepsis genaamd, of loopt risico op een
ernstige bloedvergiftiging. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
langer
U of het kind heeft enige vorm van infectie. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?
niet
Neem contact op met uw arts voordat u dit middel gebruikt.

Allergische reacties: Als u of het kind allergische reacties ervaart zoals een beklemmend
gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag u LIFMIOR
niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.

Infecties/operatie: Als zich bij u of het kind een nieuwe infectie ontwikkelt of als u of het kind
op het punt staat een grote operatie te ondergaan, wil uw arts de behandeling met LIFMIOR
misschien controleren.

Infecties/diabetes: Vertel het uw arts als u of het kind een voorgeschiedenis heeft van
terugkerende infecties of lijdt aan diabetes of andere ziektes die het risico op infectie verhogen.

Infecties/controle: Vertel het uw arts als u recent buiten de Europese regio heeft gereisd. Als u
of een kind dat u verzorgt symptomen ontwikkelt van een infectie, zoals koorts, rillingen of
hoest, informeer dan onmiddellijk uw arts. Uw arts kan besluiten om de controle op
aanwezigheid van infecties bij u of het kind voort te zetten nadat u of het kind dat u verzorgt
bent/is gestopt met het gebruik van LIFMIOR.
Geneesmiddel

Tuberculose: Aangezien gevallen van tuberculose zijn gemeld bij patiënten die met LIFMIOR
werden behandeld, zal uw arts willen onderzoeken of verschijnselen en symptomen van
tuberculose aanwezig zijn vóór het starten met LIFMIOR. Dit kan inhouden een grondig
onderzoek naar de medische voorgeschiedenis, een röntgenfoto van de borst en een
tuberculinetest. De uitkomst van deze onderzoeken moet op de `Patiëntenwaarschuwingskaart'
worden genoteerd. Als u of het kind ooit tuberculose heeft gehad, of in contact bent geweest
met iemand die tuberculose heeft gehad, is het erg belangrijk dat u dat uw arts vertelt. Als
verschijnselen van tuberculose (zoals aanhoudende hoest, gewichtsverlies, lusteloosheid, lichte

Hepatitis B: Vertel het uw arts als u of het kind hepatitis B heeft of ooit heeft gehad. Uw arts
moet de aanwezigheid van hepatitis B-infectie onderzoeken voordat u of het kind met de
behandeling met LIFMIOR begint. Behandeling met LIFMIOR kan leiden tot reactivering van
hepatitis B bij patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met het hepatitis B-virus. Als dit gebeurt,
moet u stoppen met het gebruik van LIFMIOR.

Hepatitis C: Informeer uw arts als u of het kind hepatitis C heeft. Uw arts wil misschien de
behandeling met LIFMIOR controleren als de infectie verergert.

Bloedaandoeningen: Zoek onmiddellijk medisch advies als u of het kind verschijnselen of
symptomen heeft zoals aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe plekken, bloedingen of bleekheid.
Zulke symptomen kunnen wijzen op de aanwezigheid van mogelijk levensbedreigende
bloedaandoeningen die vereisen dat u stopt met het gebruik van LIFMIOR.

Zenuwstelsel- en oogaandoeningen: Vertel het uw arts als u of het kind multipele sclerose of
neuritis optica (ontsteking van de zenuwen van de ogen) of myelitis transversa (ontsteking van
het ruggenmerg) heeft. Uw arts zal bepalen of LIFMIOR een geschikte behandeling is.

Congestief hartfalen: Vertel het uw arts als u of het kind een verleden van congestief hartfalen
heeft, omdat LIFMIOR voorzichtig moet worden toegepast onder deze omstandigheden.

Kanker: Vertel het uw arts als u een lymfoom (een vorm van bloedkanker) of een andere vorm
van kanker heeft of ooit heeft gehad, voordat LIFMIOR aan u wordt gegeven.
Patiënten met ernstige reumatoïde artritis, die de ziekte al lange tijd hebben, kunnen een hoger
geregistreerd
dan gemiddeld risico hebben op het ontwikkelen van lymfomen.
Kinderen en volwassenen die LIFMIOR gebruiken kunnen een verhoogd risico hebben op het
ontwikkelen van lymfomen of een andere vorm van kanker.
Bij enkele kinderen en tieners die LIFMIOR of andere geneesmiddelen met dezelfde werking
hebben gekregen, hebben zich vormen van kanker ontwikkeld, waaronder zeldzame vormen, die
enkele malen tot de dood hebben geleid.
Sommige patiënten die LIFMIOR kregen ontwikkelden vormen van huidkanker. Vertel het uw
langer
arts als bij u of bij het kind dat u verzorgt uiterlijke verandering van de huid of gezwellen op de
huid ontstaan.

Waterpokken: Vertel het uw arts als u bent, of het kind is, blootgesteld aan waterpokken
tijdens gebruik van LIFMIOR. Uw arts zal bepalen of preventieve behandeling tegen
niet
waterpokken nodig is.

Latex: Het naalddopje in de LIFMIOR-verpakking is van latex gemaakt. Neem voordat u
LIFMIOR gebruikt contact op met uw arts als het naalddopje wordt gehanteerd door of het
middel wordt toegediend aan iemand met een latexallergie.

Alcoholmisbruik: LIFMIOR mag niet gebruikt worden voor de behandeling van hepatitis
gerelateerd aan alcoholmisbruik. Vertel het uw arts als u, of het kind dat u verzorgt, een
voorgeschiedenis van alcoholmisbruik heeft.

Wegener-granulomatose: LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van
Wegener-granulomatose, een zeldzame ontstekingsziekte. Neem contact op met uw arts als u, of
het kind dat u verzorgt, Wegener-granulomatose heeft.

Anti-diabetische geneesmiddelen: Vertel het uw arts als u of het kind diabetes heeft of
geneesmiddelen gebruikt om diabetes te behandelen. Uw arts kan bepalen of u of het kind
minder anti-diabetische geneesmiddelen moet nemen tijdens het gebruik van LIFMIOR.
Kinderen en jongeren tot 18 jaar
Geneesmiddel

Vaccinaties: Indien mogelijk moeten kinderen alle vaccinaties hebben gekregen voordat ze
LIFMIOR gebruiken. Sommige vaccins, zoals poliovaccin dat via de mond wordt ingenomen,
mogen niet gegeven worden als LIFMIOR wordt gebruikt. Overlegt u alstublieft met uw arts
voordat u of het kind vaccins ontvangt.

Inflammatoire darmziekten (IBD): Er zijn meldingen geweest van IBD bij patiënten met
juveniele idiopathische artritis (JIA) tijdens de behandeling met LIFMIOR. Vertel het uw arts
LIFMIOR zou normaal gesproken niet gebruikt moeten worden bij kinderen jonger dan 2 jaar met
polyartritis of uitgebreide oligoartritis, of bij kinderen jonger dan 12 jaar met enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica, of bij kinderen jonger dan 6 jaar met psoriasis.
Gebruikt u of het kind dat u verzorgt nog andere geneesmiddelen?
Gebruikt u of het kind dat u verzorgt naast LIFMIOR nog andere geneesmiddelen, heeft u of het kind
dat u verzorgt dat kort geleden gedaan of bestaat de mogelijkheid dat u in de nabije toekomst andere
geneesmiddelen (waaronder anakinra, abatacept, of sulfasalazine) gaat gebruiken? Vertel dat dan uw
arts of apotheker. U of het kind mag LIFMIOR niet gebruiken met geneesmiddelen die de werkzame
stoffen anakinra of abatacept bevatten.
Zwangerschap en borstvoeding
Bent u zwanger, denkt u zwanger te zijn, wilt u zwanger worden of geeft u borstvoeding? Neem dan
contact op met uw arts of apotheker voordat u dit geneesmiddel gebruikt.
LIFMIOR mag tijdens de zwangerschap alleen worden gebruikt als dit echt noodzakelijk is.
Raadpleeg uw arts als u zwanger raakt, denkt zwanger te zijn of zwanger wilt worden.
geregistreerd
Als u tijdens de zwangerschap LIFMIOR heeft gebruikt, kan bij uw baby het risico op een infectie
verhoogd zijn. Daarnaast wees één onderzoek erop dat er meer geboorteafwijkingen waren wanneer
de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR had gekregen, vergeleken met moeders die geen
LIFMIOR of vergelijkbare geneesmiddelen (zogeheten TNF-antagonisten) hadden gekregen. Er
werden geen specifieke typen geboorteafwijkingen gemeld. Uit een ander onderzoek bleek dat er geen
verhoogd risico op geboorteafwijkingen was wanneer de moeder tijdens de zwangerschap LIFMIOR
langer
had gekregen. Uw arts zal u helpen beslissen of de voordelen van de behandeling opwegen tegen het
mogelijke risico voor uw baby. Het is belangrijk dat u de artsen van de baby en andere
beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg vertelt over het gebruik van LIFMIOR tijdens de
zwangerschap voordat de baby een vaccin toegediend krijgt (zie voor meer informatie rubriek 2,
niet
'Vaccinaties').
Vrouwen die LIFMIOR gebruiken mogen geen borstvoeding geven omdat LIFMIOR overgaat in de
moedermelk.
Rijvaardigheid en het gebruik van machines
Het is niet te verwachten dat het gebruik van LIFMIOR de rijvaardigheid of het gebruik van machines
beïnvloedt.
3.
Hoe gebruikt u dit middel?
Gebruik dit geneesmiddel altijd precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
Geneesmiddel
Als u denkt dat het effect van LIFMIOR te sterk of te zwak is, bespreek dit dan met uw arts of
apotheker.
Er is LIFMIOR met een sterkte van 50 mg aan u voorgeschreven. LIFMIOR in een sterkte van 25 mg
is beschikbaar voor doses van 25 mg.
Reumatoïde artritis, arthritis psoriatica en axiale spondyloartritis waaronder spondylitis ankylopoetica
De aanbevolen dosering is 25 mg, tweemaal per week gegeven of 50 mg eenmaal per week als
onderhuidse injectie. Uw arts kan echter besluiten een andere frequentie voor het injecteren van
LIFMIOR in te stellen.
Plaque psoriasis
De aanbevolen dosering is 25 mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per week.
Ook mag gedurende maximaal 12 weken 50 mg tweemaal per week gegeven worden, gevolgd door 25
mg tweemaal per week of 50 mg eenmaal per week.
Uw arts zal beslissen hoe lang u LIFMIOR moet gebruiken en of herhalingsbehandeling noodzakelijk
is op basis van uw respons. Als LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op uw conditie kan uw arts u
adviseren te stoppen met het nemen van dit geneesmiddel.
Gebruik bij kinderen en jongeren tot 18 jaar
De geschikte dosis en frequentie van de dosering voor het kind of de adolescent zal variëren
geregistreerd
afhankelijk van het lichaamsgewicht en de aandoening. Uw arts zal de juiste dosis voor het kind
bepalen en zal een geschikte sterkte van LIFMIOR (10 mg, 25 mg of 50 mg) voorschrijven.
Voor polyartritis of uitgebreide oligoartritis bij patiënten vanaf 2 jaar, of enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica bij kinderen vanaf 12 jaar is de gebruikelijke dosis 0,4 mg LIFMIOR per
kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 25 mg) tweemaal per week gegeven, of 0,8 mg LIFMIOR
per kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) eenmaal per week gegeven.
langer
Voor psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar is de gebruikelijke dosis 0,8 mg LIFMIOR per kg
lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) en moet eenmaal per week toegediend worden.
Wanneer LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op de toestand van het kind kan uw arts u vertellen
niet
dat u moet stoppen met het gebruik van dit geneesmiddel.
De arts zal u gedetailleerde aanwijzingen geven voor het klaarmaken en afmeten van de juiste dosis.
Toedieningsweg en manier van toedienen
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een onderhuidse injectie (subcutane injectie).
LIFMIOR kan met of zonder voedsel of drank gebruikt worden.
Gedetailleerde instructies over hoe LIFMIOR geïnjecteerd moet worden zijn te vinden in
rubriek 7 `De MYCLIC voorgevulde pen gebruiken om LIFMIOR te injecteren'.
Meng de
LIFMIOR-oplossing niet met andere geneesmiddelen.
Om u eraan te helpen herinneren kan het handig zijn om in uw agenda te noteren op welke dagen van
Geneesmiddel
de week LIFMIOR gebruikt moet worden.
Heeft u of het kind dat u verzorgt te veel van dit middel gebruikt?
Als u meer LIFMIOR heeft gebruikt dan u zou mogen (door te veel in één keer te injecteren of door
het te vaak te gebruiken), moet u onmiddellijk een arts of apotheker raadplegen. Neem altijd de doos
van het geneesmiddel mee, zelfs als deze leeg is.
Als u een dosis vergeten bent, moet u deze injecteren zodra u daaraan denkt, tenzij de volgende dosis
de volgende dag gegeven moet worden. In dit geval moet u de vergeten dosis overslaan. Daarna moet
u doorgaan met het geneesmiddel te injecteren op de gebruikelijke dag(en). Als u er niet aan denkt tot
de dag dat de volgende injectie toegediend moet worden, neem dan geen dubbele dosis (twee doses op
dezelfde dag) om zo een vergeten dosis in te halen.
Als u stopt met het gebruik van dit middel
Uw symptomen kunnen terugkeren na stopzetting.
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
4.
Mogelijke bijwerkingen
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
daarmee te maken.
Allergische reacties
geregistreerd
Als iets van het onderstaande zich voordoet, injecteer dan geen LIFMIOR meer. Waarschuw
onmiddellijk de arts of ga naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
Moeilijkheden met slikken of ademhalen
Zwelling in het gezicht, de keel, de handen of de voeten
langer
Nerveus of angstig voelen, een kloppend gevoel of plotseling rood worden van de huid en/of
een warm gevoel
Ernstige uitslag, jeuk of netelroos (verheven stukjes rode of bleke huid die vaak jeuken)
Ernstige allergische reacties komen zelden voor. Echter, de bovenstaande symptomen kunnen op een
niet
allergische reactie op LIFMIOR wijzen. U moet dan onmiddellijk medische hulp zoeken.
Ernstige bijwerkingen
Als u iets van het onderstaande opmerkt, kan het zijn dat u of het kind met spoed medische hulp nodig
heeft.
Verschijnselen van
ernstige infectie, zoals hoge koorts die samen kan gaan met hoesten,
ademnood, rillingen, zwakheid, of een warme, rode, gevoelige, pijnlijke plaats op de huid of
gewrichten.
Verschijnselen van
bloedaandoeningen, zoals bloeden, blauwe plekken of bleekheid.
Verschijnselen van
zenuwaandoeningen, zoals verdoofd gevoel of tintelingen, veranderingen
in het gezichtsvermogen, pijn aan de ogen, of beginnende zwakheid in een arm of een been.
Verschijnselen van
hartfalen of het
verergeren van hartfalen, zoals moeheid of
Geneesmiddel
kortademigheid bij activiteit, zwelling in de enkels, een vol gevoel in de nek of buik, ademnood
gedurende de nacht of hoesten, blauwige kleur van de nagels of rond de lippen.
Verschijnselen van
kanker: Kanker kan elk deel van het lichaam aantasten, ook huid en bloed,
en mogelijke verschijnselen zullen afhangen van de vorm en de locatie van de kanker. Deze
verschijnselen kunnen gewichtsverlies, koorts, zwelling (met of zonder pijn), aanhoudende
hoest, aanwezigheid van bulten of vergroeiingen op de huid zijn.
Verschijnselen van
auto-immuunreacties (vorming van antilichamen die tegen normaal
weefsel zijn gericht) zoals pijn, jeuk, gevoel van zwakte en abnormale ademhaling, gedachtes,
gevoel of gezichtsvermogen.
Verschijnselen van lupus of lupusachtig syndroom, zoals veranderingen in gewicht,
aanhoudende huiduitslag, koorts, gewrichts- of spierpijn of vermoeidheid.
Verschijnselen van
ontsteking van de bloedvaten zoals pijn, koorts, roodheid of warmte van
de huid, jeuk.
Dit zijn bijwerkingen die zich soms of zelden voordoen, maar het zijn ernstige condities (waarvan
sommige zelden fataal kunnen zijn). Als deze verschijnselen zich voordoen, waarschuw dan
onmiddellijk uw arts of ga naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis.
De bekende bijwerkingen van LIFMIOR omvatten de volgende, gegroepeerd naar afnemende
frequentie:

Zeer vaak (komen voor bijmeer dan 1 op de 10 gebruikers):
Infecties (ook verkoudheid, sinusitis, bronchitis, infecties van de urinewegen en huidinfecties);
reacties op de plaats van injectie (ook bloeding, blauwe plekken, roodheid, jeuk, pijn en
zwelling); reacties op de plaats van injectie (deze komen niet zo vaak meer voor na de eerste
maand van behandeling). Sommige patiënten kregen een reactie op een injectieplaats die al
eerder was gebruikt.
geregistreerd

Vaak (komen voor bij minder dan 1 op de 10 gebruikers):
Allergische reacties, koorts, huiduitslag, jeuk, antilichamen die tegen normaal weefsel zijn
gericht (auto-antilichaamvorming).

Soms (komen voor bij minder dan 1 op de 100 gebruikers):
Ernstige infecties (ook longontsteking, diepe huidinfecties, gewrichtsinfecties,
langer
bloedvergiftiging en infecties op verschillende plaatsen); verergering van congestief hartfalen;
laag aantal rode bloedcellen, laag aantal witte bloedcellen, laag aantal neutrofielen (een type
witte bloedcellen); laag aantal bloedplaatjes; huidkanker (behalve melanomen); plaatselijke
zwelling van de huid (angio-oedeem); netelroos (rode of bleke hoger gelegen stukjes huid die
niet
vaak jeuken); oogontsteking; psoriasis (nieuw of erger wordend); ontsteking van de bloedvaten
in verschillende organen; verhoogde meetwaarden bij bloedonderzoek van de lever (bij
patiënten die ook een behandeling met methotrexaat krijgen, komen verhoogde meetwaarden bij
bloedonderzoek van de lever vaak voor).

Zelden (komen voor bij minder dan 1 op de 1000 gebruikers):
Ernstige allergische reacties (ook ernstige plaatselijke zwelling van de huid en piepende en
hijgende ademhaling); lymfomen (een vorm van bloedkanker); leukemie (kanker in het bloed en
beenmerg); melanomen (een vorm van huidkanker); een combinatie van een laag aantal
bloedplaatjes, rode bloedcellen en witte bloedcellen; aandoeningen van het zenuwstelsel (met
ernstige spierzwakte en verschijnselen en symptomen die vergelijkbaar zijn met die van
multipele sclerose of ontsteking van de oogzenuwen of van het ruggenmerg); tuberculose;
nieuw ontstaan van congestief hartfalen, stuipen; lupus of lupusachtig syndroom (symptomen
zijn onder andere aanhoudende uitslag, koorts, gewrichtspijn, en moeheid); huiduitslag die kan
leiden tot ernstige blaasvorming en vervelling van de huid; lichenoïde reacties (jeukende
Geneesmiddel
paarsrode huiduitslag en/of draadvormige grijswitte strepen op slijmvliezen); ontsteking van de
lever veroorzaakt door het afweersysteem van het lichaam zelf (auto-immuunhepatitis; bij
patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de frequentie soms); ontstekingsziekte
die de longen, huid en lymfeklieren kan aantasten (sarcoïdose); ontsteking van of
littekenvorming in de longen (bij patiënten die ook worden behandeld met methotrexaat is de
frequentie van ontsteking van of littekenvorming in de longen soms).
Zeer zelden (komen voor bij minder dan 1 op de 10.000 gebruikers): falen van het beenmerg
om cruciale bloedcellen te maken.

Niet bekend (frequentie kan met de beschikbare gegevens niet bepaald worden):
Merkelcelcarcinoom (een vorm van huidkanker); overmatige activatie van witte bloedcellen
geassocieerd met ontsteking (macrofaagactivatiesyndroom); opnieuw optreden van hepatitis B
(een leverinfectie); het erger worden van een aandoening die dermatomyositis wordt genoemd
(spierontsteking en zwakte die samengaat met een huiduitslag).
Extra bijwerkingen die bij kinderen en jongeren tot 18 jaar kunnen voorkomen
De bijwerkingen en hun frequenties die werden gezien bij kinderen en adolescenten zijn vergelijkbaar
met de bijwerkingen die hierboven beschreven staan.
Het melden van bijwerkingen
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V. Door bijwerkingen te melden, kunt u
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
geregistreerd
5.
Hoe bewaart u dit middel?
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die is te vinden op de doos
en op de MYCLIC voorgevulde pen na `EXP'. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van
langer
die maand is de uiterste houdbaarheidsdatum.
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C).
Niet in de vriezer bewaren.
niet
De voorgevulde pennen in de doos bewaren ter bescherming tegen licht.
Nadat u een voorgevulde pen uit de koelkast heeft gehaald,
moet u ongeveer 15-30 minuten
wachten om de LIFMIOR-oplossing in de pen op kamertemperatuur te laten komen.
Niet op
enige andere wijze verwarmen. Daarna wordt onmiddellijk gebruik aangeraden.
LIFMIOR kan buiten de koelkast bewaard worden bij temperaturen tot maximaal 25C gedurende één
periode van maximaal vier weken; daarna dient het niet meer gekoeld te worden. LIFMIOR dient
afgevoerd te worden indien het niet binnen vier weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt.
Het wordt aanbevolen dat u de datum noteert waarop LIFMIOR uit de koelkast gehaald wordt en de
datum waarna LIFMIOR afgevoerd zou moeten worden (niet meer dan vier weken na verwijdering uit
de koelkast).
Inspecteer de oplossing in de pen door door het heldere controlevenster te kijken. De oplossing moet
Geneesmiddel
helder of licht melkachtig, kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin zijn, en kan kleine witte of bijna
doorzichtige eiwitdeeltjes bevatten. Zo ziet LIFMIOR er normaal uit. Gebruik de oplossing niet als
deze verkleurd of troebel is, of als er andere deeltjes aanwezig zijn dan hierboven wordt beschreven.
Als u zich zorgen maakt over het uiterlijk van de oplossing, neemt u dan contact op met uw apotheker
voor assistentie.
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Welke stoffen zitten er in dit middel?
De werkzame stof in dit middel is etanercept. Elke MYCLIC voorgevulde pen bevat 50 mg etanercept.
De andere stoffen in dit middel zijn sucrose, natriumchloride, L-argininehydrochloride, monobasisch
dihydraatnatriumfosfaat en dibasisch dihydraatnatriumfosfaat en water voor injecties.
Hoe ziet LIFMIOR eruit en hoeveel zit er in een verpakking?
LIFMIOR 50 mg wordt geleverd als een oplossing voor injectie in een voorgevulde pen (MYCLIC)
(oplossing voor injectie). De MYCLIC-pen bevat een heldere, kleurloze tot lichtgele of lichtbruine
oplossing voor injectie. Elke verpakking bevat 2, 4 of 12 pennen en 2, 4 of 12 alcoholdoekjes.
Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht. geregistreerd
Houder van de vergunning voor het in de handel brengen en fabrikant
Houder van de vergunning voor het in de handel
brengen:
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
langer
België
Fabrikant:
Wyeth Pharmaceuticals
Pfizer Manufacturing Belgium NV
niet
New Lane
Rijksweg 12
Havant
2870 Puurs
Hampshire PO9 2NG
België
Verenigd Koninkrijk
Neem voor alle informatie met betrekking tot dit geneesmiddel contact op met de lokale
vertegenwoordiger van de houder van de vergunning voor het in de handel brengen:
België/Belgique/Belgien
K
Luxembourg/Luxemburg
PFIZER EA A.E. (CYPRUS BRANCH)
Pfizer S.A. / N.V.
T: +357 22 817690
Tél/Tel: +32 (0)2 554 62 11
Ceská Republika
Magyarország
Pfizer PFE, spol. s r.o.
Pfizer Kft.
Geneesmiddel
Tel: +420-283-004-111
Tel: +36 1 488 3700
Danmark
Malta
Pfizer ApS
Vivian Corporation Ltd.
Tlf: +45 44 201 100
Tel: +35621 344610
Deutschland
Nederland
Pfizer Pharma GmbH
Pfizer bv
Tel: +31 (0)10 406 43 01

Norge
,
Pfizer Norge AS
Tlf: +47 67 52 61 00
Te: +359 2 970 4333
Eesti
Österreich
Pfizer Luxembourg SARL Eesti filiaal
Pfizer Corporation Austria Ges.m.b.H.
Tel: +372 666 7500
Tel: +43 (0)1 521 15-0

Polska
PFIZER EA A.E.
Pfizer Polska Sp. z o.o.
.: +30 210 67 85 800
Tel.: +48 22 335 61 00
España
Portugal
Pfizer, S.L.
Pfizer Biofarmacêutica, Sociedade Unipessoal Lda
Télf: +34 91 490 99 00
Tel: (+351) 21 423 55 00
France
România
Pfizer
Pfizer Romania S.R.L
Tél +33 (0)1 58 07 34 40
Tel: +40 (0) 21 207 28 00
geregistreerd
Hrvatska
Slovenija
Pfizer Croatia d.o.o.
Pfizer Luxembourg SARL, Pfizer, podruznica
Tel: +385 1 3908 777
za svetovanje s podrocja farmacevtske
dejavnosti, Ljubljana
Tel: +386 (0)1 52 11 400
langer
Ireland
Slovenská Republika
Pfizer Healthcare Ireland
Pfizer Luxembourg SARL, organizacná zlozka
Tel: +1800 633 363 (toll free)
Tel: +421 2 3355 5500
Tel: +44 (0)1304 616161
niet
Ísland
Suomi/Finland
Icepharma hf.
Pfizer Oy
Tel: +354 540 8000
Puh/Tel: +358 (0)9 430 040
Italia
Sverige
Pfizer S.r.l.
Pfizer Innovations AB
Tel: +39 06 33 18 21
Tel: +46 (0)8 550 520 00
Latvija
United Kingdom
Pfizer Luxembourg SARL filile Latvij
Pfizer Limited
Tel. +371 67035775
Tel: +44 (0)1304 616161
Lietuva
Pfizer Luxembourg SARL filialas Lietuvoje
Geneesmiddel
Tel. +3705 2514000
Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau: http://www.ema.europa.eu.
De MYCLIC voorgevulde pen gebruiken om LIFMIOR te injecteren
Deze rubriek is verdeeld in de volgende subrubrieken:
Inleiding
Stap 1: Voorbereiding voor een LIFMIOR-injectie
Stap 2: Een injectieplaats kiezen
Stap 3: Het injecteren van de LIFMIOR-oplossing
Stap 4: Het verwijderen van de gebruikte MYCLIC-pen

Inleiding
In de onderstaande instructies wordt uitgelegd hoe de MYCLIC-pen gebruikt moet worden om
LIFMIOR te injecteren. Lees de instructies alstublieft goed, en volg de instructies stap voor stap. Uw
arts of verpleegkundige zal u vertellen hoe u LIFMIOR moet injecteren. Begin pas met het toedienen
van een injectie als u er zeker van bent dat u weet hoe de MYCLIC-pen gebruikt moet worden. Als u
vragen heeft over het injecteren, vraag dan alstublieft uw arts of verpleegkundige om hulp.
Afbeelding 1
De MYCLIC voorgevulde pen
geregistreerd
Groene activatieknop
Wit naalddopje
Uiterste
langer
houdbaarheidsdatum
Doorzichtig controlevenster
Stap 1: Voorbereiding voor een LIFMIOR-injectie
niet
1. Kies een schoon, goed verlicht, glad werkoppervlak.
2. Verzamel de onderdelen die u nodig heeft voor de injectie en plaats deze op de uitgekozen plaats.
a.
Eén MYCLIC voorgevulde pen en één alcoholdoekje (neem deze uit de doos met pennen
die u in uw koelkast bewaart). Schud de pen niet.
b.
Eén watje of gaasje
3.
Controleer de uiterste houdbaarheidsdatum (maand/jaar) op de pen. Gebruik de pen niet als
de datum is verstreken en neem in dat geval contact op met uw apotheker.
4.
Inspecteer de oplossing in de pen door te kijken door het doorzichtige controlevenster. De
oplossing moet helder of licht melkachtig, kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin zijn, en kan kleine
witte of bijna doorzichtige eiwitdeeltjes bevatten. Zo ziet LIFMIOR er normaal uit. Gebruik de
oplossing niet als deze verkleurd of troebel is, of als er andere deeltjes aanwezig zijn dan
Geneesmiddel
hierboven wordt beschreven. Als u zich zorgen maakt over het uiterlijk van de oplossing, neemt u
dan contact op met uw apotheker voor assistentie.
5.
Laat het witte naalddopje op z'n plaats en wacht ongeveer 15-30 minuten om de LIFMIOR-
oplossing in de pen op kamertemperatuur te laten komen. Het wachten totdat de oplossing op
kamertemperatuur is kan de injectie comfortabeler voor u maken. Verwarm niet op enige andere
manier.
Bewaar de pen altijd buiten het zicht en bereik van kinderen.
Stap 2: Een injectieplaats kiezen (zie afbeelding 2)
1. De aanbevolen plaats voor injectie is het midden van de voorkant van de dijen. Als u dat liever
wilt kunt u als alternatief de buik gebruiken, maar zorg ervoor dat u een plaats kiest die ten minste
5 cm van de navel verwijderd is. Als iemand anders u de injectie toedient kan ook de buitenkant
van de bovenarmen gebruikt worden.
Afbeelding 2
geregistreerd
2. Elke injectie moet ten minste 3 cm verwijderd zijn van de vorige injectieplaats. Niet injecteren in
gevoelige huid, blauwe plekken of harde huid. Vermijd gebieden met littekens of striae. (Het kan
helpen om telkens de plaats van de vorige injecties te noteren.)
langer
3. Als u psoriasis heeft, moet u proberen niet direct te injecteren in een verheven, verdikte, rode of
schilferige huid.
Stap 3: Het injecteren van de LIFMIOR-oplossing
niet
1. Was, na ongeveer 15-30 minuten wachten om de oplossing in de pen op kamertemperatuur te
laten komen, uw handen met zeep en water.
2. Maak met het alcoholdoekje de injectieplaats met een ronddraaiende beweging schoon en laat
deze opdrogen. Raak deze plaats niet meer aan voordat u gaat injecteren.
3. Pak de pen en verwijder het witte naalddopje door het er recht af te trekken (zie afbeelding 3). Om
beschadiging van de naald in de pen te voorkomen, mag u het witte naalddopje niet buigen wanneer
u het verwijdert en mag u het er niet opnieuw opzetten als het er eenmaal af is. Na verwijdering van
het naalddopje zult u een paarse beschermhuls voor de naald iets zien uitsteken aan het uiteinde van
de pen. De naald zal beschermd blijven in de pen totdat de pen geactiveerd wordt. Gebruik de pen
niet als deze is gevallen terwijl het naalddopje er niet op zat.
Geneesmiddel
Wit naalddopje
Paarse beschermhuls voor de naald
4. Licht knijpen in de huid rondom de injectieplaats tussen de duim en wijsvinger van uw vrije hand,
kan het injecteren makkelijker en comfortabeler maken.
5. Houd de pen onder een rechte hoek (90º) op de injectieplaats.
Duw het open uiteinde van de pen
stevig tegen de huid zodat de beschermhuls van de naald in zijn geheel in de pen wordt geduwd.
Een licht indrukken van de huid zal te zien zijn (zie afbeelding 4). De pen kan alleen worden
geregistreerd
geactiveerd wanneer de beschermhuls van de naald volledig in de pen is geduwd.
Afbeelding 4
langer
niet
Beschermhuls van de naald
verdwijnt in de pen
6. Terwijl u de pen
stevig op z'n plaats drukt, tegen de huid om ervoor te zorgen dat de
beschermhuls van de naald volledig is ingedrukt in de pen,
drukt u met uw duim op het midden
van de groene knop
aan de bovenkant van de pen om de injectie te starten (zie afbeelding 5). Bij
het indrukken van het midden van de knop zult u een klik horen.
Blijf de pen stevig op uw huid
drukken totdat u een tweede klik hoort
of tot 10 seconden na de eerste klik (wat het eerst
gebeurt).
Geneesmiddel
Let op ­ Kunt u de injectie niet starten zoals beschreven, druk de pen dan steviger tegen uw huid
en druk opnieuw op de groene knop.
7. Bij het horen van de tweede `klik' (of, als u geen tweede klik hoort, nadat er tien seconden zijn
verstreken), is uw injectie klaar (zie afbeelding 6). U mag de pen nu van uw huid halen (zie
afbeelding 7). Als u de pen optilt zal de paarse beschermhuls voor de naald vanzelf uitschuiven
om de naald af te schermen.
geregistreerd
Afbeelding 6
Afbeelding 7
langer
niet
Paarse beschermhuls
Controlevenster zal paars
schuift om de naald om
geworden zijn
deze af te schermen
Geneesmiddel
geïnjecteerd is (zie afbeelding 8). Als het venster niet helemaal paars is, vraag dan uw
verpleegkundige of apotheker om hulp, aangezien het kan zijn dat niet alle LIFMIOR-oplossing
uit de pen geïnjecteerd is. Probeer de pen niet opnieuw te gebruiken en probeer niet een andere
pen te gebruiken zonder instemming van uw verpleegkundige of apotheker.
Afbeelding 8
Controlevenster zal paars
geworden zijn
geregistreerd
9. Als u wat bloed ziet op de injectieplaats, moet u het watje of gaasje voor 10 seconden op de
injectieplaats drukken. Wrijf niet over de injectieplaats.
Stap 4: Het verwijderen van de gebruikte MYCLIC-pen
De pen mag maar één keer gebruikt worden. Hij mag nooit opnieuw gebruikt worden. Verwijder
langer
de gebruikte pen zoals uw arts, verpleegkundige of apotheker u heeft uitgelegd. Probeer niet de
dop weer terug op de pen te doen.
Als u nog vragen heeft, raadpleeg dan uw arts, verpleegkundige of apotheker die met LIFMIOR
niet
bekend is.
Geneesmiddel
LIFMIOR 10 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie voor gebruik bij kinderen
etanercept
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
veiligheidsinformatie worden vastgesteld. U kunt hieraan bijdragen door melding te maken van alle
bijwerkingen die u eventueel zou ervaren. Aan het einde van rubriek 4 leest u hoe u dat kunt doen.
Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
informatie in voor u.

Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer nodig.
Uw arts zal u ook een `Patiëntenwaarschuwingskaart' geven, die belangrijke veiligheidsinformatie
bevat die u moet kennen voor en tijdens behandeling met LIFMIOR.
Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met uw arts, apotheker of verpleegkundige.
Geef dit geneesmiddel niet door aan anderen, want het is alleen aan een kind dat u verzorgt
voorgeschreven. Het kan schadelijk zijn voor anderen, ook al hebben zij dezelfde klachten als het
kind dat u verzorgt.
Krijgt het kind dat u verzorgt last van een van de bijwerkingen die in rubriek 4 staan? Of krijgt het
kind dat u verzorgt een bijwerking die niet in deze bijsluiter staat? Neem dan contact op met uw
arts of apotheker.
geregistreerd
Inhoud van deze bijsluiter
1.
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
2.
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
3.
Hoe gebruikt u dit middel?
4.
Mogelijke bijwerkingen
langer
5.
Hoe bewaart u dit middel?
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
7.
Instructies voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie (zie achterkant)
niet
1.
Wat is LIFMIOR en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
LIFMIOR is een geneesmiddel dat wordt gemaakt van twee menselijke eiwitten. Het blokkeert de
activiteit van een ander eiwit in het lichaam, dat ontsteking veroorzaakt. LIFMIOR werkt door de
ontsteking te verminderen, die wordt veroorzaakt door de ziekte waaraan het kind dat u verzorgt, lijdt.
LIFMIOR wordt voorgeschreven voor de behandeling van de volgende aandoeningen bij kinderen en
adolescenten
Voor de volgende vormen van juveniele idiopathische artritis indien behandeling met
methotrexaat niet voldoende werkte of niet geschikt is:
Polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide oligoartritis bij patiënten
vanaf 2 jaar
Geneesmiddel
Arthritis psoriatica bij patiënten vanaf 12 jaar
Voor enthesitis-gerelateerde artritis bij patiënten vanaf 12 jaar indien andere veel gebruikte
behandelingen niet voldoende werkten of niet geschikt zijn.
Ernstige psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar die onvoldoende respons hadden op fototherapieën
en andere systemische therapieën (of deze niet kunnen gebruiken).
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken of moet u er extra voorzichtig mee zijn?
Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
Het kind dat u verzorgt is allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze stoffen
kunt u vinden in rubriek 6. Als het kind allergische reacties ervaart zoals een beklemmend
gevoel op de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag u LIFMIOR
niet meer injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.
Het kind heeft een ernstige bloedvergiftiging, sepsis genaamd, of loopt risico op een ernstige
bloedvergiftiging. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
Het kind heeft een infectie. Als u twijfelt, raadpleeg dan uw arts.
Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?
Neem contact op met uw arts voordat u dit middel gebruikt.

Allergische reacties: Als het kind allergische reacties ervaart zoals een beklemmend gevoel op
de borst, piepende en hijgende ademhaling, duizeligheid of uitslag, mag u LIFMIOR niet meer
injecteren en moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts.

Infecties/operatie: Als zich bij het kind een nieuwe infectie ontwikkelt of als het kind op het
punt staat een grote operatie te ondergaan wil de arts misschien de behandeling met LIFMIOR
van het kind controleren.
geregistreerd

Infecties/diabetes: Vertel het uw arts als het kind een voorgeschiedenis heeft van terugkerende
infecties of lijdt aan diabetes of andere ziektes die het risico op infectie verhogen.

Infecties/controle: Vertel het uw arts als u of het kind recent buiten de Europese regio heeft
gereisd. Als het kind dat u verzorgt symptomen ontwikkelt van een infectie, zoals koorts,
rillingen of hoest, informeer dan onmiddellijk uw arts. Uw arts kan besluiten om de controle op
aanwezigheid van infecties bij het kind voort te zetten nadat er gestopt is met het gebruik van
langer
LIFMIOR.

Tuberculose: Aangezien gevallen van tuberculose zijn gemeld bij patiënten die met LIFMIOR
werden behandeld, zal uw arts willen onderzoeken of verschijnselen en symptomen van
tuberculose aanwezig zijn vóór het starten met LIFMIOR. Dit kan inhouden een grondig
niet
onderzoek naar de medische voorgeschiedenis, een röntgenfoto van de borst en een
tuberculinetest. De uitkomst van deze onderzoeken moet op de `Patiëntenwaarschuwingskaart'
worden genoteerd. Als het kind ooit tuberculose heeft gehad, of als het in contact is geweest
met iemand die tuberculose heeft gehad, is het erg belangrijk dat u dat uw arts vertelt. Als
verschijnselen van tuberculose (zoals aanhoudende hoest, gewichtsverlies, lusteloosheid, lichte
koorts) of van enig andere infectie optreden tijdens of na de therapie, informeer dan
onmiddellijk uw arts.

Hepatitis B: Vertel het uw arts als het kind hepatitis B heeft of ooit heeft gehad. Uw arts moet
de aanwezigheid van hepatitis B-infectie onderzoeken voordat het kind met de behandeling met
LIFMIOR begint. Behandeling met LIFMIOR kan leiden tot reactivering van hepatitis B bij
patiënten die eerder zijn geïnfecteerd met het hepatitis B-virus. Als dit gebeurt, moet u stoppen
met het gebruik van LIFMIOR.

Hepatitis C: Informeer uw arts als het kind hepatitis C heeft. Uw arts wil misschien de
behandeling met LIFMIOR controleren als de infectie verergert.

Bloedaandoeningen: Zoek onmiddellijk medisch advies als het kind verschijnselen of
Geneesmiddel
symptomen heeft zoals aanhoudende koorts, keelpijn, blauwe plekken, bloedingen of bleekheid.
Zulke symptomen kunnen wijzen op de aanwezigheid van mogelijk levensbedreigende
bloedaandoeningen die vereisen dat u stopt met het gebruik van LIFMIOR.

Zenuwstelsel- en oogaandoeningen: Vertel het uw arts als het kind multipele sclerose, neuritis
optica (ontsteking van de zenuwen van de ogen) of myelitis transversa (ontsteking van het
ruggenmerg) heeft. Uw arts zal bepalen of LIFMIOR een geschikte behandeling is.

Congestief hartfalen: Vertel het uw arts als het kind een verleden van congestief hartfalen
heeft, omdat LIFMIOR voorzichtig moet worden toegepast onder deze omstandigheden.
Kanker: Vertel het uw arts als het kind een lymfoom (een vorm van bloedkanker) of een
andere vorm van kanker heeft of ooit heeft gehad, voordat LIFMIOR aan het kind wordt
gegeven.
Patiënten met ernstige reumatoïde artritis, die de ziekte al lange tijd hebben, kunnen een hoger
dan gemiddeld risico hebben op het ontwikkelen van lymfomen.
Kinderen en volwassenen die LIFMIOR gebruiken kunnen een verhoogd risico hebben op het
ontwikkelen van lymfomen of een andere vorm van kanker.
Bij enkele kinderen en tieners die LIFMIOR of andere geneesmiddelen met dezelfde werking
hebben gekregen, hebben zich vormen van kanker ontwikkeld, waaronder zeldzame vormen, die
enkele malen tot de dood hebben geleid.
Sommige patiënten die LIFMIOR kregen ontwikkelden vormen van huidkanker. Vertel het uw
arts als zich bij het kind dat u verzorgt enige uiterlijke verandering van de huid of gezwellen op
de huid ontwikkelen.

Waterpokken: Vertel het uw arts als het kind is blootgesteld aan waterpokken tijdens gebruik
van LIFMIOR. Uw arts zal bepalen of preventieve behandeling tegen waterpokken nodig is.

Alcoholmisbruik: LIFMIOR mag niet gebruikt worden voor de behandeling van hepatitis
gerelateerd aan alcoholmisbruik. Vertel het uw arts of het kind dat u verzorgt, een
voorgeschiedenis van alcoholmisbruik heeft.

Wegener-granulomatose: LIFMIOR wordt niet aanbevolen voor de behandeling van
Wegener-granulomatose, een zeldzame ontstekingsziekte. Neem contact op met uw arts als het
kind dat u verzorgt, Wegener-granulomatose heeft.

Anti-diabetische geneesmiddelen: Vertel het uw arts als het kind diabetes heeft of
geregistreerd
geneesmiddelen gebruikt om diabetes te behandelen. Uw arts kan bepalen of het kind minder
anti-diabetische geneesmiddelen moet nemen tijdens het gebruik van LIFMIOR.
Kinderen en jongeren tot 18 jaar

Vaccinaties: Indien mogelijk moeten kinderen alle vaccinaties hebben gekregen voordat ze
langer
LIFMIOR gebruiken. Sommige vaccins, zoals poliovaccin dat via de mond wordt ingenomen,
mogen niet gegeven worden als LIFMIOR wordt gebruikt. Overlegt u alstublieft met de arts van
het kind voordat het kind vaccins ontvangt.

Inflammatoire darmziekten (IBD): Er zijn meldingen geweest van IBD bij patiënten met
juveniele idiopathische artritis (JIA) tijdens de behandeling met LIFMIOR. Vertel het uw arts
niet
als het kind last heeft van buikkrampen, buikpijn, diarree, gewichtsverlies of bloed in de
ontlasting.
LIFMIOR zou normaal gesproken niet gebruikt moeten worden bij kinderen jonger dan 2 jaar met
polyartritis of uitgebreide oligoartritis, of bij kinderen jonger dan 12 jaar met enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica, of bij kinderen jonger dan 6 jaar met psoriasis.
Gebruikt het kind nog andere geneesmiddelen?
Gebruikt het kind dat u verzorgt naast LIFMIOR nog andere geneesmiddelen, heeft het kind dat u
verzorgt dat kort geleden gedaan of bestaat de mogelijkheid dat hij/zij in de nabije toekomst andere
geneesmiddelen (waaronder anakinra, abatacept, of sulfasalazine) gaat gebruiken? Vertel dat dan uw
arts of apotheker. Het kind mag LIFMIOR niet gebruiken met geneesmiddelen die de werkzame
stoffen anakinra of abatacept bevatten.
Geneesmiddel
Zwangerschap en borstvoeding
Bent u zwanger, denkt u zwanger te zijn, wilt u zwanger worden of geeft u borstvoeding? Neem dan
contact op met uw arts of apotheker voordat u dit geneesmiddel gebruikt.
LIFMIOR mag tijdens de zwangerschap alleen worden gebruikt als dit echt noodzakelijk is.
Raadpleeg uw arts als u zwanger raakt, denkt zwanger te zijn of zwanger wilt worden.
Vrouwen die LIFMIOR gebruiken mogen geen borstvoeding geven omdat LIFMIOR overgaat in de
moedermelk.
Rijvaardigheid en het gebruik van machines
Het is niet te verwachten dat het gebruik van LIFMIOR de rijvaardigheid of het gebruik van machines
beïnvloedt.
3.
Hoe gebruikt u dit middel?
geregistreerd
Gebruik bij kinderen en jongeren tot 18 jaar
Gebruik dit geneesmiddel altijd precies zoals uw arts u dat heeft verteld. Twijfelt u over het juiste
gebruik? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.
Als u denkt dat het effect van LIFMIOR te sterk of te zwak is, bespreek dit dan met uw arts of
langer
apotheker.
De geschikte dosis en frequentie van de dosering voor het kind of de adolescent zal variëren
afhankelijk van het lichaamsgewicht en de aandoening. De arts zal gedetailleerde aanwijzingen geven
niet
voor het klaarmaken en afmeten van de juiste dosis voor het kind.
De 10 mg injectieflacon is voor kinderen aan wie een dosis van 10 mg of minder is voorgeschreven.
Elke injectieflacon mag maar voor één enkele dosis bij één enkele patiënt gebruikt worden. De
oplossing die overblijft, moet worden afgevoerd.
Voor polyartritis of uitgebreide oligoartritis bij patiënten vanaf 2 jaar, of enthesitis-gerelateerde
artritis of arthritis psoriatica bij kinderen vanaf 12 jaar is de gebruikelijke dosis 0,4 mg LIFMIOR per
kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 25 mg) tweemaal per week gegeven, of 0,8 mg LIFMIOR
per kg lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) eenmaal per week gegeven.
Voor psoriasis bij patiënten vanaf 6 jaar is de gebruikelijke dosis 0,8 mg LIFMIOR per kg
lichaamsgewicht (tot een maximum van 50 mg) en moet eenmaal per week toegediend worden.
Wanneer LIFMIOR na 12 weken geen effect heeft op de toestand van het kind kan uw arts u vertellen
dat u moet stoppen met het gebruik van dit geneesmiddel.
Geneesmiddel
Toedieningsweg en manier van toedienen
LIFMIOR wordt toegediend door middel van een onderhuidse injectie (subcutane injectie).
LIFMIOR kan met of zonder voedsel of drank gebruikt worden.
Om u eraan te helpen herinneren kan het handig zijn om in uw agenda te noteren op welke dagen van
de week LIFMIOR gebruikt moet worden.
Heeft het kind te veel van dit middel gebruikt?
Als u meer LIFMIOR heeft gebruikt dan u zou mogen (door te veel in één keer te injecteren of door
het te vaak te gebruiken), moet u onmiddellijk een arts of apotheker waarschuwen. Neem altijd de
doos van het geneesmiddel mee, zelfs als deze leeg is.
Bent u vergeten dit middel te gebruiken?
Als u een dosis vergeten bent, moet u deze geven zodra u daaraan denkt, tenzij de volgende dosis de
volgende dag gegeven moet worden. In dit geval moet u de vergeten dosis overslaan. Daarna moet u
doorgaan met injecteren zoals op de normale dagen. Als u er niet aan denkt tot aan de dag dat de
volgende injectie gegeven moet worden, moet u het kind geen dubbele dosis geven (2 doses op
dezelfde dag) om de vergeten dosis in te halen.
geregistreerd
Als u stopt met het gebruik van dit middel
Uw symptomen kunnen terugkeren na stopzetting.
Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts
of apotheker.
langer
4.
Mogelijke bijwerkingen
Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen
niet
daarmee te maken.
Allergische reacties
Als iets van het onderstaande zich voordoet bij het kind, geef het kind dan geen LIFMIOR meer.
Waarschuw onmiddellijk de arts of ga naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde
ziekenhuis.
Moeilijkheden met slikken of ademhalen
Zwelling in het gezicht, de keel, de handen of de voeten
Nerveus of angstig voelen, een kloppend gevoel of plotseling rood worden van de huid en/of
een warm gevoel
Ernstige uitslag, jeuk of netelroos (verheven stukjes rode of bleke huid die vaak jeuken)
Geneesmiddel
Ernstige allergische reacties komen zelden voor. Als het kind enig(e) van de bovenstaande symptomen
heeft kan hij/zij een allergische reactie op LIFMIOR hebben en moet u onmiddellijk medische hulp
zoeken.
Ernstige bijwerkingen
Als u iets van het onderstaande opmerkt, kan het zijn dat het kind met spoed medische hulp nodig
heeft.
Verschijnselen van
ernstige infectie, zoals hoge koorts die samen kan gaan met hoesten,
ademnood, rillingen, zwakheid, of een warme, rode, gevoelige, pijnlijke plaats op de huid of
gewrichten.
Verschijnselen van
bloedaandoeningen, zoals bloeden, blauwe plekken of bleekheid.
Tekenen van
zenuwaandoeningen, zoals verdoofd gevoel of tintelingen, veranderingen in het
gezichtsvermogen, pijn aan de ogen, of beginnende zwakheid in een arm of een been.
Verschijnselen van
hartfalen of het
verergeren van hartfalen, zoals moeheid of
kortademigheid bij activiteit, zwelling in de enkels, een vol gevoel in de nek of buik, ademnood
gedurende de nacht of hoesten, blauwige kleur van de nagels of rond de lippen van het kind.
Verschijnselen van
kanker: Kanker kan elk deel van het lichaam aantasten, ook huid en bloed,
en mogelijke verschijnselen zullen afhangen van de vorm en de locatie van de kanker. Deze
verschijnselen kunnen gewichtsverlies, koorts, zwelling (met of zonder pijn), aanhoudende
hoest, aanwezigheid van bulten of vergroeiingen op de huid zijn.
Verschijnselen van
auto-immuunreacties (vorming van antilichamen die tegen normaal
weefsel zijn gericht) zoals pijn, jeuk, gevoel van zwakte en abnormale ademhaling, gedachtes,
gevoel of gezichtsvermogen.
Verschijnselen van lupus of lupus-achtig syndroom, zoals veranderingen in gewicht,
aanhoudende huiduitslag, koorts, gewrichts- of spierpijn of vermoeidheid.
Verschijnselen van
ontsteking van de bloedvaten zoals pijn, koorts, roodheid of warmte van
de huid, jeuk.
geregistreerd
Dit zijn bijwerkingen die zich soms of zelden voordoen, maar het zijn ernstige condities (waarvan
sommige zelden fataal kunnen zijn). Als deze verschijnselen zich voordoen, waarschuw dan
onmiddellijk uw arts of breng het kind naar de afdeling Spoedeisende Hulp van het dichtstbijzijnde
ziekenhuis.
De bekende bijwerkingen van LIFMIOR omvatten de volgende, gegroepeerd naar afnemende
langer
frequentie:

Zeer vaak (komen voor bij meer dan 1 op de 10 gebruikers):
Infecties (ook verkoudheid, sinusitis, bronchitis, infecties van de urinewegen en huidinfecties);
niet
reacties op de plaats van injectie (ook bloeding, blauwe plekken, roodheid, jeuk, pijn en
zwelling); reacties op de plaats van injectie (deze komen niet zo vaak meer voor na de eerste
maand van behandeling). Sommige patiënten kregen een reactie op een injectieplaats die al
eerder was gebruikt.

Vaak (komen voor bij minder dan 1 op de 10 gebruikers):
Allergische reacties, koorts, huiduitslag, jeuk, antilichamen die tegen normaal weefsel zijn
gericht (auto-antilichaamvorming).

Soms (komen voor bij minder dan 1 op de 100 gebruikers):
Ernstige infecties (ook longontsteking, diepe huidinfecties, gewrichtsinfecties,
bloedvergiftiging en infecties op verschillende plaatsen); verergering van congestief hartfalen;
laag aantal rode bloedcellen, laag aantal witte bloedcellen, laag aantal neutrofielen (een type
witte bloedcellen); laag aantal bloedplaatjes; huidkanker (behalve melanomen); plaatselijke
zwelling van de huid (angio-oedeem); netelroos (rode of bleke hogergelegen stukjes huid die
Geneesmiddel
vaak jeuken); oogontsteking; psoriasis (nieuw of erger wordend); ontsteking van de bloedvaten
in verschillende organen; verhoogde meetwaarden bij bloedonderzoek van de lever (bij
patiënten die ook een behandeling met methotrexaat krijgen, komen verhoogde meetwaarden bij
bloedonderzoek van de lever vaak voor).

Zelden (komen voor bij minder dan 1 op de 1000 gebruikers):
Ernstige allergische reacties (ook ernstige plaatselijke zwelling van de huid en piepende en
hijgende ademhaling); lymfomen (een vorm van bloedkanker); leukemie (kanker in het bloed en

Zeer zelden (komen voor bij minder dan 1 op de 10.000 gebruikers): falen van het beenmerg
om cruciale bloedcellen te maken.

Niet bekend (frequentie kan met de beschikbare gegevens niet bepaald worden):
Merkelcelcarcinoom (een vorm van huidkanker); overmatige activatie van witte bloedcellen
geassocieerd met ontsteking (macrofaagactivatiesyndroom); opnieuw optreden van hepatitis B
(een leverinfectie); het erger worden van een aandoening die dermatomyositis wordt genoemd
(spierontsteking en zwakte die samengaat met een huiduitslag).
geregistreerd
Extra bijwerkingen die bij kinderen en jongeren tot 18 jaar kunnen voorkomen
De bijwerkingen en hun frequenties die werden gezien bij kinderen en adolescenten zijn vergelijkbaar
met de bijwerkingen die hierboven beschreven staan.langer
Het melden van bijwerkingen
Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts of apotheker. Dit geldt ook voor
mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden
via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V. Door bijwerkingen te melden, kunt u
niet
ons helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.
5.
Hoe bewaart u dit middel?
Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.
Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Die is te vinden op de doos
en het etiket na `EXP'. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die maand is de uiterste
houdbaarheidsdatum.
Bewaren in de koelkast (2C - 8°C).
Niet in de vriezer bewaren.
Geneesmiddel
Voordat de LIFMIOR-oplossing wordt klaargemaakt kan LIFMIOR buiten de koelkast bewaard
worden bij temperaturen tot maximaal 25C gedurende één periode van maximaal vier weken; daarna
mag het niet meer gekoeld worden. LIFMIOR moet afgevoerd worden indien het niet binnen vier
weken na verwijdering uit de koelkast gebruikt wordt. Het wordt aanbevolen dat u de datum noteert
waarop LIFMIOR uit de koelkast gehaald wordt en de datum waarna LIFMIOR afgevoerd zou moeten
worden (niet meer dan vier weken na verwijdering uit de koelkast). Deze nieuwe uiterste
houdbaarheidsdatum mag de uiterste houdbaarheidsdatum op de doos niet overschrijden.
Gebruik de oplossing niet als u ziet dat de oplossing niet helder is of deeltjes bevat. De oplossing
moet helder, kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin, zonder klontertjes, vlokken of deeltjes zijn.
Voer elke LIFMIOR-oplossing die niet binnen 6 uur na klaarmaken werd gebruikt, zorgvuldig af.
Spoel geneesmiddelen niet door de gootsteen of de WC en gooi ze niet in de vuilnisbak. Vraag uw
apotheker wat u met geneesmiddelen moet doen die u niet meer gebruikt. Ze worden dan op een
verantwoorde manier vernietigd en komen niet in het milieu terecht.
6.
Inhoud van de verpakking en overige informatie
Welke stoffen zitten er in dit middel?
De werkzame stof in dit middel is etanercept. Elke injectieflacon met LIFMIOR 10 mg poeder en
oplosmiddel voor oplossing voor injectie voor gebruik bij kinderen bevat 10 mg etanercept. Nadat het
is klaargemaakt bevat de oplossing 10 mg/ml etanercept.
De andere stoffen in dit middel zijn:
geregistreerd
Poeder: Mannitol (E421), sucrose en trometamol.
Oplosmiddel: Water voor injectie.
Hoe ziet LIFMIOR eruit en hoeveel zit er in een verpakking?
LIFMIOR 10 mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie voor gebruik bij kinderen wordt
geleverd als een wit poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie (poeder voor injectie). Elke
langer
verpakking bevat 4 injectieflacons, 4 voorgevulde spuiten met water voor injecties, 4 naalden, 4
hulpstukken voor op de injectieflacon en 8 alcoholdoekjes.
Houder van de vergunning voor het in de handel brengen en fabrikant
niet
Houder van de vergunning voor het in de
handel brengen:
Pfizer Europe MA EEIG
Boulevard de la Plaine 17
1050 Brussel
België
Fabrikant:
Wyeth Pharmaceuticals
Pfizer Manufacturing Belgium NV
New Lane
Rijksweg 12
Havant
2870 Puurs
Hampshire PO9 2NG
België
Verenigd Koninkrijk
Geneesmiddel
Neem voor alle informatie met betrekking tot dit geneesmiddel contact op met de lokale
vertegenwoordiger van de houder van de vergunning voor het in de handel brengen:
België/Belgique/Belgien
K
Luxembourg/Luxemburg
PFIZER EA A.E. (CYPRUS BRANCH)
Pfizer S.A. / N.V.
T: +357 22 817690
Tél/Tel: +32 (0)2 554 62 11
Magyarország
Pfizer PFE, spol. s r.o.
Pfizer Kft.
Tel: +420-283-004-111
Tel: +36 1 488 3700
Danmark
Malta
Pfizer ApS
Vivian Corporation Ltd.
Tlf: +45 44 201 100
Tel: +35621 344610
Deutschland
Nederland
Pfizer Pharma GmbH
Pfizer bv
Tel: +49 (0)30 550055-51000
Tel: +31 (0)10 406 43 01

Norge
,
Pfizer Norge AS
Tlf: +47 67 52 61 00
Te: +359 2 970 4333
Eesti
Österreich
Pfizer Luxembourg SARL Eesti filiaal
Pfizer Corporation Austria Ges.m.b.H.
Tel: +372 666 7500
Tel: +43 (0)1 521 15-0

Polska
geregistreerd
PFIZER EA A.E.
Pfizer Polska Sp. z o.o.
.: +30 210 67 85 800
Tel.: +48 22 335 61 00
España
Portugal
Pfizer, S.L.
Pfizer Biofarmacêutica, Sociedade Unipessoal Lda
Télf: +34 91 490 99 00
Tel: (+351) 21 423 55 00
langer
France
România
Pfizer
Pfizer Romania S.R.L
Tél +33 (0)1 58 07 34 40
Tel: +40 (0) 21 207 28 00
niet
Hrvatska
Slovenija
Pfizer Croatia d.o.o.
Pfizer Luxembourg SARL, Pfizer, podruznica
Tel: +385 1 3908 777
za svetovanje s podrocja farmacevtske
dejavnosti, Ljubljana
Tel: +386 (0)1 52 11 400
Ireland
Slovenská Republika
Pfizer Healthcare Ireland
Pfizer Luxembourg SARL, organizacná zlozka
Tel: +1800 633 363 (toll free)
Tel: +421 2 3355 5500
Tel: +44 (0)1304 616161
Ísland
Suomi/Finland
Icepharma hf.
Pfizer Oy
Tel: +354 540 8000
Puh/Tel: +358 (0)9 430 040
Geneesmiddel
Italia
Sverige
Pfizer S.r.l.
Pfizer Innovations AB
Tel: +39 06 33 18 21
Tel: +46 (0)8 550 520 00
Latvija
United Kingdom
Pfizer Luxembourg SARL filile Latvij
Pfizer Limited
Tel. +371 67035775
Tel: +44 (0)1304 616161
Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in
Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees
Geneesmiddelenbureau: http://www.ema.europa.eu.
7.
Instructies voor het klaarmaken en het toedienen van een LIFMIOR-injectie
Deze rubriek is verdeeld in de volgende subrubrieken:
a.
Inleiding
b.
Een injectie voorbereiden
c.
De LIFMIOR-dosis voor injectie klaarmaken
d.
Oplosmiddel toevoegen
e.
De LIFMIOR-oplossing uit de injectieflacon opzuigen
f.
Het plaatsen van de naald op de spuit
g.
Een injectieplaats kiezen
h.
De injectieplaats gereedmaken en de LIFMIOR-oplossing injecteren
geregistreerd
i.
Afvalverwerkingsinstructies van de benodigdheden
a.
Inleiding
In de onderstaande instructies wordt uitgelegd hoe LIFMIOR voor injectie moet worden klaargemaakt
en hoe LIFMIOR moet worden geïnjecteerd. U wordt vriendelijk verzocht de instructies zorgvuldig
door te lezen en ze stap voor stap te volgen. De arts van uw kind of zijn/haar assistent(e) zullen de
langer
technieken van het geven van een injectie aan uw kind plus de juiste dosering met u doornemen.
Begin pas met het toedienen van een injectie als u er zeker van bent dat u weet hoe de injectie-
oplossing moet worden klaargemaakt en hoe u de injectie moet toedienen.
niet
Deze injectie mag niet in dezelfde spuit of flacon met een ander geneesmiddel worden gemengd. Zie
rubriek 5 voor instructies over hoe LIFMIOR bewaard moet worden.
b.
Een injectie voorbereiden
Was uw handen grondig.
Gebruik een schoon, goed verlicht, vlak werkoppervlak.
De dosisverpakking moet de volgende benodigdheden bevatten (zo niet, gebruik de
dosisverpakking niet en raadpleeg uw apotheek). Gebruik alleen de genoemde benodigdheden.
Gebruik
GEEN ENKELE andere spuit.
1 LIFMIOR-injectieflacon
1 Voorgevulde spuit met helder, kleurloos oplosmiddel (water voor injecties)
1 Naald
1 Hulpstuk voor op de injectieflacon
2 Alcoholdoekjes

Geneesmiddel
Controleer de uiterste gebruiksdata op zowel het injectieflaconetiket als het etiket van de spuit.
Ze mogen niet gebruikt worden na de maand en het jaar dat aangegeven staat.
c.
De LIFMIOR-dosis voor injectie klaarmaken
Verwijder de inhoud uit de verpakking.
Haal het kunststof dopje van de LIFMIOR-injectieflacon af (zie afbeelding 1). Het grijze stopje
of de aluminium ring aan de bovenzijde van de injectieflacon
NIET verwijderen.
Afbeelding 1
Gebruik een nieuw alcoholdoekje om het grijze stopje op de LIFMIOR-injectieflacon te
reinigen. Na het reinigen het stopje niet meer met de handen aanraken en geen ander oppervlak
laten raken.
Plaats de injectieflacon rechtop op een schoon, vlak oppervlak.
Verwijder de papieren achterkant van de verpakking van het hulpstuk voor de injectieflacon.
Plaats het hulpstuk, terwijl het nog in de verpakking zit, bovenop de LIFMIOR-injectieflacon
zodat de punt van het hulpstuk voor de injectieflacon midden in de cirkel bovenop het stopje op
de injectieflacon zit (zie afbeelding 2).
geregistreerd
Houd de injectieflacon stevig op het vlakke oppervlak met één hand. Duw met uw andere hand
de verpakking van het hulpstuk
STEVIG RECHT NAAR BENEDEN totdat u voelt dat de
punt van het hulpstuk door het stopje van de injectieflacon gaat en u het
RANDJE VAN HET
HULPSTUK
op z'n plaats
VOELT en
HOORT klikken (zie afbeelding 3). Duw het hulpstuk
niet onder een hoek naar beneden (zie afbeelding 4). Het is belangrijk dat de punt van het
hulpstuk voor de injectieflacon het injectieflaconstopje geheel doorboort.
langer
Afbeelding 2
Afbeelding 3
Afbeelding 4
niet
CORRECT
FOUT
Terwijl u de injectieflacon met één hand vasthoudt, verwijdert u de plastic verpakking van het
hulpstuk (zie afbeelding 5).
Afbeelding 5
Geneesmiddel
Verwijder het beschermende dopje van de tip van de spuit door het dopje langs de perforatie te
breken. Dit doet u door de rand van het witte dopje vast te pakken en met de andere hand het
Afbeelding 6
Gebruik de spuit niet als de perforatie tussen de tip en de rand al gebroken is. Begin dan
opnieuw met een andere dosisverpakking.
Houd de glazen cilinder van de spuit (niet de witte rand) vast in één hand, en het hulpstuk van
de injectieflacon (niet de injectieflacon) in de andere hand, en bevestig de spuit aan het
hulpstuk van de injectieflacon door de tip in de opening te steken en vervolgens met de klok
mee te draaien totdat hij volledig vast zit (zie afbeelding 7).
Afbeelding 7
geregistreerd
langer
d.
Oplosmiddel toevoegen
Terwijl u de injectieflacon rechtop op het vlakke oppervlak houdt, duwt u de zuiger ZEER
niet
LANGZAAM omlaag totdat al het oplosmiddel in de injectieflacon zit. Dit zal helpen
schuimvorming (veel belletjes) te verminderen (zie afbeelding 8).
Als het oplosmiddel aan de LIFMIOR is toegevoegd kan het voorkomen dat de zuiger vanzelf
naar boven beweegt. Dit komt door de luchtdruk en u hoeft zich hierover geen zorgen te maken.
Afbeelding 8
Geneesmiddel
Draai de injectieflacon, terwijl de spuit er nog steeds aan vast zit, voorzichtig enkele keren rond
om het poeder op te lossen (zie afbeelding 9). De injectieflacon
NIET schudden. Wacht tot alle
poeder is opgelost (dit duurt gewoonlijk minder dan 10 minuten). De oplossing moet helder en
kleurloos tot lichtgeel of lichtbruin zijn en mag geen klontjes, vlokken of deeltjes bevatten. Er
kan wat wit schuim in de injectieflacon achterblijven ­ dit is normaal.
LIFMIOR NIET
gebruiken als zich na 10 minuten nog onopgelost poeder in de injectieflacon bevindt. Herhaal
de procedure met een andere dosisverpakking.
e.
De LIFMIOR-oplossing uit de injectieflacon opzuigen
De arts of zijn/haar assistent moet u instructies hebben geven over welke hoeveelheid oplossing
uit de flacon moet worden opgezogen. Als de arts deze instructies niet gegeven heeft moet u
met hem/haar contact opnemen.
Met de spuit nog steeds vast aan de injectieflacon en het hulpstuk, houdt u de injectieflacon
ondersteboven op oogniveau. Duw de zuiger helemaal in de spuit (zie afbeelding 10).
Afbeelding 10
geregistreerd
langer
Trek vervolgens de zuiger langzaam terug zodat de vloeistof in de spuit wordt opgezogen (zie
afbeelding 11). Gebruik alleen de hoeveelheid van de vloeistof die de arts van uw kind heeft
aangegeven. Nadat u de LIFMIOR-oplossing uit de injectieflacon heeft gezogen kunt u wat
lucht in de spuit hebben. Maakt u zich geen zorgen, deze lucht verwijdert u in een later stadium.
niet
Afbeelding 11
Geneesmiddel
Draai, terwijl u de injectieflacon ondersteboven houdt, de spuit los van het hulpstuk door de
spuit tegen de klok in te draaien (zie afbeelding 12).
Afbeelding 12
Leg de gevulde spuit op een schoon vlak oppervlak. Zorg ervoor dat de naald niets raakt. Let
erop dat u de zuiger niet naar beneden duwt.
(Opmerking: Nadat u deze stappen heeft voltooid kan een kleine hoeveelheid vloeistof in de
injectieflacon achterblijven. Dit is normaal.)

f.
Het plaatsen van de naald op de spuit
De naald zit in een plastic houder om hem steriel te houden.
geregistreerd
Om de plastic houder te openen moet u het korte, wijde gedeelte in één hand houden en in de
andere hand het langere deel van de houder.
Om de verzegeling te breken moet u het lange gedeelte op en neer bewegen tot het breekt (zie
afbeelding 13).
Afbeelding 13
langer
niet
Als de verzegeling is verbroken kunt u het korte, wijde deel van de plastic houder verwijderen.
De naald zal in het lange deel van de verpakking blijven.
Terwijl u de naald met de houder in één hand houdt, pakt u de spuit en drukt u de tip van de
spuit in de naaldopening.
Bevestig de spuit aan de naald door deze met de klok mee te draaien totdat hij helemaal vast zit
(zie afbeelding 14).
Afbeelding 14
Geneesmiddel
Verwijder de naalddop van de naald door deze krachtig in de lengterichting van de naald af te
trekken. Raak de naald niet aan en zorg ervoor dat deze nergens mee in contact komt (zie
afbeelding 15).
Pas op dat de dop niet verbogen of verdraaid wordt tijdens het
verwijderen om beschadiging aan de naald te voorkomen
.
Afbeelding 15
Verwijder luchtbellen door de spuit rechtop te houden en langzaam op de zuiger te duwen,
totdat de lucht is verwijderd (zie afbeelding 16).
Afbeelding 16
geregistreerd
langer
g.
Een injectieplaats kiezen
De drie aanbevolen injectieplaatsen voor LIFMIOR zijn: (1) aan de voorzijde van het midden
van de dijen; (2) de buik, uitgezonderd het gebied binnen 5 cm rond de navel; en (3) de
niet
achterzijde van de bovenarmen (zie afbeelding 17). Als u uzelf injecteert, moet u dit niet in de
achterzijde van uw bovenarmen doen.
Afbeelding 17
Geneesmiddel
Gebruik voor elke nieuwe injectie een andere plaats. Elke injectie moet ten minste 3 cm
verwijderd zijn van de vorige injectieplaats. Niet injecteren in gebieden waar de huid teer, rood
of hard is of waar deze blauwe plekken vertoont. Vermijd gebieden met littekens of striae. (Het
kan helpen om telkens de plaats van de vorige injecties te noteren.)
Als het kind psoriasis heeft, moet u proberen niet direct te injecteren in een verheven, verdikte,
rode, of schilferige huid (`psoriatische huidlaesies').
De injectieplaats gereedmaken en de LIFMIOR-oplossing injecteren
Maak met het alcoholdoekje de injectieplaats met een ronddraaiende beweging schoon en laat
deze opdrogen. Raak deze plaats
NIET meer aan voordat u gaat injecteren.
Als het schoongemaakte gebied van de huid is opgedroogd, knijp de huid dan met één hand
samen en houd de huid stevig vast. Houd de spuit met de andere hand als een potlood vast.
Duw de naald met een snelle, korte beweging in een hoek tussen 45º en 90º door de huid (zie
afbeelding 18). Met wat ervaring vindt u de hoek die voor u of het kind het meest comfortabel
is. Wees voorzichtig: duw de naald niet te langzaam of met te veel kracht in de huid.
Afbeelding 18
geregistreerd
Als de naald volledig in de huid is gebracht, laat dan de huid los die u vasthoudt. Houd met uw
vrije hand de basis van de spuit vast ter ondersteuning. Duw vervolgens op de zuiger om alle
oplossing
langzaam en met stabiele snelheid te injecteren (zie afbeelding 19).
langer
Afbeelding 19
niet
Als de spuit leeg is, kan de naald uit de huid worden teruggetrokken. Doe dit voorzichtig onder
dezelfde hoek als bij het aanprikken van de huid.
Er kan zich wat bloed vormen. Druk gedurende 10 seconden een wattenbolletje op de
injectieplaats. Wrijf
NIET op de plaats van de injectie. Indien nodig kunt u de injectieplaats
met een pleister bedekken.
Geneesmiddel
i.
Afvalverwerkingsinstructies van de benodigdheden
De spuit en de naald mogen
NOOIT opnieuw worden gebruikt. Voer de naalden en de spuit af
volgens instructies van de arts, verpleegkundige of apotheker.
Als u nog vragen heeft, raadpleeg dan uw arts, verpleegkundige of apotheker die met LIFMIOR
bekend is.

Heb je dit medicijn gebruikt? Lifmior 50 mg te vormen.

Je ervaring helpt anderen een beeld over het gebruik van Lifmior 50 mg te vormen.

Deel als eerste jouw ervaring over Lifmior 50 mg

Opgepast

  • Gebruik geen geneesmiddelen zonder het advies van je geneesheer
  • Vertrouw enkel de bijsluiter die meegeleverd werd met je geneesmiddel
  • Gebruik geen geneesmiddelen waarvan de houdbaarheidsdatum verstreken is
  • Bijsluiters zijn aangeleverd door het FAGG
  • FAGG